Składowe ceny energii

Maj 2009
Składowe ceny energii
– za co płacimy?
„Ceny energii spadają” – głoszą nagłówki gazet. Największe spółki energetyczne
obniżają ceny oraz przystępują do renegocjacji umów zawartych ze swoimi
klientami. To dobra wiadomość nie tylko dla odbiorców energii elektrycznej. Czy
rzeczywiście ceny energii spadły? Na pierwszy rzut oka – tak. Przez pierwsze
cztery i pół miesiąca tego roku ceny na towarowej giełdzie energii spadły
o niecałe 2%, podczas gdy już na rynku bilansującym o ponad 10%
(w porównaniu do tego samego okresu w ubiegłym roku).
400 zł
300 zł
200 zł
100 zł
0 zł
sty 08
lut 08
mar 08
kwi 08
maj 08
cze 08
lip 08
sie 08
wrz 08
Giełda energii
paź 08
lis 08
gru 08
Rynek bilansujący
sty 09
lut 09
mar 09
kwi 09
maj 09
Pamiętajmy jednak,
że omawiane powyżej ceny
energii dotyczą niecałych
5% rynku.
Taką bowiem ilością energii
handluje się na TGE oraz RB. Nie
mamy publicznie dostępnych
informacji o pozostałej części
rynku (nie wiemy, jakie zmiany
zostały wprowadzone do
renegocjowanych kontraktów
bilateralnych). Nie powinniśmy
jednak oczekiwać, iż
obserwowane zmiany istotnie
wpłynęły na przeciętne ceny
energii na polskim rynku.
(1)
Składowe ceny energii
elektrycznej
W pierwszej kolejności
przyjrzyjmy się łańcuchowi
wartości energii elektrycznej.
Obrót
Gdzie powstaje istotna część
ceny energii?
8,7%
Dystrybucja
Zużycie energii w Krajowym
Systemie Elektroenergetycznym
spadło w ciągu pierwszych
czterech i pół miesiącach 2009
roku o ponad 5% (w porównaniu
do tego samego okresu
ubiegłego roku). W kwietniu
2009 roku zużycie energii
elektrycznej było niższe o ponad
10% niż w kwietniu 2008 roku.
Oczywiście wpływa na to nie
tylko spowolnienie gospodarcze,
ale również inne czynniki, jak
np. temperatura.
Na podstawie danych
uzyskanych z GUS zbadaliśmy,
co tak naprawdę znajdowało się
w cenie energii elektrycznej
w 2008 roku.
Prawie 60% ceny stanowi cena
czystej energii elektrycznej
(wytwarzanie(1) i obrót),
natomiast niewiele ponad 40%
to koszt jej transportu (jeszcze
do nie dawna stosunek ten był
bliżej proporcji 50% – 50%).
Na wykresie, kolorem szarym,
zaznaczono rentowność
poszczególnych ogniw łańcucha
wartości. Najniższa jest
w przesyle (ok. 4%), podczas
gdy najwyższa w wytwarzaniu
i obrocie (12% i więcej).
Zwróćmy w tym miejscu uwagę,
że dużo polskich spółek
energetycznych jest częścią
zintegrowanych pionowo grup
kapitałowych, co oznacza, że ich
wyniki w dużym stopniu zależą
od strategii jednostki
dominującej. Wskazana byłaby
bardziej szczegółowa
dekompozycja łańcucha
wartości z uwzględnieniem
sektora wydobywczego, który
tworzy dużą część wartości
dodanej w cenie energii.
Przeciętna rentowność netto dla
całego sektora w 2008 roku
wyniosła niecałe 10%, ale już
rentowność EBITDA wyniosła
26%. Wyniki te wyglądają
bardzo dobrze, nawet na tle
największych spółek
europejskich(które osiągnęły
odpowiednio 7% i 18%).
27,8%
Przesył
Zapewne wiele osób pamięta
sytuację z końca 2008 roku,
gdy kontraktowano energię
elektryczną na rok 2009.
Panowało wtedy ogólne
przekonanie, że na rynku
brakuje energii, co wpływało na
jej wysokie ceny. Pogorszenie
sytuacji ekonomicznej
za granicą, a następnie
w naszym kraju, spowodowało
ograniczenie produkcji przez
największe przedsiębiorstwa.
Wywarło to istotną presję na
ceny energii. Spółki, które
zakontraktowały energię
w 2008 roku (po wysokich
cenach) dzisiaj nie potrzebują
jej w planowanej wcześniej
ilości.
Pamiętajmy także o tym, że
w dużej części przypadków
spółki kupowały / kontraktowały
energię elektryczną po cenach
z 2008 roku, a sprzedawać ją
muszą po cenach dzisiejszych.
Nie wszystkie szczegółowe dane
finansowe są już publicznie
dostępne, ale dwie duże spółki
energetyczne ogłosiły wyniki za
ubiegły rok:
13,6%
Wytwarzanie
Zużycie energii
elektrycznej również spada
49,9%
0%
20%
40%
60%
80%
Marża
zysku netto
Marża
EBITDA
13,0%
28,4%
3,5%
14,3%
100%
PGE
ENEA
Nie zostało wyodrębnione wydobycie paliwa, które stanowi prawie 50% kosztów wytwarzania.
Strona 2 z 8
Składowe ceny energii – za co płacimy?
Jak widać, wyniki są bardzo
zróżnicowane. Należy o tym
pamiętać, analizując składowe
ceny energii – wnioski są oparte
o kwoty zbiorcze i dotyczą
całego polskiego sektora
elektroenergetycznego.
►
Analizę oparliśmy o koszty
rodzajowe, z których jednak
wyodrębniliśmy wszelkie
podatki oraz obciążenia parapodatkowe.
Jeden z dylematów dotyczył
sposobu ujęcia podatku VAT.
Można oczywiście założyć, że
jest to podatek neutralny
i całkowicie wyłączyć tę daninę
z analizy. Byłoby to jednak
założenie nieprawidłowe,
ponieważ w dużej części
odbiorcami energii są
konsumenci, którzy nigdy
podatku VAT nie odliczą.
Dlatego przyjęte przez nas
podejście zakłada uwzględnienie
podatku VAT w analizie.
►
Analiza składowych ceny energii
została przeprowadzona na dwa
sposoby:
Rachunek prosty
zakładał, iż
wyszczególniliśmy tylko
podatki płacone
bezpośrednio przez spółki
elektroenergetyczne,
tj. z podsektorów od
wytwarzania do obrotu
(podatek VAT został
uwzględniony w zakresie,
w jakim stanowi on realne
obciążenie dla sektora,
tzn. w kwocie
zobowiązania
uiszczanego do
budżetu).
kosztów operacyjnych),
ale nie stanowi znaczącej
pozycji w rachunkach
wyników innych
podsektorów
energetycznych.
►
Usługi obce to druga
największa grupa
kosztów. Duża ich część
to płatności dla innych
spółek należących do
tych samych grup
kapitałowych (dane
pozyskane z GUS
zawierały zbiorcze sumy
kosztów, bez
zastosowania wyłączeń
konsolidacyjnych).
Zwyczajowo duża część
kosztów usług obcych
dotyczy w rzeczywistości
kosztów wynagrodzeń.
Nie mieliśmy
wystarczających
informacji, aby
przeklasyfikować tę część
kosztów bezpośrednio do
kosztów wynagrodzeń.
Dokonaliśmy jedynie
wyłączenia kosztów
usługi przesyłowej
(będącej w kosztach
spółek dystrybucyjnych).
►
Amortyzacja majątku
trwałego. Jest to koszt
niepowodujący wypłaty
środków pieniężnych
spółek w danym okresie
obrotowym (ta część
ceny energii pozostaje
w kasie spółki
energetycznej
i przynajmniej
teoretycznie jest
przeznaczana na
odtworzenie majątku).
Rachunek ciągniony
zakładał, iż
wyszczególniamy także
podatki ujęte na
poprzednich ogniwach
łańcucha wartości
(np. w kosztach usług
obcych, zakupach paliwa
czy w innych kosztach
operacyjnych – przy tym
podejściu podatek VAT
został uwzględniony jako
całość zobowiązania do
końcowej ceny energii).
Co zawierają grupy kosztów,
które analizowaliśmy?
►
Strona 3 z 8
Koszt zużycia
materiałów i energii.
Stanowiący największą
grupę kosztów zarówno
w rachunku prostym, jak
i ciągnionym. W tej
kategorii znajdują się
inne kategorie kosztowe
(część z tych kosztów
została przez nas
reklasyfikowana, jednak
z uwagi na brak danych
nie zmienialiśmy
klasyfikacji wszystkich
kosztów – np. kosztów
wynagrodzeń z sektora
wydobywczego). Koszt
zakupu węgla, także
znajdujący się w tej
pozycji, jest istotny dla
podsektora wytwarzania
(stanowi około 40%
Składowe ceny energii – za co płacimy?
spółki energetyczne na rzecz
gmin.
Pierwszą pozycję zajął koszt
zużycia materiałów i energii,
natomiast trzecią – usługi obce.
Wynagrodzenia stanowiły 9%
ceny energii elektrycznej. Na
pierwszy rzut oka nie jest to
dużo, pamiętajmy jednak, że
spora część kosztu usług obcych
oraz zużycia energii zawiera
również wynagrodzenia.
Dotychczas nikt nie
przeprowadził szczegółowej
analizy kosztów rodzajowych
i poprawnej ich klasyfikacji dla
całego sektora. Niestety, na
podstawie ogólnych danych
GUS, nie mogliśmy tego
dokonać.
Zysk netto osiągnięty
przez spółki
energetyczne.
Prawie 20% ceny energii
pozostało w kasie spółek
energetycznych (m.in. jako
zysk netto lub amortyzacja).
Rachunek prosty
100
27
23
10
9
(2)
9
24
7
5
5
op
ł
tk
ii
zz
po
da
ta
W
yp
ła
at
y
ys
ku
T
0
PI
CI
T
S
ZU
T
za
A
kc
y
A
V
da
tk
i
Po
ne
tto
Zy
sk
ko
w
e
po
da
t
1
In
ne
sk
ła
dn
ik
in
ie
ro
dz
e
ni
a
cj
a
W
yn
ag
bc
e
or
ty
za
gi
o
2
In
ne
łó
w
A
m
ne
r
ie
ae
ria
U
słu
ne
rg
gi
i
ii
4
at
e
Podatki i obciążenia
parapodatkowe.
Uwzględniliśmy tutaj
podatki pośrednie:
podatek VAT oraz
akcyzę, obciążenia
bezpośrednie: podatek
CIT i wpłatę z zysku,
obciążenia płacowe
zarówno w części
ponoszonej przez
pracodawcę, jak
i w części, w której
spółka występuje jako
płatnik i inne opłaty
Przeciętne wynagrodzenie
wynosiło ponad 5 tysięcy
złotych miesięcznie, przy czym
różniło się istotnie
w poszczególnych
podsektorach.
Inne podatki i opłaty w głównej
mierze składają się z podatku od
nieruchomości, płaconego przez
Ce
n
►
Inne składniki
niepodatkowe,
zawierające wszelkie
pozostałe koszty
operacyjne oraz
finansowe. Ciekawostką
jest, że pomimo dużej
ilości zaciągniętych
kredytów, w 2008 roku
branża
elektroenergetyczna
osiągnęła wyższe
przychody niż koszty
finansowe. Co oznacza,
że przychody z lokat
i depozytów
przewyższyły koszty
kredytów i obligacji.
m
►
Rachunek prosty
Zaciekawić może jednak pozycja
druga, którą stanowią podatki.
Z każdych 100 złotych
zapłaconych przez nas
w 2008 roku za energię
elektryczną około 24 złote to
podatki, odprowadzone
bezpośrednio przez spółki
energetyczne. Akcyza,
w wysokości 20 zł/MWh,
ustąpiła miejsca podatkowi od
wartości dodanej (cała branża
zapłaciła netto w 2008 roku 3,7
miliarda złotych VAT, podczas
gdy akcyzy „jedynie” 2,3
miliarda złotych).
ci
e
►
Wynagrodzenia,
pomniejszone zostały
o podatki oraz parapodatki (np. PIT czy
ZUS) jednak
powiększone
o świadczenia na rzecz
pracowników
(np. szkolenia, ubrania
robocze, różne dopłaty
czy transport
pracowników).
Zu
ży
►
(w ramach tej kategorii
podstawowa pozycja to podatek
od nieruchomości).
Strona 4 z 8
Składowe ceny energii – za co płacimy?
W naszej opinii – nie, o czym
pisaliśmy już kilkukrotnie(2).
Chwilowe obniżenie zużycia
energii elektrycznej
w Polsce pozwala nam złapać
oddech, jednak inwestycje
w nowe moce będą niezbędne.
Cena energii elektrycznej będzie
rosła również z innych
powodów, np. środowiskowych.
Rachunek ciągniony
Jeśli z ceny energii
wyodrębnimy podatki zapłacone
przez branże, pracujące na
rzecz elektroenergetyki
(m. in. górnictwo), to obraz
składowych ceny energii
elektrycznej wygląda
odmiennie. Podatki stanowią
bowiem prawie 40% ceny!
Ponad 70% tej kwoty to
planowana redukcja kosztów.
Analitycy bankowi pozytywnie
zareagowali na te plany.
Jednorazowe obniżenie kosztów
może się okazać
niewystarczające.
Doświadczenia największych
przedsiębiorstw światowych
wskazują, że trwała redukcja
kosztów nie jest prosta.
Nie oznacza to jednak, że nie
można nic zrobić. Spółki
energetyczne będą zmuszone
podwyższać własną
efektywność. Analiza
zaprezentowana w tym artykule
powinna zostać pogłębiona,
a poszczególne pozycje
kosztowe powinny zostać
szczegółowo przeanalizowane
pod kątem możliwości ich
redukcji.
Zarówno w rachunku prostym,
jak i w rachunku ciągnionym,
łączny wynik na pozostałej
działalności operacyjnej oraz
finansowej był dodatni
(przychody przewyższyły
koszty), co oznacza, że te
pozycje de facto obniżały cenę
energii elektrycznej.
Wnioski
Ernst & Young analizował wyniki
spółek, które przeprowadziły
program ogólnej redukcji
kosztów. Ponad 70% z nich nie
było w stanie utrzymać
osiągniętych korzyści dłużej
niż 3 lata.
Niezbędne są również
wszelkiego rodzaju działania
mające na celu optymalizację
podatkową. Chodzi tutaj
zarówno o bieżące działania
optymalizacyjne, zmierzające do
minimalizacji obciążeń
podatkowych (oparte
w głównej mierze na
efektywnym zarządzaniu
rozliczeniami podatkowymi),
jak i działania mające na celu
generalne zmniejszenie
obciążeń podatkowych branży.
E.ON ogłosił niedawno program
Perform – to – Win, który ma
przynieść tej wiodącej
europejskiej spółce ponad
1,5 miliarda Euro zysku rocznie.
Co z tego wszystkiego wynika?
Czy możliwe jest trwałe
obniżenie cen energii
elektrycznej?
Rachunek ciągniony
100
22
19
9
8
(2)
8
18
4
5
1
5
y
at
op
ł
po
da
ta
tk
ii
zz
PI
ys
ku
T
0
W
yp
ła
CI
T
S
ZU
za
kc
y
T
A
A
V
da
t
ki
to
Po
ne
t
ko
w
Zy
sk
po
da
t
ie
ki
n
dn
i
In
ne
e
ni
a
a
ro
dz
e
cj
bc
e
or
ty
za
m
gi
o
A
słu
U
sk
ła
m
ci
e
Zu
ży
(2)
W
yn
ag
at
e
ria
łó
w
Ce
n
ie
ae
ne
r
ne
rg
gi
i
ii
3
In
ne
36
W tym kontekście warto
zauważyć, że energetyka jest
obiektywnie jednym z najwyżej
opodatkowanych sektorów
gospodarki – przykładowo:
(i) stawka akcyzy na energię
elektryczną w Polsce jest
w dalszym ciągu najwyższa
w Europie, (ii) spółki
energetyczne (wydobywcze,
wytwórcze, przesyłowe oraz
dystrybucyjne) ze względu na
dużą wartość majątku trwałego
są zazwyczaj największymi
płatnikami podatku od
nieruchomości
w poszczególnych gminach.
Np. w artykułach „Ekonomika produkcji energii elektrycznej” z grudnia 2008 roku czy „Ceny energii elektrycznej fakty i mity” z lutego br (oba artykuły dostępne są na stronie www.ey.pl oraz www.cire.pl)
Strona 5 z 8
Składowe ceny energii – za co płacimy?
Patrząc z punktu widzenia
wyzwań inwestycyjnych, które
stoją obecnie przed grupami
energetycznymi, szczególną
uwagę należy zwrócić na
podatek od nieruchomości –
budowle energetyczne są
zazwyczaj opodatkowane
stawką 2%, co w praktyce
oznacza, iż wybudowanie
instalacji o okresie użytkowania
20 lat skutkuje zobowiązaniem
podatkowym (rozłożonym na
okres funkcjonowania instalacji)
na poziomie 40% wartości
inwestycji! Przy czym podatek
ten jest należny bez względu na
rentowność danego podmiotu
oraz fakt samego używania
urządzenia.
Z punktu widzenia procesu
optymalizacji obciążeń
podatkowych w ramach
przedsiębiorstwa warto
wskazać, że jest to oczywiście
z wielu względów proces
łatwiejszy do przeprowadzenia
niż optymalizacja w obszarze
wynagrodzeń czy nawet zakupu
usług obcych.
Realne obniżenie ceny energii
elektrycznej wymaga
kompleksowego podejścia. Nie
wszystkie koszty należy
bezwzględnie redukować.
Część z nich bezpośrednio łączy
się z obecnymi lub przyszłymi
przychodami spółek
energetycznych.
Strona 6 z 8
Podejście Ernst & Young do
redukcji kosztów zakłada trzy
równoległe działania:
► ograniczenie ogólnych
kosztów przedsiębiorstwa
(funkcji i procesów
wsparcia, ale również
kosztów podatkowych)
Zrozumienie sensu
ekonomicznego
poszczególnych kosztów, ich
wysokości oraz elastyczności
jest dopiero pierwszym
krokiem w stronę
efektywności operacyjnej.
Dokonanie tego kroku wydaje
się jednak niezbędne.
► ograniczenie lub uniknięcie
poszczególnych zmiennych
kosztów operacyjnych
► zwiększenie efektywności
gospodarowania aktywami
(w tym majątkiem
obrotowym).
W obliczu rosnących cen energii
elektrycznej, szczegółowa
analiza ich składowych wydaje
się być niezbędna. Analiza ta
powinna również obejmować
sektor wydobycia, gdyż
tam generowana jest spora
część kosztów energii
elektrycznej (sięgająca
nierzadko 20% - 25% łącznych
kosztów całego sektora
elektroenergetycznego).
Już dziś dla pewnej części
sektora wytwarzania
bardziej korzystne jest
importowanie węgla niż
kupowanie go w kraju.
Kopalnie korzystają
teraz z niskiego kursu
naszej waluty, który czyni
import droższym. Pamiętajmy
jednak, że taki stan nie będzie
trwał wiecznie.
Składowe ceny energii – za co płacimy?
Założenia metodologiczne
► Analiza została
przeprowadzona na
podstawie publicznie
dostępnych danych oraz
danych przygotowanych
przez Główny Urząd
Statystyczny („GUS”).
► Dane GUS pochodzą ze
sprawozdań F-01, które
zwyczajowo nie podlegają
badaniu biegłego rewidenta
i są przygotowywane przed
sporządzeniem
ostatecznych sprawozdań
finansowych
poszczególnych spółek.
► Skonsolidowane dane GUS
zostały podzielone na
cztery ogniwa łańcucha
wartości (1) wytwarzanie,
w tym wydobycie, (2)
przesył, (3) dystrybucja
i (4) obrót. GUS nie
dostosował się do nowych
uwarunkowań rynku energii
elektrycznej i nie rozbija
danych na dystrybucję
i obrót, więc dokonano tego
za pomocą szacunków
Ernst & Young.
► Dane GUS zostały
skonsolidowane przez
ekspertów Ernst & Young.
Dokonano podstawowych
korekt prezentacyjnych.
Z uwagi na brak danych nie
dokonywano korekt
wpływających na rachunek
wyników. Skorygowano
sumaryczny rachunek
wyników m.in. o
(1) obrót energią między
spółkami sektora,
(2) wartość usługi
przesyłowej, występująca
jako koszt operacyjny
spółek dystrybucyjnych,
(3) energię, zużytą na
pokrycie strat sieciowych.
Z uwagi na brak publicznie
Strona 7 z 8
dostępnych danych nie
wyłączyliśmy wartości
usługi dystrybucyjnej
sprzedawanej przez OSD na
rzecz spółek obrotu w celu
realizacji umów
kompleksowych.
► Wysokość podatków została
oszacowana w oparciu
o przeciętne stawki
podatkowe, rzeczywiście
kalkulowane w danej
branży.
► Dane dotyczące „rachunku
ciągnionego” zostały
skalkulowane w oparciu
o wskaźniki eksperckie,
przyjęte przez analityków
Ernst & Young (np. udział
poszczególnych podatków
w kosztach usług obcych
czy materiałów i energii).
Prócz zmiany klasyfikacji
pozycji, dotyczących
podatków i obciążeń parapodatkowych, nie
dokonywano innych korekt
(np. nie wyłączano kosztów
wynagrodzeń z kosztu
usług obcych ani
zakupionych i zużytych
materiałów czy energii).
► Przy rozbiciu kosztów na
składowe, wg łańcucha
wartości przyjęto, że koszt
strat sieciowych jest
kosztem dystrybucji
i przesyłu a nie
wytwarzania.
► Z uwagi na brak publicznie
dostępnych danych nie
dokonaliśmy kalkulacji
kosztów typowo
związanych z rynkiem
energetycznym, takich jak:
koszt rekompensat
z tytułu rozwiązania
kontraktów
długoterminowych czy
koszty pozwoleń do emisji
CO2. Kalkulacja taka
informowałaby o innych
składowych ceny energii,
ale pozwoliłaby bardziej
precyzyjnie zmierzyć koszty
podatków i para-podatków
(do których zaliczamy
również opłaty za prawa do
emisji CO2 – choć nie
spodziewamy się wysokiego
kosztu z tego tytułu).
► Jesteśmy gotowi do
dyskusji o wszelkich innych
założeniach
metodologicznych,
nieopisanych szczegółowo
na niniejszej stronie.
Składowe ceny energii – za co płacimy?
Kontakty
Ernst & Young
Autorzy niniejszego artykułu:
Piotr Piela
Te. +48 22 557 75 80
[email protected]
Jarosław Wajer
tel. +48 22 557 71 63
[email protected]
Radosław Krupa
tel. +48 22 557 73 51
radosł[email protected]
Assurance | Tax | Transactions | Advisory
Firma Ernst & Young jest globalnym
liderem w zakresie usług audytorskich,
podatkowych, transakcyjnych i
doradczych. Na całym świecie 144 000
naszych pracowników jednoczą wspólne
wartości i świadczenie wysokiej jakości
usług. Zmieniamy rzeczywistość,
pomagając naszym pracownikom,
naszym klientom oraz naszej coraz
szerszej społeczności w wykorzystaniu
ich potencjału.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom
naszych klientów z branży energetycznej
utworzyliśmy multidyscyplinarną Grupę
Energetyczną Ernst & Young, której
członkami są doświadczeni konsultanci
wyspecjalizowani w pracy dla energetyki.
Dynamiczny rozwój firmy Ernst & Young
w Polsce odzwierciedla uznanie klientów
dla wartości świadczonych przez nas
usług. Ten sukces byłby niemożliwy bez
sukcesów naszych klientów.
Aby uzyskać więcej informacji, odwiedź
www.ey.com/pl.
© 2009 Ernst & Young
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakub Tomczak
tel. +48 22 557 87 78
[email protected]
Strona 8 z 8
Składowe ceny energii – za co płacimy?