plik

Rola nauczycielki, nauczyciela
w budowaniu u dzieci/młodzieży
pozytywnych przekonań o sobie –
o zapobieganiu i przeciwdziałaniu
rówieśniczej przemocy werbalnej
2016 III 11
Przemoc
to wywieranie wpływu na proces myślowy,
zachowanie lub stan fizyczny osoby pomimo braku
przyzwolenia tej osoby na taki wpływ. Wyróżnia się
dwa zjawiska: przemoc fizyczną i przemoc
psychiczną.
Według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia)
o uznaniu danego przypadku użycia siły lub władzy,
lub groźby takiego użycia, za przemoc, decyduje
negatywny cel i wysokie prawdopodobieństwo
negatywnych skutków takiego działania.
Mobbing
długotrwałe wykluczanie jednostki z grupy
Przez mobbing (od ang. mob = tłum, zbiorowisko)
rozumie się stałe lub przez dłuższy okres czasu
stosowanie terroru psychicznego przez większość
członków grupy wobec tej samej osoby (lub wobec
dwóch czy trzech osób).
Terror psychiczny - zaczepianie, izolowanie,
obmawianie, nieprzyjazne wypowiedzi i zachowania
w stosunku do drugiej osoby lub grupy, mające na
celu wyłączenie konkretnej osoby z grupy
koleżeńskiej.
Konstytucji III RP
(z dnia 2 kwietnia 1997 r.)
Artykuł 30
Przyrodzona i niezbywalna godność
człowieka stanowi źródło wolności
i praw człowieka i obywatela.
Jest ona nienaruszalna, a jej
poszanowanie i ochrona jest
obowiązkiem władz publicznych.
Przemoc rówieśnicza
… jest działaniem zamierzonym,
powodującym odczuwanie cierpienia,
upokorzenia oraz naruszającym dobra
osobiste ofiary.
Z przemocą mamy do czynienia wówczas,
gdy uczeń, uczennica atakujący są silniejsi
fizycznie, psychicznie lub zajmują wyższą
pozycję w hierarchii społecznej – cechą
charakterystyczną jest nierównowaga sił.
Obszary przemocy rówieśniczej
FIZYCZNA
WERBALNA
PRZEMOC RÓWIEŚNICZA
RELACJACYJNA
CYBER
Formy przemocy rówieśniczej
przemoc fizyczna (bicie, kopanie, plucie, popychanie, szarpanie)
groźna przemoc fizyczna (z użyciem narzędzi, pobicia z obrażeniami
cielesnymi)
przemoc werbalna (dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie,
obrażanie, ośmieszanie, grożenie)
przemoc materialna
przemoc seksualna (podglądanie w toalecie, próby dotykania, rozbierania,
całowania, obnażania)
przemoc relacyjna (wykluczanie, odtrącanie, rozpowszechnianie szkodliwych
kłamstw)
cyberprzemoc (prześladowanie, zastraszanie, wyśmiewanie innych osób
z wykorzystaniem Internetu i narzędzi takich jak: SMS, e-Mail, witryny
internetowe, fora dyskusyjne w Internecie, portale społecznościowe)
zmuszanie do niechcianych przez ofiarę zachowań
Skala zjawiska
Raport Instytutu Socjologii UW
63% - przemoc słowna
33% - przemoc fizyczna
7% - groźba przemocy fizycznej
41% - przemoc relacyjna
20% - przemoc materialna, z czego 13% to ofiary kradzieży
14% - forma przemocy seksualnej
19% - cyberprzemoc
9% - prześladowani przez kolegów/koleżanki z klasy/szkoły
Narzędzia przemocy rówieśniczej
- dręczenie
- cyberbullying (długotrwałe nękanie z wykorzystaniem nowoczesnych
technologii)
- flaming (agresywna wymiana zdań, np. na czacie lub w ramach grupy
dyskusyjnej)
- prześladowanie (regularne przesyłanie nieprzyjemnych wiadomości do
ofiary za pomocą elektronicznych kanałów komunikacji)
- kradzież tożsamości
- upublicznianie tajemnic
- śledzenie
- happy slapping (prowokowanie lub atakowanie innej osoby
i dokumentowanie wydarzenia w postaci zdjęć lub filmów
upublicznianych w Internecie)
- poniżenie
- wykluczenie
Mowa nienawiści
Używanie języka w celu znieważenia,
pomówienia lub rozbudzenia wrogości,
nienawiści wobec pewnej osoby, grupy
osób lub innego wskazanego przez mówcę
podmiotu.
Mowa nienawiści
Narzędzie rozpowszechniania antyspołecznych uprzedzeń,
stereotypów i dyskryminacji ze względu na rozmaite cechy, takie jak:
rasa - rasizm
pochodzenie etniczne- ksenofobia
narodowość – szowinizm
płeć – seksizm
tożsamość płciowa – transfobia
orientacja psychoseksualna – homofobia, heterofobia
wiek – ageizm, adultyzm
światopogląd religijny – antysemityzm, chrystianofobia, islamofobia
Przemoc rówieśnicza a agresja
Jeżeli mówimy o zamierzonym działaniu,
którego celem jest skrzywdzenie kogoś,
nie występuje natomiast nierównowaga sił,
czyli sprawca nie ma przewagi fizycznej,
psychicznej, materialnej lub społecznej
nad ofiarą, nie nazywamy tego zjawiska
przemocą rówieśniczą - zachowania tego
typu nazywamy agresją.
Bullying—co to takiego?
To przemoc, jaka może spotkać dziecko w szkole.
Bullying w szkole jest odpowiednikiem mobbingu
w pracy.
Bullying polega na dręczeniu, tyranizowaniu,
prześladowaniu psychicznym wybranego dziecka
przez dzieci w klasie, rzadziej przez nauczycielki,
nauczycieli.
Formy przemocy są różne. Mogą być to złośliwe
liściki podrzucane dziecku na ławkę, obraźliwe
słowa, napisy na tablicy, wulgarne smsy,
upokarzające filmiki z udziałem dziecka, bicie,…
Kryteria bullyingu
- powtarzalność (nie incydent)
- nierównowaga sił
- intencjonalność, np. grupa przeciwko
komuś
[Nie każda agresja to nękanie]
Kim jest ofiara?
Przeważnie dzieci znęcają się nad słabszą
osobą, nieśmiałą czy też czymś się
wyróżniającą.
Jak reaguje ofiara - psychospołeczne
konsekwencje przemocy rówieśniczej:
– stres, niepewność, stany lękowe, depresja, fobie, apatia
– brak wiary w siebie, obniżona samoocena
– niepowodzenia szkolne, trudności w nauce
– dolegliwości psychosomatyczne, jak bóle głowy, gorączka,
bóle brzucha, zaburzenia snu, łaknienia
- niechęć do szkoły: ucieczki z lekcji, wagary, symulowanie
choroby, by nie pójść do szkoły
- brak przyjaciół, przyjaciółek w klasie
– próby samobójcze
Przyczyny
bagatelizowanie zachowań agresywnych
brak reakcji na agresywne zachowania uczniów,
uczennic lub niewłaściwe reakcje
bierność świadków
niewłaściwe relacje i sposoby komunikacji między
uczniami, uczennicami a nauczycielami,
nauczycielkami
niewłaściwe relacje i sposoby komunikacji między
dziećmi a rodzicami
Na czym polega mechanizm
redukcji dysonansu poznawczego?
Każda osoba odczuwa potrzebę posiadania
wysokiej samooceny. Chce uważać się
za mądrą i racjonalną - jednak jej zachowanie
nie zawsze takie jest. Dopasowując myślenie
do tego, co robi, radzi sobie z dyskomfortem
powstałym w sytuacji, gdy wie, że robi coś
niewłaściwego.
Jak sobie sprawcy/sprawczynie
tłumaczą?
Czym więcej komuś zrobisz krzywdy,
tym bardziej go nie lubisz – zasłużył sobie.
Jak chronić dzieci?
Rozmawiać z nimi.
Utrzymywać z nim dobry kontakt.
Nakłaniać do opowiadania o tym, co dzieje się
w szkole/klasie, z kim się kolegują itp.
Zwracać uwagę na dzieci zamknięte w sobie,
przygnębione, inne.
Reagować na każdy przejaw agresji słownej
i fizycznej.
Aby uchronić dzieci przed atakami ze strony innych
dzieci, uczmy je asertywności, wiary i pewności
siebie.
Czy możliwe jest zauważenie
początku bullyingu?
Socjometria klasyczna
Kryteria pozytywne
Kryteria negatywne
 konfrontacja
Plebiscyt życzliwości
(diagnoza relacji – początek każdego etapu
edukacji wg Jacka Pyżalskiego)
Imię i nazwisko
Jakie mogłyby być moje relacje z …
Wydaje mi si Może być
Nie mam
fajną, ciekawą fajną osobą, zdania – nie
osobą?
ale jeszcze
wiem, co
tego nie
myśleć.
wiem.
++
Krysią Ambroziak
Alą Czajką
Bartkiem Janikiem
Anią Kowalską
Antkiem Nowym
+
?
Nie czuję, żebym
się z nim/nią
mógł/mogła
dogadać –
jesteśmy inni.

++

+
?
?
Narzędzia
przesadzać (np. raz w tygodniu)
przekładać tabliczki z imionami
(na ławkach lub na tablicy magnetycznej)
łączyć w pary (zlecać wspólne zadania)
dzielić na grupy, losować
prowadzić zajęcia podnoszące świadomość
promować tolerancję
Jakie pytania mogę sobie zadać?
- Co robię dobrze i powinnam/powinienem
kontynuować?
- Czego jeszcze nie zrobiłam/zrobiłem w tej sprawie?
- Co powinnam/powinienem zacząć robić?
- Co powinnam/powinienem przestać robić?
- Czego powinnam/powinienem robić więcej?
- Czego powinnam/powinienem robić mniej?
Bibliografia
Dąbkowska I. Zastraszenie i przemoc szkolna, Wydawnictwo Naukowe
UMK, Toruń 2010
Kępka M Klimat społeczny w szkole - materiały konferencyjne,
Kuratorium Oświaty w Warszawie, listopad 2011
Stanisław Orłowski Mobbing i bullying w szkole. Charakterystyka
zjawiska i program zapobiegania,
bezpiecznaszkola.men.gov.pl/wp.../mobbing-i-bullying-w-szkole_11.pdf
Jacek Pyżalski Polscy nauczyciele i uczniowie a agresja elektroniczna,
http://www.ore.edu.pl/bezpiecznaszkola/4321-agresja-i-przemoc
Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona
tea.org.pl/userfiles/raporty/raport_tea_dyskryminacja_w_szkole.pdf
Opracowanie
B a r b a r a Kl im cza k
k u l t u r o zna wczy ni , p ol onistk a
tr e n erk a wol n ości i p raw c z ł owie ka
AKADEMIA EURO-EDUKACJI; [email protected]