ANEKS
Transkrypt
ANEKS
WALORYZACJA PRZYRODNICZA DOLINY RZEKI PILICY NA ODCINKU OD S ZCZEKOCIN DO GRANIC WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO , Z WYŁĄCZENIEM UREGULOWANEGO FRAGMENTU W OBRĘBIE MIEJSCOWOŚCI ANEKS KONIECPOL SĘDZISZÓW 2010 Diagnoza warunków zachowania lub przywrócenia właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków, dla których wyznaczono obszar natura 2000 „Suchy Młyn” Siedlisko Stan ochrony (wg oceny autora waloryzacji) 5.1. Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG Stwierdzone zagrożenia istniejące i potencjalne Proponowane sposoby eliminacji i ograniczenia zagrożeń Diagnoza warunków zachowania lub przywrócenia właściwego stanu ochrony 2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi Siedlisko nie występuje w granicy ostoi Suchy Młyn. Spotykane jest poza granicami ostoi 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion Siedlisko nie występuje w granicy ostoi Suchy Młyn. Spotykane jest poza granicami ostoi *6230 górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (siedlisko nie wykazane w SDF) C Zagrożenia istniejące: Osuszanie terenu; Eutrofizacja; Porzucenie tradycyjnych metod użytkowania -łąkarskopasterskich; Sukcesja wtórna, zarastanie; Zbyt mały areał siedliska. Zachowanie siedliska wymaga ochrony czynnej, polegającej na utrzymywaniu trofii siedliska na niskim poziomie oraz nie dopuszczaniu do sukcesji wtórnej: Prowadzenie umiarkowanego wypasu, w tym przez owce lub kozy zgryzające młode odrosty pędowe. Coroczne wykaszanie powierzchni połączone z wynoszeniem siana. W przypadku „zapuszczonych” powierzchni stosowanie wyrębu i 2 Spotykane w ostoi powierzchnie zbiorowiska są niewielki i słabo zachowane pod kątem florystycznym. Dlatego nie należy ich uznawać za kluczowe dla tej ostoi. Zagrożenia potencjalne: Ze względu na niewielkie powierzchnie, poszczególne płaty przy zarzuceniu użytkowania ulegają szybkiej sukcesji i zanikają; Istniejące płaty zmniejszają swoją powierzchnię, zmniejsza się różnorodność gatunkowa przez wycofywanie się gatunków heliofilnych, w tym typowych dla żyznych łąk pozostają jedynie acidofilne gatunki borowe; Przy braku użytkowania murawy bliźniczkowe ulegają sukcesji w kierunku zarośli, a następnie ubogich zbiorowisk borowych. Istnieje lokalna tendencja do użyźniania terenu poprzez zabiegi wapnowania 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne D Siedliska w takim stanie wykształcenia nie zaliczono do siedlisk naturowych karczowania. Metody ochrony konkretnych płatów muraw powinny być dostosowane do warunków lokalnych i stopnia przekształcenia zbiorowiska. Nie stosowanie wapnowania powierzchni z tym zbiorowiskiem. Najlepszą metodą byłoby przywrócenie tradycyjnej gospodarki pasterskiej. Ze względu jednak na duże rozproszenie płatów muraw i ich niewielką powierzchnię, działania takie wydają się być mało realne. Siedliska nie zaliczono do siedlisk naturowych Siedliska nie zaliczono do siedlisk naturowych Zbiorowisko Convolvuletalia sepium udało się 3 potwierdzić tylko w postaci okrajkowej. Niewielkie populacje kielisznika, chmielu. W związku z tym nie zaliczono go do siedlisk naturowych. (Convolvuletal ia sepium) 6410 zmiennowilgot ne łąki trzęślicowe (siedlisko nie wykazane w SDF) C W celu utrzymania pożądanego stanu siedliska w przyrodzie konieczne jest prowadzenie czynnej Osuszanie terenu; ochrony. Polega ona na: Nadmierne Ekstensywnym koszeniu uwilgotnienie powierzchni, mobilizacji terenu; właścicieli gruntów do Eutrofizacja; utrzymania dotychczasowej, Porzucenie tradycyjnej formy tradycyjnych gospodarowania na użytkach metod łąkarskołąkowych; pasterskich; Zbiór siana powinien być Sukcesja wtórna; Zbyt mały areał przeprowadzony jesienią, po przekwitnięciu większości roślin, a siedliska. wysokość koszenia nie powinna być mniejsza niż 10 cm od Zagrożenia powierzchni gruntu, gdyż wiele potencjalne: gatunków występujących w runi tej łąki jest wrażliwych na zbyt niskie Jako łąki dające koszenie (np. trzęślica modra). paszę niskiej Zachowanie częstotliwości wartości od dawna koszenia jest mniej ważne, łąki poddawane były mogą być koszone nieregularnie, w zabiegom kilkuletnich odstępach czasowych agrotechnicznym, (przynajmniej raz na 2 lata), zmierzającym do niepożądane jest natomiast zbyt poprawy jakości częste koszenie, np. coroczne. siana i zwiększenia Każdorazowo po sianokosach jego produkcji. należy zebrać siano; Nawożenie, Konkretne zalecenia muszą być podsiewanie traw dostosowane indywidualnie do pastewnych, danego płatu roślinności i intensyfikacja warunków lokalnych. Dotyczą koszenia, a przede dodatkowych elementów wszystkim wprowadzających, np. melioracje pozostawianie pasów odwadniające, ekologicznych, wykonywanie przyczyniły się do koszenia w odpowiednich zaniku płatów terminach i przy użyciu określonej Zagrożenia istniejące: 4 Powierzchnia siedliska jest niewielka, jednak ze względu na rzadkość tego zbiorowiska w ostoi oraz jego związek fitosocjologiczny z torfowiskami przejściowymi i potencjalną przydatność pod potrzeby języczki zasługuje na uwagę. Prawdopodobnie znaczna część łąk ziołoroślowych w ostoi to przekształcone łąki zmiennowilgotne. Przywrócenie ich historycznego sposobu użytkowania (spasanie i koszenie) pozwoli na ponowne odtworzenie tych siedlisk. siedliska; Powierzchnie giną wskutek zarzucenia koszenia i przemian sukcesyjnych; Jako półnaturalny składnik szaty roślinnej, po zaprzestaniu koszenia lub intensyfikacji uprawy połączonej ze zwiększeniem trofizmu gleby szybko podlega przemianom sukcesyjnym i degeneracyjnym, ustępując innym zbiorowiskom; Zbiorowiska te są wrażliwe na zmiany stosunków wodnych, szczególnie na osuszenie i zwiększenie ruchu wody w glebie, dlatego nie jest wskazane odwadnianie terenów zabagnionych, na których rozwijają się omawiane łąki. Nie wskazany jest również stały wysoki poziom wód Tworzenie zbiorników retencyjnych; Zagrożenie stanowić może eutrofizacja siedliska i jego techniki (np. od środka płatu na zewnątrz); Łąki o zaawansowanej sukcesji przed przywróceniem koszenia powinny zostać wykarczowane i przez kilka lat koszone corocznie; Decydujące znaczenie dla zachowania siedliska ma utrzymanie odpowiedniego reżimu wodnego polegające zarówno na niedopuszczeniu do wtórnego zabagnienia terenu, poprzez utrzymanie istniejącego drenażu, jak i do jego odwodnienia wskutek nowych melioracji. Nawożenie tych łąk nie jest wskazane, gdyż ich siedliska są z natury ubogie w składniki odżywcze; Wartościowe fragmenty łąk należy zabezpieczyć przed zalesianiem i zamianą na grunty orne, nie wolno poddawać ich pełnej uprawie związanej z przeoraniem darni. Należy wnikliwie śledzić wszelkie plany i projekty planistyczne związane z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego i strategiami; reagować na zapisy dotyczące zmiany stosunków hydrologicznych, zalesiania nieużytków w dolinach rzecznych i innych. Współdziałać z organizacjami rolniczymi i promować programy rolno-środowiskowe mające na celu ochronę i zachowanie bioróżnorodności biologicznej w regionie. 5 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherio n elatioris) B otoczenia. Zagrożenia istniejące: Zarastanie; Podsiewanie obcych gatunków; Osuszanie terenu; Nadmierne uwilgotnienie Porzucenie tradycyjnych metod łąkarskopasterskich; Sukcesja wtórna; Zbyt mały areał siedliska, pofragmentowany. Zagrożenia potencjalne: Scalanie gruntów rolnych i powstawanie dużych gospodarstw nastawionych na intensywną produkcję rolniczą a zmniejszanie się liczby gospodarstw nastawionych na kosztowną produkcję drobnotowarową; Niebezpieczna jest próba uproduktywnienia porzuconych łąk poprzez ich zalesianie. Następstwem przebiegających procesów jest ginięcie wysoko wyspecjalizowanej Ochrona tych siedlisk polega na zachowaniu różnorodności florystycznej łąk świeżych w wyniku stosowania: dotychczasowych (ekstensywnych) form gospodarowania, odtwarzaniu zniszczonych łąk poprzez powrót do tradycyjnych metod gospodarowania, konserwacji zbiorowisk łąk świeżych polegającej na koszeniu; Łąki rajgrasowe należy kosić, najlepiej ręcznie lub lekkim sprzętem, maksymalnie dwa razy w roku. Pierwszy pokos powinien odbywać się nie wcześniej niż w pierwszej połowie czerwca, drugi we wrześniu. Nie jest wskazane zbyt niskie koszenie i intensywne wypasanie. Siano powinno być usuwane z łąki; Łąki wiechlinowo-kostrzewowe należy kosić przynajmniej jeden raz w roku. W drugiej połowie lata mogą być niezbyt intensywnie wypasane. Mogą być nawożone. Dawki nawozów należy ustalić indywidualnie dla każdego chronionego obiektu w zależności od żyzności siedliska. 6 - Łąki świeże zajmują istotną powierzchnię w obszarze ostoi. Jest to najlepiej reprezentowany typ siedliska pod względem areału. Zachowanie ich różnorodności florystycznej wymaga stosowania ekstensywnych form gospodarowania. - Odtwarzanie zniszczonych (zarastających) łąk polega na przywróceniu tradycyjnych metod gospodarowania. - Na mocniej zarośniętych płatach zastosowanie zabiegów wycinania drzew i krzewów i ekstensywne koszenie. Ten typ siedliska w ostoi Suchy Młyn i całej dolinie Pilicy jest w zaniku. Jest to spowodowane zaniechania użytkowania. Skutecznym sposobem powstrzymania tych niekorzystnych zmian mogą być programy rolno-środowiskowe. 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska grupy roślin związanych z ekstensywnie użytkowanymi łąkami świeżymi; Roślinność jest wrażliwa na długotrwałe zalewy poza tym niekorzystnie oddziałuje na nią zakwaszenie gleby; Łąki rajgrasowe cechuje duża wrażliwość na zmiany żyzności, wilgotności i pH gleby. Wymagają one stałych i jednorodnych zabiegów. Rajgras wyniosły źle znosi wypasanie i niskie koszenie; Brak opłacalności produkcji rolniczej w małych gospodarstwach powoduje zaprzestanie pielęgnacji użytków zielonych. Jej efektem jest zaprzestanie koszenia lub użytkowanie bez nawożenia. W jednym i drugim przypadku prowadzi to do zubożenia florystycznego zbiorowiska. Siedlisko obecnie nie występuje w granicy ostoi Suchy Młyn. Torfowiska mogły ulec przekształceniu w ziołorośla w wyniku długotrwałego osuszenia siedliska. 7 (przeważnie z roślinnością z ScheuchzerioCaricetea) *91D0 Bory i lasy bagienne Vaccinio uliginosiPinetum, C Zagrożenia istniejące: Nadmierne prześwietlenie; Zbyt mały areał Osuszanie Zagrożenia potencjalne: Potencjalne zagrożenie dla stabilności obecnego areału dobrze zachowanych płatów można wiązać z tendencją ocieplania się klimatu i generalnego pogarszania bilansu wodnego siedlisk uzależnionych od wielkości i rozkładu opadów, do jakich należy m.in. bór bagienny; Niewłaściwe nasadzenia drzewostanów; Sosnowy bór bagienny to siedlisko bardzo wrażliwe na zmiany warunków wodnych i troficznych. Jeżeli zachowane są naturalne warunki wodne, dla borów i lasów bagiennych najwłaściwsza jest ochrona bierna; Wodochronna funkcja tego siedliska przyrodniczego jest niemal zawsze znacznie ważniejsza niż produkcja drewna – dlatego zaleca się wyłączanie borów i lasów bagiennych z użytkowania rębnego, co zresztą jest obecnie powszechnie stosowane w Lasach Państwowych; W szczególnych przypadkach (np. lasy prywatne) dopuścić można użytkowanie borów bagiennych za pomocą ciągłej rębni przerębowej (rębnia V wg Zasad Hodowli Lasu), polegającej na wycinaniu pojedynczych drzew na całym obszarze lasu. Zbliżony do tej rębni jest tzw. plądrowniczy sposób użytkowania lasu, tradycyjnie stosowany w wielu lasach prywatnych; Jeżeli bory lub lasy bagienne są sztucznie odwodnione to ochrona polega na renaturalizacji stosunków wodnych przez blokowanie odpływu. Służą temu różnego rodzaju zastawki i przegrody budowane na rowach (najlepiej o stałym, nie regulowanym piętrzeniu), albo zasypywanie odcinków rowów. Należy pozwalać na zarastanie rowów i nie oczyszczać ich odcinków; W miarę możliwości należy dążyć do stabilizowania poziomu wody na poziomie niewiele niższym od powierzchni gruntu (nie więcej niż kilkanaście cm pod powierzchnią 8 Areał tego siedliska w ostoi jest niewielki. Zbiorowisko wykazuje wielorakie przekształcenia w tym w kierunku olsów. Stan wykształcenia, zachowania zbiorowiska nie upoważnia aby siedlisko w ostoi traktować za kluczowe Siedlisko nie wymaga obecnie specjalnych działań ochronnych ze strony RDOŚ. Również obecne sposoby użytkowania w lasach zabezpieczają to siedlisko. Zachowywać właściwe stosunki wodne na powierzchni i w okolicy, tak aby poziom wody w płacie zbiorowiska był na wysokości gruntu, lub nieznacznie poniżej. terenu), nie obawiając się powstania podtopień i zabagnień, ani wypadania drzew. W praktyce wypadanie drzew wskutek nadmiernego uwilgotnienia siedliska po przeprowadzeniu działań ochronnych zdarza się rzadko – a nawet jeśli się zdarza, to jest zdrowym objawem renaturalizacji całego układu leśnotorfowiskowego i wiąże się z regeneracją mszarów w miejscach otwartych; Blokowanie odpływu wody rowami z borów i lasów bagiennych to standardowa metoda ochrony, która może być stosowana wszędzie tam, gdzie jest to możliwe technicznie; Nie należy próbować nawadniać siedliska wodą pochodzącą spoza niego (np. z zewnętrznych cieków), ponieważ ma ona często nieodpowiednią trofię. Może być pożądane piętrzenie cieków drenujących bory bagienne, ale planowanie takich działań powinno już być zarezerwowane dla specjalisty; Ochrona borów i lasów bagiennych powinna być postrzegana jako element kompleksowej ochrony torfowisk, na których te bory i lasy występują; Siedlisko 91D0 może i powinno samo w sobie być celem ochrony, ale istnieją także sytuacje, w których celem ochrony kompleksu torfowiskowego będzie zahamowanie lub cofnięcie ekspansji lasu i zwiększenie powierzchni otwartych mszarów kosztem boru bagiennego. Planowanie ochrony borów i lasów bagiennych powinno mieć charakter kompleksowy i być przeprowadzane zawsze dla całego kompleksu 9 *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe C Zagrożenia istniejące: Nadmierne prześwietlenie; Przesuszenie; Zbyt małe powierzchnie; Caespityzacja (zajeżynienie); Pinetyzacja; Zbytnie podtopienie niektórych fragmentów w wyniku czego siedlisko przechodzi w olsy; Całkowite usuwanie olszy z nadbrzeża rzeki. Zagrożenia potencjalne: Wycięcie lasów i założenie łąk oraz pastwisk, usuwanie drzewostanów utrudniających spływ wód powodziowych i tworzących zatory lodowe, a także regulacje rzek i odcięcie wałami od siedlisk hydrogenicznych; Zwłaszcza w przypadku małych płatów siedliska, planując ich ochronę, trzeba uwzględnić także wpływ ich nie-torfowego otoczenia – unikając zmian w bezpośrednim sąsiedztwie chronionego siedliska, np. nie prowadząc zrębów zupełnych na odległość około dwóch wysokości drzewostanu od płatów boru bagiennego. Zachowanie naturalnych warunków wodnych, w jakich te ekosystemy się wykształciły. Reżim zalewów jest różny dla różnych podtypów siedliska – ochrona powinna mieć na celu zachowanie lub odtworzenie takiego reżimu, w jakim odpowiednie zbiorowisko się wykształciło; Pośrednio do poprawy stanu ochrony łęgów może przyczynić się renaturalizacja cieków, z którymi są związane; Przy właściwych warunkach wodnych, w większości przypadków najlepszą metodą ochrony łęgów jest ochrona bierna. Jest to najskuteczniejsza metoda optymalizacji stanu siedliska przyrodniczego, w tym jego znaczenia dla ochrony różnorodności biologicznej. Ekosystemy łęgów mogą z powodzeniem funkcjonować bez pomocy człowieka i w najlepszym stanie są wtedy, gdy nie są użytkowane. Często też tak się dzieje – w wielu nadleśnictwach niewielkie płaty łęgów są pozostawiane bez użytkowania i zabiegów pielęgnacyjnych; Nasadzanie olszy pasów zadrzewień w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki zapewniające odpowiednią termikę wód; Bez większej szkody dla stanu 10 W granicach ostoi siedlisko bardzo słabo wykształcone i zajmujące niewielką powierzchnię. Jednak ze względu na obecność w tym zbiorowisku kluczowego gatunku – języczki syberyjskiej fitocenozy wymagają czynnej ochrony. Powinna ona polegać na prześwietlaniu tych fragmentów łęgów, gdzie gatunek się obecnie znajduje, lub kiedyś występował. - Odbudowa siedlisk i doprowadzenie ich do wskaźnikowego charakteru. - Zmniejszenie intensywności cięć w drzewostanach. - Zachowanie naturalnych warunków wodnych, w jakich te ekosystemy się wykształciły. - Utrzymanie lub przywracanie naturalnego reżimu wodnego jako wpływu powodzi; Skażenie wywołane zrzutami ścieków komunalnych, rolniczych i przemysłowych do rzek, które zmienia skład gatunkowy roślinności i powoduje ich zanikanie; Poważną przyczyną degradacji może być budowa zbiorników zaporowych, gromadzących wody powodziowe. W fitocenozach rozwiniętych nad brzegami rzeki, ma miejsce presja wędkarska (wydeptywanie ścieżek i stanowisk, przekopywanie runa, palenie ognisk, pozostawianie odpadów), przejawiająca się wnikaniem gatunków synantropijnych; siedliska przyrodniczego można dopuścić zrównoważoną i planową gospodarkę leśną w lasach łęgowych, pod warunkiem, że realizowana jest z wyłączeniem cięć zupełnych, za pomocą cięć częściowych lub stopniowych i nie wiąże się z wprowadzaniem obcych ekologicznie i geograficznie gatunków drzew, a udział starych drzew i fragmentów drzewostanu oraz zasoby martwego drewna nie ulegają – nawet chwilowemu – zmniejszeniu; Unaturalnienie łęgów wymaga zwykle ich „postarzenia” i odtworzenia zasobów drzew martwych i rozkładającego się drewna. Elementy te mają kluczowe znaczenie dla antropofobnych gatunków będących istotnym składnikiem różnorodności biologicznej związanej z łęgami; W przypadku, gdy lasy i zarośla łęgowe występują tylko w niewielkich pasach nad ciekami wodnymi – należy bezwzględnie ograniczyć gospodarkę leśną; Ochrona łęgów powinna bazować na utrzymaniu lub przywracaniu naturalnego reżimu wodnego jako racjonalny kompromis między optymalną dla ekosystemu ochroną bierną, a potrzebami użytkowania gospodarczego. Kompromis taki można osiągnąć przez wyłączanie z użytkowania i „pozostawianie przyrodzie” pewnej części lasów łęgowych w obszarze. Sugeruje się przyjęcie następujących zasad: najcenniejsze i najlepiej zachowane przykłady siedliska przyrodniczego wyłączyć z użytkowania i chronić jako „powierzchnie referencyjne”, ewentualnie objąć ochroną rezerwatową – tak żeby docelowo w 11 racjonalny kompromis między optymalną dla ekosystemu ochroną bierną, a potrzebami użytkowania gospodarczego. - Najcenniejsze i najlepiej zachowane przykłady siedliska przyrodniczego wyłączyć z użytkowania i chronić jako „powierzchnie referencyjne”. każdym nadleśnictwie istniał przykład „łęgów rozwijających się w naturalny sposób” o powierzchni co najmniej ok. 30–50 ha; wykluczyć użytkowanie rębnią zupełną (I); pozostałe płaty mogą być zagospodarowane rębniami złożonymi, ale ze wzmożoną troską o zachowanie i odtworzenie zasobów rozkładającego się drewna oraz o zachowanie nienaruszonych fragmentów starych drzewostanów. W każdym cięciu rębnym pozostawiać konsekwentnie na przyszłe pokolenie 5% drzewostanu, lecz nie mniej niż 0,5 ha w postaci zwartego fragmentu. Pozostawiać drzewa zamierające i martwe, tak by osiągnąć zasoby rozkładającego się drewna w wysokości co najmniej 10% dojrzałego drzewostanu. Nie eliminować starych brzóz, osik, olsz i grabów (gatunki „dziuplotwórcze”); planując cięcia rębne, dbać by w ich wyniku nie pogorszyła się „struktura stanu ochrony” łęgów w skali nadleśnictwa ani nie zmniejszył się udział drzewostanów ponad 100-letnich; jeżeli w drzewostanie występuje jesion, wiąz, dąb, zachować udział tych gatunków także w odnowieniach; tolerować lokalne zabagnianie się z naturalnych przyczyn, tolerować działalność bobrów; Potrzeba zachowania lasów łęgowych musi być uwzględniana w planach ochrony przeciwpowodziowej .Naturalne zaburzenia (zniszczenia powodziowe, erozja przez rzekę, działalność bobrów), nawet gdy prowadzą do lokalnego zniszczenia drzewostanu i fitocenozy, nie 12 powinny być oceniane negatywnie z punktu widzenia stanu ochrony łęgów i zwykle nie wymagają przeciwdziałania. Powyższe zalecenia powinny być stosowane w odniesieniu do powierzchnie, gdzie nie jest lub nie była stwierdzana języczka syberyjska. Na tych powierzchniach należy prowadzić ochronę czynną w postaci prześwietlania drzewostanu, a nawet prowadzenia zrębów zupełnych. 13