CEL (nie zawsze) uświęca środki

44
Prawo kapitałowe |
CEL (nie zawsze) uświęca środki
– o planowanej nowelizacji ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi
Kilka miesięcy temu grupa posłów Ruchu Palikota złożyła w Sejmie poselski
projekt nowelizacji ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi. Wydaje się, że projekt ten umknął uwadze specjalistów
zajmujących się rynkiem kapitałowym – a szkoda, bo rozwiązania w nim
zaproponowane są równie zaskakujące, jak ich uzasadnienie.
Agnieszka Nalazek
Emitencie oceń się sam
Zgodnie z propozycją projektodawców, podmiot
ubiegający się o dopuszczenie instrumentu finansowego do obrotu na rynku regulowanym albo o wprowadzenie go do alternatywnego systemu obrotu obwiązany
będzie przyporządkować ten instrument finansowy do
określonej kategorii ryzyka.
Autorzy projektu zaproponowali pięć kategorii
instrumentów finansowych: dopuszczalnego ryzyka,
podwyższonego ryzyka, wysokiego ryzyka, nadmiernego ryzyka oraz o charakterze hazardowym.
To, do której kategorii przypisany zostanie dany
instrument finansowy, uzależnione jest od tego, jak
duże wiąże się z nim ryzyko: zmienności ceny, płynności, stopy procentowej, kredytowe.
Wszystkie powyższe ryzyka są stopniowane według
skali: niskie, średnie, wysokie, bardzo wysokie. Przykładowo, jeżeli oceniamy wszystkie ww. ryzyka jako
średnie, możemy przyporządkować nasz instrument
finansowy do kategorii podwyższonego ryzyka. Wpływ
każdego z ww. ryzyk na ostateczną kategorię, do której
przynależny będzie instrument finansowy, obrazuje
poniższa tabela:
Projekt nie wyjaśnia jednak, kiedy emitenci winni uznać,
że dane ryzyko jest niskie, a kiedy średnie; kiedy jeszcze
średnie, a kiedy już wysokie. Tymczasem okoliczność ta, jak
widać z powyższego zestawienia, może wpływać na przypisanie instrumentu finansowego do niższej kategorii ryzyka
lub do kategorii ryzyka wyższego. Tytułem przykładu, jeżeli
ryzyko kredytowe ocenimy jako niskie, nasze instrumenty
finansowe mogą być zaliczone do instrumentów finansowych
dopuszczalnego ryzyka, gdy zaś ocenimy je jako średnie,
nasze instrumenty finansowe będą już instrumentami finansowymi albo podwyższonego ryzyka albo ryzyka wysokiego.
Okoliczność ta z kolei ma nieocenione znaczenie z punktu
widzenia uprawnień, które projektodawcy proponują przyznać Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).
My Ciebie również ocenimy
Zgodnie z propozycją posłów nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia postępowania o dopuszczenie instrumentów finansowych do obrotu na rynku
regulowanym lub wprowadzenie ich do alternatywnego
systemu obrotu należy przekazać do KNF informację
o tym, do jakiej kategorii należą instrumenty finansowe.
I. F.
I.F. DOPUSZCZALNEGO
I.F. PODWYŻSZONEGO
I.F. WYSOKIEGO
I.F.
RYZYKA
RYZYKA
RYZYKA
NADMIERNEGO RYZYKA
niskie
średnie
wysokie
bardzo wysokie
bardzo wysokie
niskie
średnie
średnie
średnie wysokie
wysokie
bardzo wysokie
PROCENTOWEJ
niskie średnie
wysokie
średnie wysokie
średnie wysokie
wysokie
bardzo wysokie
RYZYKO KREDYTOWE
niskie
średnie
średnie wysokie
wysokie
bardzo wysokie
RYZYKO
ZMIENNOŚCI CENY
RYZYKO PŁYNNOŚCI
RYZYKO STOPY
RYZYKA O CHARAKTERZE
HAZARDOWYM
| Prawo kapitałowe
Zgodnie z założeniami, Komisja ma prowadzić jawny
rejestr kategorii instrumentów finansowych, w którym
będą umieszczone informacje określające kategorię
instrumentu według skali związanego z nim ryzyka.
Jakie znaczenie ma zakwalifikowanie instrumentu
finansowego do konkretnej kategorii ryzyka? Poza PR (inwestorzy zapewne chętniej kupią instrumenty finansowe
o ryzyku średnim, aniżeli wysokim lub bardzo wysokim,
nie wspominając o hazardowym), kategoria danego instrumentu może zaważyć na tym, czy i – ewentualnie – jak
szybko nasze instrumenty finansowe zostaną dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzone do
obrotu w alternatywnym systemie obrotu. Zgodnie bowiem
z projektem nowelizacji KNF może w drodze decyzji nie
dopuścić do obrotu instrumentów finansowych wysokiego ryzyka, bardzo wysokiego ryzyka lub instrumentów
finansowych o charakterze hazardowym.
KNF może w drodze decyzji również zmienić kategorię instrumentu finansowego, która została określona
niezgodnie z zawartymi w projekcie zasadami kategoryzacji instrumentów finansowych (art. 13a) lub wycofać
z obrotu instrument finansowy, gdy wymaga tego
bezpieczeństwo na rynku regulowanym lub gdy jest
zagrożony interes inwestorów. Wówczas, na żądanie Komisji, spółka prowadząca rynek regulowanym wyklucza
z obrotu wskazane przez KNF instrumenty finansowe.
Panta rhei
Określenie kategorii instrumentu finansowego na
etapie ubiegania się o dopuszczenie lub wprowadzenie
instrumentów finansowych do obrotu nie oznacza jedna
końca obowiązków związanych z omawianym zagadnieniem. Informację o kategorii instrumentu finansowego
należy bowiem aktualizować od momentu jej przekazania
do publicznej wiadomości co najmniej raz na 3 miesiące.
Podmiot wprowadzający instrument finansowy do obrotu
obowiązany jest jednak dokonać aktualizacji informacji
niezwłocznie w przypadku zmiany kategorii ryzyka.
Nic tak nie działa jak kara
Działanie mające na celu wadliwą kategoryzację instrumentów finansowych, czyli kategoryzację sprzeczną z art.
13a, jest zagrożone sankcją karną. Za wadliwą kategoryzację
uznaje się w szczególności zatajenie wymaganych informacji
dotyczących instrumentu finansowego; świadome podanie
nieprawdziwych informacji dotyczących instrumentu finansowego; inne działanie mające na celu przyporządkowanie
niewłaściwej kategorii ryzyka. Dokonanie wadliwej kategoryzacji instrumentów finansowych zagrożone jest karą grzywny
do 2.000.000 zł albo karą pozbawienia wolności do lat 3 albo
obiema tymi karami łącznie. Natomiast niedokonanie w ogóle kategoryzacji instrumentu finansowego, podlega karze
3.000.000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo
obu tym karom łącznie.
Cel słuszny, a metoda?
W uzasadnieniu projektu ustawy jej autorzy wskazują,
że proponowane rozwiązania mają z jednej strony ułatwić
inwestorowi zrozumienie charakteru danego instrumentu
finansowego, z drugiej zaś wzmocnić nadzór publiczny nad
działaniami jednostek sektora finansowego oferujących
i wprowadzających na rynek szczególnie ryzykowne usługi
finansowe. Mają one wzmocnić stabilność i przejrzystość
na rynku. Cel jest zatem jak najbardziej słuszny.
Należy jednak zauważyć, że zaproponowana metoda
ustalania kategorii, do której należy dany instrument finansowy, sprawia, że kwestia ta nabiera charakteru niezwykle
ocennego. Tę samą sytuację jeden emitent może ocenić jako
niosącą ze sobą niskie ryzyko płynności, inny zaś jako niosącą ryzyko wysokie. Można się jednocześnie spodziewać,
że każdy emitent będzie starał się ocenić każde ryzyko
jak najniżej, tak aby uzyskać możliwie „dobrą” kategorię
instrumentu finansowego, zwłaszcza jeżeli od tego będzie
zależało to, czy Komisja będzie mogła odmówić dopuszczenia jego instrumentów finansowych do obrotu czy też nie.
Oczywiście, wadliwa kategoryzacja będzie zakazana - jak
jednak wykazać, że ocena dokonana przez emitenta była
wadliwa, a dane ryzyko winno być ocenione jako średnie
a nie niskie; jako bardzo wysokie, a nie wysokie? Trudno
wyobrazić sobie nakładanie sankcji karnych, jeżeli przesłanki działania zakazanego są tak niejednoznaczne.
Powyższa uwaga dotyczy również uprawnień, które
mają być przyznane KNF. Również tu nie jest wiadome,
czym będzie kierowała się Komisja odmawiając dopuszczenia do obrotu np. instrumentów finansowych wysokiego
ryzyka ani też jak może ona ustalić, że dane ryzyko winno
być wysokie a nie średnie i w konsekwencji zmienić kategorię instrumentu finansowego.
W konsekwencji, wydaje się, że zaproponowane rozwiązania ani nie przyczynią się do przejrzystości rynku
finansowego, ani też do jego stabilności.
Omawiany projekt proponuje również wprowadzenie
do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oddziału
4a definiującego praktyki rynkowe, których stosowanie
jest zakazane. Niektóre z nich budzą co najmniej daleko
idące zdziwienie. Temat ten jednak zasługuje na odrębne
opracowanie.
AGNIESZKA NALAZEK
aplikant radcowski w Kancelarii
KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy – Radcowie Prawni
spółka partnerska z siedzibą w Warszawie, Certyfikowany
Doradca w Alternatywnym Systemie Obrotu
45