tozę. Dlatego około godziny po urazie nabłonek przedni na

114
ROGÓWKA
Tabela 20.1. Klasyfikacja chorób rogówki*
Tabela 20.2 Przyczyny owrzodzenia rogówki
Wrzodziejące
Niewrzodziejące
Pierwotna przyczyna
Przykłady
• Powierzchowny wrzód
rogówki
• Nawracający ubytek
rogówki
• Wrzód zrębu rogówki
• Głęboki wrzód rogówki
• Uwypuklenie błony
Descemeta (pęcherzyk
rogówki)
• Keratolityczny wrzód
rogówki
• Pęknięcie wrzodu rogówki
• Ciała obce w rogówce
• Martwak rogówki
• Przewlekłe powierzchowne zapalenie
rogówki
(łuszczka – pannus)
• Śródmiąższowe zapalenie
rogówki
• Pigmentowane zapalenie
rogówki
• Proliferacyjne (eozynofilowe) zapalenie rogówki
i spojówek
• Suche zapalenie rogówki
i spojówek
• Dystrofia/zwyrodnienie
nabłonka tylnego
rogówki
• Skórzak
• Stłuszczenie rogówki
• Keratopatia tłuszczowa
• Nowotwór rogówki
Nieprawidłowości
powiek
Niedorozwój powiek (szczelina)
Podwinięcie powieki
Zapalenie powiek
Nowotwór powieki
Niedomykalność szpary powiek
Nieprawidłowości rzęs
lub włosów
Rzęsy ektopowe
Dwurzędowość rzęs
Nieprawidłowy wzrost rzęs
Nieprawidłowy wzrost rzęs
z powodu fałdów nosowych
Czynniki drażniące
Szampon
Dym
Kwasy lub zasady
Światło UV
Nieprawidłowości
filmu łzowego
Suche zapalenie rogówki
i spojówek
Jakościowe nieprawidłowości filmu
łzowego
Uraz
Zadrapanie przez kota
Wypadek komunikacyjny
Uraz tępy (uderzenie w twarz)
Ciało obce
Zakażenie
Pierwotne bakteryjne
Pierwotne wirusowe
Pierwotne grzybicze (rzadko)
Dystrofia/
zwyrodnienie
Dystrofia nabłonka tylnego
rogówki
Obrzęk rogówki z jaskrą
* Pogrubiono omówione przypadki.
Nabłonek przedni
rogówki
Istota właściwa
Błona Descemeta
Nabłonek tylny
rogówki
Rycina 20.1 Przekrój przez prawidłową rogówkę.
tozę. Dlatego około godziny po urazie nabłonek przedni
na krawędzi ubytku ulega spłaszczeniu i przesuwa się do
wewnątrz, aby pokryć ubytek. Następnie mitoza komórek nabłonka pozwala na powrót prawidłowej grubości
warstwy (ryc. 20.2). Jeżeli zostanie usunięty cały nabłonek przedni, jego zastąpienie wymaga zaledwie 48–72
godzin, chociaż jest on cieńszy niż prawidłowy przez kilka tygodni. Szybkość, z jaką goi się prawidłowy nabłonek przedni w porównaniu z trudno gojącymi się owrzodzeniami, podkreśla nieprawidłowości występujące w tej
chorobie.
Jeżeli uszkodzenie rogówki jest głębsze i obejmuje również istotę właściwą, nabłonek wypełnia ubytek
w ten sam sposób, przez migrację i podział, po którym
następuje proliferacja fibroblastów w zrębie, które wolno
wypełniają ubytek, co pozwala następnie pogrubione-
mu nabłonkowi przedniemu na powrót do prawidłowej
grubości. Dlatego podczas ponownej oceny głębszych
wrzodów rogówki jest ważne ustalenie, czy nabłonek pokrył dno ubytku, i uważne wypłukanie nadmiaru fluoresceiny stosowanej w diagnostyce ubytku. Uszkodzenia
zrębu powodują większe bliznowacenie niż w przypadku uszkodzenia obejmującego tylko nabłonek przedni.
Jest to spowodowane głównie przez transformację keratocytów miąższu w fibroblasty. Zaburza to prawidłową
warstwową strukturę istoty właściwej i powoduje trwałe zmętnienie.
W miejsce ubytku wrastają również naczynia krwionośne z rąbka rogówki. Ma to swoje zalety i wady, ponieważ mimo że dostarczają one leukocytów i różnych
czynników wzrostu do obszaru szkodzenia, to również
predysponują do większego zapalenia, włącznie z tworzeniem ziarniny i dalszym bliznowaceniem. Oczywiście
waskularyzacja może mieć również znaczenie w chorobach bez owrzodzeń rogówki, a szczegółowa patologia
tego zjawiska będzie omówiona w przedstawionych później przypadkach.
Głębokie ubytki lub postępujące wrzody (prawdopodobnie z powodu zakażenia) mogą prowadzić do uszko-