Histoire - Memoire - Identite

Publikacje Instytutu Historii
72
Histoire - Memoire - Identite
Heros commemores
par les habitants
des differentes parties de 1'Europe
Sous la direction de
Maria Kujawska
Bogumił Jewsiewicki
Historia - Pamięć - Tożsamość
Postaci upamiętniane
przez współczesnych mieszkańców
różnych części Europy
Redakcja naukowa
Maria Kujawska
Bogumił Jewsiewicki
Poznań 2006
TABLE DES MATIERES
Preface (MARIA KUJAWSKA)
Allocution d'ouverture de M. Bohdan Walczak, Recteur de l'Universite de Poznań . . . .
Allocution d'onverture de Mme Danuta Minta-Tworzowska, Doyenne de la Faculte
d'Histoire de l'UAM
5
9
11
PREMIERE PARTIE
La communaute des experiences historiques et son influence sur la formation de la
conscience culturelle des societes europeennes d'aujourd'hui
Regimes d'historicite
II serait preferable ne pas resewer a bistoriograpbie la reflexion sur
l'attitude de l'opinion publiąue a l'egard des heros nationaux
WOJCIECH WRZOSEK, L'imputation epistemologiąue comme element de la reflexion historique
HALINA TOMALSKA, La signification et les dimensions du dialogue interculturel dans l'espace
europeen contemporain
MACIEJ BUGAJEWSKI, L'historiographie et l'avenir. Plan du contexte de la ąuestion de
recherche
JERZY GĄSOWSKI, Le heros comme objet de la perception sociale
HANNA WÓJCIK-ŁAGAN, Differents aspects du patriotisme
TADEUSZ SROGOSZ, BEATA URBANOWICZ, Napoleon - le mythe du sauueur et les attitudes de la
societe polonaise dans les annees 1806-1807
HANNA KONOPKA, ADRIAN KONOPKA, Ludwik Zamenhof, habitant de la region de Białystok
- precurseur de l'idee europeenne
VIOLETTA JULKOWSKA, Heros historiąues et « heros domestiąues » dans les memoires des
Polonaises du XIXe et XXe siecle
MIRCEA STANCIU, Decembre 1989 : reuolution ou coup d'Etat ? Une vision d'en bas et de
l'interieur de 1'action
CRISTIAN PREDA, Memoires du communisme et imaginaire politiąue en Roumanie post-1989
SARAH GENSBURGER, De Jerusalem a Paris, les justes parmi les Nations entre figurę collective
et cas singuliers
AGNIESZKA NIEWIEDZIAŁ-BF.DU, Les Justes Parmi les Nations en Pologne, 1989-2003. Les
enjeux de la construction d'un lieu de memoire
IZABELA SKÓRZYŃSKA, Le Theatre - heros des Confins d l'epoque de la transformation . .
JUSTYNA BUDZIŃSKA, Galeries des heros polonais crees a l'epoque de la transformation . .
FRANęois HARTOG,
17
BOGUMIŁ JEWSIEWICKI,
29
35
41
53
63
71
83
97
105
117
123
131
139
149
163
Table des matieres
445
DEUXIEME PARTIE
Les heros europeens, nationaux, locaux - temoignage de la memoire des societes
europeennes d'aujourd'hui
Cadres de la memoire communiste et memoires du communisme.
Les autobiographies : recits exemplaires ou esąuisses d'auto-analyse ?
JERZY CENTKOWSKI, Ces heros ąui ne sont pas seulement polonais
GRZEGORZ CHOMICKI, Saint Adalbert - heros pour notre epoąue ?
MACIEJ MICHALSKI, A la recherche des autorites : le culte contemporain des saints du
Moyen-Age. Cas de Saint Adalbert et de Sainte Kunegonde
MAŁGORZATA MOKOSA, Merlin et Arthur dans « Descriptio Cambriae » et « Itineratirum
Cambriae » de Geraud de Galles
JAROSŁAW VACULIK, JIRI MIHOLA, Reformatem de l'Eglise et intermediaire entre les confessions. Changements de l'image de Jean Hus et de sa reception au debut du troisidme
millenaire
MACIEJ FORYCKI, Stanislas Leszczyński - un Europeen dans la memoire des Polonais et des
Franęais, des Poznaniens et des Lorrains
ANNA GABRYŚ, Sur la persistance de la memoire. Heros polonais dans la memoire
« franęaise » de la premiere moitie du XfXe siecle et d'aujourd'hui
HENRYKA FIGAJ-NOWAK, Conception du heros national dans les syntheses historiąues d'entre
les deux guerres
PIOTR OKULEWICZ, Józef Piłsudski. Entre apologie et refoulement
ZBIGNIEW OSIŃSKI, Janusz Jędrzejewicz et la fondation du mythe de l'heros national polonais
- Józef Piłsudski
HALINA WRÓŻYŃSKA, ANNA KASZCZYK, Cinq heros - les gamins de la rue Wroniecka. . . .
GRZEGORZ BĘBNIK, Heros de la defense de Katowice en 1939 dans l'histoire et la memoire
des habitants de la Haute Silesie
ERYK KRASUCKI, Creer un nouveau type de heros. La figurę de Karol Swierczewski dans la
realisation du film « Soldat de la Victorie » de Wanda Jakubowska
KATARZYNA JARKIEWICZ, Stanisław Wider - activiste, ideologue de la conception polonaise de
la pretrise dans les milieux ouvrieres
KLAUDIUSZ ŚWIĘCICKI, Heros du Thedtre de la Mort de Tadeusz Kantor
MARIE-CLAIRE LAVABRE,
177
187
191
199
205
215
225
231
241
249
263
2 8 1
289
301
313
323
TROISIEME PARTIE
Heros de l'epoque de la transformation sociale dans la conscience des adolescents et de
leurs parents. Leęons de memoire et de 1'education historique en Europę Centrale et
Orientale
Les heros des jeunes Polonais d'aujourd'hui et de leurs parents. Affirmation du bien. Un toumant ethiąue ?
DANUTA KONIECZKA-SLIWIŃSKA, Actwiste ou bon menager et mecene de la culture ? Heros de
la Grande-Pologne dans les manuels scolaires a l'epoque de la transformation. . . .
ALOJZY ZIELECKI, Figures des heros nationaux dans les manuels d'histoire de l'ecole reformee
LUCYNA KUDŁA, Heros europeens dans l'education historique scolaire
MARIOLA HOSZOWSKA, Entre le passe et le present. Les heroines de l'histoire de la Pologne
dans les manuels du XXIe siecle
MONIKA WOJDON, Heros de l'education historique de la Ile Republique de Pologne. . . .
CZESŁAW NOWARSKI, Sur les traces des heros paysans. Analyse des manuels d'histoire
(1945-1980)
MARIA KUJAWSKA,
333
3 4 5
355
371
377
391
405
446
Table des matieres
Les heros du XXE siecles dans les manuels scolaires polonais et theąues
d'aujourd'hui
BARBARA JAKUBOWSKA, Les relations de collaboration entre le passe et l'epoque contemporaine
KRYSTYNA WRÓBEL-LIPOWA, MARIUSZ AUSZ, Les heros de l'epoque de transformation socio-politique en Europę Centrale et Orientale dans l'opinion des etudiants
HENRYK PALKIJ, Les heros de l'histoire scolaire - entre la memoire et les changements dans
les systemes d'education en Europę
GRAŻYNA PAŃKO,
415
421
42.9
437
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie (Maria Kujawska)
Fragmenty wystąpienia JM. Rektora prof. dr. hab. Bohdana Walczaka podczas uroczystego
otwarcia konferencji
Fragmenty wystąpienia Dziekana Wydziału Historycznego prof. dr hab. Danuty Minty-Tworzowskiej podczas uroczystego otwarcia konferencji
5
9
11
CZĘŚĆ PIERWSZA
Wspólnota doświadczeń historycznych i jej wpływ na kształtowanie świadomości
kulturowej współczesnych społeczeństw europejskich
Reżimy historyczności
Dlaczego nie warto odsyłać do lamusa historiografii refleksji nad
publicznymi losami bohaterów narodowych?
WOJCIECH WRZOSEK, Imputacja kulturowa jako fundament myślenia historycznego . . . .
HALINA TOMALSKA, Znaczenie i ivymiary dialogu między kulturami we współczesnej prze­
strzeni europejskiej
MACIEJ BUGAJEWSKI, Historiografia i przyszłość. Mapa kontekstu pytania badawczego . . .
JERZY GĄSOWSKI, Bohater jako obiekt percepcji społecznej
HANNA WÓJCIK-ŁAGAN, Różne oblicza patriotyzmu
TADEUSZ SROGOSZ, BEATA URBANOWICZ, Napoleon - mit zbawcy a postawy społeczeństwa
polskiego w latach 1806-1807
HANNA KONOPKA, ADRIAN KONOPKA, Białostoczanin Ludwik Zamenhof - prekursor idei
europejskiej
VIOLETTA JULKOWSKA, Bohaterowie historyczni i „bohaterowie domowi" w pamiętnikach
Polek w XIX i XX wieku
MIRCEA STANCIU, Grudzień 1989: rewolucja czy zamach stanu? Świadectwo uczestnika
wydarzeń
CRISTIAN PREDA, Pamięć o komunizmie a wyobrażenia polityczne w Rumunii po 1989 roku
SARAH GENSBURGER, Z Jerozolimy do Paryża. Sprawiedliwi wśród Narodów Świata - między
bohaterem indywidualnym a zbiorowym heroizmem
AGNIESZKA NIEWIEDZIAŁ-BEDU, Sprawiedliwi wśród Narodów Świata w Polsce 1989-2003.
Gry znaczeń w konstrukcji miejsca pamięci
IZABELA SKÓRZYŃSKA, Teatr - bohater pogranicza wschodniego doby transformacji
JUSTYNA BUDZIŃSKA, Kolekcje polskich bohaterów tworzone w dobie transformacji
FRANęois HARTOG,
17
BOGUMIŁ JEWSIEWICKI,
29
3 5
41
5 3
63
71
83
97
105
117
123
131
139
149
163
CZĘŚĆ DRUGA
Bohaterowie europejscy, narodowi, lokalni jako świadectwo pamięci współczesnych
społeczeństw europejskich
LAVABRE, Tła pamięci komunistycznej i wspomnień o komunizmie.
Autobiografie: teksty przykładowe czy próby autoanalizy?
JERZY CENTKOWSKI, Bohaterowie nie tylko polscy
MARIE-CLAIRE
177
187
448
Spis treści
Święty Wojciech - bohater dla naszych czasów?
poszukiwaniu autorytetów: współczesny kult średniowiecznych świę­
tych. Przypadki biskupa Wojciecha i księżnej Kingi
MAŁGORZATA MOKOSA, Merlin i Artur w Descriptio Cambriae i Itineratirum Cambriae
Geralda z Walii
JAROSŁAW VACULIK, JIRI MIHOLA, Reformator Kościoła i most między konfesjami. Prze­
obrażenia obrazu Mistrza Jana Husa i jego recepcji u progu nowego milenium ...
MACIEJ FORYCKI, Stanisław Leszczyński - Europejczyk w pamięci Polaków i Francuzów,
Wielkopolan i Lotaryńczyków
ANNA GABRYŚ, O trwałości pamięci. Polscy bohaterowie w pamięci „francuskiej" pierwszej
połowy XIX wieku a współczesność
HENRYKA FIGAJ-NOWAK, Koncepcja bohatera narodowego w ujęciu syntez z okresu Drugiej
Rzeczypospolitej
PIOTR OKULEWICZ, Józef Piłsudski. Między apologią a odrzuceniem
ZBIGNIEW OSIŃSKI, Wkład Janusza Jędrzejewicza w budowanie mitu polskiego bohatera
narodowego - Józefa Piłsudskiego
HALINA WRÓŻYŃSKA, ANNA KASZCZYK, Bohaterska piątka - chłopcy z Wronieckiej
GRZEGORZ BĘBNIK, Bohaterowie obrony Katowic w 1939 roku w historii i pamięci
mieszkańców Górnego Śląska
ERYK KRASUCKI, Tworząc nowy typ bohatera narodowego. Postać Karola Świerczewskiego
w świetle przygotowań do realizacji filmu Żołnierz Zwycięstwa Wandy Jakubowskiej.
KATARZYNA JARKIEWICZ, Stanisław Wider - społecznik, ideolog polskiej koncepcji dusz­
pasterstwa robotniczego
KLAUDIUSZ ŚWIĘCICKI, Bohaterowie Teatru Śmierci Tadeusza Kantora
GRZEGORZ CHOMICKI,
191
MACIEJ MICHALSKI, W
199
205
215
225
231
241
249
263
281
289
301
313
323
CZĘŚĆ TRZECIA
Bohaterowie doby transformacji społecznej w świadomości młodzieży i jej rodziców.
Lekcje pamięci i edukacji historycznej w Europie Środkowej i Wschodniej
Bohaterowie współczesnej polskiej młodzieży i jej rodziców. Afirmacja
dobra. Zwrot etyczny?
DANUTA KONIECZKA-ŚLIWIŃSKA, Działacz społeczny czy przedsiębiorczy gospodarz i mecenas
kultury? Bohater wielkopolski w szkolnych podręcznikach doby transformacji . . . .
ALOJZY ZIELECKI, Sylwetki bohaterów narodowych w polskich podręcznikach historii dla
zreformowanej szkoły
LUCYNA KUDŁA, Bohaterowie europejscy w polskiej szkolnej edukacji historycznej
MARIOLA HOSZOWSKA, Między przeszłością a współczesnością. Bohaterki dziejów Polski
w podręcznikach XIX stulecia
MONIKA WOJDON, Bohaterowie w edukacji historycznej II Rzeczypospolitej na podstawie
wywiadów z byłymi uczniami
CZESŁAW NOWARSKI, Na tropie bohaterów chłopskich. Z analizy podręczników historii
(1945-1980)
GRAŻYNA PAŃKO, Dwudziestowieczni bohaterowie w obecnych polskich i czeskich podręcz­
nikach gimnazjalnych jako wyraz pamięci współczesnych
BARBARA JAKUBOWSKA, Kolaboracyjne związki pomiędzy historią a współczesnością
KRYSTYNA WRÓBEL-LIPOWA, MARIUSZ AUSZ, Bohaterowie doby transformacji społeczno-politycznej w Europie Środkowo-Wschodniej w opinii młodzieży studenckiej . . . .
HENRYK PALKIJ, Bohaterowie w historii szkolnej - między pamięcią a zmianami w systemach
edukacji w Europie
MARIA KUJAWSKA,
333
3 4 5
355
371
377
391
405
415
421
4 2 9
437