normalizacja

Transkrypt

normalizacja

NORMA w ogólnym
rozumieniu jest to
WPROWADZENIE DO
NORMALIZACJI
dr Janusz Zymonik
reguła powszechnie
przyjęta
Instytut Organizacji i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej
Zakład Zarządzania Jakością
[email protected]
Tel. (071)320-28-64
1
2
Opracowali: dr Janusz Zymonik, mgr Anna Gruszka
Normalizacja (związana z jakością) a normowanie (związane z ilością)
Normy
prawne
Normy inne
np. estetyczne
NORMY TECHNICZNE
Normy
logiczne
KLASYFIKACJA NORM
(w zależności od
przynależności do
określonych dziedzin
ludzkiego myślenia i
działania)
NORMY OKREŚLAJĄCE
WŁAŚCIWOŚCI
JAKOŚCIOWE
NORMY
TECHNICZNE
NORMY
TERMINOLOGICZNE
Normy
postępowania
Normy
etycznomoralne
NORMY
BADAŃ
NORMY
WYROBU
NORMALIZACJA
NORMY OKREŚLAJĄCE
NAKŁADY PRACY
NORMY
SYSTEMU
ZARZĄDZ.
NORMY
PRACY
NORMY
MATERIAŁOWE
NORMY
INNE
NORMOWANIE
3
4
1
Etapy rozwoju współczesnej normalizacji
Działania normalizacyjne podjęte przez
pierwszego cesarza Chin Qin Shi Huangdi
w latach 221 - 210 p.n.e.:
• ujednolicenie pisma według wzoru państwa
Qin
• ujednolicenie systemu miar i wag,
• wprowadzenie jednolitej waluty,
• ujednolicenie rozstawu kół w wozach,
• określenie długości wozów,
• określenie ilości smaru potrzebnego do
smarowania osi kół.
ETAPY
normalizacja
międzynarodowa
IV
III
normalizacja
państwowa
II
normalizacja
branżowa
I
normalizacja
zakładowa
I połowa
XIX wieku
II połowa
XIX wieku
I połowa
XX wieku
II połowa
XX wieku
CZAS
5
6
NORMA
NORMALIZACJA (definicja)
Jest to działalność mająca na celu uzyskanie
optymalnego, w danych okolicznościach, stopnia
uporządkowania w określonej dziedzinie, poprzez
ustalenie
postanowień
przeznaczonych
do
powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących
problemów istniejących lub możliwych do wystąpienia.
• Działalność ta polega w szczególności na
opracowywaniu, publikowaniu i stosowaniu norm.
• Ważnymi korzyściami wynikającymi z normalizacji są:
poprawa przydatności wyrobów, procesów i usług do
celów, którym mają one służyć, zapobieganie barier w
handlu oraz ułatwienie współpracy technicznej.
Jest to dokument:
– z którym zgodność nie jest obowiązkowa,
– który jest powszechnie dostępny,
– który jest zatwierdzony i wydany przez
upoważnioną jednostkę organizacyjną,
– który ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki
odnoszące się do różnych rodzajów działalności
lub ich wyników,
– który przeznaczony jest do powszechnego i
wielokrotnego stosowania,
– który opracowywany jest na zasadzie konsensu,
– który kodyfikuje „najlepszą praktykę” i „poziom
techniki”.
7
8
2
NORMY A PRZEPISY
CECHY NORMY
(koncepcja dobrowolnej normalizacji)
• dobrowolność stosowania;
NORMY
• powszechna dostępność;
• zapewnienie wszystkim zainteresowanym możliwości
powszechnego uczestniczenia w procesie
opracowywania normy;
• konsens osiągnięty w procesie opracowywania normy;
• gwarancja niesprzeczności z obowiązującymi
przepisami;
• akceptacja przez uznaną jednostkę normalizacyjną;
• brak ingerencji ze strony organów władzy w treść normy
PRZEPISY
TECHNICZNE
Opracowywane przez
zainteresowane strony
(w strukturach jednostki
normalizacyjnej)
Przyjmowane przez organy
władzy
Stosowanie jest dobrowolne
Stosowanie jest obowiązkowe
Dotyczą aspektów funkcjonalności, kompatybilności, bezpieczeństwa i innych aspektów
jakości (samoregulacja rynku)
Regulują przede wszystkim
aspekty dotyczące
bezpieczeństwa, zdrowia,
ochrony środowiska
9
10
Dwa sposoby powoływania się na normy
w przepisach prawnych:
1. Powołanie w sposób wyłączny, z którego
wynika, że jedynym sposobem spełnienia
wymagań przepisu jest zgodność z normami na
które się powołano.
2. Powołanie wskazujące, z którego wynika, że
jednym z możliwych sposobów spełnienia
wymagań przepisu prawnego jest osiągnięcie
zgodności z normami na które się powołano
(np. koncepcja norm zharmonizowanych z
Dyrektywami Nowego Podejścia)
Dwie możliwości powołania normy
(w przepisach prawnych, dokumentacji technicznej)
1. Powołanie datowane oznacza identyfikowanie
jej numerem referencyjnym, obejmującym
wskazanie roku lub daty publikacji. W świetle
tego powołania późniejsza nowelizacja normy
powołanej oraz zmiany do tej normy nie mają
zastosowania (np. ISO 9001:1994).
2. Powołanie niedatowane oznacza
identyfikowanie jej numerem, bez wskazania
roku lub daty publikacji; ma wówczas
zastosowanie ostatnie wydanie (łącznie ze
zmianami) powołanej normy (np. ISO 9001); w
tym przypadku chodzi o normę ISO 9001:2000.
11
12
3
Korzyści z normalizacji
TYPY NORM
• poprawa przydatności wyrobów, procesów i
usług do celów, którym mają one służyć;
• ułatwienie współpracy technicznej;
• ograniczenie zbędnej różnorodności wyrobów i
procedur w życiu człowieka;
• kompatybilność i zamienność;
• bezpieczeństwo, zdrowie i ochrona życia i
środowiska;
• ograniczenie stopnia niepewności na rynku;
• ochrona interesów konsumentów i
społeczeństwa;
• zapobieganie powstawaniu barier w handlu;
• ułatwienie porozumiewania się.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
NORMA PODSTAWOWA
NORMA TERMINOLOGICZNA
NORMA BADAŃ
NORMA WYROBU
NORMA PROCESU
NORMA USŁUGI
NORMA INTERFEJSU
NORMA DANYCH (DO DOSTARCZENIA)
13
14
PRZESTRZEŃ NORMALIZACYJNA
(zbiór wszystkich zagadnień normalizacyjnych)
W polskim systemie normalizacyjnym wyróżnia się następujące
dziedziny normalizacji i ich symbole:
A
S Z C Z E B E L N O R M A L IZ A C J I
•
•
•
•
D Z IE D Z IN A N O R M A L IZ A C J I
•
•
•
•
•
•
•
•
G ó r n ic tw o ;
C h e m ia ;
M e c h a n ik a ;
K o le jn ic tw o ;
E le k tr o te c h n ik a i
e n e rg e ty k a ;
R o ln ic tw o ;
W o js k o w o ś ć ;
itd .
B
O g ó ln o ś w ia to w y (m ię d z y n a r o d o w y );
R e g io n a ln y ;
K r a jo w y;
A d m in is tra c y jn o - te r y to r ia ln y ;
Z a k ła d o w y .
•
C
D
E
F
P R Z E D M IO T N O R M A L IZ A C J I
•
•
•
•
•
•
•
•
T e rm in o lo g ia ;
S y m b o le ,
Z a s a d y p ro je k to w a n ia ;
W ła ś c iw o ś c i ja k o ś c io w e w y ro b ó w ,
W y m a g a n ia o d n o ś n ie p a k o w a n ia ,
p r z e c h o w yw a n ia i tr a n s p o r tu ;
M e to d y b a d a ń ;
Z a s a d y in s ta lo w a n ia ;
S y s te m y z a r z ą d z a n ia .
G
H
I
J
K
L
Aprowizacja, gospodarka
żywnościowa
Budownictwo, materiały
budowlane
Chemia, przemysł chemiczny
Drewno, przemysł drzewny
Elektrotechnika, energetyka
Finanse, handel,
administracja (zarządzanie i
organizacja pracy)
Górnictwo
Hutnictwo
Informatyka
Technika jądrowa
Kolejnictwo
Lotnictwo, przemysł lotniczy
M Mechanika, przemysł
maszynowy
N Nauka, oświata, kultura,
dokumentacja, poligrafia
O Opakowania, obuwie
P Papiernictwo, włókiennictwo,
poligrafia, garbarstwo
R Rolnictwo, leśnictwo
S Samochody, przemysł
samochodowy
T Telekomunikacja, elektronika,
usługi pocztowe
V Obronność, wojskowość
W Komunikacja wodna, żegluga,
przemysł stoczniowy
Z Ochrona zdrowia i środowiska
15
16
4
POZIOMY DZIAŁALNOŚCI NORMALIZACYJNEJ
NORMALIZACJA
MIĘDZYNARODOWA
NORMALIZACJA
REGIONALNA
NORMALIZACJA
KRAJOWA
ISO
IEC
ITU
Międzynarodowa
Organizacja
Normalizacyjna
(założona w 1947 r.)
Międzynarodowy
Komitet
Normalizacyjny
ds.. Elektrotechniki
(założony w 1906 r.)
Międzynarodowa
Unia
Telekomunikacyjna
(organizacja
normalizująca)
CEN
CENELEC
ETSI
Europejski Komitet
Normalizacyjny
Europejski Komitet
Normalizacyjny
ds.. Elektrotechniki
Europejski Instytut
Normalizacji
Telekomunikacyjnej
BSI, DIN, AFNOR, AENOR, PKN, itd..
Pierwszy w świecie komitet normalizacyjny
powołano w Anglii w 1901 r. – Commitee of
Standards, który w 1928 r. przekształcono w
British Standards Institution (BSI).
W Niemczech w 1917 r. utworzono
Niemiecki Komitet Normalizacyjny (DNA).
Pierwsze normy brytyjskie (BS) jak i
niemieckie (DIN) miały duże znaczenie dla
rozwoju europejskiej normalizacji i produkcji
przemysłowej.
17
18
Normalizacja międzynarodowa
W 1926 r. utworzono w Szwajcarii
Międzynarodową Federację Stowarzyszeń
Normalizacyjnych (ISA), w której skład wchodziło
20 instytucji krajowych.
W 1947 ISA została przekształcona w
Miedzynarodową Organizację Normalizacyjną
(Internationale Organization for Standardization –
ISO). Jest to światowa federacja krajowych
organizacji normalizacyjnych. Jej członkami są
przedstawiciele państw (narodowych komitetów
normalizacyjnych), które wyraziły zgodę na
przestrzeganie statutu i zasad proceduralnych
Organizacji.
• normy międzynarodowe są uznane przez WTO
jako podstawa dla norm krajowych i przepisów
technicznych;
• przedsiębiorstwa, które nie stosują norm
ISO/IEC mogą być narażone na TBT na rynkach
zewnętrznych;
• stosowanie norm międzynarodowych umożliwia
unikanie TBT;
• normy międzynarodowe są podstawą
globalizacji.
19
20
5
Struktura ISO
Członkowie ISO:
• 99 organizacji członkowskich - krajowych
jednostek normalizacyjnych
• 36 członków korespondentów
• 11 członków subskrybentów .
ISO opublikowało do końca 2004 r. około 15.000
norm (ponad 2000 tematów jest na etapie DIS
lub FDIS)
Siedzibą ISO jest Genewa, ISO podlega prawu
szwajcarskiemu.
Języki oficjalne obowiązujące w ISO:
angielski, francuski, rosyjski.
Zgromadzenie Ogólne
CASCO
COPOLCO
DEVCO
Techniczna Rada
Zarządzająca
REMCO
Stałe komitety
Rada
Grupy doradcze
Ad hoc
Centralny
Sekretariat
Techniczne
grupy
doradcze
Komitety
techniczne
(TC)
21
22
Zadania CASCO
CASCO – Komitet ds. Oceny Zgodności,
COPOLCO – Komitet ds. Polityki Konsumenckiej,
DEVCO – Komitet ds. Krajów Rozwijających się,
REMCO – Komitet ds. Wzorców Materiałowych.
Do zadań CASCO należy:
• analiza sposobów oceny zgodności wyrobów, usług, procesów i
systemów jakości z normami i innymi wymaganiami technicznymi,
• przygotowanie międzynarodowych przewodników dotyczących
certyfikacji, badań i kontroli,
• popieranie wzajemnego uznawania oraz akceptacji krajowych i
regionalnych systemów oceny zgodności.
W 1980 r. ISO sklasyfikowało po raz pierwszy systemy certyfikacji
w publikacji „Certyfikacja – zasady i praktyka”, a w 1992 r.
CASCO uaktualniło to, określając 8 systemów certyfikacji.
W ramach ISO działa 2952 organów technicznych, w tym:
190 Komitetów Technicznych (TC),
544 Podkomitety (SC),
2188 Grup Roboczych (WG),
30 Grup Doradczych ad hoc.
Pierwsze Komitety Techniczne, które utworzono w 1947 r. to:
TC 1 (gwinty),
TC 2 (części złączne – śruby),
TC 3 (tolerancje i pasowania),
TC 4 (łożyska toczne).
Polska jest członkiem:
czynnym w 70 TC i 202 SC
biernym w 110 TC i 252 SC.
23
24
6
Komitety Techniczne ISO w niektórych krajach
Komitety Techniczne ISO prowadzone przez PKN
Liczba Komitetów Technicznych i Podkomitetów
prowadzona przez niektóre kraje:
• Niemcy
146
• USA
130
• Wlk. Bryt.
114
• Francja
83
• Rosja
28
• Holandia
23
• Włochy
17
• Polska
5
• Belgia
5
• Turcja
5
Polski Komitet Normalizacyjny prowadzi
sekretariaty:
dwóch Komitetów Technicznych (TC):
1. TC 98 – projektowanie budowli;
2. TC 195 – maszyny i urządzenia budowlane;
trzech Podkomitetów (SC):
1. TC34/SC – przetwory owocowe;
2. TC98/SC2 – niezawodność konstrukcji;
3. TC107/SC7 – badania korozyjne.
25
26
Wykaz najważniejszych dokumentów opracowywanych
przez ISO i IEC
Etapy opracowywania normy międzynarodowej (ISO i IEC)
DOKUMENTY
DOKUMENT
Norma
międzynarodowa
OZNACZENIE
ISO, IEC,
ISO/IEC
NIEKTÓRE PRZYKŁADOWE
DOKUMENTY (związane z
jakością i oceną zgodności)
NAZWA ETAPU
Etap wstępny
ISO 9001; ISO/IEC 17025
Etap propozycji
TS
ISO/TS 16949
Raport techniczny
TR
ISO/TR 10013
Etap projektu Komitetu
Przewodnik ISO, IEC,
ISO/IEC
PWI
Propozycja nowego tematu pracy
Projekt(y) roboczy(e)
NP
WD
(Working draft(s))
Projekt(y) Komitetu
CD
(Comittee draft(s))
IWA 1:2005 (wytyczne
doskonalenia procesów w
organizacjach z sektora
służby zdrowia.
ISO Guide
ISO/IEC Guide
Oznaczenie
dokumentu
(New work item proposal)
Etap przygotowawczy
IWA
Wstępny przedmiot pracy
(Preliminary work item)
Specyfikacja
techniczna
Międzynarodowe
porozumienie
warsztatowe
Nazwa dokumentu
Etap ankietowania
Projekt(y) do ankiety
(Enquire draft(s))
Etap zatwierdzania
Końcowy projekt normy międzynarod.
ISO/DIS
IEC/CDV
FDIS
(Final draft International Standard)
ISO/IEC Guide 2 (Normalizacja
i dziedziny związane –
Terminologia ogólna)
Etap publikacji
Norma miedzynarodowa
ISO, IEC, ISO/IEC
(International Standard)
27
28
7
Etapy opracowywania normy międzynarodowej (ISO i IEC)
DOKUMENTY
NAZWA ETAPU
Etap wstępny
Nazwa dokumentu
Wstępny temat prac
ZASADY:
Oznaczenie
dokumentu
–
–
–
–
–
–
PWI
(Preliminary work item)
Etap propozycji
Propozycja nowego tematu prac
NP
(New work item proposal)
Etap przygotowawczy
Projekt(y) roboczy(e)
WD
(Working draft(s))
Etap komitetu
Projekt(y) komitetu
CD
(Comittee draft(s))
Etap ankiety
Projekt do ankiety
(Enquire draft)
Etap zatwierdzania
Końcowy projekt normy międzynarod.
Etap publikacji
Norma miedzynarodowa
NORMALIZACJA EUROPEJSKA
ISO/DIS
IEC/CDV
FDIS
(Final draft International Standard)
PRZEJRZYSTOŚĆ
OTWARTOŚĆ
KONSENS
SPÓJNOŚĆ
APOLITYCZNOŚĆ
MIĘDZYNARODOWOŚĆ
ISO, IEC, ISO/IEC
(International Standard)
29
30
CELE NORMALIZACJI EUROPEJSKIEJ
EUROPEJSKIE ORGANIZACJE NORMALIZACYJNE
• eliminacja barier technicznych w handlu europejskim;
• zapewnienie konkurencyjności gospodarce
europejskiej, zarówno w obrębie rynku wewnętrznego
jak i poza jego granicami;
• ułatwienie współpracy między europejskimi
instytucjami naukowo – badawczymi w zakresie
kreowania i wdrażania innowacji produktowych i
procesowych;
• stworzenie jednolitego i nowoczesnego systemu
szczegółowych wymagań technicznych
zharmonizowanych z europejskimi przepisami
prawnymi w zakresie bezpieczeństwa wyrobów;
CEN - Europejski Komitet Normalizacyjny:
wielosektorowa organizacja normalizacyjna działająca we
wszystkich dziedzinach oprócz elektrotechniki i telekomunikacji;
CENELEC- Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki:
organizacja odpowiedzialna za normalizację w dziedzinie
elektrotechniki;
CEN i CENELEC mają siedzibę w Brukseli, wspólne przepisy
dotyczące prac normalizacyjnych i prowadzą wspólną politykę (np.
w dziedzinie przyjęcia nowych członków i rozpowszechniania norm
europejskich).
ETSI - Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych
utworzony w 1988 r. w odpowiedzi na Zieloną Księgę Wspólnoty
Europejskiej dotyczącą rozwoju telekomunikacji w Europie; siedzibę
ma w Paryżu; członkami ETSI są operatorzy sieci, producenci,
dostawcy usług, użytkownicy, instytuty naukowe, organy
administracji krajowej itp. instytucje i organizacje związane z
telekomunikacją z krajów obszaru CEPTA - Europejskiej
Konferencji Poczty i Telekomunikacji.
31
32
8
Europejski Komitet Normalizacyjny CEN
Struktura CEN
Jest stowarzyszeniem europejskim utworzonym w
1974 r. w Brukseli.
Członkami CEN są krajowe jednostki
normalizacyjne z 28 państw: Austrii, Belgii,
Danii, Finlandii, Grecji, Francji, Hiszpanii,
Holandii, Irlandii, Islandii, Luksemburga, Niemiec,
Norwegii, Portugalii, Szwajcarii, Szwecji,
Wlk.Brytanii, Włoch, Cypru, Estonii, Litwy, Łotwy,
Malty, Polski, Republiki Czeskiej, Słowacji,
Słowenii, Węgier.
Afilianci – Albania, Bułgaria, Chorwacja,
Macedonia, Rumunia, Turcja.
Członkowie
(krajowi i stowarzyszeni)
WE, EFTA,
CENELEC,
ETSI, ISO
Zgromadzenie Ogólne
Afilianci
Rada Administracyjna
Centrum Zarządzania CEN
Rada ds. Certyfikacji
Rada Techniczna
Europejskie
organizacje
powiązane
Komitety
Techniczne
33
34
Wykaz najważniejszych dokumentów opracowywanych
przez CEN i CENELEC
Oficjalnymi językami w CEN są: angielski,
francuski, niemiecki.
DOKUMENT
Norma europejska
Aktualnie w ramach CEN działa:
- 282 Komitetów Technicznych (TC)
- 97 Podkomitetów Technicznych (SC)
Polski Komitet Normalizacyjny był afiliantem
CEN i CENELEC od 1991 r. Od 1 stycznia
2004 r. jest pełnoprawnym członkiem tych
Organizacji.
OZNACZENIE
ZASADY STOSOWANIA
EN
Wymaga wprowadzenia (w ciągu 6 miesięcy) do norm
krajowych państw członkowskich i usunięcia
krajowych norm sprzecznych.
Dokument harmonizacyjny
(obecnie tylko w CENELEC)
HD
Specyfikacja techniczna
CEN/CENELEC
TS
Dokument przyjęty przez CEN/CENELEC, który w
przyszłości może stać się normą europejską; wymaga
ogłoszenia i udostępnienia na szczeblu krajowym.
Raport techniczny
TR
Materiał informacyjny (np. raport o zasadach przejścia z
systemu EN ISO 14001 na EMAS; także w przypadku
zaprzestania prac nad nową normą wydaje się raport).
Porozumienie warsztatowe
CEN (CENELEC)
CWA
Przewodnik CEN/CENELEC
Guide
Wymaga ogłoszenia na szczeblu krajowym i
usunięcia krajowych norm sprzecznych.
Porozumienie CEN (CENELEC) opracowane w drodze
otwartych warsztatów, które odzwierciedla konsens
zainteresowanych stron (opracowywane poza Komitetami
Technicznymi; zainteresowane grupy omawiają problem;
na tej podstawie może być w przyszłości wydana norma
EN).
Informacje, pomoc, zalecenia dotyczące zasad i polityk
normalizacyjnych oraz wytyczne dla opracowujących
normy.
35
36
9
Liczba głosów przypadająca na poszczególne kraje
członkowskie CEN/CENELEC od 1 stycznia 2004 r.
Dwa wymiary harmonizacji norm w UE
Kraj
DIN
Normy
Europejskie EN…
BS
HARMONIZACJA
NORM
Mandatowe Normy
Europejskie EN…
zharmonizowane z
przepisami prawnymi Unii
Europejskiej (dyrektywami
technicznymi nowego
podejścia)
NEN
KRAJOWYCH
Z NORMAMI
NF
EUROPEJSKIMI
PN
Niemcy
Zjednoczone
Królestwo
Francja
Włochy
Hiszpania
Polska
Holandia
Krajowa jednostka
normalizacyjna
DIN
BSI
Liczba
głosów
29
29
AFNOR
UNI
AENOR
PKN
NEN
29
29
27
27
13
37
38
Kraj
Grecja
Republika
Czeska
Belgia
Węgry
Portugalia
Szwecja
Austria
Szwajcaria
Krajowa jednostka
normalizacyjna
ELOT
CSNI
Liczba
głosów
12
12
IBN
MSZT
IPQ
SIS
ON
SNV
12
12
12
10
10
10
Kraj
Słowacja
Dania
Finlandia
Norwegia
Irlandia
Litwa
Krajowa jednostka
normalizacyjna
SUTN
DS
SFS
NSF
NSAI
LST
Liczba
głosów
7
7
7
7
7
7
39
40
10
Powiązania normalizacji europejskiej
i międzynarodowej
Kraj
Łotwa
Słowenia
Estonia
Cypr
Luxemburg
Malta
Islandia
Krajowa jednostka
normalizacyjna
LVS
Liczba
głosów
4
SIST
EVS
CYS
SEE
MSA
IST
4
4
4
4
3
3
• CEN – ISO: Porozumienie wiedeńskie, 1991r.
• CENELEC – IEC: Porozumienie drezdeńskie,
1996 r.
Treść porozumień:
– wymiana informacji;
– współpraca przy opracowywaniu norm;
– przyjęcie istniejących norm
międzynarodowych;
– współpraca przez transfer pracy i równoległe
zatwierdzanie norm.
41
Normalizacja w Polsce
•
•
•
•
•
•
•
•
42
Normalizacja w Polsce w starym systemie (do 1993 r.)
król Kazimierz Wielki (1333-70) ustanawia jednostkę miary soli (żupy
solne);
w 1923 r. przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu powstaje Komitet
Techniczny;
w 1924 r. komitet Techniczny przekształcono w Polski Komitet
Normalizacyjny (PKN);
w czsie II wojny światowej PKN działa w konspiracji;
w 1972 r. połączono PKN i Centralny Urząd Jakości i Miar (CUJiM) tworząc
Polski Komitet Normalizacji i Miar (PKNiM);
w 1979 r. przekształcono PKNiM w Polski Komitet Normalizacji, Miar i
Jakości (PKNMiJ) będący do 1993 r. centralnym organem państwowym w
dziedzinie jakości, normalizacji, miar i probiernictwa;
na mocy ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 utworzono Polski Komitet
Normalizacyjny jako jednostkę budżetową działającą jako organ kolegialny;
ustawą z dnia 12 września 2002 r. zmieniono dotychczasową strukturę i
zasady funkcjonowania PKN dostosowując je do zasad obowiązujących w
krajach członkowskich CEN.
• Nadzorowana i kierowana przez organ administracji
centralnej – Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości.
• Obejmowała swoim zasięgiem sfery normalizacji
krajowej, branżowej i zakładowej.
• Była prowadzona obowiązkowo przez wszystkie
przedsiębiorstwa państwowe.
• Polskie Normy i normy branżowe były opracowywane
przez Ośrodki Normalizacyjne, powoływane w trybie
administracyjnym przez właściwych ministrów i
reprezentowały głównie interesy przemysłu.
• Wymagania w normach dostosowane były do poziomu
możliwego do osiągnięcia przez najsłabsze
przedsiębiorstwa.
• Normy odgrywały rolę przepisów i były obowiązujące z
mocy prawa, a niestosowanie ich było połączone z
sankcjami.
43
44
11
ZMIANY W POLSKIM SYSTEMIE NORMALIZACYJNYM WPROWADZONE PRZEZ
USTAWĘ z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji:
ZMIANY W POLSKIM SYSTEMIE NORMALIZACYJNYM WPROWADZONE PRZEZ
USTAWĘ z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji c.d.
1. Bardziej czytelna organizacja działalności normalizacyjnej.
2. Biuro dotychczasowego Polskiego Komitetu Normalizacyjnego staje
się z mocy prawa Polskim Komitetem Normalizacyjnym.
3. Zlikwidowano dotychczasowy „Polski Komitet Normalizacyjny kolegialny organ decyzyjny”; w jego miejsce powołuje się Radę
Normalizacyjną nie mającą charakteru decyzyjnego (Prezes
nowego PKN nie wchodzi w skład Rady).
4. Prezesa PKN powołuje Prezes Rady Ministrów spośród kandydatów
zgłoszonych przez Radę Normalizacyjną (wcześniej wyłonionych w
drodze konkursu).
5. Kadencja prezesa PKN trwa 5 lat.
6. Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne (nie ma możliwości
nadawania im statusu obligatoryjności, ale Polskie Normy mogą być
powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku
polskim).
7. Polska Norma może być wprowadzeniem w języku oryginału normy
europejskiej lub międzynarodowej (w przepisach prawnych Polska
Norma może być powoływana po jej opublikowaniu w języku
polskim).
8. Polska Norma korzysta z ochrony tak jak utwory literackie, a
autorskie prawo majątkowe do niej przysługuje Polskiemu
Komitetowi Normalizacyjnemu.
9. Polska Norma jest zatwierdzana przez Prezesa PKN, a nie
ustanawiana jak dotychczas przez Polski Komitet Normalizacyjny
(warunkiem zatwierdzenia jest jedynie sprawdzenie aspektów
proceduralnych a nie merytorycznych).
10. Opracowywane są nie tylko Polskie Normy ale również inne
dokumenty normalizacyjne (np. specyfikacje, raporty).
11. Z dniem wejścia w życie ustawy dotychczasowe Normalizacyjne
Komisje Problemowe stały się Komitetami technicznymi.
12. Komitety techniczne są powoływane i odwoływane przez Prezesa
PKN po zasięgnięciu opinii Rady Normalizacyjnej (do 1 stycznia
2003 r. NKP były powoływane i odwoływane przez Polski Komitet
Normalizacyjny – kolegialny organ państwowy, główny element
decyzyjny systemu odpowiedzialny za jego działanie).
45
46
OGŁOSZENIE POLSKIEGO KOMITETU NORMALIZACYJNEGO
Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U.
Nr 169 poz. 1386) Polskie Normy są chronione prawem autorskim jak utwory
literackie, a autorskie prawa majątkowe do nich przysługują Polskiemu
Komitetowi Normalizacyjnemu.
W związku z pojawieniem się na rynku Polskich Norm bez wiedzy i zgody PKN
informujemy, że wydawanie i rozpowszechnianie na dowolnym nośniku
(papierowym lub elektronicznym) Polskich Norm i Katalogu PN wymaga
uzyskania zgody PKN na taką działalność poszczególnych wydawnictw i
dystrybutorów. Wyrazem uzyskania akceptacji PKN na taką działalność jest
oznakowanie publikacji hologramem z logo PKN bądź informacji o zgodzie
PKN na wydawanie lub rozpowszechnianie Polskich Norm lub Katalogu PN.
Publikowanie dokumentów nie posiadających powyższego oznakowania jest
niezgodne z aktualnym stanem prawnym, a informacje zawarte w takich
dokumentach mogą być niekompletne lub nieaktualne.
Informacji o aktualności publikacji i wydanych zgodach PKN dla wydawców lub
dystrybutorów udziela:
Polski Komitet Normalizacyjny
Wydział Marketingu i Sprzedaży
ul. Świętokrzyska 14
00-050 Warszawa
tel.: (22) 556 77 77, fax: (22) 556 77 87
e-mail: [email protected]
Naruszenie praw PKN jest przestępstwem i podlega postępowaniu
karnemu w myśl ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawach autorskich i
prawach pokrewnych.
Elementy systemu normalizacji w Polsce
POLSKI KOMITET
NORMALIZACYJNY
RADA
NORMALIZACYJNA
Prezes
Zastępca
Prezesa
Zastępca
Prezesa
KOMITETY TECHNICZNE
GRUPY ROBOCZE – EKSPERCI
47
48
12
Zadania Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
Priorytety Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
• określanie stanu i kierunków normalizacji;
• organizowanie i nadzorowanie działań związanych z
opracowywaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych
dokumentów normalizacyjnych, w szczególności przez ankietę
powszechną projektów norm;
• zatwierdzanie i wycofywanie Polskich Norm oraz innych
dokumentów normalizacyjnych;
• reprezentowanie Rzeczpospolitej Polskiej w międzynarodowych i
regionalnych organizacjach normalizacyjnych, uczestnictwo w
ich pracach oraz występowanie za granicą w sprawach
dotyczących normalizacji;
• inicjowanie i organizowanie pracy komitetów technicznych do
realizacji zadań związanych z opracowywaniem dokumentów
normalizacyjnych
• organizowanie i prowadzenie działalności szkoleniowej,
wydawniczej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej normalizacji
i dziedzin pokrewnych;
• opiniowanie projektów aktów prawnych związanych z
normalizacją.
Osiągnięcie wymaganego stopnia harmonizacji Polskich
Norm z normami europejskimi
• Wprowadzanie do Polskich Norm zatwierdzonych EN
• Włączenie do programu prac wprowadzania metodą
tłumaczenia norm europejskich zharmonizowanych z
dyrektywami „nowego podejścia”;
• Włączenie do programu prac wprowadzania metodą
tłumaczenia norm europejskich terminologicznych;
• Włączenie do programu prac EN wytypowanych podczas
ankiety projektów EN (w szczególności w zakresie
podanym w art. 13 ust. 1, pkt. 2 dotyczącym uzgadniania
potrzeb tłumaczenia na język polski norm europejskich z
zakresu ochrony życia, zdrowia, środowiska, mienia oraz
bezpieczeństwa użytkowania, wprowadzonych do PN w
języku oryginału).
49
50
Zadania Rady Normalizacyjnej
Rada Normalizacyjna - skład
Rada Normalizacyjna jest organem wybieralnym
powoływanym na okres 4 lat. W skład jej
wchodzą przedstawiciele (nie więcej niż po 5
osób):
• organów administracji rządowej;
• ogólnopolskich organizacji gospodarczych;
• ogólnopolskich organizacji pracodawców;
• krajowych lub regionalnych organizacji, których
celem statutowym jest ochrona interesów
konsumentów;
• ogólnopolskich organizacji zawodowych i
naukowo-technicznych;
• szkół wyższych i nauki.
Do zadań Rady Normalizacyjnej należy akceptacja
corocznych sprawozdań z działalności PKN, składanych
przez Prezesa PKN a także wydawanie opinii, w
szczególności dotyczących:
• stanu i kierunków normalizacji;
• wniosków o powołanie i odwołanie komitetów
technicznych,
• przepisów wewnętrznych PKN dotyczących
opracowywania dokumentów normalizacyjnych,
• projektów dokumentów normalizacyjnych, w których
opracowaniu uczestniczy PKN, na zasadach określonych
w przepisach wewnętrznych PKN.
Do kompetencji Rady należy również :
• składanie wniosku o powołanie i odwołanie Prezesa PKN,
• organizowanie konkursu na Prezesa PKN.
51
52
13
Komitety techniczne
W NORMALIZACJI KRAJOWEJ STOSUJE SIĘ NASTĘPUJĄCE ZASADY:
Komitety techniczne są kolegialnymi ciałami
powoływanymi przez prezesa PKN do prowadzenia prac
normalizacyjnych w przydzielonych im zakresach
tematycznych. W skład komitetu technicznego wchodzą:
– przewodniczący,
– zastępca przewodniczącego (powoływany w uzasadnionych
przypadkach),
– sekretarz,
– członkowie.
KT tworzą specjaliści delegowani przez: organy
administracji rządowej, organizacje: gospodarcze,
pracodawców, konsumenckie, zawodowe i naukowotechniczne, szkoły wyższe i naukę oraz pracownicy PKN, z
zachowaniem zasady reprezentatywności wszystkich
zainteresowanych określonym zakresem tematycznym, z
uwzględnieniem potrzeb gospodarki krajowej.
1) jawności i powszechnej dostępności,
2) uwzględniania interesu publicznego,
3) dobrowolności uczestnictwa w procesie opracowywania
i stosowania norm,
4) zapewnienia możliwości uczestnictwa wszystkich
zainteresowanych wprocesie opracowywania norm,
5) konsensu jako podstawy procesu uzgadniania treści
norm,
6) niezależności od administracji publicznej oraz
jakiejkolwiek grupy interesów,
7) jednolitości i spójności postanowień norm,
8) wykorzystywania sprawdzonych osiągnięć nauki i
techniki,
9) zgodności z zasadami normalizacji europejskiej i
międzynarodowej.
(Art. 4 Ustawy o normalizacji z dnia 12 września 2002 r.)
53
54
NORMALIZACJA KRAJOWA PROWADZONA JEST W CELU:
1) racjonalizacji produkcji i usług poprzez stosowanie
uznanych reguł technicznych lub rozwiązań
organizacyjnych,
2) usuwania barier technicznych w handlu i zapobiegania ich
powstawaniu,
3) zapewnienia ochrony życia, zdrowia, środowiska i interesu
konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy,
4) poprawy funkcjonalności, kompatybilności i zamienności
wyrobów, procesów i usług oraz regulowania ich
różnorodności,
5) zapewnienia jakości i niezawodności wyrobów, procesów i
usług,
6) działania na rzecz uwzględnienia interesów krajowych w
normalizacji europejskiej i międzynarodowej,
7) ułatwiania porozumiewania się przez określanie terminów,
definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania.
Metody opracowywania Polskich Norm:
• Polska Norma własna;
• Wprowadzenie norm międzynarodowych:
– metodą tłumaczenia,
– metodą przedruku z tłumaczeniem;
• Wprowadzenie norm europejskich:
– metodą tłumaczenia,
– metodą przedruku z tłumaczeniem,
– metodą uznania;
(Art. 3 Ustawy o normalizacji z dnia 12 września 2002 r.)
55
56
14
Zasada „standstill”
Opracowanie PN własnej
• Każdy nowy temat dotyczący opracowania PN
własnej podlega notyfikacji we właściwej
europejskiej organizacji normalizacyjnej;
• Obowiązuje zasada wstrzymania (standstill)
krajowych prac normalizacyjnych związanych z
opracowaniem PN własnych zgodnie z
przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC
część 2;
• Wyniki notyfikacji decydują o wprowadzeniu
propozycji do programu prac normalizacyjnych
na dany rok.
Jest to wstrzymanie krajowych
prac normalizacyjnych (bez
względu na jakim etapie się
znajdują), jeżeli prowadzone są
w tym samym zakresie prace na
poziomie europejskim
57
58
Czy można stosować stare, wycofane Polskie Normy?
Tak, ale fakt ten powinien być uzgodniony między
współpracującymi stronami (np.. dostawcą –
odbiorcą).
Wycofanie zdezaktualizowanej normy nie jest
równoznaczne z prawnym zakazem jej
stosowania (zasada normalizacji dobrowolnej).
Normy wycofane prezentują mniej nowoczesne
rozwiązania z punktu widzenia postępu naukowotechnicznego. Jednak rozwiązania te nie są
błędne!
Grupa
cenowa
A
B
C
D
E
F
G
H
J
K
L
M
N
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
XA
XB
XC
XD
Liczba stron Cena PN (zł)
1-2
3-4
5-6
7-8
9-10
11-12
13-14
15-16
17-18
19-20
21-23
24-26
27-29
30-32
33-35
36-40
41-45
46-50
51-60
61-70
71-80
81-100
101-120
121-150
151-180
181-210
15,00
15,50
18,20
20,90
23,60
26,30
29,00
31,70
34,40
37,10
40,10
43,10
46,20
49,20
52,30
56,00
59,80
64,20
70,40
76,50
84,00
95,00
106,00
120,50
135,00
149,30
Cennik
Polskich
Norm
59
60
15
XE
211-240
157,20
XF
241-280
167,90
XG
281-320
179,90
XH
321-360
191,90
XJ
361-400
203,90
XK
401-475
213,20
XL
476-580
222,50
XM
581-680
231,90
XN
691-800
239,90
XP
801-920
249,20
XQ
921-1050
258,50
XR
1051-1180
267,90
XS
1181-1290
279,80
XT
1291-1400
291,80
XU
1401-1580
305,20
XV
1581-1790
318,50
XW
1791-2000
331,80
XZ
cena indywidualna
Ceny projektów Polskich Norm są o 30% niższe od cen PN.
Grupa cenowa XZ - "cena indywidualna" oznacza, że ze względu
na nietypową zawartość normy (np. fotografie, programy
komputerowe lub inne cechy dokumentu) ustalono dla danej
normy szczególną cenę, inną niż cena wynikająca z liczby stron.
61
16

normalizacja

Transkrypt

Podobne dokumenty

r@lol ,11L 146 - Sąd Rejonowy w Mielcu

Gruszka Owoc znany w Europie od czasów - Joga-Joga

Janusz Koniusz

Odpowiedź na petycję Pana Karola Breguły dot. ustawy z

Gruszka „Blue Booster”

Regulamin - Oczyszczalnia.Net

Załącznik nr 3 do zasad obsadzania wolnych stanowisk pracy w PKN

Działki Gruszka gm. Zagnańsk

WIERSZ MIESIĄCA Mój mały trzylatku, usiądź z nami w kole, siostra