INFORMACJA O STANIE LEŚNICTWA I ZASOBÓW

INFORMACJA
O STANIE LEŚNICTWA
I ZASOBÓW NATURALNYCH
POWIATU NAKIELSKIEGO
Starostwo Powiatowe w Nakle nad Notecią
Nakło nad Notecią, marzec 2015 r.
I. Wstęp
Informacja została sporządzona na podstawie danych, którymi dysponuje Wydział
Środowiska Starostwa Powiatowego w Nakle nad Notecią. Informacja obejmuje okres od
2012 do 2014 roku.
II. Leśnictwo
Las jest formą użytkowania ziemi. Jednocześnie jest najbardziej witalną formacją roślinną w
naszej strefie klimatycznej. Krajobraz leśny był pierwotnym krajobrazem Europy
i Polski, stanowi naturalne środowisko licznych gatunków zwierząt. Znaczenie lasu wnika
z wielorakich jego funkcji, wśród których zazwyczaj wymienia się:
- funkcję ochronną polegającą na tym, że las jest główną formacją roślinną oddziałującą
dodatnio na wiele elementów środowiska przyrodniczego: klimat, stosunki wodne, skład
chemiczny wody i powietrza; lasy zabezpieczają przed takimi zjawiskami, jak wiatr, lawiny,
powodzie, chronią przed hałasem, przetrzymują wilgoć, opóźniają i spowalniają procesy
erozji gleb,
- funkcję produkcyjną polegającą na dostarczaniu surowca drzewnego i innych dóbr, jak m.in.
owoców leśnych i grzybów,
- funkcję społeczną polegająca na tym, że lasy są znaczącym terenem dla turystyki
i rekreacji.
Gospodarkę leśną reguluje ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr
12, poz. 59 ze zm.). Określa ona zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów
leśnych oraz zasady gospodarki leśnej w powiązaniu z innymi elementami środowiska
i z gospodarką narodową. Przepisy ustawy stosuje się do lasów, bez względu na formę ich
własności.
Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt:
- o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) –
drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawiony:
◦ przeznaczony do produkcji leśnej lub
◦ stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo
◦ wpisany do rejestru zabytków;
- związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej:
◦ budynki i budowle,
◦ urządzenia melioracji wodnych,
◦ linie podziału przestrzennego lasu,
◦ drogi leśne,
◦ tereny pod liniami energetycznymi,
◦ szkółki leśne,
◦ miejsca składowania drewna,
◦ wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.
Nadzór nad gospodarką leśną sprawują:
1 – minister właściwy do spraw środowiska – w lasach stanowiących własność Skarbu
Państwa;
2 – starosta – w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa.
Zadania starosty (w ramach nadzoru) są zadaniami z zakresu administracji rządowej.
Na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy o lasach, starosta może, w drodze porozumienia, powierzyć
prowadzenie w jego imieniu spraw z zakresu nadzoru, w tym wydawanie decyzji
administracyjnych w pierwszej instancji, nadleśniczemu Lasów Państwowych. W odniesieniu
do Powiatu Nakielskiego porozumienie takie zostało zawarte 7 kwietnia 1999 roku pomiędzy
starostą Nakielskim a Nadleśniczym Nadleśnictwa Szubin i jest kontynuowane do dziś.
Za realizację porozumienia zgodnie z art. 5 ust 3a przekazywane są Nadleśnictwu Szubin
środki finansowe w kwartalnych transzach zgodnie z protokołem do porozumienia. W latach
2012 – 2014 środki
finansowe przekazane Nadleśnictwu Szubin za nadzór w lasach
niestanowiących własność Skarbu Państwa wynosiły:
w 2012 r. – 70 956,00 zł,
w 2013 r. – 71 091,00 zł,
w 2014 r. – 77 526,00 zł.
Powierzchnia lasów w powiecie wynosi (na 31 grudnia 2014 r.) 26 375 ha z czego ponad
90 % stanowią lasy państwowe, a 9,84 % to lasy niestanowiące własności Skarbu Państwa
(2 624 ha). Wśród nich największą powierzchnię stanowią lasy osób fizycznych (7,99 %
ogólnej powierzchni lasów). Pozostałe lasy to lasy gminne (0,71%), spółdzielni (0,17%),
kościołów i związków wyznaniowych (0,41%) oraz lasy spółek prawa handlowego (0,66 %).
Tabela nr 1
Powierzchnia lasów w 2014 rok w poszczególnych gminach z podziałem na grupy
rejestrowe
( w ha na podstawie ewidencji gruntów)
Numer grupy
rejestrowej
Gmina
Kcynia
(+miasto)
Gmina
Mrocza
(+ miasto)
Gmina
Nakło n.
Not.
Gmina
Sadki
Gmina
Szubin
Powiat
ogółem
(+
miasto)
(+ miasto)
1. (państwowe)
4. (gminne)
7. (osób fizycznych)
8. (spółdzielni)
9. (kościołów i zw.
5 771
121
695
3
-
2 090
2
175
19
-
2 852
41
412
21
33
2 098
1
219
3
-
10 940
24
608
74
23 751
189
2 109
46
107
wyznaniowych)
15. (inne: np. spółki)
-
16
132
20
5
173
Razem
6 590
2 302
3 491
2 341
11 651
26 375
Pow. ewidencyjna
gminy
29 644
15 006
18 693
15 278
33 143
111 764
Lesistość (w %)
22,23
15,34
18,67
15,32
35, 15
23,60
Dla porównania w kraju 81% stanowią lasy państwowe, a 19 % to lasy niepaństwowe. Lasów
prywatnych najwięcej jest w województwie małopolskim (43,3%) i mazowieckim (42,9%) a
najmniej w lubuskim (1,2 %) i zachodniopomorskim (1,6%).
W strukturze lasów państwowych występują jednostki administracyjne nadleśnictwa.
Na terenie powiatu największą powierzchnię zajmuje Nadleśnictwo Szubin (obejmując
centralną
i
południową
część
powiatu).
W
północnej
części
powiatu
znajduje
się Nadleśnictwo Runowo obejmujące prawie całą powierzchnię gminy Mrocza (bez obrębu
Izabela, która należy do Nadleśnictwa Szubin). Wschodnia część powiatu na północ
od Kanału Bydgoskiego obejmująca obręby Michalin, Gumnowice, Kazin, Minikowo i Ślesin
należy do Nadleśnictwa Żołędowo. Tereny położone na południe od w/w kanału, od Występu
po Zamość to obszar Nadleśnictwa Bydgoszcz. Wymienione Nadleśnictwa organizacyjnie
są podległe Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. Niewielki skrawek
powiatu w południowo-zachodniej części obejmujący obręby Dobieszewa i Dobieszewka
należą do Nadleśnictwa Podanin RDLP w Pile.
Nadleśnictwo Szubin prowadzi gospodarkę leśną na powierzchni prawie 26 tys. ha. Obszar
ten podzielony został na następujące obręby:
- Obręb Łabiszyn,
- Obręb Szubin,
- Obręb Samostrzel.
Nadleśnictwo Bydgoszcz na terenie powiatu administruje lasy położone od Występu i Potulic
po Brzózki, Olek, Żurczyn, Zamość i granicę wschodnią powiatu. Nadleśnictwo Runowo
na terenie powiatu posiada niewielkie powierzchnie leśne o niekorzystnym rozproszeniu.
Najwięcej lasów znajduje się w gminie Szubin - 11 651 ha, najmniejsza powierzchnia leśna
jest w gminie Mrocza (2 302 ha) i Sadki (2 341 ha). Wskaźnik powierzchni leśnej
do ogólnej powierzchni to tzw. „lesistość” dla powiatu wynosi 23,60 % i jest mocno
zróżnicowana od 15,32 w gminie Sadki i 15,34 w gminie Mrocza do 35,15 w gminie Szubin.
Wartość lesistości dla województwa wynosi 23,3 % co stawia je na 13 miejscu w kraju.
Powiat o najmniejszej lesistości w województwie kujawsko-pomorskim to wąbrzeski
ze wskaźnikiem 7,2 %. Największą lesistość ma powiat tucholski gdzie lasy zajmują 48,3 %
ogólnej powierzchni.
W lasach bez względu na formę własności, gospodarkę leśną prowadzi się zgodnie
z ustawą o lasach według następujących zasad:
1. powszechnej ochrony lasów;
2. trwałości utrzymania lasów;
3. ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów;
4. powiększania zasobów leśnych.
Każda z wymienionych zasad jest ważna i stanowi główną wykładnię „prawa leśnego”.
Głównym elementem dochodowym w gospodarce leśnej jest pozyskanie drewna.
Nadleśnictwo Szubin w okresie ostatnich trzech lat pozyskało w obrębie powiatu nakielskiego
następujące ilości drewna:
2012 rok – 71 120 m3 (w tym 57 718 m3 drewna iglastego i 13 402 m3 drewna liściastego),
2013 rok – 74 800 m3 (w tym 61 240 m3 drewna iglastego i 13560 m3 drewna liściastego),
2014 rok – 110 785 m3 (w tym 90 917 m3 drewna iglastego i 19 868 m3 drewna liściastego),
Ilość pozyskanego drewna w obrębie powiatu nakielskiego dokonana w Nadleśnictwie
Runowo jest następująca:
2012 rok – 18 243 m3 (w tym 9 705 m3 drewna iglastego i 8 538 m3 drewna liściastego),
2013 rok – 16 475 m3 (w tym 9 375 m3 drewna iglastego i 7 100 m3 drewna liściastego),
2014 rok – 15 693 m3 (w tym 8 412 m3 drewna iglastego i 7 281 m3 drewna liściastego).
Nadleśnictwo Bydgoszcz pozyskało w obrębie powiatu nakielskiego następujące ilości
drewna:
2012 rok – 12 720 m3 (w tym 12 032 m3 drewna iglastego i 688 m3 drewna liściastego),
2013 rok – 11 520 m3 (w tym 8 630 m3 drewna iglastego i 2 890 m3 drewna liściastego),
2014 rok – 13 770 m3 (w tym 13 131 m3 drewna iglastego i 639 m3 drewna liściastego)
Pozyskanie drewna w lasach niepaństwowych w latach 2012 - 2014 na terenie powiatu
nakielskiego w podziale na gminy przedstawiono w tabeli nr 2.
Tabela nr 2
Pozyskanie drewna w lasach niepaństwowych z podziałem na gminy w m3
Gmina
Nakło nad
Rok
Kcynia
Mrocza
Notecią
Powiat
Sadki
Szubin
(razem)
2012
254
30
87
11
311
693
2013
166
367
216
12
324
1 085
2014
404
285
2 029
39
629
3 386
Tabela nr 3
Pozyskanie drewna w lasach niepaństwowych z podziałem na asortyment w m3
Asortyment
2012
2013
2014
Razem
693
1085
3 386
grubizna iglasta
355
787
2 992
z tego
dłużycowe
168
353
834
drewno
stosowe
187
434
2 158
338
298
394
151
162
109
187
136
285
grubizna liściasta
z
tego dłużycowe
drewno
stosowe
Pozyskanie drewna w lasach niepaństwowych dokumentuje się świadectwem legalności
pozyskania drewna, które właściciel lasu otrzymuje od leśniczego lasów niepaństwowych
Nadleśnictwa Szubin po tzw. „odbiórce drewna” i ocechowaniu.
Gospodarkę leśną bez względu na formę własności prowadzi się na podstawie planów
urządzeniowych lasów. Dla lasów niepaństwowych wykonuje się uproszczone plany
urządzeniowe, jeśli powierzchnia lasu jest większa lub równa 10 ha. Dla lasów
rozdrobnionych (< 10 ha) wykonuje się inwentaryzację stanu lasu.
Dla lasów osób fizycznych uproszczone plany i inwentaryzacje wykonuje ustawowo starosta
– na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy o lasach
Lasy osób fizycznych w powiecie nakielskim posiadają plany urządzeniowe i inwentaryzacje
wykonane w 2007 i 2008 roku.
Obecnie zalesienia prowadzone są przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa ze środków unijnych. Głównym dokumentem w sprawie zalesiania gruntów
rolnych jest rozporządzenie Rady Ministrów z 11 sierpnia 2004 r., w sprawie szczegółowych
warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na zalesienie gruntów rolnych objętych
planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. z 2004 r. Nr 187, poz. 1929 ze zm.).
Starostwo wypłaca miesięczne ekwiwalenty właścicielom gruntów, którzy przeznaczyli je do
zalesienia w 2002 i 2003 r. i aktualnie prowadzą uprawy leśne na mocy ustawy z dnia
8 czerwca 2001 roku o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. z 2001 r. Nr 73,
poz. 764 ze zm.). Środki finansowe na ten cel systematycznie zabezpiecza Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie. W związku z cytowaną ustawą
o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia wypłata ekwiwalentów będzie trwała przez
20 lat od czasu zalesienia.
W omawianym okresie wypłacane zostały następujące środki pieniężne
w 2012 r. – 179 024,04 zł,
w 2013 r. – 185 649,96 zł,
w 2014 r. – 187 323,12 zł.
Przewidywana kwota na wypłaty ekwiwalentów w 2015 roku będzie równa kwocie z 2014
roku gdyż średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2014
roku w stosunku do roku 2013 nie uległ zmianie (komunikat Prezesa GUS z dnia 23 stycznia
2015 r. - M.P.2015r., poz. 109).
Obowiązki właścicieli lasów wynikające z ustawy o lasach
Ustawa o lasach zobowiązuje właścicieli lasów do trwałego utrzymywania lasów
i zapewnienia ciągłości ich użytkowania, a w szczególności do:
1. zachowania w lasach roślinności leśnej (upraw leśnych) oraz naturalnych bagien
i torfowisk;
2. ponownego wprowadzenia roślinności leśnej (upraw leśnych) w lasach w okresie do
5 lat od usunięcia drzewostanu;
3. pielęgnowanie i ochrony lasu, w tym również ochrony przeciwpożarowej;
4. przebudowy drzewostanu, który nie zapewnia osiągnięcia celów gospodarki leśnej,
zawartych w planie urządzenia lasu, uproszczonym planie urządzenia lasu;
5. racjonalnego użytkowania lasu w sposób trwale zapewniający optymalną realizację
wszystkich jego funkcji przez:
- pozyskanie
drewna
w
granicach
nieprzekraczających
możliwości
produkcyjnych lasu,
- pozyskiwanie surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu w sposób
zapewniający możliwości ich biologicznego odtwarzania, a także ochronę runa
leśnego.
Ograniczenia w korzystaniu z zasobów leśnych
Mimo,
zagwarantowanego
swobodnego
dostępu
do
lasów,
to
właściciel
lasów
niestanowiących własności Skarbu Państwa może zakazać wstępu do lasu, oznaczając las
tablicą z odpowiednim napisem.
Ustawa o lasach w art. 30 wprowadza szereg zakazów obowiązujących w lesie.
W lasach zabrania się:
- zanieczyszczania gleby i wód;
- zaśmiecania;
- rozkopywania gruntu;
- niszczenia grzybów oraz grzybni;
- niszczenia lub uszkadzania drzew, krzewów lub innych roślin;
- niszczenia urządzeń i obiektów gospodarczych, turystycznych i technicznych oraz
znaków i tablic;
- zbierania płodów runa leśnego w oznaczonych miejscach zabronionych;
- rozgarniania i zbierania ściółki;
- wypasu zwierząt gospodarskich;
- biwakowania
poza
miejscami
wyznaczonymi
przez
właściciela
lasu
lub
nadleśniczego;
- wybierania jaj i piskląt, niszczenia lęgowisk i gniazd ptasich a także niszczenie
legowisk, nor i mrowisk;
- płoszenia, ścigania, chwytania i zabijania dziko żyjących zwierząt;
- puszczania psów luzem;
- hałasowania oraz używania sygnałów dźwiękowych, z wyjątkiem przypadków
wymagających wszczęcia alarmu.
Ponadto w lasach stanowiących własność Skarbu Państwa stosuje się stałym zakazem wstępu
objęte są:
- uprawy leśne do 4 m wysokości;
- powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne;
- ostoje zwierząt;
- źródliska rzek i potoków;
- obszary zagrożone erozją.
Okresowy zakaz wstępu do lasu niestanowiącego własności Skarbu Państwa może być
wprowadzony przez nadleśniczego gdy:
- wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa
leśnego;
- występuje duże zagrożenie pożarowe;
- wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, ochroną lasu lub
pozyskaniem drewna.
Gospodarka leśna podlega ograniczeniom na terenach, gdzie zostały wyznaczone różnego
rodzaju
formy
Krajobrazowego
ochrony
przyrody.
Przykładowo
dotyczy
to
Krajeńskiego
Parku
w gminie Mrocza (Nadleśnictwo Runowo), Nadnoteckiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu z rezerwatem Borek –gmina Sadki (Nadleśnictwo Szubin), Obszaru
Chronionego Krajobrazu „Jezior Żędowskich”. Odrębnym aspektem jest działalność
gospodarcza w lasach objętych ochroną obszarów Natura 2000. Praktycznie ochrona obszaru
w ramach sieci Natura 2000 nie wyklucza jego gospodarczego wykorzystania.
W Nadleśnictwie Szubin część obrębu leśnego Samostrzel znalazła się w sieci ekologicznej
Natura 2000 ok. 856,20 ha w Dolinie Noteci PLH 300004 - Dyrektywa siedliskowa i Dolina
Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego PLB 300001 - Dyrektywa ptasia. W 2010 roku na
listę nowych obszarów „siedliskowych”, zgłoszonych przez Rząd Polski do Komisji
Europejskiej włączono następujące obszary Nadleśnictwa Szubin: Lisi Kąt PLH 040026
(pow. 194,78 ha), Łąki Trzęślicowe w Foluszu PLH 040027 (pow.230,32 ha), Równina
Szubińsko – Łabiszyńska PLH 040029 (pow. 253,3 ha), Solniska Szubińskie PLH 040030
(pow.1,3 ha).
III. Zasoby naturalne
Zasoby naturalne powiatu nakielskiego są ograniczone do surowców mineralnych jakimi są
żwiry, piaski i torfy oraz wody powierzchniowe i podziemne.
Zasoby naturalne kopalin mineralnych na terenie powiatu nie są szczegółowo rozpoznane.
Podyktowane to jest tym, że prace związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż kopalin
są stosunkowo drogie. Poszukiwanie i rozpoznanie złóż kopalin dokonuje się na podstawie
projektu prac geologicznych zatwierdzonego decyzją właściwego organu administracji
geologicznej. Przedsiębiorcy, którzy zamierzają eksploatować złoże kopaliny w pierwszej
kolejności muszą je udokumentować i oszacować zasoby. Najwięcej złóż żwiru i piasku
(kruszywo pospolite) zostało rozpoznane w centralnej (Paterek, Rozwarzyn) i zachodniej
części powiatu (Mieczkowo).
Rozpoznane zasoby złóż kruszywa naturalnego na terenie powiatu nakielskiego oraz sposób
ich zagospodarowania na koniec 2014 roku przedstawia poniższa tabela
Tabela nr 4
Wykaz złóż naturalnych (piaski i żwiry) wg stanu na koniec 2014 r.
Lp
1
2
3
4
5
6
7
8
Nazwa złoża
Dąbrówka
Słupska I
Iwno I
Iwno II
Kcynia III
Kowalewo I
Królikowo I
Mieczkowo II*
Mieczkowo III*
Stan
zagospodarowania złoża
Zasoby
geologiczne
(tys. Mg)
Gmina
R
1139
Szubin
E
E
Z
E
R
Z
Z
229
144
60
57
2 089
640
36
Kcynia
Kcynia
Kcynia
Szubin
Szubin
Kcynia
Kcynia
9
Mieczkowo IX PoleA i Pole B*
E
141
Kcynia
10
11
12
13
Mieczkowo V
Mieczkowo VI*
Mieczkowo VII
Mieczkowo VIII
Z
Z
Z
E
147
84
74
50
Kcynia
Kcynia
Kcynia
Kcynia
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
Mieczkowo X
Nakło nad Not. I
Paterek III
Paterek IX
Paterek IX/2
Paterek V*
Paterek VI
Paterek VI/A
Paterek VII
Paterek VIII*
Potulice I
Radzicz
Radzicz I
Rozwarzyn
Rozwarzyn I
Sipiory I*
Sipiory II
Sipiory III
Sipiory IV
Sipiory V
Słonawki*
Słonawki 1*
Słonawki 2*
Smolniki I
Studzienki II
Studzienki III
Wiele I
Zazdrość II
Zazdrość III
Żurczyn
Żurczyn I
Żurczyn II
Słonawki 4
Mieczkowo XI
Iwno III
Józefkowo I
Słonawki 3
Rozwarzyn III
Rozwarzyn IV
E
Z
Z
E
E
Z
Z
R
E
E
Z
R
E
Z
E
Z
Z
E
R
R
Z
Z
Z
R
Z
Z
R
E
E
E
R
R
E
R
R
R
R
R
R
403
197
63
103
76
7
243
216
199
229
172
22
940
60
34
174
249
224
963
182
78
1536
118
368
140
349
53
166
465
830
102
323
93
1 221
241
3 225
1 145
Kcynia
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Sadki
Sadki
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Kcynia
Kcynia
Kcynia
Kcynia
Kcynia
Szubin
Szubin
Szubin
Szubin
Kcynia
Kcynia
Mrocza
Szubin
Szubin
Szubin
Szubin
Szubin
Szubin
Kcynia
Kcynia
Kcynia
Szubin
Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią
Skróty literowe stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złóż oznaczają:
*
–
złoża zawierające piasek ze żwirem
E
–
złoże eksploatowane
R
–
złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo (kategorie A+B+C1)
Z
–
złoże z zakończoną eksploatacją
Kategorie rozpoznania złóż kopalin stałych wynikają z rozporządzenia Ministra Środowiska z 22 grudnia 2011 r
w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopalin (Dz. U. z 2011 r. Nr 291, poz. 1712). Skrótowo symbole
oznaczają:
A – błąd oszacowania średnich parametrów złoża i zasobów nie może przekroczyć 10%,
B – błąd nie może przekroczyć 20%,
C1 – błąd nie może przekroczyć 30%,
Złoża zaznaczone w tabeli grubszą czcionką, są to złoża dla których koncesję udzielił
Starosta Nakielski.
Na obszarze powiatu nie wydobywa się torfu, natomiast występują rozpoznane dwa złoża
węgla brunatnego:
- złoże Nakło o zasobach 245 341 tys. ton pomiędzy Paterkiem a Dębowem,
- złoże Szubin o zasobach pozabilansowych ulokowane na granicy z powiatem
żnińskim.
Eksploatacja tych złóż jest nieopłacalna z uwagi na głębokość zalegania jak również małą
ilość zasobów złoża.
Wydobywanie kopalin jest koncesjonowane i wymaga uregulowań formalno - prawnych.
Korzystanie z tych zasobów reguluje ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i
górnicze (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 196).
Starosta udziela koncesji na wydobywanie kopalin nie objętych własnością górniczą, jeśli
jednocześnie spełnione są odpowiednio następujące wymagania:
1. obszar zamierzonej działalności nie przekracza powierzchni 2 ha (20 000m2)
2. wydobycie kopaliny w roku kalendarzowym nie przekroczy 20 000 m3
3. działalność będzie prowadzona bez użycia materiałów wybuchowych.
Jeżeli któryś z wymienionych warunków zostanie przekroczony wówczas koncesję udziela
marszałek województwa.
Nielegalna
eksploatacja
kopalin
jest
zabroniona.
Natomiast
ustawa
obowiązująca
od 1 stycznia 2012 roku daje możliwość korzystania z kopalin na własne potrzeby wg
opisanych poniżej warunków:
- właściciel nieruchomości ma możliwość korzystania bez koncesji z piasków i żwirów
w niewielkich rozmiarach (do 10 m3 rocznie) w celu zaspokojenia własnych potrzeb,
- kopalina nie może być rozporządzana na rzecz osób trzecich, ani być wydobywana
z użytkiem środków strzałowych,
- wydobycie nie może naruszyć przeznaczenia nieruchomości,
- na 7 dni przed zamierzonym pozyskaniem kopaliny właściciel nieruchomości musi
powiadomić pisemnie starostę, określając lokalizację zamierzonych robót oraz czas
ich wykonywania.
Jeżeli którekolwiek z wymagań ustawowych zostanie naruszone dyrektor okręgowego urzędu
górniczego będzie zobowiązany wstrzymać wydobywanie i ustali prowadzącemu taką
działalność opłatę podwyższoną (czyli opłatę eksploatacyjną bez wymaganej koncesji).
Do zasobów naturalnych należy zaliczyć ciepło ziemi. Istnieje możliwość wykorzystywania
ciepła ziemi za pomocą pomp ciepła (instalacje przypowierzchniowe
poziome lub w
niewielkiej przestrzeni pod nią otwory wgłębne).
Staje się to coraz powszechniejszą formą pozyskania tak zwanego „ekologicznego ciepła”.
W 2012 roku planowano na terenie powiatu wykonać cztery instalacje wykorzystujące ciepło
ziemi metodą otworów wgłębnych:
- Mrocza - 3 otwory po 70 m,
- Mrocza - 6 otworów po 82 m,
- Zamość - 2 otwory po 60 m,
- Nakło - 2 otwory po 70 m.
W 2013 roku również zaprojektowano cztery instalacje w miejscowościach:
- Samoklęski Małe – 2 otwory po 100 m,
- Paterek – 2 otwory po 80 m,
- Zamość – 3 otwory po 80 m,
- Występ – 2 otwory po 80 m.
W 2014 roku zaprojektowano sześć instalacji w miejscowościach:
- Malice – 2 otwory po 95 m,
- Samostrzel – 2 otwory po 70 m,
- Zamość – 2 otwory po 70 m,
- Żarczyn – 2 otwory po 90 m,
- Nakło nad Notecią (Enea ul. Nowa) – 23 otwory o łącznej długości wiercenia 1 776 m,
- Nakło nad Notecią – 3 otwory po 70 m.
Wody powierzchniowe wg prawa własności
a) jeziora powiatu nakielskiego
Zestawienie jezior powiatu nakielskiego
Nazwa
Tabela nr 5
Miejscowość
Dzierżawca
Zarządca
21.42*
Drzewianowo
Nie rozstrzygnięty
konkurs ofert
148,1
18,4
11,3
24,4
47,3
23,3
52,9
10.39*
gm.Szubin
64,8
58,00
20,2
48,3
23.04
Cała powierzchnia
118,00
24,8
3.61*
7,49*
Witosław,Orle
Ostrowo
Ostrowo
Rościmin
Rościmin
Wiele
Wiele
Samsieczynek
OPZW
OPZW
OPZW
OPZW
OPZW
OPZW
OPZW
OPZW
Wąsosz
Wąsosz
Wąsosz
Gąbin
GR Łysinin
GR Łysinin
GR Łysinin
GR Łysinin
Sobiejuchy
część należy do Żnina
GR Łysinin
Kornelin
Głęboczek
Olek
GR Łysinin
Lasy Państwowe
Lasy Państwowe
Powierzchnia [ha]
gm. Mrocza
J. Drzewianowskie
stanowi część
j. Słupowskiego
J. Witosławskie
J. Ostrowo
J. Mroteckie
J. Rościminśkie Małe
J. Rościmińskie Duże
J. Miętus
J. Wieleckie
J. Samsieczynek
J.Żędowskie
J. Wąsowskie (Wąsosz)
J. Skrzynka
J. Gąbińskie (Gąbin)
J. Sobiejuskie
J. Bagno
J. Głębockie
J. Oleckie
* jeziora nie figurują w Atlasie Jezior Polski, powierzchnie podano na podstawie ewidencji gruntów
Powierzchnię pozostałych jezior podano na podstawie Atlasu Jezior Polski Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej, wydanego w roku 1996 pod redakcją Jerzego Jańczaka.
b) rzeki powiatu nakielskiego
Zestawienie rzek powiatu nakielskiego
Nazwa
Długość w km
na terenie
powiatu
Noteć
22
Stara Noteć
28,2
Kanał Bydgoski
10,4
Nakło
Paramelka
2,1
Nakło
Przepływa
przez gminy
Nakło
Kcynia
Szubin
Nakło
Zarządzający
RZGW w
Poznaniu
RZGW w
Poznaniu
RZGW w
Poznaniu
RZGW w
Poznaniu
Tabela nr 6
Długość
całkowita
Dopływ
rzeki
187,2
Warta
28,2
Warta
24,5
Brda-Noteć
2,1
Kanał obiegowy
stopnia
Śleska
Rokitka
Orla
Kanał Orle
Krówka
Pytlica
Kcynka
Kanał
Dębogórski
Kanał
Nowowiejski
Kanał
Laskownicki
Kanał Pomorka
Gąsawka
Biała Struga
Czarny Rów
Kanał
Kruszyński
13,4
20,6
4
19,6
5
20,5
3,6
6,3
2,5
25,5
Nakło
Mrocza
Nakło
Sadki
Mrocza
Sadki
Mrocza
Mrocza
Mrocza
Kcynia
K-PZMiUW
14,1
Józefinki i
Nakło Wschód
Noteć
K-PZMiUW
46,7
Noteć
K-PZMiUW
50,2
Łobzonka
K-PZMiUW
K-PZMiUW
K-PZMiUW
K-PZMiUW
30,3
8
36,2
Orla -Rokitka
Brda
Krówka
Noteć
9,9
Kcynia
K-PZMiUW
9,9
Noteć
10,4
Kcynia
K-PZMiUW
Noteć
7,2
Kcynia
K-PZMiUW
Noteć
5,3
26,3
9,9
13
Kcynia
Szubin
Szubin
Szubin
1
Szubin
K-PZMiUW
K-PZMiUW
K-PZMiUW
K-PZMiUW
RZGW w
Poznaniu
21,7
55,9
Gąsawka
Noteć
Gąsawka
Gąsawka
8,7
Noteć
Wody podziemne
Woda jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych związków chemicznych na Ziemi,
decydującym o życiu organizmów. Całkowita jej ilość w przyrodzie jest stała. Istotnym
elementem obiegu wody w przyrodzie są wody podziemne. Stanowią one zasoby pod
powierzchnią ziemi (terenu). Zwierciadło wody podziemnej nie zalega horyzontalnie,
przebiega nie regularnie i wykazuje tendencję do odzwierciedlania topografii terenu.
a) zbiorniki wód podziemnych
Najbardziej zasobne w wodę obszary Polski zostały wydzielone jako Główne Zbiorniki Wód
Podziemnych (GZWP). Na terenie powiatu nakielskiego znajduje się kilka takich zbiorników.
Największym
jest
zbiornik
wód
o nazwie „Pradolina Toruń-Eberswalde”,
czwartorzędowych
(plejstoceńskich)
oznaczony przez A. Kleczkowskiego nr 138.
Obejmuje on swym zasięgiem północne obszary gminy Szubin i Kcynia oraz południowe
tereny gminy Nakło i Sadki. Wschodnią część gminy Mrocza obejmuje swym zasięgiem
zbiornik nr 132 o nazwie „Zbiornik Międzymorenowy Byszewo” związany z rynną jezior
byszewskich. Poza wymienionymi w powiecie nakielskim występują fragmenty kilku innych
GZWP.
We wschodniej części gminy Nakło występuje zbiornik wód trzeciorzędowych (nr 140)
o nazwie „Subzbiornik Bydgoszcz”. W południowo-wschodniej części gminy Szubin są dwa
zbiorniki z wodą czwartorzędową. Pierwszy o nazwie „Zbiornik Międzymorenowy
Inowrocław-Dąbrowa” (nr 142) i drugi i z wodami trzeciorzędowymi ( nr 143) „Subzbiornik
Inowrocław-Gniezno”. W zachodnich rejonach gminy Kcynia istnieje zbiornik wód
w utworach czwartorzędowych (nr 139) o nazwie „Dolina kopalna Smogulec-Margonin”.
Wyznaczone zbiorniki wód posiadają kategorie ochrony wód najwyższej (ONO) lub wysokiej
(OWO).
Czwartorzędowy poziom wodonośny występuje najczęściej na głębokości od kilkunastu
do ponad 50 m poniżej powierzchni terenu. W dolinach rzecznych tworzy on jedną warstwę
wodonośną o dużej miąższości, natomiast na obszarach wysoczyzny morenowej wody
czwartorzędowe występują w formie 2 – 3 śródglinowych warstw wodonośnych,
pozostających ze sobą w więzi hydraulicznej. Wody zalegające w rzecznych osadach
piaszczystych charakteryzują się swobodnym zwierciadłem, natomiast wody występujące w
piaszczystych przewarstwieniach śródglinowych mają charakter naporowy. Średnie
wydajności eksploatacyjne z pojedynczych otworów studziennych osiągają wartość od
kilkunastu do kilkudziesięciu m3/h.
Trzeciorzędowy (najczęściej głębszy od czwartorzędowego i starszy) poziom wodonośny
występuje przede wszystkim w obrębie piaszczystych utworów miocenu. Głębokość
zalegania stropu tych wód sięga ponad 80 m poniżej poziomu terenu. Miąższość utworów
waha się od kilku do kilkunastu metrów. Wody mioceńskie mają charakter naporowy, ich
zasobność jest zależna od granulacji piasków wodonośnych, miąższości i kontaktów
hydraulicznych z wodami czwartorzędowymi. Poziom ten jest eksploatowany głównie na
terenach gdzie brak użytkowych poziomów wodonośnych osadów czwartorzędowych. Wody
poziomu trzeciorzędowego są eksploatowane m.in. na ujęciach komunalnych dla miast
Kcynia i Mrocza.
W rejonie miasta Szubina zostały rozpoznane wody jurajskie (środkowy okres ery
mezozoicznej). Zalegają one w wapieniach i piaskowcach w postaci wód szczelinowych.
Występowanie w podłożu geologicznym tzw. wysadów solnych powoduje, że woda jurajska
jest bardzo silnie zasolona. Sprawia to, że wody nie mają większego znaczenia dla potrzeb
zbiorowego zaopatrzenia ludności. Wody tego poziomu występują pod znacznym ciśnieniem
(stabilizując się ponad powierzchnią terenu). Eksploatacja ich spowodowałaby zasolenie
płytszych eksploatowanych wód podziemnych.
b) ujęcia wód podziemnych
Podstawowym wykorzystaniem wód podziemnych jest zaopatrzenie w wodę pitną ludności.
Niewielka część wody wykorzystywana jest dla potrzeb przemysłu i rolnictwa. W latach
2012-2014 wykonano kilka studni dla nawadniania upraw. Wzrost zapotrzebowania na wodę
do podlewania upraw sprawia, że na terenie powiatu będą powstawały kolejne studnie
zwłaszcza w dużych gospodarstwach rolnych.
Woda zarówno czwartorzędowa jak i trzeciorzędowa w naturalnych warunkach ma
podwyższoną zawartość związków żelaza i manganu (wynika to z jej naturalnego chemizmu).
Taka woda zanim zostanie przeznaczona do spożycia przez ludzi musi podlegać uzdatnianiu
Warunki te określone zostały w rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r.
w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz.
417). Proces uzdatniania przebiega na stacjach uzdatniania wody i polega na jej odżelazieniu
i usuwaniu manganu.
Wodę podziemną można eksploatować po wykonaniu studni głębinowych i uzyskaniu
stosownych pozwoleń wodnoprawnych. Eksploatację ich dla potrzeb zaopatrzenia ludności
prowadzą powołane do tego firmy wodociągowe na podstawie ustawy z dnia 7 czerwca 2001
roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz. U. z
2015 r., poz. 139).
Na terenie powiatu największe z nich to:
- Komunalne przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. z siedzibą
w Szubinie,
-
Komunalne przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. w Nakle nad
Notecią,
- Zakład Gospodarki Komunalnej w Mroczy Spółka z o.o.,
- Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Kcyni Spółka z o.o.
Pozwolenie wodnoprawne na eksploatację studni głębinowej i pobór wód podziemnych
udziela się:
- jeżeli podczas eksploatacji woda nie jest uzdatniana do 20 lat (np. do nawadniania upraw),
- jeśli następuje uzdatnianie wody (powstają ścieki - wody popłuczne) do 10 lat lub na czas
krótszy wynikający z wniosku.
Studnia po wyeksploatowaniu (uszkodzenie filtra, zapiaszczenie, kolmatacja strefy
przyfiltrowej) podlega likwidacji zgodnie z zatwierdzanym projektem robót geologicznych
oraz pozwoleniem wodnoprawnym.
Zestawienie udzielonych pozwoleń wodnoprawnych na szczególne korzystanie
z wód podziemnych w latach 2012-2014
2012 rok
L/p Lokalizacja
ujęcia
1
2
3
4
5
6
Żurczyn
Tabela nr 7
Typ ujęcia
zakładowy
do celów
nawodnień
zakładowy do
celów nawodnień
zakładowy do
Ostrowo
celów nawodnień
gminne do celów
Paterek
nawodnień
gminne do celów
Mrocza
nawodnień
Drzewianowo komunalne
Ostrowo
Wielkość poboru
wody wynikająca
z pozwolenia
wodnoprawnego
81,0
Zatwierdzone zasoby
eksploatacyjne
Nr; wydajność Depresja
w m3/h
Swm
1;
17,0
4,0
2;
35,0
3,2
3;
36,0
2,9
35,0
1;
5,5
0,2
25,0
2;
1,4
0,1 (?)
4,3
1;
4,3
0,7
12,0
1;
25,0
10,0
25,0
1;
30,0
7,0
2013 rok
L/p
1
2
3
Lokalizacja
ujęcia
Miastowice
Olszewka
Żarczyn
Typ ujęcia
Wielkość poboru
wody wynikającej
z pozwolenia
wodnoprawnego
zakładowe do
celów nawodnień
11,0
prywatne do
celów nawodnień
9,0
zakładowe do
celów nawodnień
35,0
Zatwierdzone zasoby
eksploatacyjne
Nr; wydajność
Depresja
w m3/h
Swm
1a;
57,0
11,5
2;
44,0
9,5
1;
14,0
1,11
2;
6,6
6,55
4;
35,0
4,35
5;
35,0
12,6
2014 rok
L/p
Lokalizacja
ujęcia
Wielkość poboru
wody wynikająca
z pozwolenia
wodnoprawnego
Typ ujęcia
Zatwierdzone zasoby
eksploatacyjne
1
Dębogóra
zakładowe ferma
9,0
Nr; wydajność
Depresja
w m3/h
Swm
1; 9,0
0,89
2
Kołaczkowo
komunalne
44,0
1;
63,0
5,0
2;
34,0
2,5
75,0
1;
75,0
2,6
Szubin
zakładowe do
celów nawodnień
komunalne
-
8;
26,0
9,7
Wiele
komunalne
61,5
1;
55,0
4,5
2;
61,5
7,5
3
Ostrowo
4
5
Zadania związane z nadzorem nad lasami, geologią oraz realizacją Prawa wodnego starosta
wykonuje jako zadanie rządowe.
Tomasz Miłowski
Starosta Nakielski