Zadania rok 2011

Kod ucznia
Małopolski Konkurs Biologiczny
w roku szkolnym 2010/2011
Etap szkolny
Uzyskana liczba punktów
-
Miejsce na metryczkę ucznia
Drogi Gimnazjalisto!
Miło nam, Ŝe zdecydowałeś się sprawdzić swoją wiedzę i umiejętności w Małopolskim
Konkursie Biologicznym.
Zanim przystąpisz do rozwiązywania testu, wpisz swoje imię, nazwisko, datę i miejsce
urodzenia, nazwę szkoły oraz imię i nazwisko nauczyciela przygotowującego Cię do konkursu na
oddzielnie przygotowanej karcie, włóŜ ją do koperty i zaklej.
Aby jak najlepiej wykonać wszystkie zadania z testu, który znajduje się przed Tobą,
przestrzegaj następujących zasad:
sprawdź czy test zawiera – 41 zadań, ewentualny brak zgłoś nauczycielowi,
pracuj uwaŜnie – masz 90 minut na wykonanie wszystkich poleceń,
rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem - zapisy rozwiązań ołówkiem nie będą
oceniane,
A.,
w zadaniach wyboru skreśl kratkę obok odpowiedniej litery np.
w razie pomyłki nie uŜywaj korektora – błędną odpowiedź przekreśl i zastąp
poprawną, w zadaniach wyboru otocz błędną odpowiedź kółkiem np.
moŜesz skorzystać z brudnopisu zamieszczonego na ostatniej stronie arkusza, lecz
pamiętaj, Ŝe notatki w nim sporządzone nie będą podlegały ocenie,
za prawidłowe odpowiedzi otrzymasz maksymalnie 70 punktów.
Życzymy Ci satysfakcji z uczestnictwa w konkursie i uzyskania wysokiego wyniku.
Powodzenia
Zadanie 1.
[0 - 3]
Podanym elementom budowy organizmu przyporządkuj odpowiednią kategorię. Wstaw słowo
tak we właściwe miejsce tabeli.
kategorie
organizm
organy
tkanki
komórki
organelle
komórki
związki
chemiczne
1.
2.
3.
4.
5.
6.
elementy budowy
pierwiastki
L.p.
magnez
chlorofil
liść
miękisz asymilacyjny
chloroplast
mech płonnik
Zadanie 2.
[0 - 1]
Z poniŜszych zdań wybierz i zaznacz te dwa, które nie dotyczą komórek tkanki roślinnej
przedstawionej na schemacie.
Komórki tej tkanki:
A. ściśle do siebie przylegają,
B. przewodzą wodę i sole mineralne,
C. maja kształt walcowaty,
D. są Ŝywe,
E. najczęściej nie posiadają chloroplastów,
Zadanie 3.
[0 - 1]
Pewien ogrodnik chciał w sposób sztuczny uzyskać czerwone płatki kwiatów, umieszczając je
w pojemniku z wodą, w której rozpuścił czerwony barwnik. Podkreśl na poniŜszym
schemacie przekroju poprzecznego łodygi, nazwę elementu, dzięki któremu ogrodnik moŜe
uzyskać taki efekt.
Zadanie 4
[0 - 3]
Do podanej tkanki przyporządkuj struktury, które mogą w niej występować. W miejsce
kropek wpisz odpowiednie litery.
1. tkanka okrywająca - ...............
a) przetchlinki
b) naczynia
2. tkanka przewodząca - ..............
c) aparaty szparkowe
d) rurki sitowe
3. tkanka twórcza - ..............
e) miazga
f) komórki kamienne
Schemat do zadań 5 i 6 .
Zadanie 5.
[0 - 1]
Uczeń postanowił sprawdzić połoŜenie aparatów szparkowych w liściu. W tym celu napełnił
trzy probówki wodą, a na jej powierzchnię wlał warstwę oliwy. Jeden liść posmarował
wazeliną po dolnej, drugi po górnej stronie, a trzeciego w ogóle nie posmarował. Liście
umieścił w probówkach tak, aby w wodzie zanurzone były tylko ogonki. Wykonał trzy próby.
Dokończ zdanie:
Na schemacie próbę kontrolną przedstawia probówka oznaczona literą ….....
Zadanie 6.
[0 - 1]
Oceń poprawność stwierdzeń wpisując w miejsce kropek TAK lub NIE .
Janek poprawnie wykonał próbę kontrolną poniewaŜ:
A.
B.
C.
D.
pokrył liście wazeliną
umieścił olej na powierzchni wody
nie pokrył liści wazeliną
umieścił rośliny w probówkach
Zadanie 7.
[0 - 1]
Zakreśl przykład modyfikacji, jakiej moŜe ulegać przedstawiony na
rysunku organ.
A. Ciernie u tarniny.
B. Pułapki u dzbanecznika.
C. Rozłogi u truskawek.
D. Ssawki u jemioły.
..............
..............
..............
..............
Zadanie 8.
[0 - 1]
Przyporządkuj kaŜdej z roślin charakterystyczny dla niej sposób rozprzestrzeniania się nasion
i owoców. W miejsce kropek obok cyfry wpisz odpowiednią literę.
1. mniszek
a) zwierzęta i ludzie
2. leszczyna
b) wiatr
3. niecierpek
c) samodzielne rozrzucanie nasion
1 - ........, 2 - ............, 3 - ...........,
Zadanie 9.
[0 - 4]
Na rysunku poniŜej przedstawiono roślinę a obok tekst opisujący ją, który zawiera cztery
błędy. Porównaj tekst z rysunkiem i dokonaj korekty, wybierając spośród wymienionych
poniŜej pojęć te właściwe. Poprawione zdania wpisz do tabelki.
baldach, koszyczek, okrytonasienne, sercowaty, ziarniak, jagoda, jednoliścienne, niełupka,
pierzasty
Roślina ta naleŜy do grupy roślin nagonasiennych.
Kwiatostanem jej jest grono. Owocem tej rośliny jest
orzech. Liść ma kształt dłoniasty. Z nasion tej rośliny
wytłacza się olej.
W tekście powinno być:
1.
2.
3.
4.
Zadanie 10.
[0 – 1]
Zaznacz punkt, który zawiera wyłącznie nazwy tkanek zwierzęcych?
A.
B.
C.
D.
Nazwa tkanki:
nabłonkowa, przewodząca, nerwowa
okrywająca, limfa, mięśniowa
nabłonkowa, kostna, miękiszowa
łączna, nerwowa, mięśniowa
Zadanie 11. [0 – 1]
Jest wewnętrznym pasoŜytem ssaków m.in. świni, szczura, dzika, człowieka. Dorosła
postać bytuje w jelicie cienkim Ŝywiciela, a jego larwy w mięśniach poprzecznie
prąŜkowanych. PasoŜyt wywołuje chorobę, która u człowieka moŜe być śmiertelna.
Zaznacz poprawną odpowiedź. Przedstawiony powyŜej opis dotyczy:
A. motylicy wątrobowej,
B. włośnia spiralnego,
C. owsika,
D. glisty ludzkiej.
Zadanie 12. [0 – 1]
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Glista ludzka róŜni się od tasiemca uzbrojonego następującymi cechami:
A. ma ciało obłe, jest rozdzielnopłciowa, nie posiada przewodu pokarmowego.
B. ma ciało obłe, jest obojnakiem, przechodzi rozwój złoŜony.
C. jest znacznie mniejsza niŜ tasiemiec uzbrojony, jest obojnakiem, posiada układ
nerwowy.
D. ma ciało obłe, jest rozdzielnopłciowa, posiada przewód pokarmowy.
Zadanie 13. [0 – 1]
Uzupełnij tabelę wpisując w odpowiednie kolumny przedstawicieli poszczególnych gromad
stawonogów.
Turkuć podjadek, krab wełnistoręki, modliszka zwyczajna, kosarz, stonka ziemniaczana,
topik, pąkla, skorpion, pasikonik zielony, paź królowej, wesz ludzka
skorupiaki
owady
pajęczaki
Zadanie 14.
[0 – 1]
Wybierz i zakreśl odpowiedź, w której przedstawione organizmy, zostały uporządkowane
zgodnie ze wzrastającym stopniem zróŜnicowania budowy.
A. Rak, pies, rekin, tasiemiec,
B. Owsik, komar, zając, pantofelek,
C. Lis, ślimak, wieloryb, rekin
D. Pantofelek, chełbia, glista, biedronka.
Zadanie 15.
[0 – 2]
Wybierz nazwy narządów występujących u pająka krzyŜaka i przyporządkuj do nazwy tej
części ciała, na której się znajdują. W miejsce kropek wpisz odpowiednie oznaczenia
literowe.
A. kądziołki przędne,
D. 3 pary odnóŜy krocznych G. nogogłaszczki,
B. szczękoczułki,
E. oczy złoŜone
H. 4 pary odnóŜy krocznych
C. oczy proste
F skrzydła
głowotułów: ..................
odwłok: ..................
Zadanie 16.
[ 0 – 2]
Z podanych poniŜej cech wybierz te, które charakteryzują dorosłe płazy. W miejsce kropek
wpisz odpowiednie oznaczenia literowe.
A. Wymiana gazowa za pomocą skrzeli. B. Rozwój złoŜony
C. Skóra pokryta śluzem.
D. Sucha skóra pokryta łuskami.
E. Rozwój prosty.
F. Wymiana gazowa za pomocą płuc i skóry
G. Zmiennocieplność.
H. Stałocieplność.
Płazy charakteryzują cechy oznaczone literami: ……….....…..
Zadanie 17.
[ 0 – 4]
Korzystając z podanych poniŜej określeń, uzupełnij tabelę. Wpisz obok rysunku typ odnóŜy
lokomocyjnych, a w drugiej kolumnie przykład owada, u którego występuje ten typ odnóŜy.
pływak ŜółtobrzeŜek, modliszka zwyczajna, odnóŜe grzebne, odnóŜe skoczne, turkuć
pasikonik zielony, odnóŜa pływne.
podjadek, odnóŜe chwytne,
Typy odnóŜy lokomocyjnych owadów
Nazwa gatunkowa
owada
...................................
....................................
.....................................
....................................
Zadanie 18.
[0 – 1]
Które z wymienionych zwierząt nie jest owodniowcem?
A. Ŝaba trawna,
B. jaszczurka Ŝyworodna,
C. łabędź niemy,
D. słoń afrykański.
Zadanie 19.
[0 – 1]
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Substancję zabezpieczającą skórę i włosy przed wysychaniem wydzielają gruczoły:
A. zapachowe,
B. mlekowe,
C. łojowe,
D. potowe.
Zadanie 20.
[0 – 1]
Zaznacz zestaw, w którym poprawnie przyporządkowano podanych przedstawicieli
kręgowców do odpowiedniej gromady?
odpowiedź
A.
B.
C.
D.
Ryby
salamandra
plamista
bocian biały
okoń
europejski
szczupak
pospolity
Płazy
Ŝmija
zygzakowata
kangur
olbrzymi
ropucha szara
traszka
grzebieniasta
Gady
foka szara
rekin
wielorybi
jaszczurka
zwinka
dzięcioł
zielony
Ptaki
delfin
północny
padalec
zwyczajny
gołąb
skalny
sowa uszata
Ssaki
sikorka
bogatka
rzekotka
drzewna
tygrys
bengalski
płetwal
błękitny
Zadanie 21.
[0 – 5]
Budowa dziobów i nóg u ptaków ma związek ze zdobywaniem pokarmu. Dopasuj do
dziobów odpowiednie nogi. W miejsce kropek wpisz odpowiednią cyfrę.
dzięcioł
orzeł
kaczka
bocian
wróbel
A.
B.
C.
D.
E.
.
1.
A - ......., B - ........,
2.
3.
C - ........., D - ..........,
4.
5.
E - ........,
Zadanie 22.
[0 – 5]
Spośród poniŜej wymienionych cech organizmów wybierz pięć, charakterystycznych dla
grzybów.
Cechy organizmów:
a) ściana komórkowa zbudowana z celulozy,
b) ściana komórkowa zbudowana z chityny,
c) cudzoŜywność,
d) samoŜywność,
e) ciało jedno lub wielokomórkowe,
f) oddychanie wyłącznie tlenowe,
g) ciało zbudowane ze strzępek,
h) oddychanie tlenowe lub beztlenowe
Zadanie 23.
[0 - 1]
Za psucie się Ŝywności mogą odpowiadać:
A. wirusy,
B. glony,
C. porosty,
D. grzyby.
Zadanie 24.
[0 – 1]
Wada postawy związana z nadmierną kifozą to:
A. nadmierne wygięcie do tyłu kręgosłupa w odcinku piersiowym.
B. boczne skrzywienie kręgosłupa.
C. nadmierna krzywizna kręgosłupa skierowana ku przodowi w odcinku piersiowym.
D. nadmierne wygięcie ku przodowi kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.
Zadanie 25.
[0 - 1]
Uzupełnij luki w zdaniu:
Na zamieszczonym obok rysunku mięsień
zginacz w stawie łokciowym oznaczono
cyfrą ........., a prostownik cyfrą - …….
Zadanie 26.
[0 – 1]
Zaznacz punkt, w którym przedstawiono te odcinki przewodu pokarmowego, w których
trawione są białka.
1 - jama ustna, 2 – przełyk, 3 – Ŝołądek, 4 – dwunastnica, 5 – jelito grube
A. 1 i 2,
B. 1 i 4,
C. 2 i 3,
D. 3 i 4.
Zadanie 27.
[0 - 1]
Na poniŜszym rysunku cyframi 1 - 6 oznaczono:
1
2
3
4
5
A
B
C
D
6
jama
nosowa
krtań
gardło
tchawica
oskrzela
płuca
jama
nosowa
gardło
tchawica
krtań
oskrzela
płuca
jama
nosowa
gardło
krtań
tchawica
oskrzela
płuca
jama
nosowa
tchawica
gardło
krtań
oskrzela
płuca
Zadanie 28.
[0 – 1]
Uporządkuj podane elementy tak, aby opisywały poprawnie łuk odruchowy. W miejsce
kropek wpisz w odpowiedniej kolejności cyfry.
1- nerw czuciowy, 2 – efektor, 3 – nerw ruchowy, 4 – receptor, 5 – ośrodkowy układ nerwowy
.....,
.....,
......,
.....,
.....,
Zadanie 29.
[0 – 1]
Zaznacz punkt wskazujący prawidłowy kierunek przepływu krwi w małym krwiobiegu u
człowieka.
A. lewa komora → aorta → naczynia włosowate ciała → Ŝyła główna → prawy
przedsionek.
B. prawa komora → tętnica płucna → naczynia włosowate płuc → Ŝyły płucne → lewy
przedsionek.
C. prawa komora → aorta → naczynia włosowate ciała → Ŝyła główna → lewy
przedsionek.
D. lewa komora → tętnica płucna → naczynia włosowate płuc → Ŝyły płucne → prawy
przedsionek.
tabela do zadania 30 i 31
Parametry
Krwinki czerwone
Krwinki białe
Hemoglobina
płytki krwi
Norma
4.3 – 5.9 mln w 1 mm3
4 – 10 tys. w 1 mm3
14 – 18 g/dl
150 -450 tyś w 1mm3
Pacjent
4.5 mln w 1 mm3
1.5 mln w 1 mm3
14 g/dl
280 tyś w 1 mm3
Zadanie 30.
[0 – 1]
Zaznacz, który z parametrów jest u pacjenta nieprawidłowy.
A. Ilość czerwonych krwinek.
B. Ilość białych krwinek.
C. Ilość hemoglobiny.
D. Ilość płytek krwi.
Zadanie 31.
[0 – 1]
Dokończ zdanie. Wyniki badań mogą wskazywać, Ŝe pacjent choruje na:
A. Hemofilię.
B. Anemię.
C. Białaczkę.
D. Anginę ropną.
Zadanie 32.
[0 – 1]
Zaznacz substancje wydalane z organizmu człowieka przez układ wydalniczy:
A. Nadmiar wody, mocznik, nadmiar soli mineralnych.
B. Nadmiar wody, niestrawione resztki pokarmowe, nadmiar soli mineralnych.
C. Dwutlenek węgla, nadmiar wody, nadmiar soli mineralnych.
D. Dwutlenek węgla, niestrawione resztki pokarmowe, woda.
Zadanie 33.
[0 - 1]
Przyporządkuj podane elementy do pośrednich lub bezpośrednich dowodów ewolucji. Wpisz
do rubryk odpowiednie oznaczenia literowe.
a. skamieniałości, b. narządy szczątkowe, c. relikty, d. Ichtiostega, e. struktury
homologiczne i analogiczne
A. Bezpośrednie dowody ewolucji
B. Pośrednie dowody ewolucji
Zadanie 34.
[0 - 1]
Przyporządkuj odpowiednim rodzajom narządów właściwe przykłady.
1. narządy analogiczne
a) płetwa delfina i skrzydło nietoperza
2. narządy homologiczne
b) liść kasztanowca i liść cebuli
c) skrzydło orła i skrzydło waŜki
d) kończyny grzebne kreta i odnóŜą grzebne turkucia podjadka
1. …………., 2 …………
Zadanie 35.
[0 -5]
Uzupełnij schemat kariotypu człowieka wpisując w odpowiednie ramki następujące
określenia: płeć męska, płeć Ŝeńska, 23 pary, 22 pary, 1para
Chromosomy człowieka
1. …………………….
Autosomy
chromosomy płci
2. ……………..
3. …………………
4. XX=….…….
5. XY= ………
Zadanie 36.
[0 – 1]
Zaznacz punkt zawierający tylko cechy dziedziczne.
A. Kształt nosa, wykrój ust, długość włosów,
B. Barwa oczu, kolor włosów, kształt ust,
C. Kształt ucha, wykrój ust, opalenizna,
D. Blizna, kształt oczu, kształt nosa.
Zadanie 37.
[0 -1]
Zaznacz poprawną definicję dziedziczności.
A. Przekazywanie potomstwu cech organizmów rodzicielskich.
B. Przekazywanie potomstwu cech przez organizm matki.
C. Przekazywanie cech potomstwu przez organizm ojca.
D. Przekazywanie potomstwu cech matki albo ojca.
Zadanie 38.
[0 – 1]
Nukleotyd DNA tworzą:
A. Deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego, zasady: adenina, cytozyna, uracyl, guanina.
B. Ryboza, reszta kwasu fosforowego, zasady: adenina, cytozyna, uracyl, guanina.
C. Deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego, zasady: adenina, cytozyna, tymina, guanina.
D. Ryboza, reszta kwasu fosforowego, zasady: adenina, cytozyna, tymina, guanina.
Zadanie 39.
[0 – 4]
Obok podanego opisu w miejscu kropek wpisz właściwe określenie:
chromosom, komplementarność, kod genetyczny, kodon,
1. Dopasowanie do siebie dwóch par zasad azotowych w łańcuchu DNA- .....................
2. Trzy kolejne nukleotydy w nici DNA, kodujące jeden aminokwas - ..........................
3. Podziałowa, widoczna pod mikroskopem w jądrze postać materiału genetycznego w
czasie mitozy - ...............................
4. Sposób zapisu informacji o budowie białek w DNA - ............................
Zadanie 40.
[0 – 1]
Które z wymienionych zaleŜności między populacjami są antagonistyczne, a które
nieantagonistyczne?
konkurencja, mutualizm, drapieŜnictwo, pasoŜytnictwo, komensalizm
a) antagonistyczne: ..................................................................................................
b) nieantagonistyczne: ....................................................................................................
Zadanie 41.
[0 – 3]
Schemat przedstawia przepływ energii przez
hipotetyczną biocenozę.
a) Przyporządkuj wyróŜnionym literami (A, B i C)
elementom schematu odpowiednie określenia
wybrane spośród poniŜszych: reducenci,
konsumenci, producenci
A. …………………………….
B. …………………………….
C. ………….………………….
BRUDNOPIS