Białoruskie banki demonstrują wysoką wrażliwość i silną zależność

Białoruskie banki demonstrują wysoką wrażliwość i silną zależność od depozytów klientów
Taką opinię zawiera sprawozdanie agencji ratingowej Standard & Poor's, które potwierdza ocenę
krajowego i branżowego ryzyka sektora bankowego (BICRA) dla Białorusi (B-/Stabilny/C) grupa 10 (do której z innych państw należy Grecja).
Ocena branżowego ryzyka sektora bankowego Białorusi polega na analizie trzech czynników:
systemu instytucjonalnego, dynamiki konkurencji i gromadzenia rezerw w systemie bankowym.
Słaby nadzór bankowy
W ramach systemu instytucjonalnego odnotowane jest bardzo wysokie ryzyko, spowodowane
niskim poziomem regulacji i nadzoru bankowego, ładu korporacyjnego i przejrzystości.
Jakość regulacji i nadzoru bankowego na Białorusi oceniana jest jako niska. Podjęcie decyzji
dot. regulacji może być uzasadnione motywami politycznymi, a nie zasadami działalności
bankowej. Władze kontrolują prawie 70% sektora bankowego, co pogłębia konflikt interesów,
prowadzi do osłabienia systemu regulowania i zapobiega prowadzeniu efektywnych działań
antykryzysowych.
Negatywny wpływ na efektywność regulacji bankowej jest spowodowany niedostatecznym
rozwojem kultury przestrzegania wymogów prawa, niskim w niektórych przypadkach poziomem
stosowania prawa, niedużą gospodarką oraz brakiem stosowania praktyki międzynarodowej.
Efektywność regulacji działalności bankowej na Białorusi w przeszłości również była niska.
Organ pełniący funkcję nadzoru bankowego nie miał możliwości rozwiązania niektórych
problemów na wcześniejszym etapie, a jego działalność podczas kryzysu w większym stopniu
była reakcją na problemy, a nie działaniem w celu ich zapobiegania.
Ład korporacyjny i przejrzystość systemu bankowego również ocenione zostały jako niskie,
ponieważ banki (szczególnie państwowe organizacje finansowe) powinny uzgadniać własne
decyzje komercyjne z ogólnym celem gospodarczym i społecznym rządu.
Częste zmiany i nieprzewidywalny skład rządu, zmiany w kierownictwie banków i
przedsiębiorstw-kredytobiorców utrudniają rozwój niezależnych stosunków i efektywnej
praktyki zarządzania korporacyjnego.
Agresywna ryzykowność
Przy analizie dynamiki konkurencji w sektorze bankowym Białorusi uwzględniano następujące
czynniki: skłonność banków do ryzyka, stabilność sektora i zakłócenie konkurencji rynkowej.
Skłonność banków do ryzyka została oceniona jako agresywna. Na rynku dominują tradycyjne
kredyty i depozyty, a skomplikowane produkty innowacyjne i sekurytyzacja nie są stosowane.
Białoruski system bankowy ma umiarkowany poziom stabilności. W systemie działają 32 banki,
z nich 5 dużych kontroluje 80% aktywów sektora bankowego. Wg stanu na dzień 01.07.2012
udział 4 banków państwowych stanowił 67% aktywów systemu bankowego, pozostałe banki są
to głównie córki banków rosyjskich. Banki z kapitałem zagranicznym kontrolują niewielką część
aktywów branży. Segment usług bankowych dla ludności nadal nie jest dobrze rozwinięty:
wielkość depozytów na 1 mieszkańca wynosi 700 USD.
Otoczenie konkurencyjne w białoruskim systemie bankowym jest stabilne i w ciągu najbliższych
2-3 lat się nie zmieni, chociaż w perspektywie długoterminowej możliwa jest konsolidacja
banków.
Możliwości wejścia na rynek nowych banków są ograniczone z powodu silnej pozycji banków
państwowych i nieformalnych barier wejścia na rynek. Plany dot. prywatyzacji banków są
niejasne i zależą od politycznych priorytetów władz.
Z powodu przewagi państwowej formy własności w systemie bankowym i nadmiernej kontroli
administracyjnej, warunki konkurencyjności w sektorze bankowym Białorusi są zakłócone.
Wielkości prognozy niektórych wskaźników funkcjonowania białoruskich banków w 2012 r.
podane są w tabeli nr 1.
Tabela nr 1.
Białoruś: dynamika konkurencyjności
Za rok finansowy kończący się 31 grudnia
2008 2009
2010
2011
2012
n
9,6
8,93
11,77 14,89 11,91
Rentowność własnego kapitału banków
państwowych
Rentowność systemowa średnich aktywów
sektora bankowego
Dochody netto z tytułu odsetek/ średnie aktywa w
sektorze bankowym, w %
Udział rynkowy 3 dużych banków w %
Udział rynkowy banków państwowych i
niekomercyjnych w %
n - prognoza
1,37
1,43
1,69
1,65
1,82
2,73
3,29
3,51
3,93
3,54
72,30
71,20
70,35
65,23
72,12
65,00
70,00 70,00
78,00 71,00
Wysokie ryzyko w zakresie gromadzenia rezerw
Mimo przywrócenia częściowego zaufania ludności do waluty narodowej i powrotu
oszczędności od osób fizycznych w formie wkładów do systemu bankowego, depozyty ludności
pozostają zmiennym źródłem gromadzenia rezerw, z powodu ewentualnego ”wypływu”
wkładów z banków w okresie stresu, jako skutku zjawisk kryzysowych w gospodarce.
Dostęp białoruskich banków do finansowania długoterminowego zawsze był ograniczony.
W związku z tym większość banków nadal będzie liczyła głównie na własne zasoby, co ma
większe znaczenie w zarządzaniu płynnością.
Środki podmiotów prawnych, w tym organów państwowych nadal wynoszą ok. połowy
zobowiązań systemu bankowego i wykazują pewną stabilność.
Większą częścią finansowania zewnętrznego są środki otrzymywane od struktur macierzystych.
Zewnętrzne rynki finansowe nadal są niedostępne dla białoruskich banków.
Wewnętrzne rynki dłużne oceniane są, jako „wąskie i niegłębokie”. Białoruskie banki mogą
pozyskiwać tylko ograniczoną wielkość finansowania z wewnętrznego rynku obligacji i akcji.
W związku z tym, najprawdopodobniej banki będą korzystały z międzybankowych źródeł
zasilania rezerw lub z depozytów klientów.
Dalsze koncepcje rozwoju rynku kapitałowego na Białorusi nie są optymistyczne, i banki
najprawdopodobniej pozostaną jedynym dostawcą usług finansowych w perspektywie
krótkoterminowej (tabela nr 2).
Tabela nr 2.
Białoruś: gromadzenie rezerw w skali gospodarki
Za rok finansowy kończący się 31 grudnia
2008
2009
2010
2011
2012 n
49,67
47,46
63,38
62,90
Depozyty wewnętrzne klientów 57,88
w systemie bankowym/ wielkość
kredytów wewnętrznych
ogółem (w skali gospodarki)
8,84
9,53
14,44
21,87
12,64
Zadłużenie zagraniczne netto
sektora bankowego/ wielkość
kredytów wewnętrznych
ogółem (w skali gospodarki)
Agencja Standard & Poor's zalicza rząd Białorusi do rządów, których gotowość do wsparcia
systemu bankowego określana jest, jako „nieokreślona” z powodu pogorszenia zdolności
kredytowych rządu na tle problemów w gospodarce.
Stabilizacja warunków makroekonomicznych w RB pozostaje nadal znaczącym problemem.
Opracowanie WPHI w Minsku na podstawie
PRIME - BUSINESS - EKSPERT nr 1/2013
styczeń 2013