pobierz plik PDF

Zało enia
do ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wy szym
I. Podniesienie poziomu uczelni
1. Pełne dostosowanie organizacji studiów do zasad Procesu Bolo skiego (trzy
szczeble kształcenia: zawodowy, magisterski i doktorski).
2. Zwi kszenie mi dzynarodowej
akademickich.
mobilno ci
studentów
i
nauczycieli
3. Zmiany w systemie studiów doktoranckich (m. in. zasady tworzenia
i programowania studiów doktoranckich, wyra ne okre lenie, e studia
doktoranckie uwa a si za uko czone, je eli nast piła obrona doktoratu,
zaliczalno okresu studiów doktoranckich do sta u pracy) oraz stworzenie
nowego typu studiów doktoranckich w postaci Interdyscyplinarnych
Studiów Doktoranckich, a tak e ustanowienie statusu doktoranta dla osób,
które nie s uczestnikami studiów doktoranckich. Powołanie funduszu
centralnego finansuj cego stypendia doktoranckie.
4. Promocja uczelni posiadaj cych najwi kszy potencjał dydaktyczny
i naukowy przez odpowiednie ich finansowanie (np. kształcenie zamawiane)
oraz rozszerzenie zakresu ich samodzielno ci.
5. Tworzenie w oparciu o partnerstwo publiczno-prywatne uczelni publicznych
z wydziałami niepublicznymi, w tym tak e z uczelniami zagranicznymi.
Zmiany przepisów maj na celu pełniejsz realizacj zasad Procesu Bolo skiego
i stworzenie dogodniejszych warunków dla polskich uczelni, aby mogły
w wi kszym ni dotychczas stopniu sta si elementami europejskiej przestrzeni
szkolnictwa wy szego. Zaproponowany kierunek zmian ma na celu przede
wszystkim podniesienie poziomu jako ci kształcenia,
promowanie uczelni
o najwi kszym potencjale dydaktycznym i naukowym i rozwój studiów
doktoranckich, w tym studiów doktoranckich dla młodzie y szczególnie
uzdolnionej.
Zakłada si , e skutki finansowe wprowadzenia zmian w systemie studiów
doktoranckich b d sfinansowane w du ej mierze ze rodków Unii Europejskiej,
a tak e bud etu Pa stwa.
II. Konsolidacja uczelni
1. Rozszerzenie mo liwo ci prawnych ł czenia si
małych uczelni
z istniej cymi uniwersytetami lub w celu tworzenia uniwersytetów nowych,
zgodnie z potrzebami poszczególnych regionów (uniwersyteckie kolegia
regionalne, zło one z kolegiów istniej cych w innych miastach,
z zachowaniem przez te kolegia pewnej samodzielno ci); miałoby to
dotyczy przede wszystkim uczelni publicznych, a nast pnie, poprzez
stosowne zach ty, tak e uczelni niepublicznych; za stworzeniem takich
mo liwo ci przemawia konieczno
wzmocnienia istniej cych ju
uniwersytetów mniejszych oraz post puj cy spadek liczby kandydatów na
studia z powodów demograficznych, utrudniaj cy rekrutacj do uczelni
w mniejszych miastach.
Za proponowanym kierunkiem zmian w przepisach przemawia konieczno
wzmocnienia potencjału dydaktycznego i naukowego uczelni, jaki jest niezb dny
dla realizacji odnowionej Strategii Lizbo skiej, która wskazuje na szczególn rol
uczelni. Konieczno otwarcia si uczelni na problemy społeczne i gospodarcze
lokalnych rodowisk, regionu i kraju, a tak e całego obszaru europejskiego b dzie
słaniało uczelnie do mobilizacji potencjału dydaktycznego i badawczego. Uczelnie
b d mogły realizowa wyznaczone im funkcje społeczne poprzez tworzenie
zwi zków uczelni, swoistych federacji, uniwersytetów sieciowych.
Rynek usług edukacyjnych, rosn ca konkurencja, szczególnie w obliczu ni u
demograficznego, konieczno
sprostania wysokim wymaganiom w zakresie
jako ci kształcenia i tym samym wysokim kosztom funkcjonowania uczelni
wymagaj konsolidacji uczelni, a nowe rozwi zania prawne maj to uczelniom
ułatwi .
III. Zmiany w systemie finansowania i prowadzenia gospodarki przez uczelnie
1. Dotowanie uczelni
jako ciowe.
w oparciu o algorytm promuj cy jej osi gni cia
2. Finansowanie uczelni w postaci jednej dotacji zwi zanej z kształceniem.
3. Uregulowanie trybu zbywania i obci ania aktywów trwałych uczelni.
2
4. Stworzenie zach t do finansowania działalno ci uczelni ze ródeł
pozabud etowych, wraz z odr bnymi przepisami reguluj cymi
dysponowanie rodkami pozabud etowymi.
Rola jak uczelnie maj do odegrania we wzro cie gospodarczym kraju implikuje
zmiany w systemie finansowania i prowadzenia gospodarki finansowej przez
uczelnie. System finansowy b dzie bardziej nastawiony na promowanie czynników
prorozwojowych uczelni i umacnianie uczelni spełniaj cych najwy sze standardy
jako ciowe. Nowe rozwi zania b d sprzyjały podejmowaniu przez uczelnie
działa nakierowanych na pozyskiwanie koniecznych dla rozwoju uczelni
rodków finansowych pozabud etowych. Dodatkowe ródła finansowania uczelni
to w szczególno ci: fundusze UE, rodki z udziału w programach badawczych,
rodków za prowadzenie studiów podyplomowych, kursów, szkole , studiów dla
cudzoziemców z krajów spoza UE.
IV. Eliminacja zjawisk patologicznych ze szkolnictwa wy szego
1. Zlikwidowanie mo liwo ci uczynienia z uczelni niepublicznej przedmiotu
obrotu handlowego, co po rednio dopuszczaj obecnie obowi zuj ce
przepisy.
2. Stworzenie mo liwo ci przyznawania tytułu zawodowego
magistra
na podstawie poszerzonego egzaminu magisterskiego, jako formy
alternatywnej dla pisemnej pracy magisterskiej, która jest cz sto
niesamodzielna.
3. Zmiana zasad recenzowania prac doktorskich i habilitacyjnych, sprzyjaj ca
eliminowaniu prac słabych i recenzji „kole e skich” (dotyczy ustawy
o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule
w zakresie sztuki).
4. Zaostrzenie rygorów warunkuj cych uzyskiwanie przez uczelnie uprawnie
do prowadzenia studiów magisterskich i doktorskich (akredytacja przez
Pa stwow Komisj Akredytacyjn ).
5. Wzmocnienie pozycji Pa stwowej Komisji Akredytacyjnej, która
w dotychczasowej działalno ci wykazała swoj skuteczno jako organ
wspieraj cy uprawnienia nadzorcze ministra wła ciwego do spraw
szkolnictwa wy szego, a tak e
stworzenie mo liwo ci prawnych
dla działalno ci zagranicznych komisji akredytacyjnych.
3
Wprowadzenie bardziej precyzyjnych przepisów i postawienie wysokich wymaga
w zakresie uzyskiwania uprawnie do prowadzenia studiów przez uczelnie,
tworzenia i likwidacji uczelni
niepublicznych, zasad uko czenia studiów
magisterskich a tak e zasad recenzowania prac doktorskich i habilitacyjnych,
powinno w znacznej mierze wyeliminowa zjawiska patologiczne w szkolnictwie
wy szym.
V. Zapewnienie szerokiego dost pu do studiów wy szych
1. Stworzenie podstaw prawnych do fundowania stypendiów przez podmioty
zainteresowane zatrudnianiem absolwentów uczelni.
2. Nowa koncepcja tworzenia jednostek dydaktycznych przez uczelni poza jej
siedzib :
• uregulowanie zasad tworzenia jednostek zamiejscowych przez
uczelnie w sposób uwzgl dniaj cy zmieniaj ce si potrzeby
regionalne oraz gwarantuj cy nale yty poziom kształcenia poza
siedzib uczelni,
• okre lenie warunków zakładania uczelni (filii) polskich za granic
i zagranicznych w Polsce,
• rozwijanie nauczania przez Internet jako instrumentu wspieraj cego
nauczanie przez uczelnie publiczne i niepubliczne lub przez specjalnie
do tego celu powołan uczelni wirtualn typu „open university”,
• ustanowienie jasnych warunków przyj cia na studia (matura wiadectwo uko czenia szkoły redniej - jedynym warunkiem
przyj cia na studia; egzaminy wst pne tylko w celu sprawdzenia
koniecznych umiej tno ci i predyspozycji, a nie wiedzy; o przyj ciu
na studia w danej uczelni decyduje kolejno na li cie kandydatów
zale na od liczby punktów uzyskanych na maturze i wiadectwie
uko czenia szkoły redniej).
3. Tworzenie uczelni „doktorskich”, tzn. kształc cych tylko na poziomie
doktorskim lub „magistersko-doktorskich” tzn. kształc cych na poziomie
magisterskim i doktorskim, a tak e uczelni mi dzynarodowych.
4
Nowe rozwi zania b d słu yły rozszerzeniu dost pno ci do studiów wy szych,
w szczególno ci poprzez rozwijanie kształcenia bli ej miejsca zamieszkania
studenta, wprowadzenie precyzyjnych przepisów dotycz cych rekrutacji na studia
i przepisów zach caj cych do udzielania stypendiów fundowanych.
VI. Ułatwienie kariery zawodowej absolwentom uczelni
1. Rewizja liczby i nazw kierunków studiów, które w wielu przypadkach s
zaw one, co ogranicza dost p do zatrudnienia ich absolwentom, a z drugiej
strony zapewnienie uczelniom o najwy szym potencjale naukowym
i badawczym prowadzenie studiów w oparciu o indywidualne programy
studiów.
2. Ukształtowanie programów i organizacji studiów wy szych zawodowych
w taki sposób, a eby gwarantowały one nabycie rzeczywistych
i potrzebnych na rynku pracy kwalifikacji zawodowych, przy uwzgl dnieniu
regionalnych strategii rozwoju.
3. Stworzenie podstaw prawnych dla rozwoju kształcenia zamawianego przez
ministra wła ciwego do spraw szkolnictwa wy szego w najlepszych
uczelniach, w celu zaspokojenia rzeczywistych potrzeb rynku pracy (w tym
tak e inwestorów zagranicznych).
Nowe przepisy b d sprzyjały kształceniu dostosowanemu do potrzeb rynku pracy,
w szczególno ci poprzez rozwój studiów o profilu zawodowym, studiów na
kierunkach istotnych dla rozwoju kraju a tak e studiów prowadzonych w oparciu
o indywidualne programy nauczania przez uczelnie o najwy szych standardach
kształcenia.
VII. Zmiana systemu kształcenia nauczycieli, pracowników socjalnych w
kolegiach i słuchaczy policealnych studiów medycznych, a tak e innych szkół
policealnych
1. Stworzenie podstaw prawnych dla integracji lub współdziałania kolegiów
nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów j zykowych z systemem
szkolnictwa wy szego; integracja polegałaby na dobrowolnym wł czeniu
kolegium do uczelni lub na zapewnieniu absolwentom kolegium patronatu
uczelni akademickiej, umo liwiaj cego kontynuowanie w niej nauki (jeden
5
lub dwa semestry), w celu uzyskania dyplomu uko czenia wy szych
studiów licencjackich.
2. Stworzenie podstaw prawnych dla wł czenia szkół policealnych w system
szkolnictwa wy szego, z mo liwo ci uzyskania licencjatu w odpowiedniej
uczelni.
Wł czenie kolegiów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów j zykowych i szkół
policealnych do systemu szkolnictwa wy szego zapewni ci lejsz współprac
z uczelniami i tym samym wy sz jako kształcenia. Kształcenie w kolegiach
i szkołach policealnych stanie si etapem na drodze do uzyskania tytułu
zawodowego.
VIII. Nowy model kariery akademickiej
1. Skrócenie drogi awansu naukowego, przy jednoczesnym utrzymaniu
wysokiego poziomu kształcenia pracowników naukowych; temu celowi
słu yłaby mo liwo uznania stopnia doktora habilitowanego za podstaw
do automatycznego uzyskania tytułu profesorskiego.
2. Uporz dkowanie katalogu dziedzin i dyscyplin naukowych, w ramach
których s uzyskiwane stopnie i tytuł naukowy, a tak e wprowadzenie
takich przepisów, które uczyni Centraln Komisj ds. Stopni i Tytułów
takim organem centralnej administracji rz dowej, który zajmuje si
ewaluacj , akredytacj i okresow ocen instytucji nadaj cej stopnie i tytuły
naukowe.
Wprowadzenie nowego modelu kariery akademickiej zapewniłoby skrócenie drogi
awansu naukowego przy zachowaniu mechanizmów zapewniaj cych wysok
jako . Skutki bud etowe kierunkowych zmian b d skalkulowane
po
przygotowaniu szczegółowych rozwi za w tym zakresie.
IX. Poprawa statusu materialnego pracowników szkolnictwa wy szego
1. Wprowadzenie nowego systemu wynagrodze pracowników szkolnictwa
wy szego, zwi kszaj cego zakres swobody rektora uczelni w ustalaniu
stawki wynagrodzenia dla poszczególnych pracowników; temu celowi
słu yłoby:
6
• okre lenie przez ministra tylko stawek minimalnych wynagrodzenia
podstawowego dla poszczególnych stanowisk pracowniczych oraz
minimalnych stawek dodatków funkcyjnych; rzeczywiste stawki
byłyby okre lane przez rektora według mo liwo ci finansowych
uczelni (dochody własne),
• umo liwienie profesorom zwyczajnym przej cia w stan spoczynku
z chwil osi gni cia wieku emerytalnego.
Zmiany przepisów w zakresie systemu wynagrodze pracowników szkolnictwa
wy szego wzmocni mechanizmy efektywnego zarz dzania uczelni .
Podwy ka indywidualnych stawek pracowników byłaby uzale niona od dochodów
własnych uczelni i w niewielkim stopniu obci yłaby bud et Pa stwa.
X. Powi zanie działalno ci uczelni z gospodark
1.
Uregulowanie zasad współdziałania uczelni z partnerami gospodarczymi
w kształtowaniu profilu i skali kształcenia studentów stosownie do potrzeb
gospodarki.
2.
Stworzenie nale ytych warunków do wykorzystania potencjału partnerów
gospodarczych w organizowaniu praktyk studenckich i sta y zawodowych
dla absolwentów.
3.
Wprowadzenie przepisów ułatwiaj cych powi zanie bada naukowych
prowadzonych w uczelniach z potrzebami gospodarki (wykorzystanie
wyników bada naukowych w gospodarce, ułatwienie przepływu kadr
pomi dzy uczelniami a gospodark ).
Uwarunkowania społeczno-gospodarcze, konieczno tworzenia nowych miejsc
pracy, zakładany wzrost gospodarczy, zwi kszaj
znaczenie wiedzy,
innowacyjno ci i inwestowania w kapitał ludzki. Zmiany przepisów maj na celu
stworzenie dogodniejszych warunków dla rozwijania współpracy uczelni
z otoczeniem społeczno-gospodarczym i dostosowania kształcenia do potrzeb
gospodarki i tym samym pełniejsz realizacje zało e Strategii Lizbo skiej.
7
XI. Usuni cie niedostatków techniczno-legislacyjnych ustawy
Min ło półtora roku od czasu wej cia w ycie ustawy –Prawo o szkolnictwie
wy szym. Z zebranych do wiadcze w zakresie funkcjonowania nowych rozwi za
wynika konieczno doprecyzowania i uszczegółowienia wielu przepisów, a tak e
wprowadzenia wielu zmian kierunkowych przedstawionych w zało eniach.
8