Szkoły Europejskie

Szkoły Europejskie
Biuro Sekretarza Generalnego Rady Nadzorczej
Jednostka Pedagogiczna
Nr: 2001-D-85
Oryg.: FR
Wersja: POL
Program Nauczania Godzin Europejskich dla Szkoły
Podstawowej
Zaakceptowany przez Radę Nadzorczą 24 i 25 kwietnia 2001 w Alicante
Wchodzi w życie we wrześniu 2001
1
4 maja 2001
A. TŁO
1996, wrzesień – Decyzja Rady Inspektorów dotycząca przeprowadzenia zespołowej
inspekcji nauczania Godzin Europejskich.
1997, czerwiec – zatwierdzenie przez Radę Inspektorów celów zespołowej inspekcji,
kontekstu i kryteriów obserwacji.
1998, luty – pierwsza (pilotażowa) inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej Bruksela I.
czerwiec – druga inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej w Varese.
wrzesień – przedstawienie raportu Radzie Inspektorów z inspekcji zespołowej
przeprowadzonej w Szkole Europejskiej Bruksela I.
październik – trzecia inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej w Culham;
czwarta inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej w Bergen;
piąta inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej w Luksemburgu.
listopad – przedstawienie raportu Radzie Inspektorów z inspekcji zespołowej
przeprowadzonej w Szkołach Europejskich w Culham i Varese.
1999, styczeń – szósta inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej w Karlsruhe;
siódma inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej w Mol.
luty – ósma inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej Bruksela II.
marzec – przedstawienie raportu Radzie Inspektorów z inspekcji zespołowej
przeprowadzonej w Szkole Europejskiej w Bergen;
ustna prezentacja raportu z inspekcji zespołowej przeprowadzonej w Szkołach
Europejskich Bruksela II, w Karlsruhe, w Luksemburgu i w Mol.
kwiecień – dziewiąta inspekcja zespołowa w Szkole Europejskiej w Monachium.
czerwiec – przedstawienie raportu Radzie Inspektorów z inspekcji zespołowej
przeprowadzonej w Szkołach Europejskich Bruksela II, w Karlsruhe, w
Luksemburgu, w Mol i w Monachium.
wrzesień – zatwierdzenie przez Radę Inspektorów raportu zbiorczego;
wydanie polecenia opracowania dokumentu zawierającego końcowe
propozycje.
listopad – przedstawienie Radzie Pedagogicznej raportu zbiorczego.
2000, marzec – poinformowanie Rady Inspektorów o formie i zawartości dokumentu
zawierającego końcowe propozycje.
czerwiec – włączenie dokumentu zawierającego końcowe propozycje do porządku
obrad Rady Inspektorów, dyskusja poszczególnych punktów odłożona na
spotkanie wrześniowe.
wrzesień – przedstawienie dokumentu Radzie Inspektorów;
podjęcie decyzji o wprowadzeniu zmian.
2001, marzec – przedstawienie Radzie Inspektorów do zatwierdzenia dokumentu
zawierającego końcowe propozycje;
przedstawienie Radzie Pedagogicznej dokumentu zawierającego końcowe
propozycje i jego zatwierdzenie.
2
2.0 PROPOZYCJE DO WPROWADZENIA W ŻYCIE
GODZIN EUROPEJSKICH
1. WSTĘP
2. GODZINY EUROPEJSKIE
2.1. Filozofia
2.2. Cele ogólne
2.3. Zakres
2.4. Włączenie do rozkładu zajęć
2.5. Rola szkoły
3. WDRAŻANIE GODZIN EUROPEJSKICH
3.1. Plan szkolny
3.2. Koordynacja
4. EWALUACJA I OCENA
4.1. Ewaluacja planu szkolnego
4.2. Ocena uczniów
3
Duch Szkół Europejskich jest ujęty w słowach zapisanych na pergaminie, który
został zapieczętowany w kamieniu węgielnym każdej szkoły.
„(…) Tutaj, podczas gdy wszyscy uczniowie będą uczeni w ich ojczystym języku
literatury i historii przez nauczycieli ze swoich państw, będą w tym samym czasie
przyzwyczajani od dzieciństwa do mówienia innymi językami i zaznajamiani
z innymi kulturami, które będą stanowiły europejską cywilizację.
Ucząc się razem i grając w te same gry chłopcy i dziewczęta z różnych językowo
społeczności poznają się, nauczą się szanować wzajemnie i żyć w harmonii.
Kształceni razem, bez uprzedzeń, zaznajamiani ze wszystkim co jest wspaniałe
i dobre w odmiennych kulturach, to wszystko sprawi, że kiedy dojrzeją będą
przynależeć do siebie wzajemnie. Jednocześnie każdy z nich nie zaprzestając patrzeć
na swój własny kraj z miłością i dumą stanie się Europejczykiem gotowym
kontynuować i konsolidować pracę swoich przodków prowadzącą do zjednoczonej i
prosperującej Europy.”
4
1.0. WSTĘP
Na spotkaniu w dniu 25 i 26 września 1996 r. Rada Inspektorów Szkół Podstawowych podjęła
decyzję o określeniu celów przeprowadzenia zespołowej inspekcji nauczania Godzin
Europejskich we wszystkich Szkołach Europejskich w roku szkolnym 1997/98 i powołała
grupę roboczą do zaplanowania całego procesu.
Opracowano dokument zawierający cele zespołowej inspekcji oraz kontekst i kryteria
obserwacji, które zostaną wykorzystane na poziomie szkoły w trakcie przeprowadzania
zespołowej inspekcji. Dokument ten, Ref. 97-D-95, został przedstawiony i zatwierdzony na
spotkaniu Rady Inspektorów w dniach 19 i 20 czerwca 1997 r.
Po przeprowadzeniu zespołowej inspekcji, dla każdej szkoły oddzielnie zostanie opracowany
raport. Następnie na podstawie wszystkich raportów indywidualnych zostanie przygotowany
raport zbiorczy zawierający zalecenia, który będzie przedstawiony Radzie Inspektorów
i Radzie Pedagogicznej (Przedszkoli i Szkół Podstawowych) do przeanalizowania.
Pierwsza inspekcja, która miała formę pilotażowej, została przeprowadzona w 1998 r.
Ostatnia miała miejsce w kwietniu 1999 r.
Raport zbiorczy Godzin Europejskich realizowanych na poziomie szkoły podstawowej,
Ref. 1999-D-6610, został zaprezentowany, przedyskutowany i zatwierdzony na spotkaniu
Rady Inspektorów w dniu 15 września 1999 r., a następnie przedstawiony i przedyskutowany
na spotkaniu Rady Pedagogicznej Przedszkoli i Szkół Podstawowych w dniu 19 listopada
1999 r.
W powyższym raporcie, grupa robocza wyraziła pogląd, że w świetle praktyki prowadzonej
przez szkoły przy realizacji Godzin Europejskich i zaleceń określonych w raporcie jest ważne,
aby dokonać przemyśleń dotyczących Godzin Europejskich. Grupa robocza poprosiła Radę
Inspektorów o wyrażenie zgody na kontynuację zadania, co Rada w pełni poparła.
Przemyślenia dotyczące realizacji Godzin Europejskich ujęto w dokumencie Ref. 2000-D-15,
który był analizowany na spotkaniu Rady Inspektorów we wrześniu 2000 r. (nie było
możliwości dokonać analizy tego dokumentu na spotkaniu w czerwcu). Dokument ten
zawierał liczne sugestie zmian. Precyzował on następujące cele:
· zaprojektować ogólne ramy planowe dla Godzin Europejskich;
· opracować wskazówki pedagogiczne i metodologiczne;
· określić kryteria wdrażania Godzin Europejskich;
· zadbać o ulepszenie praktyki pedagogicznej;
· promować nowy sposób ujęcia Godzin Europejskich w planie zajęć;
· zainicjować dyskusję angażującą wszystkich zainteresowanych (inspektorów,
nauczycieli, dyrektorów szkół podstawowych, rodziców) w celu osiągnięcia
konkluzji.
5
2.0. GODZINY EUROPEJSKIE
2.1. Filozofia
Godziny Europejskie, które stanowią jedną z fundamentalnych cech Szkół
Europejskich, są poza dyscyplinarnym obszarem programu nauczania, oferującym
luźny i szeroki zakres zajęć międzyprzedmiotowych. Posiadając swoją własną
tożsamość i oryginalność Godziny Europejskie są zasadniczo bilansem zasad,
w oparciu o które każda szkoła opracowuje własny plan z jego specyficznymi
celami.
Godziny Europejskie są także jednym z niewielu przedmiotów w Szkołach
Europejskich dających możliwość:
· łączenia w grupy uczniów różnych narodowości,
· współpracy uczniów zaangażowanych we wspólne wykonywanie czynności.
Ponadto Godziny Europejskie:
· wzmacniają status szkoły podstawowej i jej obraz jako jednostki
wykraczającej poza sekcje językowe,
· zbliżają nauczycieli,
· stymulują
uczniów, którzy sami stają się aktywnymi członkami
w konstruowaniu Godzin Europejskich,
· są bodźcem do poszerzania sieci współdziałania.
W dodatku Godziny Europejskie są przedmiotem, który przyczynia się do:
· promocji pożądanej harmonii pomiędzy sekcjami językowymi,
· większej świadomości i wrażliwości na europejskie dziedzictwo i europejski
wymiar.
Godziny Europejskie powinny stworzyć warunki uczniom do uczenia się różnych
kultur, szczególnie europejskich, poprzez zajęcia, które zasadniczo angażują ich
w proces otwarcia się na innych.
Godziny Europejskie są przedmiotem w którym nauczyciele, pracując razem, mają
możliwość wypróbowywania różnych pedagogicznych i metodologicznych podejść.
2.2 Cele ogólne
Cele Godzin Europejskich są następujące:
· rozwijanie europejskiej tożsamości/europejskiego ducha opartego na
kulturowej tożsamości ucznia;
· rozwijanie celów międzykulturowych takich jak: tolerancja, współpraca,
poszanowanie i akceptacja innych w skali Europy;
· formułowanie tematów w kontekście międzykulturowym;
· wzmacnianie idei wymiaru europejskiego;
· stwarzanie możliwości uczniom wzajemnego poznania się, polubienia,
poszanowania i niesienia pomocy;
6
·
·
osobisty i społeczny rozwój ucznia;
promowanie niezależności, solidarności z grupą i wykazywania się własną
inicjatywą.
2.3 Zakres
Godziny Europejskie są realizowane w klasach trzecich, czwartych i piątych.
Obecność wszystkich uczniów na tych zajęciach jest obowiązkowa.
2.4 Włączenie do rozkładu zajęć
Tygodniowo na Godziny Europejskie przewiduje się trzy lekcje 45-minutowe, przy
czym dwie z nich mają następować jedna po drugiej.
2.5 Rola szkoły
Nauczyciele w każdej szkole mają możliwość samodzielnego opracowania planu
Godzin Europejskich w oparciu o sugerowane zajęcia, metody i formy pracy.
Szkoła zatem ma duży stopień autonomii w projektowaniu planu szkolnego.
Rolą szkoły jest zatem:
· opracowanie planu szkolnego biorąc pod uwagę posiadane materiały,
możliwości finansowe, zasoby kadrowe i inne;
· określenie ogólnych metod koordynacji zajęć;
· ewaluację całego procesu.
Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za promocję i monitoring organizacji Godzin
Europejskich oraz za zagwarantowanie właściwych pod kątem pedagogicznym
działań.
Dodatkowo dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za:
· ulepszanie planu szkolnego;
· rozpowszechnianie planu szkolnego wśród nauczycieli i rodziców;
· zapewnienie dostępności środków finansowych i materiałowych niezbędnych
do realizacji zajęć;
· koordynację Godzin Europejskich;
· nadzorowanie realizacji zajęć zaplanowanych w szkolnym planie;
· promocję ewaluacji Godzin Europejskich;
· stworzenie warunków niezbędnych do opracowania dokumentacji Godzin
Europejskich.
7
3.0. WDRAŻANIE GODZIN EUROPEJSKICH
3.1 Plan szkolny
Opracowanie planu szkolnego i realizacja zajęć są najważniejszymi elementami
organizacji Godzin Europejskich. Są one bodźcem dla szkoły, aby wykazać się
inicjatywą i potwierdzić jej tożsamość i autonomię, gdyż pozwalają na:
·
Opracowanie międzykulturowych jednoczących tematów zajęć.
Przykłady tematów zasugerowanych przez szkoły: Podróż po Europie,
Z muzyką przez świat, Z bajkami po Europie, Europa i wspólne
dziedzictwo.
Uwieńczeniem zajęć, na których są realizowane te tematy, może być na
przykład: wystawa, przedstawienie, montaż audiowizualny, dzień
tematyczny.
·
Określenie celów szczegółowych.
Cele szczegółowe muszą być zgodne z celami ogólnymi określonymi dla
Godzin Europejskich.
Mogą być następujące rodzaje celów:
− cele określone w szkolnym raporcie,
− cele związane z tematem zajęć.
·
·
·
Określenie czasu realizacji tematu / tematów.
Okres realizacji tematu może być roczny, półroczny lub kwartalny.
Sporządzanie wykazu dostępnych zasobów ludzkich, środków finansowych
i materiałowych, łącznie z narzędziami informatycznymi zarówno w szkole
jak i poza nią.
Wybór rodzaju zajęć i określenie ich zawartości.
Zajęcia związane z tematem / tematami służą osiągnięciu przyjętych celów.
Są one międzydyscyplinarne, poprowadzone w sposób pobudzający
zainteresowania uczniów i wykorzystujące posiadane przez nich
doświadczenie, a także otwarte na otaczający świat. Pływanie i zajęcia
sportowe, które nie są zgodne z celami Godzin Europejskich nie powinny
być realizowane w trakcie Godzin Europejskich, lecz powinny być częścią
zajęć wychowania fizycznego.
8
·
Wdrażanie zajęć.
Tworzenie grup. Przykłady:
− poziome grupowanie: klasy z tego samego rocznika i różnych sekcji
językowych,
− pionowe grupowanie: klasy z różnych roczników i różnych sekcji
językowych.
Podział uczniów w tych dwóch formach grupowania powinien być oparty
na:
− języku drugim,
− języku wspólnym dla wszystkich uczniów,
− rotacji grup.
Rotacja grup powinna uwzględniać:
− postawione cele,
− kompetencje nauczyciela.
·
·
·
Wcześniejsze planowanie rozkładu zajęć ze wskazaniem miejsca zajęć.
Ustalenie terminu i formy wspólnej prezentacji wyników zrealizowanych
zajęć.
Ustalenie monitorowania i koordynacji planu szkolnego.
3.2 Koordynacja
Płynna realizacja Godzin Europejskich wymaga właściwej koordynacji. Ten
obowiązek należy do koordynatora mianowanego przez dyrektora szkoły
podstawowej. Rola koordynatora jest bardzo istotna dla wdrożenia planu
szkolnego. Koordynator jest zawsze w pobliżu i dyspozycyjny, aby wykonywać
obowiązki.
Koordynacja pociąga za sobą następujące zadania:
· Zaplanowanie organizacji planu szkolnego.
· Monitorowanie i obserwacja zasobów, szczególnie finansowych.
· Zapewnienie przestrzegania ustalonego rozkładu zajęć.
· Nadzorowanie wdrożenia planu szkolnego i monitoring.
Koordynator może także włączać się w opracowanie dokumentacji Godzin
Europejskich, która zawiera starannie opracowane przez nauczycieli rozkłady
zajęć i inną dokumentację (książki, artykuły, recenzje, zdjęcia, dyskietki,
rysunki, płyty CD i inne) używaną do zrealizowania zajęć. Wszyscy nauczyciele,
a szczególnie nowozatrudnieni, powinni być poinformowani o istniejącej
dokumentacji Godzin Europejskich.
Pożądana byłaby wymiana doświadczeń pomiędzy Szkołami Europejskimi przy
użyciu na przykład nowych technologii informatycznych.
9
4.0. EWALUACJA I OCENA
Za ewaluację odpowiedzialni są nauczyciele realizujący zajęcia we współpracy
z koordynatorem. To powinien być bieżący i systematyczny proces kończący się
ogólną ewaluacją wyników na koniec roku szkolnego.
4.1 Ewaluacja planu szkolnego
Należy sprawdzić, czy zaplanowane zajęcia zostały przeprowadzone zgodnie
z rozkładem zajęć. Zajęcia, które nie zostały przeprowadzone powinny zostać
przeanalizowane pod kątem możliwości zmian tak, aby plan szkolny mógł być
całkowicie zrealizowany w następnym roku szkolnym.
4.2 Ocena uczniów
·
Ocena przez nauczyciela.
Ocena umiejętności i osiągnięć uczniów oraz stopnia ich zaangażowania
w trakcie realizowanych zajęć lekcyjnych określona jest w Ogólnych
Przepisach Szkół Europejskich. Ocena powinna być kształtująca i skupiona
szczególnie na kompetencjach określonych w szkolnym raporcie.
Aby ocenić te kompetencje – na przykład, wysiłek ucznia i jego osobisty
rozwój – szkoły już opracowały arkusz obserwacji.
·
Ocena przez uczniów.
Można zaplanować samoocenę, podczas której uczniowie oceniają swoją
pracę, stopień ich zadowolenia lub niezadowolenia z odbytych zajęć,
zaangażowanie w zajęciach oraz ich współpracę z kolegami i nauczycielem.
Prosta karta samooceny niewątpliwie będzie źródłem motywacji dla
uczniów, zaś nauczycielom ułatwi dokonanie analizy, w jaki sposób
przemodelować zajęcia.
10