Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Dr Kazimierz Polarczyk
Informacja nr 862 (IP-97 G)
Opinia w sprawie projektu budżetu na 2002 rok
w części 53 - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Budżet Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów obejmuje dochody i wydatki
Urzędu, mieszczące się w 2 działach:
500 – „Handel”;
750 – „Administracja publiczna”.
Przedstawiony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Projekt budżetu na
2002 r. zawiera 26 stron tekstu (w tym 3 tablice) w 3 częściach:
Część I. Zadania i organizacja Urzędu
Część II. Dochody budżetowe
Część III. Wydatki budżetowe
Uwagi formalne
Przedstawiony Projekt został przygotowany czytelnie i szczegółowo w zakresie
planowanych dochodów i wydatków budżetowych. Zawiera również uzasadnienia
planowanych kwot wydatków wobec konieczności ich ograniczenia, ale uzasadnienia te nie w
pełni pozwalają na ocenę efektywności rozdysponowania zaplanowanych środków między
poszczególne cele.
Uwagi merytoryczne
Tabela 1. Dochody i wydatki ogółem
Wykonanie
1999
2000
Ustawa
P. W.
w tys. zł
2001
Projekt
2002
Dynamika realna a)
Poprzedni rok=100
2000
2001
2002
Dochody ..............
1 444
3 281
1 300
6 084
1 400
206,4
175,8
22,0
Wydatki ...............
14 709
17 810
21 212
20 719
22 278
110,0
110,3
102,9
a) Średni roczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych: 1,101 w 2000 r., 1,055 w 2001 r., 1,045
w 2002 r. Źródło: Projekt Ustawy budżetowej na rok 2002, Projekt budżetu w cz. 53, sprawozdania z wykonania
budżetu oraz ustawy budżetowe z poprzednich lat.
A. Dochody budżetowe
Dochody na 2002 r. zaplanowano w wysokości 1,4 mln zł, co stanowi tylko 22%
przewidywanego wykonania w 2001 r. W 1997 r. dochody wyniosły 3,9 mln zł, w 1998 r.
3,6 mln zł, w 1999 r. 1,4 mln zł, w 2000 r. 3,3 mln zł, w 2001 r. prawdopodobnie wyniosą 6,1
mln zł. W planie dochodów na 2002 r. uwzględniono wpływy z tytułu najmu powierzchni
biurowej w wysokości 1 mln zł i wpływy z kar pieniężnych za stosowanie praktyk
monopolistycznych w wysokości 400 tys. zł.
Plan dochodów w poprzednich latach był wykonywany z reguły z dużą nadwyżką.
Wynikało to stąd, że Urząd planował wpływy z kar pieniężnych za stwierdzone praktyki
monopolistyczne na poziomie niższym niż wykonywany w poprzednich latach, zakładając
tendencję spadkową tych wpływów, co nie potwierdzało się. Ograniczenie tych wpływów
wystąpiło tylko w 2000 r. Plan dochodów na 2002 r. został kolejny raz ustalony bardzo
ostrożnie, na poziomie możliwego minimum.
B. Wydatki budżetowe
Wydatki na 2002 r. w cz. 53 zaplanowano w wysokości 22,3 mln zł. W stosunku do
przewidywanego wykonania w 2001 r. jest to wzrost realny o 3%. Wzrost ten wynika z
zaplanowanego wzrostu nakładów na inwestycje oraz z przejęcia przez cz. 53 z budżetu
wojewodów kosztów działalności laboratoriów kontrolno-analitycznych. Przy ich pominięciu,
plan na 2002 r. w zakresie pozostałych wydatków wskazuje realny spadek wydatków o ok.
10% w stosunku do przewidywanego wykonania w 2001 r. Po kilku latach dość
dynamicznego wzrostu wydatków pozainwestycyjnych w cz. 53, w 2002 r. przewidziany
jest ich spadek.
W dziale 500 (Handel) zaplanowano wydatki na sumę 9,1 mln zł, co oznacza w stosunku
do przewidywanego wykonania w 2001 r. realny wzrost o 11%. Jednak przy pominięciu
inwestycji oraz przejętych z budżetów wojewodów laboratoriów kontrolno-analitycznych
przewidziany jest spadek wydatków o ok. 18%. W dziale 750 (Administracja publiczna)
zaplanowano wydatki w kwocie 13,2 mln zł, co oznacza spadek realny o 2,3% w stosunku do
przewidywanego wykonania w 2001 r., a przy pominięciu inwestycji spadek realny o 7%.
Tablela 2. Wydatki w tys. zł
Dział
Rozdział
1997
Wykonanie
1998
1999
2000
PW
2001
Projekt
2002
OGÓŁEM ..................................
Dotacje .......................................
Świadczenia na rzecz osób fiz.
Wydatki bieżące j. b. ...............
Wydatki majątkowe .................
10 619
1 259
27
8 793
540
12 772
1 842
1
10 241
688
14 709
2 265
0
10 457
1 987
17 810
2 232
0
13 631
1 946
20 719
2 165
20
17 789
745
22 278
1 900
20
18 535
1 823
500 - Handel................................
50001 - Inspekcja Handlowa .......
50095 - Pozostała działalność .....
3 098
1 839
1 259
4 105
2 263
1 842
5 212
2 947
2 265
6 153
3 921
2 232
7 801
5 636
2 165
9 085
7 185
1 900
750 - Administracja publiczna
75000 – Integracja z UE ..............
75001 - Urzędy naczelne .............
Źródło: jak pod tabl. 1.
7 521
0
7 283
8 667
6
8 523
9 497
0
9 343
11 657
156
11 382
12 918
296
12 468
13 193
100
12 993
Tablela 3. Dynamika realna i struktura wydatków ogólnych i według działów
Dział
Rozdział
1999
Dynamika realna a)
2000
2001
2002
rok poprzedni = 100
1999
Struktura
2000
2001
w procentach
2002
OGÓŁEM ................................... 107,3
Dotacje ...................................... 114,6
Wydatki bieżące j. b. ................ 95,2
Wydatki majątkowe .................. 269,2
110,0
89,5
118,4
89,0
110,3
91,9
123,7
36,3
102,9
84,0
99,7
234,2
100,0
15,4
71,1
13,5
100,0
12,5
76,5
10,9
100,0
10,4
85,9
3,6
100,0
8,5
83,2
8,2
500 - Handel................................. 118,3
50001 - Inspekcja Handlowa
121,4
50095 - Pozostała działalność
114,6
107,2
120,8
89,5
120,2
136,2
91,9
111,4
122,0
84,0
35,4
20,0
15,4
34,5
22,0
12,5
37,7
27,2
10,4
40,8
32,3
8,5
750 - Administracja publiczna .. 102,1
75001 - Urzędy naczelne ............... 102,2
111,5
110,6
105,0
103,8
97,7
99,7
64,6
63,5
65,5
63,9
62,3
60,2
59,2
58,3
a) Średni roczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych: 1,118% w 1998 r.; 1,073 w 1999 r.; 1,101 w
2000 r., 1,055 w 2001 r., 1,045 w 2002 r.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych tabl. 2.
W strukturze planowanych wydatków na 2002 r. najwyższy udział mają mieć
wynagrodzenia łącznie z pochodnymi (68,2%), nieznacznie większy niż w 2001 r. (67,5%),
ale znacznie większy niż w 2000 r. (59,5%). Wydatki na zakup materiałów i usług mają
wynosić 12,0% wydatków, mniej niż w 2001 r. (14,2%). Wydatki inwestycyjne mają
stanowić 8,2% wydatków, znacznie więcej niż w 2001 r. (3,6%). Dotacja celowa na
finansowanie zadań zleconych stowarzyszeniom ma wynosić 8,5% wydatków, wyraźnie
mniej niż w poprzednich latach (w 2001 r. 10,4%).
Wzrost funduszu wynagrodzeń, nominalnie o 8,7%, wynika tylko z dwóch przyczyn: z
przejęcia przez część 53 laboratoriów kontrolno-analitycznych (62 etaty) oraz ze wzrostu
kwoty dodatkowych wynagrodzeń rocznych. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ma
wynosić w korpusie służby cywilnej 2.559 zł. Nie przewidziano podwyżek wynagrodzeń w
stosunku do roku 2001. Planowane kwoty nie budzą zastrzeżeń.
Wydatki na zakup materiałów i usług mają ulec zmniejszeniu w stosunku do 2001 r.
realnie o 13%, a największy spadek ma dotyczyć podróży służbowych (realnie o 29%). Z
materiałów UOKiK wynika, że zmniejszenie tej grupy wydatków jest związane z
ograniczonym limitem budżetowym, a nie z ograniczeniem kosztów dotychczasowych
działań, natomiast stawia problem realizacji nowych zadań Inspekcji Handlowej. Są to
zadania nałożone przez ustawy, dotyczące poradnictwa dla konsumentów, organizacji i
prowadzenia polubownych sądów konsumenckich, prowadzenia list rzeczoznawców, a także
kontroli i innych działań związanych z uchwaleniem w 2001 r. kolejnych 5 ustaw
poszerzających zadania IH (o kosmetykach, o substancjach i preparatach chemicznych, o
opakowaniach i odpadach opakowaniowych. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami, o cenach). Ponadto w znacznym stopniu mają się
zmniejszyć wydatki na szkolenia korpusu służby cywilnej (realnie o 43%). Planowane
wydatki na zakup materiałów i usług oraz na szkolenia nie gwarantują wykonania
poszerzanych zadań realizowanych w cz. 53, zwłaszcza zadań Inspekcji Handlowej.
Na inwestycje zaplanowano 1,8 mln zł (realnie 2,3 razy więcej niż przewidywane
wykonanie w 2001 r.). Fundusze te przewidziane są głównie na wymianę przestarzałego
sprzętu informatycznego, rozbudowę i usprawnienie sieci informatycznej, zakup
specjalistycznego oprogramowania, a także na specjalistyczny sprzęt laboratoryjny. Tak duży
wzrost wydatków inwestycyjnych w stosunku do przewidywanego wykonania w 2001 r.
wynika m.in. z faktu, że w tymże roku możliwe było wydatkowanie tylko 44% funduszy
przewidzianych w planie na 2001 r., co o kolejny rok odłożyło modernizację bazy
technicznej, niezbędnej do realizacji ustawowych zadań Urzędu i Inspekcji Handlowej. Z
wyjaśnień UOKiK oraz z analizy aktualnej sytuacji wynika, że planowane na 2002 r.
wydatki inwestycyjne są uzasadnione.
Dotacja celowa na finansowanie zadań zleconych stowarzyszeniom (głównie Federacji
Konsumentów), wg projektu na 2002 r., ma zmniejszyć się realnie o 16% w stosunku do
2001 r., o 23% w stosunku do 2000 r. i o 31% w stosunku do 1999 r. Obniżenie dotacji o 1/3
w ciągu trzech lat nie jest związane ze zmniejszeniem potrzeb w tym zakresie, ale wynika z
ograniczeń budżetowych.
Ograniczenie wydatków pozapłacowych w stosunku do potrzeb w 2001 r. oraz w planie
na 2002 r., następuje po kilku latach dynamicznego wzrostu zadań, zatrudnienia i wydatków.
Rozdysponowanie limitu środków finansowych w planie na 2002 r. nie budzi zastrzeżeń
w świetle przedstawionych materiałów, ale materiały te nie dają pełnej podstawy do
oceny rozdysponowania środków. Uzasadnienia przyjętego rozdysponowania
ograniczonych środków (np. zwiększonych wydatków inwestycyjnych i zmniejszonych
wydatków na materiały i usługi oraz na dotacje celowe) są w materiałach zbyt ogólnikowe.
Nie przedstawiono jednoznacznie skutków ograniczenia wydatków na poszczególne cele.
Wywołuje to wątpliwości, np. czy z punktu widzenia efektywności wydatków (jeśli okaże się
niemożliwe zwiększenie planu wydatków w cz. 53) nie byłoby korzystniej przywrócić części
dotacji celowych kosztem zmniejszenia wydatków inwestycyjnych? Nasuwa się też pytanie,
czy z uwagi na zwiększone zadania Inspekcji Handlowej, nie byłoby słuszne przesuniecie
części zatrudnienia z Urzędu do Głównego Inspektoratu Inspekcji Handlowej?
C. Gospodarstwo pomocnicze
Gospodarstwo pomocnicze administruje nieruchomością przy Pl. Powstańców Warszawy
i prowadzi obsługę gospodarczo-techniczną Urzędu. Przychody i wydatki są planowane w
kwocie 5,5 mln zł, w przybliżeniu na poziomie poprzednich lat. Informacje dotyczące
źródeł przychodów i ich rozdysponowania nie budzą wątpliwości.