Liturgia Świętego Triduum Paschalnego Liturgia Paschalna

Liturgia Świętego Triduum Paschalnego
Liturgia Paschalna sprawowana na przełomie trzech dni, od wieczora Wielkiego Czwartku do
wieczora Niedzieli Wielkanocnej, jest punktem centralnym każdego roku liturgicznego. To Święte
trzy dni przejścia naszego Pana Jezusa Chrystusa przez Mękę, Śmierć, Pogrzebanie i Zstąpienie do
Otchłani, do chwały Zmartwychwstania.
Święte Triduum Paschalne (bo taka jest poprawna nazwa tej uroczystości) rozpoczyna się Mszą
Świętą Wieczerzy Pańskiej, a kończy nieszporami w Niedzielę Wielkanocną.
Wielki Czwartek. Msza Wieczerzy Pańskiej.
W Wielki Czwartek odprawiana jest tylko jedna Msza Święta (poza Mszą Krzyżma Świętego) zwana
Mszą Święta Wieczerzy Pańskiej. Rozpoczyna ona Święte Triduum Paschalne, jest pamiątką
ustanowienia Eucharystii, sakramentu kapłaństwa.
Elementy liturgii:
•
•
•
•
•
W trakcie Chwała na wysokości Bogu uderza się w dzwony, które po zakończeniu hymnu
milkną aż do Wigilii Paschalnej
Obrzęd umywania nóg (niestety coraz rzadziej spotykany w parafiach)
Jest to powtórzenie przez celebransa gestu Jezusa; Kościół chce przez to wyrazić iż rozumie
naukę Pana – Jego przykazanie pokornej miłości wobec wszystkich. Dlatego głowa wspólnoty
– prezbiter – jako pierwszy w znaku wiernego powtórzenia uwidacznia swoją wolę
wypełniania tego przykazania w codziennym życiu.
o Ministranci prowadzą dwunastu mężczyzn do ław, kapłan, jeśli trzeba, zdejmuje ornat
i podchodzi do każdego z nich, polewa wodą jego stopy i wyciera je z pomocą
ministrantów.
Konsekruje się odpowiednią ilość chleba zarówno na dziś jak i dzień następny.
Na koniec odbywa się przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Kaplicy Adoracji
Po zakończeniu liturgii obnaża się ołtarz na pamiątkę pojmania Jezusa i Jego ubiczowania,
wynosi się także krzyże z Kościoła (o ile to jest możliwe).
Wielki Piątek Męki Pańskiej. Liturgia na cześć Męki Pańskiej.
Wielki Piątek to przede wszystkim dzień skupienia, zamyślenia, celebracji szczytowego i
fundamentalnego dla chrześcijan wydarzenia – odkupieńczej śmierci Jezusa na krzyżu. Liturgia
Wielkiego Piątku jest jedną z najstarszych form liturgicznych, jakie przez wieki były i są celebrowane
w Kościele, w niewiele tylko zmienionej formie.
Liturgia na cześć Męki Pańskiej składa się z czterech podstawowych elementów: Liturgii Słowa,
Adoracji Krzyża, Komunii Świętej, Procesji do Grobu Pańskiego.
Elementy liturgii:
•
Procesja wejścia odbywa się w ciszy, bez krzyża, świec, kadzidła. Po dojściu do ołtarza
kapłan pada na twarz, a wszyscy klęcząc modlą się wraz z nim. Ten gest prostracji jest starszy
niż chrześcijaństwo, wyraża on całkowite uniżenie się człowieka (humiliatio, ad humum uniżenie aż do gruntu). Gest pokory celebransa wyraża jego szacunek i cześć dla wielkiego
Misterium, jakie dokonało się na Golgocie. W obliczu tak wielkiej ofiary Chrystusa, w obliczu
wydania przez Niego własnego życia, człowiek odpowiada pokornym i pełnym przejęcia
milczeniem. Jest to jakby ilustracja do słów proroka Izajasza:
„Jak wielu osłupiało na Jego widok - tak nieludzko został oszpecony Jego wygląd i postać
Jego była niepodobna do ludzi - tak mnogie narody się zdumieją, królowie zamkną przed Nim
usta, bo ujrzą coś, czego im nigdy nie opowiadano, i pojmą coś niesłychanego.” Iz 52,13
•
Część pierwsza: Liturgia Słowa
o Pierwsze czytanie z Księgi proroka Izajasza (Iż 52,13-53,12) ukazuje tego, który stał
się wzgardzony i odepchnięty przez ludzi, mąż boleści, oswojony z cierpieniem, jak
ktoś, przed kim się twarze zakrywa, wzgardzony tak, iż mieliśmy go za nic.
o Psalm z wymownym refrenem: Ojcze w Twe ręce składam ducha mego.
o Drugie czytanie z Listu do Hebrajczyków (Hbr 4,14-16; 5, 7-8) podkreślające iż
Chrystus stał się sprawcą zbawienia dla wszystkich, którzy Go słuchają.
o Opis Męki Pańskiej, według św. Jana (J 18, 1-19, 42), naocznego świadka ostatniej
drogi Jezusa, jedynego ucznia, który pozostał z Chrystusem pod Krzyżem.
o Modlitwa Powszechna - jest ona najstarszą modlitwą tego rodzaju, jaką zna dziś
Kościół. Składa się z dziesięciu wezwań (za Kościół Święty, za Papieża, za wszystkie
Stany Kościoła, za Katechumenów, o jedność Chrześcijan, za Żydów, za
niewierzących w Chrystusa, za niewierzących w Boga, za rządzących państwami, za
strapionych i cierpiących).
•
Część druga: Adoracja Krzyża
Najuroczystszym momentem Liturgii jest adoracja Świętego Drzewa Krzyża.
•
o
Do ołtarza przynosi się zasłonięty Krzyż, dwaj ministranci niosą przy nim zapalone
świece. Kapłan, stojąc przed ołtarzem, odsłania jego górną część i śpiewa wezwanie:
Oto drzewo Krzyża na którym zawisło Zbawienie świata. Wszyscy odpowiadają:
Pójdźmy z pokłonem, po skończeniu śpiewu klękają na oba kolana i przez chwilę
oddają cześć Krzyżowi. Następnie kapłan odsłania prawe ramię Krzyża i znowu
podnosząc Krzyż śpiewa wezwanie: Oto drzewo Krzyża. Wreszcie odsłania Krzyż
całkowicie i śpiewa po raz trzeci wezwanie.
o
Kapłan, duchowieństwo i wierni przechodzą procesyjnie przed Krzyżem i oddają mu
cześć. W naszej parafii Służba Liturgiczna czyni to poprzez trzykrotne przyklęknięcie
oraz ucałowania Krzyża, pozostali wierni poprzez samo ucałowanie.
Część trzecia: Komunia Święta
o Ołtarz nakrywa się obrusem i umieszcza na nim korporał i mszał.
o Kapłan przynosi Najświętszy Sakrament krótszą drogą z miejsca przechowania
(kaplicy Adoracji), do ołtarza. W tym czasie wszyscy stoją w milczeniu. Dwaj
ministranci towarzyszą kapłanowi, niosąc przy Najświętszym Sakramencie zapalone
świece, które stawiają na ołtarzu
•
Część czwarta: Procesja do Grobu Pańskiego
o Zgodnie z wielowiekową tradycją, Najświętszy Sakrament jest przenoszony do Grobu
Pańskiego i wystawiany do adoracji. Grób pozwala zrozumieć wielkość miłości
Chrystusa do nas. On poniósł śmierć na krzyżu, aby żaden człowiek, który w Niego
wierzy nie zginął, ale miał życie wieczne.
Wielka Sobota
W Wielką Sobotę Kościół trwa przy Grobie Pańskim rozważając Mękę i Śmierć Chrystusa.
Kościół powstrzymuje się w tym dniu od sprawowania ofiary Mszy Świętej, dlatego ołtarz pozostaje
obnażony. Sprawowana jest natomiast Liturgia Godzin.
Niedziela Wielkanocna. Zmartwychwstanie Pańskie.
Wigilia Paschalna w Wielką Noc.
Obrzędy Wigilii Paschalnej winny rozpocząć się najwcześniej po zapadnięciu zmroku, a kończyć
najpóźniej przed świtem niedzieli. Ta noc ma charakter czuwania na cześć Pana, jest Matką wszystkich
świętych Wigilii.
Niesamowicie bogata liturgia Wigilii Paschalnej, nasycona różnoraką symboliką kieruje nasze myśli
na najważniejsze wydarzenia Historii Zbawienia.
Elementy liturgii:
•
Część pierwsza: uroczysty początek Wigilii czyli Liturgia Światła
o Poświęcenie ognia i przygotowanie Paschału
Światła w kościele są wygaszone, przed wejściem do świątyni rozpala się ognisko.
Następuje poświęcenie ognia, następnie Celebrans żłobi na paschale rylcem krzyż znak męki Pańskiej, nad i pod nim greckie litery Alfa i Omega, zaczynające i
kończące alfabet (Przedwieczne istnienie Chrystusa jako Boga i Jego przyjście w
chwale na zakończenie dziejów świata), wreszcie cyfrę bieżącego roku (wyraża
aktualność Misterium Pańskiego, Jego nieustającą obecność i oddziaływanie wśród
nas, oraz panowanie Chrystusa nad czasem). Przy tej czynności celebrans wypowiada
słowa:
1.Chrystus wczoraj i dziś (kapłan żłobi pionowe ramię krzyża),
2. Początek i Koniec (żłobi ramię poziome),
3. Alfa (żłobi nad ramieniem pionowym literę Alfa),
4. I Omega (żłobi pod ramieniem pionowym literę Omega),
5. Do Niego należy czas (żłobi pierwszą cyfrę roku na lewym górnym polu
między ramionami krzyża),
6. I wieczność (żłobi drugą cyfrę roku na prawym górnym polu),
7. Jemu chwała i panowanie (żłobi trzecią cyfrę roku na dolnym lewym
polu),
8. Przez wszystkie wieki wieków. Amen. (żłobi czwartą cyfrę roku na
dolnym prawym polu).
Po wyżłobieniu krzyża i innych znaków kapłan może umieścić pięć
symbolicznych gwoździ w formie krzyża, mówiąc przy tym głośno:
1. Przez swoje święte rany
2. jaśniejące chwałą
3. niech nas strzeże
4. i zachowuje
5. Chrystus Pan. Amen.
Następnie zapala się paschał (symbolizuje nowe, nieśmiertelne życie) oraz nakłada
kadzidło do kadzielnicy. Warto zwrócić uwagę na samo wykonanie paschału. Ma to
być woskowa świeca, nie zaś plastikowa proteza z olejnym wkładem, z jaką często ze
względów ekonomicznych mamy do czynienia. Kapłan śpiewa przecież w Orędziu
Wielkanocnym: „W tę noc pełną łaski, przyjmij Ojcze Święty, wieczorną ofiarę
uwielbienia, którą Ci składa Kościół święty, uroczyście ofiarując przez ręce swoich
sług tę świecę, owoc pracy pszczelego roju. Znamy już wymowę tej woskowej
kolumny, którą na chwałę Boga zapalił jasny płomień. Chociaż dzieli się on
użyczając światła, nie doznaje jednak uszczerbku, żywi się bowiem strugami wosku,
który dla utworzenia tej cennej pochodni wydała pracowita pszczoła”.
Procesja
W jej trakcie trzykrotnie śpiewane jest: Światło Chrystusa/Bogu niech będą dzięki,
zapalane są także świece od paschału oraz światła w kościele.
o Orędzie Wielkanocne
W uroczystej formie głosi ono nadejście Świąt Paschalnych. Wzywa do składania
dziękczynienia Bogu za dar Chrystusowego Zmartwychwstania.
o
•
Część druga: Liturgia Słowa
o Składa się z dziewięciu czytań (7 ze Starego Testamenty, 2 z Nowego)
W czytaniach przedstawiona jest cała historia zbawienia (od stworzenia świata,
poprzez dzieje Abrahama, wyzwolenie Narodu Wybranego z Egiptu, aż po proroctwa
odnoszące się odnowy przymierza i samo ich wypełnienie w Jezusie Chrystusie).
o Po ostatnim czytaniu ze starego testamentu śpiewany jest Hymn Chwała na wysokości
Bogu w czasie którego rozbrzmiewają dzwony.
o Przed ostatnim czytaniem (Ewangelia) kapłan intonuje uroczyste Alleluja. Ten
radosny okrzyk uwielbienia jest śpiewany po raz pierwszy od ponad czterdziestu dni.
•
Część trzecia: Liturgia Chrzcielna
Kapłan z posługującymi podchodzi do chrzcielnicy, jeśli znajduje się ona w zasięgu wzroku
wiernych. W przeciwnym razie naczynie z wodą stawia się w prezbiterium.
o Śpiew Litanii do Wszystkich Świętych
o Błogosławieństwo Wody Chrzcielnej.
W modlitwie błogosławieństwa ukazana jest rola wody w dziejach zbawienia: symbol
zmazania grzechu (potop), wybawienie (Morze Czerwone) i narodziny Kościoła (woda z
boku Chrystusa). Pod koniec następuje epikleza (prośba o uświęcenie wody mocą Ducha
Świętego), aby wszyscy przez Chrzest pogrzebani razem z Chrystusem w śmierci, z Nim
też powstali do nowego życia. Prośbie tej towarzyszy gest zanurzenia paschału w wodzie,
mający unaocznić zstąpienie łaski, mocy Bożej na nią i na tych, którzy będą nią
ochrzczeni. Po wspólnym odśpiewaniu aklamacji Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi
Świętemu następują Obrzędy Chrztu i Bierzmowania.
o Odnowienie przyrzeczeń Chrztu
Gdy zakończy się obrzęd chrztu lub jeśli chrztu nie było, po
błogosławieństwie wody, wszyscy stojąc i trzymając w rękach zapalone świece,
odnawiają przyrzeczenia chrztu.
•
•
Część czwarta: Liturgia Eucharystyczna
Procesja rezurekcyjna, która jest radosnym ogłoszeniem światu faktu Chrystusowego
Zmartwychwstania.
Na podstawie:
•
•
•
•
Mszał Rzymski dla Diecezji Polskich
Święta Paschalne ks. Znak
Liturgia Świętego Triduum Paschalnego
Liturgika ks. T. Sinka