Informacja o stanie bezpieczeństwa lotów w lotnictwie ogólnym i

Informacja o stanie bezpieczeństwa lotów w lotnictwie ogólnym i

00-848 Warszawa, skr. poczt. 125, ul. Żelazna 59. Tel./fax: +48 22 520 73 54, tel.: +48 22 520 73 55
Informacja o stanie bezpieczeństwa lotów
w lotnictwie ogólnym i usług lotniczych
w 2008 r.
W 2008 roku zarejestrowano ogółem 959 zdarzeń lotniczych, w tym 73 wypadki,
10 poważnych incydentów, 472 incydenty oraz 404 inne zdarzenia lotnicze - możliwy wpływ
na bezpieczeństwo1.
Rys. 1.
Powyższa ilustracja przedstawia relacje pomiędzy wypadkami, incydentami i zdarzeniami
rejestrowanymi jako „inne zdarzenia”.
1
Od 2008 roku w systemie ECCAIRS kodowane jako „without safety effect – a possibly safety related occurrence not meeting the
reporting requirements. This could be e.g. the result of downgrading the incident after review. Są to zdarzenia podlegające zgłaszaniu, zgodnie
z Rozporządzeniem Ministra Transportu z dnia 18 stycznia 2007r. w sprawie wypadków i incydentów lotniczych, które nie wypełniają definicji
wypadku ani incydentu, nie mniej jednak są rejestrowane w bazie danych. Badanie przyczyn tych zdarzeń pozostawione jest podmiotom lotniczym,
w zdecydowanej większości bez nadzoru Komisji. W latach wcześniejszych takim zdarzeniom, na potrzeby opracowania informacji o stanie
bezpieczeństwa lotów nadawano nazwę „Niesklasyfikowane”.
Rys. 2.
Pomimo wyraźnego wzrostu ogólnej liczby zdarzeń, relacje te dalej są niekorzystne, tzn. na
jeden wypadek przypada łącznie prawie 7 incydentów oraz prawie 6 innych zdarzeń (possibly safety
related). Relacje te powinny być znacznie korzystniejsze – patrz „Zasada 1:600”.
W 2008 roku w 7 wypadkach lotniczych ze skutkiem śmiertelnym, śmierć poniosło 8 osób,
w tym: 1 osoba na samolocie do 5700kg MTOW, 2 osoby na samolocie ULM, 1 osoba na
szybowcu, 1 osoba na paralotni z napędem, 1 osoba na paralotni oraz 2 osoby na spadochronach.
Ponadto 28 osób doznało poważnych obrażeń ciała, a 19 osób doznało lekkich obrażeń.
Dodatkowo w jednym wypadku w Surinamie, Ameryka Południowa, na samolocie
PZL An-28, wyprodukowanym w Polsce (operator zagraniczny), śmierć poniosło 19 osób.
Zniszczonych zostało 14 statków powietrznych, w tym 2 samoloty, 2 ULM-y, 6 szybowców
oraz 3 motolotnie i 1 paralotnia z napędem, a znacznie uszkodzonych zostało 37 statków
powietrznych.
Rys. 3.
Ogólna liczba zdarzeń w 2008 roku w porównaniu do roku 2007 wskazuje na stałe
utrzymywanie się tendencji wzrostowej (patrz rys. 4) w zakresie obowiązkowego systemu
zgłaszania zdarzeń.
2
Trzy poniższe ilustracje, w celach porównawczych, przedstawiają dane w analogicznych
okresach ostatnich sześciu lat. Stały wzrost liczby zgłaszanych zdarzeń, nie przekłada się na wzrost
liczby poszkodowanych, czy strat materialnych. Dane, które przedstawiają rys. 5 i 6 dowodzą,
że im więcej zgłoszonych i zbadanych okoliczności oraz przyczyn zaistniałych zdarzeń, tym mniej
ponoszonych strat.
Rys. 4.
LICZBA ZAREJESTROWANYCH ZDARZEŃ LOTNICZYCH
W LATACH 2003-2008
959
764
313
205
96
2 106 1
96
305
199
17
76 32
1
275
189
98
8
2003
2004
2005
Wypadki
Poważne incydenty
26
10
472
404
470
409
2006
91
187
16
73
10
2007
Incydenty
2008
Inne zdarzenia
Razem
Rys. 5.
LICZBA POSZKODOWANYCH W ZDARZENIACH LOTNICZYCH
50
20
41
39
36
13
2003
21
21
15
20
28
17
12
2004
Ofiary śmiertelne
22
40
22
2005
2006
Poważne obrażenia ciała
2007
19
8
2008
Nieznaczne obrażenia
Rys.6.
LICZBA ZNISZCZONYCH I ZNACZNIE USZKODZONYCH STATKÓW
POWIETRZNYCH
48
46
19
2003
20
2004
Zniszczone
43
39
24
14
2005
38
20
2006
2007
Znacznie uszkodzone
3
37
14
2008
Wskaźnik Wypadkowości (WW)
Wskaźnik wypadkowości jest obliczany według wzoru:
W ∗ 100000
WW =
N
gdzie:
W – liczba wypadków,.
N – nalot ogólny w danym rodzaju lotnictwa,
lub dla rodzaju statku powietrznego.
Dla lotnictwa ogólnego oraz usług lotniczych, ze względu na świadomość niepełnych
informacji dotyczących nalotu, nie jest możliwe określenie wiarygodnych wskaźników
wypadkowości (WW) według zasad zgodnych ze standardami ICAO.
W tym rodzaju lotnictwa najbardziej adekwatnym wskaźnikiem bezpieczeństwa będzie
liczba wypadków ze skutkiem śmiertelnym. Taką metodę stosują również nadzory lotnicze
w innych krajach Wspólnoty Europejskiej.
Rys. 7.
LICZBA WYPADKÓW ŚMIERTELNYCH W LOTNICTWIE OGÓLNYM I USŁUGACH LOTNICZYCH
(REJESTROWANE SP)
9
3
4
3
1999
2000
2001
2002
4
5
2003
2004
LICZBA WYPADKÓW (GA)
7
4
6
2
2005
2006
2007
2008
LINIA TRENDU (GA)
Nie mniej jednak, na potrzeby działań profilaktycznych oraz dla porównań statystycznych
w niniejszym opracowaniu obliczono szacunkowe wskaźniki. Wiarygodne wartości tych
wskaźników i wskazywanie na ich podstawie kierunków działań profilaktycznych będzie możliwe
tylko wtedy, gdy nalot będzie sumiennie przekazany przez wszystkich użytkowników
rejestrowanych statków powietrznych.
Szacunkowe wskaźniki wypadkowości dla SP objętych państwowym rejestrem.
Rys.8.
Wskaźnik wypadkowości (WW)
dla samolotów lotnictwa ogólnego (od 495kg do 5700kg)
2
3
4
6
1999
4,2
12
2001
15
9
2
4
2000
22
5
9,1
2
4
4,2
7,6
19
18
5,7
6,4
10
6
2002
4
6,2
3,8
3
15
1
2003
2004
Liczba pozostałych wypadków
2005
1,4
2006
2007
2008
Liczba wypadków ze skutkiem śmiertelnym
WW (wskaźnik wypadkowości)
4
Rys 9.
Wskaźnik wypadkowości (WW) dla śmigłowców
7,5
1
2
0
1999
0
1
2000
7,8
8,1
1
6,8
9,3
4
2001
4
1
2
1
1
3
0
1
2002
2003
2004
Liczba pozostałych wypadków
WW (wskaźnik wypadkowości)
2005
2006
1
2
0
2007
0
2008
Liczba wypadków ze skutkiem śmierteinym
Rys. 10.
Wskaźnik wypadkowości (WW) dla szybowców i motoszybowców
6,6
1
1,7
7
1999
4
2000
1
1
1
25
23
23
24
8,7
1
3
3
2,5
2,3
1,8
3
3
0
1
16
15
2,4
4
0
2001
2002
2003
2004
2005
Liczba pozostałych wypadków
WW (wskaźnik wypadkowosci)
2006
2007
2008
Liczba wypadków śmiertelnych
Ofiary śmiertelne
W roku 2008 w wypadkach lotniczych poniosło śmierć 8 osób. Po raz pierwszy od
dziesięciu lat liczba ofiar spadła poniżej 10. Nie powinno to jednak powodować zbyt
optymistycznej interpretacji stanu bezpieczeństwa, zwłaszcza, jeśli weźmiemy pod uwagę
spadającą liczbę zgłaszanych zdarzeń w lotnictwie ogólnym.
Rys. 11
Liczba osób poszkodowanych w zdarzeniach lotniczych
na samolotach od 495kg do 5700 kg w latach 1999-2008
24
1
8
3
7
3
2
9
16
4
2
1999
2000
18
11
6
2001
Liczba ofiar śmiertelnych
5
4
5
3
2002
2
14
6
18
4
4
9
3
2003
2004
2005
2006
Liczba osób poważnie rannych
23
19
1
2007
2
2008
Liczba wypadków
Rysunek 11 przedstawia trendy występujące w kategorii „samoloty” w przedziale MTOW
od 495 do 5700 kg. Korzystne wyniki za rok 2008 nie oznaczają, że w tym rodzaju lotnictwa jest
wystarczająco bezpiecznie. Ten obszar działalności lotniczej należy monitorować ze szczególną
5
uwagą ze względu na bardzo słaby system zgłaszania zdarzeń lotniczych, uniemożliwiający
prowadzenie skutecznych działań profilaktycznych.
Rys 12.
Liczba osób poszkodowanych w zdarzeniach lotniczych na szybowcach
i motoszybowcach w latach 1999-2008
26
24
24
25
3
2
3
8
4
1
1
1999
2000
3
3
3
2
2
2002
2003
2004
5
2001
Liczba ofiar śmirtelnych
17
4
7
3
18
4
1
1
2005
2006
2
1
Liczba osób poważnie rannych
2007
2008
Liczba wypadków
Spadek liczby osób poszkodowanych na szybowcach (Rys. 12.) w roku 2008 również nie
oznacza wystarczającego poziomu bezpieczeństwa lotów. Zagrożenia podobne jak w przypadku
poprzednim i całym lotnictwie ogólnym. Dodatkowo do ośrodków szkolenia lotniczego
oraz wszystkich użytkowników szybowców i motoszybowców kierowany jest apel aby podczas
szkolenia lotniczego i wykonywania lotów szkolić pilotów nie tylko w zakresie umiejętności
prawidłowego podejmowania decyzji, ale także podejmowania jej we właściwym czasie.
Rys. 13.
Liczba osób poszkodowanych w zdarzeniach lotniczych na śmigłowcach
w latach 1999-2008
5
5
2
3
2
1
1
1999
1
1
2000
2001
2
2
1
2002
Liczba ofiar śmirtelnych
3
2003
2
1
1
1
1
2004
2005
Liczba osób poważnie rannych
1
2006
2007
1
2008
Liczba wypadków
Sytuacja podobna jak w przypadku pozostałych rodzajów statków powietrznych lotnictwa
ogólnego, łącznie z zagrożeniami. Korzystne wyniki tylko pozornie mogą świadczyć o właściwej
profilaktyce i poziomie szkolenia oraz właściwie realizowanych operacjach lotniczych. Łącznie na
śmigłowcach w roku 2008 zgłoszono tylko 35 zdarzeń lotniczych, w tym 2 wypadki jak na
ilustracji.
6
LOTNICTWO SPORTOWE I REKREACYJNE
Rys. 14.
LICZBA WYPADKÓW ŚMIERTELNYCH W LOTNICTWIE OGÓLNYM
(SPORTOWYM I REKREACYJNYM)
11
3
1
1999
2000
12
11
2
2001
7
4
3
2002
2003
2004
2005
LICZBA WYPADKÓW (GA)
2006
5
2007
2008
LINIA TRENDU (GA)
Rys. 15.
Liczba osób poszkodowanych w zdarzeniach lotniczych na lotniach,
motolotniach, paralotniach oraz paralotniach z napędem w latach 2003-2008
18
18
13
16
11
9
8
7
8
7
2
2003
2004
2005
Liczba ofiar śmiertelnych
13
10
8
6
7
2006
2007
10
2
Liczba osób poważnie rannych
2008
Liczba wypadków
Wypadki na lotniach, motolotniach, paralotniach oraz paralotniach z napędem kolejny już
rok okazują się najbardziej groźne w swoich skutkach. W roku 2008 zarejestrowano 2 wypadki ze
skutkiem śmiertelnym, zginęły w nich 2 osoby. W kolejnych 9 wypadkach obrażeń doznało 10
osób.
Rys. 16.
Liczba osób poszkodowanych w zdarzeniach lotniczych na
samolotach ULM do 495 kg w latach 2003-2008
13
8
8
1
1
5
4
2003
2004
3
7
8
3
2
1
2005
Liczba ofiar śmiertelnych
Liczba wypadków
9
4
2
2006
2007
2008
Liczba poważnie rannych
Na ULM-ach, w roku ubiegłym zgłoszono tylko 12 zdarzeń lotniczych, w tym 7 wypadków,
z których 1 zakończył się tragicznie. Jest to najbardziej zagrożony wypadkowością rodzaj statków
powietrznych.
7
Rys. 17.
Liczba osób poszkodowanych w podczas skoków spadochronowych w latach
2003-2008
23
26
23
19
17
16
22
16
21
18
24
14
1
1
1
2
2
2
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Liczba ofiar śmiertelnych
Liczba poważnie rannych
Liczba wypadków
Nadal znaczną grupę stanowią wypadki, jakie mają miejsce w trakcie skoków
spadochronowych. Większość z nich to efekty błędów podczas lądowania, a z kolei większość tych
błędów to niewłaściwe czynności, nieprawidłowa wysokość wykonania ostatniego zakrętu,
niewłaściwe ułożenie ciała, itp.. Na 73 wypadki w lotnictwie ogólnym i usług lotniczych, wypadki
na spadochronach stanowią prawie 22% ogółu wypadków lotniczych, czyli jest to niewielki spadek
w stosunku do roku 2007 (30%). Ośrodki szkolenia spadochronowego powinny baczniej
analizować efekty swojej działalności i stale monitorować poziom wypadkowości w sporcie
spadochronowym, wyciągać wnioski, a nade wszystko właściwie reagować na wskazywane
niedociągnięcia oraz realizować bezwzględnie zalecenia działań profilaktycznych nadzoru
lotniczego.
Do wszystkich użytkowników przestrzeni powietrznej kierowany jest apel:
Czy w Waszym otoczeniu, pilotom, którym przytrafiły się najcięższe w skutkach
zdarzenia, nie przydarzały się wcześniej sytuacje wymagające waszej reakcji, nie tylko
służbowej ale i koleżeńskiej? Prosimy przynajmniej o przemyślenia, a może o bardziej
radykalne działania.
Uczmy się na błędach innych i wyciągajmy lekcje z każdego negatywnego zdarzenia.
Wszystkie powyższe informacje są podane tylko w celach informacyjnych. Dane
odzwierciedlają wiedzę na dzień opracowania Biuletynu
Wydział Informacji i Statystyki
Bezpieczeństwa Lotów
Warszawa, 17.03.2009
8