prognoza oddziaływania na środowisko

Transkrypt

MPU-ORZ3/5044-15/Rc/14
4921/14
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
DOTYCZĄCA PROJEKTU
MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
„OSIEDLE CZECHA” W POZNANIU
OPRACOWANIE:
ZESPÓŁ OPRACOWAŃ ŚRODOWISKOWYCH
MGR AGATA CHĘCIŃSKA (WSPÓŁPRACA DO WRZEŚNIA 2014 R.)
MGR INŻ. ANNA MOCZKO
MGR
KRYSTYNA BEREZOWSKA-APOLINARSKA - AKUSTYKA
WOJEWODY WLKP. NR 0006
BIEGŁY Z LISTY
POZNAŃ, MARZEC 2015 R./ LIPIEC 2015 R. *
* PROGNOZA UWZGLĘDNIA ZMIANY PROJEKTU MPZP WYNIKAJĄCE ZE ZŁOŻONYCH OPINII I UZGODNIEŃ
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
WPROWADZENIE .......................................................................................................................................... 3
1.1.
Informacje wstępne ...................................................................................................................................... 3
1.2.
Podstawy formalno-prawne opracowania ........................................................................................................ 3
1.3.
Cel i zakres merytoryczny opracowania .......................................................................................................... 3
1.4.
Wykorzystane materiały i metody pracy ......................................................................................................... 4
CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ........................................................... 7
2.1.
Położenie, użytkowanie i zagospodarowanie terenu......................................................................................... 7
2.2.
Rzeźba terenu............................................................................................................................................... 9
2.3.
Budowa geologiczna i warunki gruntowe ........................................................................................................ 9
2.4.
Zasoby naturalne ........................................................................................................................................ 10
2.5.
Gleby ......................................................................................................................................................... 10
2.6.
Warunki wodne........................................................................................................................................... 10
2.7.
Szata roślinna ............................................................................................................................................. 11
2.8.
Świat zwierzęcy .......................................................................................................................................... 13
2.9.
Klimat lokalny ............................................................................................................................................. 15
2.10. Jakość powietrza atmosferycznego............................................................................................................... 16
2.11. Klimat akustyczny ....................................................................................................................................... 18
2.12. Jakość wód................................................................................................................................................. 22
2.13. Dziedzictwo kulturowe ................................................................................................................................. 23
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU
PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE USTAWY O
OCHRONIE PRZYRODY ............................................................................................................................... 23
INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU .................................................. 25
4.1.
Cel opracowania projektu planu ................................................................................................................... 25
4.2.
Ustalenia projektu planu .............................................................................................................................. 25
4.3.
Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami ............................................................................. 30
4.4.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu .............................. 32
CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, KRAJOWYM,
LOKALNYM .................................................................................................................................................. 33
PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO ................................ 37
6.1.
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i warunki podłoża ................................................................................ 37
6.2.
Oddziaływanie na zasoby naturalne.............................................................................................................. 39
6.3.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne.................................................................................... 39
6.4.
Oddziaływanie na różnorodność biologiczną.................................................................................................. 41
6.5.
Oddziaływanie na szatę roślinną .................................................................................................................. 42
6.6.
Oddziaływanie na świat zwierzęcy ................................................................................................................ 43
6.7.
Oddziaływanie na krajobraz ......................................................................................................................... 44
6.8.
Oddziaływanie na ludzi ................................................................................................................................ 45
6.9.
Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne .................................................................................................. 46
6.10. Oddziaływanie na klimat lokalny .................................................................................................................. 48
6.11. Oddziaływanie na klimat akustyczny............................................................................................................. 49
6.12. Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe ...................................................................................................... 52
6.13. Oddziaływanie na dobra materialne.............................................................................................................. 52
6.14. Oddziaływanie na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000 ................................................................. 53
6.15. Oddziaływanie transgraniczne ...................................................................................................................... 54
PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ
MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ
PRZEPROWADZANIA .................................................................................................................................. 55
ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE PLANU............................. 55
WNIOSKI .................................................................................................................................................... 56
STRESZCZENIE ........................................................................................................................................... 58
ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Granica obszaru objętego opracowaniem mpzp na tle ortofotomapy miasta Poznania
Ukształtowanie terenu
Geologia – Szczegółowa mapa geologiczna Polski – fragment ark. 471 Poznań
Uwarunkowania przyrodnicze na terenie planu oraz w jego rejonie (na tle ortofotomapy Poznania)
Zasięgi oddziaływania hałasu samochodowego w porze dzienno-wieczorno-nocnej (LDWN) i w porze nocnej (LN)
– w stanie istniejącym
Zasięgi oddziaływania hałasu tramwajowego w porze dzienno-wieczorno-nocnej (LDWN) i w porze nocnej (LN)
– w stanie istniejącym
Dokumentacja fotograficzna obszaru opracowania
Projekt mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu, MPU 2015 r. – etap procedury planistycznej – wyłożenie
2
1.
1.1.
WPROWADZENIE
Informacje wstępne
Przedmiotem niniejszego opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko, dotycząca
projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Czecha” w Poznaniu.
Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwały Nr XXXV/512/VI/2012 Rady Miasta
Poznania z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Czecha” w Poznaniu.
Planem objęto osiedle Czecha, położone na Górnym Tarasie Rataj. Swoim zasięgiem obejmuje
on teren w rejonie ulic: Chartowo, Piaśnickiej, Kurlandzkiej, Wiatracznej. Powierzchnia planu wynosi
45,3 ha.
1.2.
Podstawy formalno-prawne opracowania
Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko wynika z ustawy z dnia
3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko1.
W myśl powyższej ustawy, prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy
dokument, niezbędny do przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Zgodnie z art. 51 ust. 1 organ
administracji opracowujący m.in. projekt planu zagospodarowania przestrzennego obligatoryjnie
sporządza prognozę oddziaływania na środowisko.
Na obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej projektu planu
miejscowego wskazuje również art. 17, pkt. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym2, zgodnie z którym wójt, burmistrz albo prezydent miasta
sporządza projekt planu miejscowego wraz z prognozą, uwzględniając zapisy studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Stosownie do tej ustawy projekt planu wraz
z prognozą oddziaływania na środowisko przedkładane są instytucjom i organom właściwym do
zaopiniowania i uzgodnienia projektu planu, a także są przedmiotem społecznej oceny – podlegają
wyłożeniu do publicznego wglądu.
1.3.
Cel i zakres merytoryczny opracowania
Głównym celem sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko jest wskazanie
przewidywanego wpływu na środowisko, jaki może mieć miejsce na skutek realizacji dopuszczonych
w projekcie planu form zagospodarowania przestrzennego. W tym celu, w prognozie ocenia się relacje
pomiędzy przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami planistycznymi, a uwarunkowaniami środowiska
przyrodniczego, a także aspektami gospodarczymi i społecznymi, zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju.
W prognozie oddziaływania na środowisko, analizie i ocenie podlega projekt uchwały
w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (tekst) wraz z rysunkiem,
stanowiącym załącznik graficzny uchwały.
Szczegółowy zakres informacji wymaganych w prognozie określony jest w art. 51
ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko.
Zgodnie z art. 52 ust. 1 ww. ustawy, informacje zawarte w prognozie oddziaływania
na środowisko muszą być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny,
a także dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości informacji zawartych w projekcie planu
miejscowego.
Stosownie do wymogu art. 53 ww. ustawy, zakres i stopień szczegółowości informacji
zawartych w niniejszej prognozie został uzgodniony z właściwymi organami, wskazanymi w art. 57
i 58 ustawy – Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Poznaniu (pismem
WOO-III.411.373.2012.MW z dnia 12.10.2012 r.) oraz Państwowym Powiatowym Inspektorem
Sanitarnym w Poznaniu (pismem NS-72/1-173(1)/12 z dnia 05.10.2012 r.).
1
2
tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, ze zmianami
tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 199
3
1.4.
Wykorzystane materiały i metody pracy
Przy opracowaniu niniejszej prognozy wykorzystano następujące materiały źródłowe:
Literatura:
• Atlas geochemiczny Poznania i okolic, Lis J., Pasieczna A., Państwowy Instytut Geologiczny,
Warszawa, 2005,
• Farat R., Zmienność przestrzenna wysokości opadów atmosferycznych na obszarze miasta
Poznania, w: Wody powierzchniowe Poznania t. I, pod red. A. Kanieckiego i J. Rotnickiej, Poznań
Sorus 1995 r.,
• Koczorowska R., Rozkład podstawowych parametrów meteorologicznych w wybranych punktach
miasta Poznania, w: Wody powierzchniowe Poznania t. I, pod red. A. Kanieckiego i J. Rotnickiej,
Sorus, Poznań 1995,
• Kondracki J., Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1994,
• Krygowski B., Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, Cz. 1 Geomorfologia, PTPN, Wydz. Mat.Przyr., Poznań 1961,
• Mapa geomorfologiczna Niziny Wielkopolsko-kujawskiej pod red. B. Krygowskiego (edycja 2007 r. –
Instytut Geoekologii i Geoinformacji Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM Poznań),
• Wśród zwierząt i roślin, pod red. J. Wiesiołkowskiego, Kronika Miasta Poznania, Wydawnictwo
Miejskie, Poznań 2002.
• Kowalik A., Zmiany sieci wodnej w Poznaniu w latach 1945-1994, w: Wody powierzchniowe
Poznania Problemy wodne obszarów miejskich, pod red. A. Kanieckiego i J. Rotnickiej, Uniwersytet
im. Adama Mickiewicza Zakład Hydrologii i Gospodarki Wodnej, Poznań Sorus 1995 r.,
Materiały kartograficzne:
• mapa zasadnicza dla obszaru planu w skali 1:1000,
• mapa ewidencyjna gruntów w skali 1:1000,
• mapa glebowo-rolnicza,
• mapa hydrograficzna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, OPGK Poznań 1988/9,
• mapa sozologiczna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, OPGK Poznań 1992,
• szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. 471 - Poznań N-33-130-D, Państwowy
Instytut Geologiczny, 1990,
• mapa topograficzna 1:10 000; ark. POZNAŃ – RATAJE, N–33-130–D-d-2, Geokart – International
Sp. z o.o., Rzeszów 1998 r.
Akty prawne:
• Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych
(91/271/EWG),
• Dyrektywa Rady z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego
powietrza (96/62/WE),
• Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej
fauny i flory (92/43/EWG),
• Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 23
października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej
(2000/60/WE; Dz. Urz. WE L 327 z 22 grudnia 2000 r.),
• Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzona
w Espoo dnia 25 lutego 1991r. (Dz. U. z 1999r., Nr 96, poz. 1110),
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1232, ze zmianami),
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r.,
• Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst
jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, ze zmianami),
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity
Dz. U. z 2015 r., poz. 199,ze zmianami),
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1409, ze
zmianami),
• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity Dz. U.
z 2014 r., poz. 1446, ze zmianami),
4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz.21, ze zmianami),
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity
Dz. U. z 2013 r., poz. 1399, ze zmianami),
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 469),
Ustawa z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r.,
Ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (tekst
jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 880),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko (tekst jednolity Dz. U. Nr 213, poz. 1397, ze zmianami),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112, tekst jednolity),
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690,
ze zmianami),
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury, Budownictwa u Gospodarki Morskiej z dnia 6 listopada
2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2012, poz. 1289),
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych
poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883),
• Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu
prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. 2011 r.
Nr 258, poz. 1550),
• Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych
i podziemnych (Dz. U. 2013 r., poz. 1558),
• Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii
w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem
(Dz. U. 2011 r. Nr 288 poz.1697),
• Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r.
w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych. (Dz. U., poz.
463),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej
grzybów (Dz. U., poz.1408),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej
roślin (Dz. U., poz.1409),
• Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej
zwierząt (Dz. U. z 2014 r., poz.1348),
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyjęcia dokumentu
„Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016” (M.P. z 2009 r.,
Nr 34, poz. 501),
• Uchwała Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie przyjęcia „Planu gospodarowania
wodami na obszarze dorzecza Odry” (M.P. Nr 40, poz. 451),
• Rozporządzenie Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie
określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4,
poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r.),
• Uchwała Nr XXIX/561/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r.
w sprawie Aktualizacji Programu ochrony powietrza dla stref: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto
Poznań) w woj. wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2013 r., poz. 508),
• Uchwała Nr XXIX/566/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r.
w sprawie Programu ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja
Poznańska, Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej oraz strefy pilsko-złotowskiej w woj.
wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2013 r., poz. 509),
• Uchwała Nr VI/30/2013 Zgromadzenia Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami
Aglomeracji Poznańskiej” z dnia 12 marca 2013r. w sprawie: przyjęcia regulaminu utrzymania
czystości i porządku w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi na obszarze gmin
5
wchodzących w skład Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”
(Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2013 r., poz. 2793),
• Uchwała Nr L/780/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie przyjęcia
Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta Poznania (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
z 2013 r., poz. 3931),
• Uchwała Nr LX/928/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie „Programu
Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”,
• Uchwała Nr LX/929/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie „Strategii
Rozwoju Miasta Poznania do roku 2030”,
• Uchwała Nr LX/927/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie „Programu
ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Poznania” (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia 21 stycznia
2014 r., poz. 487) wraz z Mapą akustyczną miasta Poznania, Część I, AkustiX, listopad 2012 r.,
• Uchwała Nr XXX/413/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Lecha część A” w Poznaniu,
• Uchwała Nr XXX/412/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie
miejscowego
planu
zagospodarowania
przestrzennego
„Osiedle
Rusa”
w
Poznaniu
• Uchwała Nr XII/127/VI/2011 Rady Miasta Poznania z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie
miejscowego plan zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Tysiąclecia” w Poznaniu
(Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2011 r. Nr 200, poz. 3153),
• Uchwała Nr LXXV/1190/VI/2014 Rady Miasta Poznania z dnia 04listopada 2014 r w sprawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Stare Żegrze” w Poznaniu,
(Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2015 r., poz. 465)
Dokumenty, inne dostępne opracowania:
• Projekt Uchwały Rady Miasta Poznania w sprawie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „Osiedle Czecha” w Poznaniu, MPU 2015 r.,
• Uchwała Nr XXXV/512/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie
przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle
Czecha” w Poznaniu,
• Uchwała Nr XII/130/VI/2011 Rady Miasta Poznania z dnia 07.06.2011 r w sprawie przystąpienia do
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Lecha” w Poznaniu,
• Uchwała Nr XLIV/677/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 08.01.2013 r w sprawie przystąpienia
do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Orła Białego”
w Poznaniu,
• Uchwała Nr LXXIV/779/IV/2005 Rady Miasta Poznania z dnia 05.07.2005 r w sprawie przystąpienia
do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „III rama
komunikacyjna odcinek wschodni” w Poznaniu,
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania, Uchwała
Nr LXXII/1137/VI/2014 Rady Miasta Poznania z dnia 23 września 2014 r.,
• Prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „Os. Lecha część A” w Poznaniu, A. Wieczorkiewicz, współpraca: S. Jaszczura,
MPU, Poznań kwiecień 2011 r./czerwiec 2011 r./wrzesień 2011 r.,
• Prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „Osiedle Rusa” w Poznaniu, opracowanie K. Sydor, A. Wieczorkiewicz, A. Moczko,
MPU, sierpień 2011 r./styczeń 2012 r.,
• Aktualizacja opracowania ekofizjograficznego dla potrzeb Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania, MPU, Poznań 2012 r. (aktualizacja
opracowania ekofizjograficznego z kwietnia 2004 r.),
• Diagnoza stanu istniejącego zespołu 18 fortów zewnętrznego pierścienia fortyfikacji w Poznaniu –
Fort Thumen, Autorska Pracownia arch. Maciej Małachowicza, Poznań – Wrocław 2009 r./2010 r.,
• Opinia dotycząca walorów chiropterologicznych oraz zagrożeń wynikających z realizacji mpzp
„Osiedla Czecha” dla zimowiska nietoperzy w Forcie IIa w Poznaniu, Polskie Towarzystwo Ochrony
Przyrody SALAMANDRA, Poznań 2014 r. ,
• Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Biblioteka Monitoringu Środowiska,
WIOŚ, Poznań 2011 r.,
6
• Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2014, Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, 2015,,
• Ocena jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych sieci krajowej w ramach monitoringu
diagnostycznego w 2013 r.(wg. badań PIG),
• Interpretacja wyników monitoringu operacyjnego, ocena stanu chemicznego oraz przygotowanie
opracowania o stanie chemicznym jednolitych części wód podziemnych zagrożonych
nieosiągnięciem dobrego stanu, stan na 2013 r., PIG, Warszawa, lipiec 2014 r.,
• Środowisko naturalne miasta Poznania, część I, pod red. L. Kurka, Urząd Miejski w Poznaniu,
Wydział Ochrony Środowiska, Poznań, 1996 r.,
• Pismo Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu, z dnia 21 września 2012 r.
(znak: TNN/073/584/2913/ 2012).
Inne źródła:
wizja terenowa (lipiec 2014 r.),
dokumentacja fotograficzna (MPU 2014 r.),
www.geoinfo.amu.edu.pl,
www.poznan.pios.gov.pl,
www.poznan.wios.gov.pl,
mapa SIP ZGiKM GEOPOZ.
www.salamandra.org.pl
www.natura2000.gdos.gov.pl
•
•
•
•
•
•
•
•
Informacje uzyskane z powyższych materiałów oraz obserwacje zebrane podczas wizji
terenowej pozwoliły na opracowanie ogólnej charakterystyki środowiska przyrodniczego omawianego
obszaru – w podziale na jego poszczególne komponenty, w tym: rzeźbę terenu, budowę geologiczną
i warunki podłoża, warunki wodne, szatę roślinną, świat zwierząt, gleby, klimat lokalny. Na podstawie
powyższych materiałów określono również stan środowiska przyrodniczego w zakresie jakości
powietrza, wód i klimatu akustycznego oraz wskazano obecny sposób i stan zagospodarowania
obszaru objętego projektem planu oraz jego najbliższego otoczenia.
Prognozę oddziaływania na środowisko sporządzono przy zastosowaniu metody indukcyjnoopisowej, polegającej na charakterystyce istniejących zasobów środowiska oraz łączeniu w logiczną
całość posiadanych informacji o dotychczasowych mechanizmach funkcjonowania środowiska
i wskazaniu, jakie potencjalne skutki mogą wystąpić w środowisku w wyniku realizacji ustaleń
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Posłużono się również metodą porównawczą,
wykorzystując wiedzę o funkcjonowaniu środowiska jako całości. Skonfrontowano zaproponowane
rozwiązania planistyczne z istniejącymi uwarunkowaniami środowiskowymi.
Prognozę oddziaływania na środowisko sporządzono w zakresie, jaki umożliwia obecny stan
dostępnej informacji o środowisku oraz stopień ogólności ustaleń projektu planu.
2.
2.1.
CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Położenie, użytkowanie i zagospodarowanie terenu
Obszar objęty opracowaniem mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu położony jest w południowowschodniej części miasta Poznania. Osiedle Czecha to jedno z osiedli ratajskich, zrealizowanych
w latach 80-tych XX w. Granice projektu planu wyznaczają: od północnego-wschodu – ul. Piaśnicka
z trasą tramwajową (znajdującą się poza granicami projektu), od południowego-wschodu –
ul. Kurlandzka (poza granicami projektu planu), od południowego-zachodu – ul. B. Krzywoustego
(poza granicami projektu planu), a od północnego-zachodu – ul. Chartowo, również z trasą
tramwajową (na odcinku projektu planu).
Obecnie w granicach projektu planu znajduje się: zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna
średniowysoka i wysoka (5-, 12- i 18-kondygnacyjna), wraz z usługami podstawowymi w parterach
budynków (sklepy, punkty usługowe), obiekty handlowo-usługowe, (pawilony usługowo-handlowe,
dealer samochodowy wraz z punktem obsługi pojazdów, drobne, osiedlowe sklepy), kościół pw.
św. Marka Ewangelisty, Zespoł Szkół Ogólnokształcących Nr 4 im. ks. prof. Józefa Tischnera,
przedszkola nr 73 („Zielony Gaik”) i nr 144 („Wesoła Gromadka”), żłobek „Michałki”. Dużą część
7
osiedla zajmują tereny zieleni urządzonej wraz z urządzeniami sportowo-rekreacyjnymi (skupiska
zieleni wysokiej, place zabaw, boiska, zieleń wokół Fortu IIa), istniejący układ ulic wewnętrznych
i osiedlowych pieszych szlaków komunikacyjnych, parkingów naziemnych i ogólnodostępnych miejsc
postojowych z zielenią towarzyszącą.
Istotnym elementem zagospodarowania osiedla Czecha jest Fort IIa, położony w północnowschodniej części obszaru. Obiekt ten stanowi jeden z elementów historycznego, zewnętrznego
pierścienia fortyfikacji w Poznaniu, tworzonego przez 18 fortów (9 głównych i 9 pośrednich). Podobnie
jak pozostałe forty, wpisany został do rejestru zabytków. Należy również podkreślić, iż stanowi on
jeden z obiektów współtworzących Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Fortyfikacje
w Poznaniu” (PLH300005), który włączony został do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.
Fort IIa ulegał tylko niewielkim przebudowom i jest stosunkowo dobrze zachowany. Na
przełomie XX i XXI wieku w poternie głównej oraz części pomieszczeń koszar szyi przeprowadzone
zostały prace renowacyjne i adaptacyjne.
Fort IIa był wykorzystywany przede wszystkim na cele magazynowe, najpierw przez wojsko,
następnie (do lat 90-tych ubiegłego wieku) przez przedsiębiorstwo farmaceutyczne Cefarm. Od 1998
r. obiekt jest użytkowany przez PTOP „Salamandra”. Obecnie część pomieszczeń wykorzystują
harcerze z I Szczepu Drużyn Harcerskich i Zuchowych im. Poznańskich Kryptologów Hufca ZHP
Poznań-Wilda im. Jana Kasprowicza3.
Fort ma zarys trapezu, część koszarowa otoczona jest fosą. Sama bryła i rozplanowanie fortu
są nadal czytelne i bardzo dobrze zachowane. Do fortu prowadzi droga asfaltowa. Na zasypanej części
szyjowej fosy znajduje się zabudowa substandardowa – wiaty garażowe. Odwodnienie obiektu jest
niedrożne, przez co woda zalega w większości pomieszczeń. Fort jest ogrodzony – oryginalna krata
forteczna znajduje się na barkach i czole, a współczesne ogrodzenie znajduje się od strony szyi. Przy
wjeździe na fort zlokalizowana jest jedna współczesna brama Dziedziniec, kazamaty czoła i kaponiery
są dewastowane (potwierdza do wizja terenu przeprowadzona w lipcu 2014 r. oraz rozmowy
z mieszkańcami osiedla). Teren obiektu oraz fosa są zarośnięte drzewami oraz krzewami. Otoczenie
fortu stanowi park.
Cześć obiektów fortu jest zamknięta i oddana we władanie PTOP „Salamandra”. Pozostałe
niezabezpieczone pomieszczenia, dostępne dla osób trzecich, ulegają dewastacji.
Obsługę komunikacyjną obszaru projektu planu zapewniają zarówno ulice główne ruchu
przyspieszonego (ul. B. Krzywoustego, ul. Szwedzka – fragment południowego odcinka projektowanej
III Ramy Komunikacyjnej m. Poznania), ulice główne (Chartowo), ulice zbiorcze (Piaśnicka,
Kurlandzka, Wiatraczna, Inflandzka) oraz wewnętrzne ulice osiedlowe (o znacznych ograniczeniach
ruchowych). Analizowany obszar projektu planu jest objęty również zbiorową komunikacją publiczną
autobusową i tramwajową (w ul. Chartowo i w ul. Piaśnickiej).
Obszar opracowania zaopatrzony został w niezbędne sieci infrastruktury technicznej:
• wodociągową (magistrala wodociągowa o średnicy Ø 500 mm biegnąca wzdłuż ul. Chartowo i przy
skrzyżowaniu w ul. Piaśnickiej),
• kanalizację sanitarną (przebiegający w ul. Wiatracznej kolektor sanitarny „G”, tzw. Kolektor
Szczepankowski o średnicy Ø 0,80 m wraz z przynależnym drenażem),
• kanalizację deszczową (przebiegający w północno-zachodnim krańcu obszaru objętego planem
kolektor deszczowy „Piaśnica” o średnicy Ø 1,50 m wraz z przynależnym drenażem),
• ciepłowniczą (podziemna magistrala cieplna wzdłuż ul. Wiatracznej wraz z siecią rozdzielczą na
terenach osiedla),
• sieć gazową (przebiegający w graniach planu gazociąg średniego ciśnienia wraz ze stacją redukcji
gazu przy ul. Piaśnicka/Chartowo oraz dostarczający gaz do budynków gazociąg niskiego ciśnienia
wewnątrz osidla),
• oraz sieć elektroenergetyczną, telekomunikacyjną.
Na analizowanym obszarze nie obowiązuje żaden miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego. Obszar ten graniczy natomiast z terenami objętymi obowiązującymi mpzp:
4
• od północnego-wschodu – „Osiedle Rusa” w Poznaniu ,
5
• od północy – „Osiedle Lecha cz. A” w Poznaniu ,
6
• od północnego-zachodu – „Osiedle Tysiąclecia” w Poznaniu ,
3
4
5
6
Opinia dotycząca walorów chiropterologicznych oraz zagrożeń wynikających z realizacji mpzp „Osiedla Czecha” dla zimowiska
nietoperzy w Forcie IIa w Poznaniu, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody SALAMANDRA, Poznań 2014 r.
Uchwała Nr XXX/412/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia 17.04.2012 r. (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2012 r., poz. 2436)
Uchwała Nr XXX/413/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia 01.06.2012 r. (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2012 r., poz. 2437)
Uchwała Nr XII/127/VI/2011 Rady Miasta Poznania z dnia 07.06.2011 r. (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2011 r. Nr 200, poz. 3153)
8
od zachodu – „Osiedle Stare Żegrze” w Poznaniu7,
oraz z terenami objętymi opracowywanymi mpzp:
8
• od północnego-zachodu – „Osiedle Lecha” w Poznaniu ,
9
• od południowego-zachodu – „Osiedle Orła Białego” w Poznaniu ,
• od południa i południowego-wschodu – obszaru „III rama komunikacyjna odcinek wschodni”
w Poznaniu10.
Analizowany obszar otoczony jest zabudową mieszkaniową wielorodzinną, skupioną w ramach
osiedli ratajskich: Lecha i Rusa, a także terenami komunikacyjnymi (ul. Kurlandzką i ul. Szwedzką,
ul. Wiatraczną i ul. B. Krzywoustego, ul. Chartowo, ul. Piaśnicką). W dalszej odległości od omawianego
terenu – po zachodniej i północno-zachodniej stronie ul. B. Krzywoustego – znajduje się zabudowania
mieszkaniowa wielorodzinna osiedli: Orła Białego i Stare Żegrze oraz – od strony południowowschodniej – tereny wielkopowierzchniowego handlu (w tym przede wszystkim Centrum Handlowe
M1, IKEA), zajezdnia tramwajowa na Franowie, jak również Kompania Piwowarska SA.
•
2.2.
Rzeźba terenu
Według regionalizacji fizyczno-geograficznej Kondrackiego11 obszar opracowania znajduje się
w obrębie mezoregionu Równina Wrzesińska (315.56), należącym do makroregionu Pojezierze
Wielkopolskie (315.5).Zgodnie z podziałem geomorfologicznym Niziny Wielkopolskiej Krygowskiego12,
badany obszar występuje w obrębie Wysoczyzny Gnieźnieńskiej (IX), w subregionie Równiny Średzkiej
(IX1).
Naturalna rzeźba obszaru objętego opracowaniem, podobnie jak całego miasta, została
ukształtowana w fazie poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego.
Pod względem geomorfologicznym obszar opracowania niemalże w całości znajduje się
w obrębie wysoczyzny morenowej płaskiej zlodowacenia bałtyckiego.
Wysokości bezwzględne na terenie objętym projektem planu oscylują w granicach 77-89 m
n.p.m. Tereny położone przy ul. Chartowo, w północnej części planu, charakteryzują się wysokościami
około 75-80 m, natomiast miejscem największych różnic wysokościowych jest wschodnia część planu,
gdzie znajduje się fort. Zarówno naturalne ukształtowanie terenu, jak i specyfika budowli fortu
sprawia, że w tym obszarze obserwowane są największe zróżnicowania wysokości terenu, dochodzące
do 10 m. Jak wynika z powyższych informacji, deniwelacje całego terenu w granicach projektu planu
sięgają tu około 12 m.
2.3.
Budowa geologiczna i warunki gruntowe
Analizowany obszar jest w znacznej części jednorodny pod względem budowy geologicznej
i zalegających typów litologicznych gruntów. Nieco inną budową geologiczną charakteryzują się
jedynie niewielkie fragmenty terenu w części północnej przy skrzyżowaniu ulic Chartowo i Piaśnickiej
(użytkowany pod funkcje komunikacyjne i parkingowe) oraz teren Fortu IIa powstały z nasypów
fortyfikacyjnych.
Przeważającą część terenu objętego opracowaniem współtworzą osady pochodzenia
wodno-lodowcowego w postaci plejstoceńskich piasków i żwirów wodnolodowcowych.
Niewielki północny fragment terenu, położony u zbiegu ul. Piaśnickiej i ul. Chartowo, jest
pochodzenia lodowcowego. Wierzchnią warstwę geologiczną w tym obszarze tworzą osady zbudowane
ze słabo przepuszczalnych glin zwałowych, powstałe w fazie leszczyńskiej zlodowacenia bałtyckiego.
Gliny te są silnie piaszczyste, barwy żółtej. Ich miąższość wynosi na ogół 3 – 5 m, a miejscami
dochodzi do 12 m13.
Na całym obszarze opracowania strop utworów trzeciorzędowych mieści się między 40 a 50 m
poniżej poziomu terenu. W trzeciorzędowych strukturach geologicznych zalegają plioceńskie,
a niżej mioceńskie iły i mułki, miejscami piaski. W mioceńskich osadach mogą znajdować się
przewarstwienia z węgla brunatnego.
Na całym obszarze opracowania strop utworów trzeciorzędowych mieści się między 40 a 50 m
poniżej poziomu terenu. W trzeciorzędowych strukturach geologicznych zalegają plioceńskie, a niżej
7
Uchwała Nr LXXV/1190/VI/2014 Rady Miasta Poznania z dnia 04listopada 2014 r. (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2015 r., poz. 465)
Uchwała Nr XII/130/VI/2011 Rady Miasta Poznania z dnia 07.06.2011 r.
9
Uchwała Nr XLIV/677/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 08.01.2013 r.
10
Uchwała Nr LXXIV/779/IV/2005 Rady Miasta Poznania z dnia 05.07.2005 r.
11
Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994
12
Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, Cz. 1 Geomorfologia, PTPN, Wydz. Mat.-Przyr., Poznań 1961
13
Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, ark. 471 Poznań (N-33-130-D)
8
9
mioceńskie iły i mułki, miejscami piaski. W mioceńskich osadach mogą znajdować się przewarstwienia
z węgla brunatnego.
Ze względu na liczne działania antropogeniczne na tym terenie, podłoże budowlane
w znacznej części stanowią grunty nasypowe. Nie nadają się one do bezpośredniego posadowienia
budynków, w związku z czym należy się spodziewać lokalnych utrudnień podczas fundamentowania.
2.4.
Zasoby naturalne
Z uwagi na szeroki zakres pojęcia zasobów naturalnych, w prognozie oddziaływania na
środowisko zwraca się uwagę jedynie na występowanie na danym obszarze zasobów w postaci złóż
surowców mineralnych.
Na obszarze mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu nie stwierdzono występowania
udokumentowanych złóż surowców mineralnych. Na północ od terenu objętego projektem mpzp
przebiega granica terenu górniczego, wyznaczonego w związku z eksploatacją wód termalnych dla
celów rekreacyjno-leczniczych w kompleksie Aquaparku Termy Maltańskie, w bezpośrednim
sąsiedztwie jeziora Maltańskiego. Zasięg terenu górniczego wskazano na załączniku nr 4 do prognozy.
2.5.
Gleby
Z uwagi na dosyć wysoki stopień zainwestowania na przedmiotowym obszarze występują
głównie gleby o niewykształconym profilu glebowym – antropogeniczne, silnie przekształcone
w wyniku działalności człowieka.
Na terenach intensywnie zainwestowanych naturalne właściwości gleb uległy silnym
modyfikacjom przede wszystkim na skutek trwałego uszczelnienia powierzchni (posadowienie
budynków, realizacja dróg) oraz zastosowania szeregu materiałów budowlanych, wpływających na
przepuszczalność i stateczności gruntów. W przypadku dużych inwestycji (np. dużych obiektów
kubaturowych z kondygnacjami podziemnymi czy też głównych szlaków komunikacyjnych), w celu
uzyskania odpowiednich właściwości podłoża, dokonuje się przemieszczenia znacznych ilości mas
ziemnych, przemieszania wierzchnich warstw gleby, zniszczenia warstwy próchniczej, jak również
wzbogacenia podłoża o materiały takie jak piasek, żwir, czy też inne materiały wykorzystywane przy
inwestycjach budowlanych. Działania te przyczyniają się do istotnych zmian w zakresie stopnia
przepuszczalności gleb oraz tempa infiltracji wód opadowych i roztopowych. W przypadku trwałego
uszczelnienia powierzchni występuje natomiast zjawisko pozbawienia gleb naturalnych właściwości
biologicznych.
Gleby antropogeniczne, poza występowaniem zanieczyszczeń fizycznych, wykazują również
obecność zanieczyszczeń chemicznych, takich jak metale ciężkie oraz węglowodory
wielopierścieniowe. Zanieczyszczenia te spowodowane są opadem pyłów pochodzenia przemysłowego,
emisją niską, związaną ze spalaniem węgla kamiennego w indywidualnych systemach grzewczych oraz
emisją komunikacyjną, pochodzącą z transportu samochodowego i kolejowego.
Gleby występujące w rejonie opracowania mpzp, podobnie jak całej śródmiejskiej części miasta,
charakteryzują się alkaicznym odczynem (pH>7,4). Zasadowy odczyn gleb spowodowany jest głównie
opadem alkaicznych pyłów, emitowanych przez zakłady produkcyjne oraz znacznym udziałem gleb
antropogenicznych, zanieczyszczonych materiałami budowlanymi o wysokiej zawartości wapnia14.
2.6.
Warunki wodne
Obszar opracowania pod względem hydrograficznym położony jest w dorzeczu rzeki Odry
w regionie wodnym rzeki Warty. Pozbawiony jest on cieków oraz zbiorników wodnych. Tereny
położone w granicach obszaru opracowania znajdują się w zasięgu jednolitej części wód JCWP Cybina
(kod PLRW600017185899).
Osiedle Czecha należy do zlewni kolektora deszczowego „Piaśnica”. Przebiega on w północnozachodnim krańcu obszaru objętego planem. Piaśnica stanowi największy dopływ rzeki Cybiny
w granicach miasta Poznania. Współcześnie zlewnia Piaśnicy uległa jednak znacznym przeobrażeniom.
Ciek pozbawiony został obszaru źródliskowego (położonego na południe od terenów kolejowych stacji
Poznań-Franowo) oraz na znacznym odcinku został ujęty w system kanalizacyjny. Obecnie tylko jego
niewielki fragment (pomiędzy terenami kolejowymi a ul. Bolesława Krzywoustego) przepływa
w otwartym korycie, natomiast pozostała część została ujęta właśnie w kolektor deszczowy „Piaśnica”,
14
Atlas geochemiczny Poznania i okolic, Lis J., Pasieczna A., Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 2005
10
który uchodzi do Cybiny poniżej jazu piętrzącego jeziora Maltańskiego15. Kolektor „Piaśnica” jest
obecnie przeciążony, w związku z czym planowana jest inwestycja na jego przebiegu wraz z budową
nowego kanału deszczowego w układzie równoległym do istniejącego kolektora.16
W obszarze objętym projektem mpzp pierwsze zwierciadło wód podziemnych może
występować w zasięgu od 2 do 5 m p.p.t. W pobliżu Fortu IIa poziom zwierciadła wód gruntowych
może być zaburzony. W trakcie inwentaryzacji, wykonanej po dłuższym okresie suszy, w fosie tego
obiektu obserwowano zalegającą wodę. Lustro stagnującej w fosie wody było na poziomie
zdecydowanie niższym niż 2 m, jednak trudno jest ustalić czy jest to woda przedostająca się
z podziemnych warstw profilu glebowego, czy też zebrana woda opadowa. Zaleganiu wód opadowych
i roztopowych sprzyja ukształtowanie terenu całego obiektu historycznego (wraz z jego otoczeniem)
oraz gleby wykształcone na piaskach słabo gliniastych w obrębie Fortu IIa.
Na omawianym terenie znajdują się dwie nieczynne studnie trzeciorzędowe17. Obie studnie
są studniami publicznymi. Jedna z nich (O/27) znajduje się na terenie żłobka, druga studnia (O/28)
natomiast zlokalizowana jest na terenie pomiędzy Przedszkolem „Zielony Gaik” a budynkiem
mieszkalnym, w pobliżu placu zabaw dla dzieci.
2.7.
Szata roślinna
Na całym obszarze opracowania szata roślinna została ukształtowana przez człowieka.
W obszarze opracowania można wyróżnić zieleń urządzoną parkową – typową zieleń urządzoną osiedli
mieszkaniowych z lat 70-tych, zieleń urządzoną towarzyszącą ulicom podstawowego układu
komunikacyjnego miasta oraz zieleń spontaniczną, porastającą teren Fortu IIa. Kształtowanie zieleni
osiedla mieszkaniowego przebiegało wraz z zabudowywaniem terenu przez spółdzielnie mieszkaniową,
różnych inwestorów i właścicieli pojedynczych terenów oraz prowadzeniem uzbrojenia przez gestorów
sieci infrastrukturalnych. Zieleń fortu rozwija się spontanicznie, sukcesywnie przez lata zarastając
historyczny obiekt militarny.
Zieleń osiedlowa zajmuje przeważającą północno-zachodnią i środkową części obszaru
opracowania, otoczoną ulicami: Wiatraczną, Chartowo i Piaśnicką oraz Fortem IIa. Tylko miejscami,
zwykle wokół pozostałości podupadających pawilonów usługowych, można napotkać stosunkowo małe
powierzchnie zieleni nieurządzonej (synantropijnej, ruderalnej).
Zieleń urządzona osiedla zajmuje duże powierzchnie w stosunku do całego zagospodarowania
przedmiotowego osiedla. Obecnie w jej składzie dominują głównie drzewa, skupiska krzewów oraz
trawniki. Liczne, stare, wysokopienne drzewa, zgrupowane są przy chodnikach łączących poszczególne
bloki i obiekty usługowe. Drzewa posadzone zostały również dla ocienienia parkingów, boisk
sportowych, placów zabaw oraz pod samymi blokami. Na większości powierzchni biologicznie
czynnych, zwłaszcza pod drzewami i w miejscach przeznaczonych do celów rekreacyjnych,
zaprowadzone są trawniki. Trawniki poprzecinane są chodnikami i pokrywają zasadniczo wszystkie
powierzchnie między blokami oraz wokół obiektów usługowych itp. Skupiska krzewów zwykle,
podobnie jak drzewa, zgrupowane są przy głównych ciągach komunikacyjnych oraz przy granicach
terenów o różnych funkcjach. Krzewy w formie żywopłotów zwykle osłaniają śmietniki i parkingi lub
też oddzielają np. obiekty oświaty od reszty osiedla.
Pośród zieleni osiedlowej przy żłobku „Michałki” (os. Czecha nr 75) i przedszkolu „Wesoła
Gromadka” (os. Czecha nr 76) zostały urządzone małe ogródki o bardzo bogatym składzie roślin
ozdobnych i użytkowych, zarówno roślin wieloletnich (drzew i krzewów) bylin, jak i jednorocznych.
Najczęściej spotykanymi gatunkami drzew wśród zieleni osiedlowej są: klon pospolity (Acer
platanoides), lipa drobnolistna (Tilia cordata), topola Simona (Populus simonii), jesion wyniosły
(Fraxinus excelsior), klon jesionolistny (Acer negundo), klon jawor (Acer pseudoplatanus), robinia
akacjowa (Robinia pseudoacacia), brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola włoska (Populus
nigra var. Italica), wierzba płacząca (Salix x sepulcralis ‘Chrysocoma’), jarząb pospolity (Sorbus
aucuparia) i topola amerykańska (Populus x euroamericana,. Rzadziej między blokami można spotykać
15
Kowalik A., Zmiany sieci wodnej w Poznaniu w latach 1945-1994, w: Wody powierzchniowe Poznania Problemy wodne
obszarów miejskich, pod red. A. Kanieckiego i J. Rotnickiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Zakład Hydrologii
i Gospodarki Wodnej, Poznań Sorus 1995 r., str. 71-72
16
Do czasu realizacji inwestycji z zakresu kanalizacji deszczowej na terenie osiedla i w jego najbliższym sąsiedztwie
(ul. Wiatraczna i B. Krzywoustego) wstrzymane jest wydawanie warunków technicznych na podłączenie nowych obiektów do
sieci kanalizacji deszczowej. Jak wynika z informacji Aqunaet, w przypadku budowy na terenie objętym planem nowych
obiektów, które będą generować ścieki deszczowe, należy przewidzieć miejsce na budowę zbiorników retencyjnych do
magazynowania wód opadowych i roztopowych; Informacje z wniosku Aquanet do projektu planu
17
dane z mapy SIP ZGiKM GEOPOZ i z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznania
11
takie drzewa jak: jarząb mączny (Sorbus aria), dąb szypułkowy (Quercus robur), dąb czerwony
(Quercus rubra), klon srebrzysty (Acer saccharinum), kasztanowiec zwyczajny (Aescufas
bożodrzew
gruczołkowaty
(Ailanthus
altissima),
platan
klonolistny
hippocastanum),
(Platanusxacerifolia), surmia (Catalpa bignonioides) i inne. Wśród zieleni przeważają gatunki liściaste
drzew, rzadko między blokami można napotkać rosnące, zwykle pojedyncze, egzemplarze drzew
iglastych. Zwykle drzewa iglaste towarzyszą różnego rodzaju obiektom usługowym. W składzie
gatunkowym iglastych drzew przeważają takie gatunki, jak: świerk srebrzysty (Picea pungens
f. glauca), jodła jednobarwna (Abies concolor), sosna czarna (Pinus nigra), sosna zwyczajna (Pinus
sylvestris), daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii), modrzew (Larix sp.) i żywotnik zachodni (Thuja
occidentalis).
Pierwotna zieleń osiedlowa w swoim składzie gatunkowym zawierała wiele drzew zaliczanych
do gatunków szybkorosnących – mających szybko zazielenić osiedle i osłonić od silnych podmuchów
wiatru od strony pobliskich pól uprawnych. Szybkorosnące gatunki, takie jak: topola (Populus sp.),
wierzba (Salix sp.) i klon jesionolistny (Acer negundo) są niestety najczęściej gatunkami podatnymi na
choroby, a zatem również i krótkowiecznymi. Dlatego też obecnie, w wielu miejscach po usuniętych
ww. drzewach, sukcesywnie uzupełnia się zieleń osiedlową nowymi nasadzeniami.
Z pośród krzewów w zieleni osiedlowej najczęściej można zobaczyć takie gatunki, jak: ligustr
pospolity (Ligustrum vulgare), tawuła (Spiraea sp.), jaśminowiec (Philadelphus sp.), suchodrzew
tatarski (Lonicera tatarica, osiągający rozmiary małych drzewek), śnieguliczka biała (Symphoricarpos
albus), berberys (Berberis sp.) czy też irga (Cotoneaster sp.), rzadziej: bukszpan wiecznie zielony
(Buxus sempervirens), trzmielina Fortune’a (Euonymus fortunei), róża (Rosa sp.), sumak octowiec
(Rhus typhina), bez lilak (Syringa vulgaris), głóg (Crataegus sp.), tamaryszek (Tamarix sp.), dereń
(Cornus sp.), forsycja (Forsythia sp.), pięciornik krzewiasty (Potentilla fruticosa), ognik (Pyracantha
sp.), złotokap pospolity (Laburnum anagyroides), karagana syberyjska (Caragana arborescens),
parczelina trójlistkowa (Ptelea trifoliata) itp. W kompozycjach z drzewami iglastymi często zestawiane
są również iglaste gatunki krzewów, takich jak: żywotniki (Thuja sp.), jałowce (Juniperus sp.) i cisy
(Taxus. sp.).
Urządzenia zieleni wymaga zasadniczo mały fragment terenu przylegający do ul. Piaśnickiej
– między osiedlem a terenem zadrzewionym otaczającym Fortu IIa, na którym zlokalizowane są
zdewastowane, dawne pawilony handlowe. Teren ten jest miejscami nasypany ziemią i porośnięty
przez roślinność trawiastą i rzadziej przez roślinność ruderalną. Wygląd tej nieużytkowanej przestrzeni
wyraźnie kontrastuje z ogólnym stanem czystości i zagospodarowania osiedla i sąsiadującej
z obszarem opracowania stacji tramwajowej.
Przy zachodniej granicy Fortu IIa, na terenie należącym do kościoła św. Marka Ewangelisty
(w przeszłości fragmentem otuliny) rośnie kilka wiekowych drzew takich gatunków jak: dąb
szypułkowy (Quercus robur), wiąz szypułkowy(Ulmus laevis), klon pospolity(Acer platanoides), jesion
wyniosły (Fraxinus excelsior) i robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia). Drzewa te są znacznych
rozmiarów (choć nie predysponujących je jeszcze do objęcia szczególną ochroną prawną, jako pomniki
przyrody), w bardzo dobrym stanie zdrowotnym. Drzewa te są prawdopodobnie najstarszymi
drzewami rosnącymi w granicach obszaru opracowania. Część z tych drzew wkomponowano
w otoczenie kościoła i zaprowadzono w ich pobliżu wyłącznie duże powierzchnie trawiaste.
Zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenu przykościelnego i Fortu IIa będzie
sprzyjało dalszemu dogodnemu wzrostowi tychże drzew.
Zieleń urządzona towarzysząca ulicom podstawowego układu komunikacyjnego składa się
głównie z drzew posadzonych w skupiskach lub rzędach na trawiastych powierzchniach poboczy, skarp
i między rozjazdami ulic. Między rozjazdami łączącymi ulice B. Krzywoustego i Wiatraczną posadzono
w grupach młode klony (Acer sp.). Między tymi ulicami, po północnej stronie od ogrodzenia salonu
samochodowego, rosną dwa rzędy formowanych klonów jesionolistnych (Acer negundo), w niewielkim
oddaleniu od tych drzew rośnie formowany niski żywopłot z tawuły (Spirea sp.). Przy poboczu
ul. Wiatracznej, wzdłuż terenów salonu samochodowego, rosną dwie formowane morwy (Morus sp.)
i trzy wiekowe topole włoskie (Populus nigra var. Italica) oraz niski, formowany żywopłot. Natomiast
na terenie należącym do salonu rośnie kilka młodych platanów klonolistnych (Platanusxacerifolia),
a przy samym budynku firmy świerk serbski (Picea omorica). Dalej, przy poboczach ul. Wiatracznej
rosną: od strony zachodniej klony pospolite (Acer platanoides), a od strony wschodniej głównie lipy
drobnolistne (Tilia cordata). Opisana zieleń prezentuje dobry stan zdrowotny i jest regularnie
pielęgnowana. Skład gatunkowy zieleni i jej kompozycja jest typowa dla zieleni towarzyszącej ciągom
komunikacyjnym.
12
Zdecydowanie inny charakter prezentuje zieleń porastająca okryte ziemią konstrukcje Fortu
IIa, brzegi i skarpy fosy. Inny charakter ma również zieleń poza obiektem fortecznym, okalająca na
zewnątrz jego fosę. Zieleń ta porasta płaski teren i tworzy część zieleni parkowej, parku istniejącego
po południowo-zachodniej stronie zbiegu ul. Kurlandzkiej i Piaśnickiej. Odmienny charakter zieleni
fortecznej wynika między innymi z historycznej przeszłości obiektu. Roślinność Fortu IIa kształtowała
się wiele lat poprzez spontaniczne sukcesywne porastanie sztucznych nasypów ziemnych
samosiejkami różnych roślin. Na kształtowanie się bujniejszej roślinności fortu miała i ma również
wpływ obecności stagnującej wody w fosie.
W przewarzającej części skupiska zieleni porastające nasypy ziemne nad koszarami, blokiem
szyi i kaponierą szyjową18 oraz najwyższe partie skarp fosy są dość gęste, z wykształconymi
wszystkimi piętrami roślinności. W najwyższym piętrze drzew przeważają takie gatunki jak: klon
zwyczajny (Acer platanoides), klon jawor (A. pseudoplatanus), robinia akacjowa (Robinia
pseudoacacia), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis), którym mniej licznie towarzyszą inne gatunki
pospolitych drzew liściastych. Na nasypanych płaszczyznach występuje bardzo dobrze rozwinięta
warstwa krzewów, w której spotkać można m.in.: śliwę tarninę (Prunus spinosa), śliwę domową
– mirabelkę (Prunus domestica), głogi (Crataegus sp.), szakłaka pospolitego (Rhamnus catharticus),
wierzby (Salix sp.), bez czarny (Sambucus nigra), dziką różę (Rosa). Na terenach tych występują
również niewielkie zarośla z udziałem jeżyny (Rubus). Natomiast na stokach skarp średnie piętro
zdominowane jest przez kilkuletnie samosiejki, głównie klonów (Acer sp.). Najniższe piętro roślinności
zdominowane jest przez podrost klonów (Acer sp.) oraz skupiska (w przeważającej części
jednogatunkowe) niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora), pokrzywy zwyczajnej (Urtica
dioica), glistnika jaskółcze ziele (Chelidonium majus), podagrycznika pospolitego (Aegopodium
podagraria), kuklika pospolitego (Geum urbanum) i innych, łatwo rozsiewających się gatunków roślin
zielnych. Na wilgotniejszych stokach fosy można napotkać liczne egzemplarze narecznicy samczej
(Dryopteris filix–mas). W bardziej widnych miejscach, przy brzegach fosy, występują skupiska
skrzypów (Equisetum sp.), traw (Poaceae) i przedstawicieli rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae).
Na prawie całej powierzchni wód stagnujących w fosie unosi się rzęsa drobna (Lemnan minor).
Na terenach, w obrębie których występują obiekty fortyfikacyjne, stwierdzono również
występowanie licznych przedstawicieli porostów. W przypadku znajdującego się na obszarze
opracowania Fortu IIa odkryto pierwsze w Polsce (jedno z dwóch znanych w Polsce, drugie znajduje
się w sąsiednim forcie) stanowisko Peltigera monticola i nadano tej roślinie nazwę pawężnica
forteczna19. Z uwagi na znaczne podobieństwo obiektów współtworzących poznański pierścień
fortyfikacji, z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, iż na terenie fortu mogą występować
również mszaki notowane w innych poznańskich fortyfikacjach. Należą do nich: pędzlik murowy
(Tortula muralis), zęboróg purpurowy (Ceratodon purpureus), paroząb (Bryoerythrophyllum
recurvirostrum), strzechwa darniowa (Grimmia pulvinata), strzechwa nierodzajna (Schistidium
apocarpum), szurpek (Orthotrichum anomalum). W ich sąsiedztwie spotkać można również gatunki
mchów uznawane za wszędobylskie, takie jak krzywoszyj (Amblystegium serpens), czy też krótkosz
szorstki (Brachythecium rutabulum).
Zadrzewienia wokół fortu, należące w części do parku, tworzą w przeważającej części dobrze
zachowane stare egzemplarze grochodrzewu (Robinia pseudoacacia), z pojedynczymi egzemplarzami
dębu szypułkowego (Quercus robur), klonu pospolitego (Acer platanoides), klonu jaworu (Acer
pseudoplatanus) i wiązu szypułkowego (Ulmus laevis). Drzewa te po wielu latach wzrostu osiągnęły
znaczne wysokości, duże obwody i prezentują dobry stan zdrowotny. W otoczeniu drzew nie
wytworzyło się pośrednie piętro krzewów, lecz rozwinęła się okrywa trawiasta. Wiek i dobra kondycja
zdrowotna pozwala drzewom rozwijać się w sposób naturalny, bez dodatkowych zabiegów
pielęgnacyjnych. Pośród starych drzew, w części parkowej wytyczono ścieżki, które obsadzono
młodymi, wysokopiennymi głogami (Crataegus sp.). W części parku pozbawionej starych drzew
posadzono skupiska typowych drzew i krzewów, należących do gatunków użytych w nasadzeniach
zieleni osiedlowej.
2.8.
Świat zwierzęcy
Obszar projektu planu, z uwagi na obecne zagospodarowanie terenu, czyli istniejącą
zabudowę mieszkaniową wielorodzinną, obiekty usługowe oraz sieć ciągów komunikacyjnych, jak
18
19
„Diagnoza stanu istniejącego zespołu 18 fortów zewnętrznego pierścienia fortyfikacji w Poznaniu – Fort Thumen”,
przygotowanego przez Autorską Pracownię arch. Macieja Małachowicza, w latach 2009 – 2010
Wśród zwierząt i roślin, pod red. J. Wiesiołkowskiego, Kronika Miasta Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2002
13
również sąsiedztwo terenów zabudowanych i komunikacyjnych, w tym dróg o dużym natężeniu ruchu
stanowiących bariery ekologiczne, nie tworzy atrakcyjnego siedliska dla fauny. Obszar projektu planu
charakteryzuje się dość ograniczonym składem gatunkowym flory, o walorach użytkowych istotnych
głównie z punktu widzenia funkcjonowania człowieka. Z tego względu na analizowanym obszarze
występuje dość ograniczony liczebnie i wyspecjalizowany skład gatunkowy fauny.
Skład lokalnej fauny uzależniony jest nie tylko od ww. charakteru flory, ale również od
możliwości zaadaptowania przez zwierzęta różnego rodzaju obiektów oraz przystosowanie się do
dobowego, sezonowego, jak i wieloletniego sposobu funkcjonowania zurbanizowanych terenów.
Przykładem potwierdzającym takie zależności jest Fort IIa. Budowle militarne obecnie nieużytkowane
lub użytkowane w ograniczonym zakresie zostały zasiedlone przez nietoperze. Fort IIa współtworzy
obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Fortyfikacje w Poznaniu” (PLH300005), którego przedmiotem
ochrony są miejsca hibernacji nietoperzy.
Z opinii chiropterologicznej, sporządzonej na potrzeby projektu planu „Osiedle Czecha”20,
wynika, że na terenie Fortu IIa w latach 1997-2013 zimowało 7 gatunków nietoperzy: nocek duży
(Myotis myotis), nocek Natterera (Myotis nattereri), nocek rudy (Myotis daubentonii), mroczek późny
(Eptesicus serotinus), gacek brunatny (Plecotus auritus), gacek szary (Plecotus austriacus) oraz
mopek (Barbastella barbastellus). Spośród wymienionych powyżej gatunków najliczniej występował
nocek Natterera. Wszystkie wspomniane gatunki podlegają w Polsce ścisłej ochronie gatunkowej na
podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony
gatunkowej zwierząt21. Nadmienić należy również, że mopek (Barbastella barbastellus) oraz nocek
duży (Myotis myotis) to gatunki wymienione w II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej, w oparciu
o którą wyznaczono OZW „Fortyfikacje w Poznaniu”.
Z informacji zawartych w ww. opinii chiropterologicznej, wynika, że liczba nietoperzy
hibernujących w Forcie IIa w minionych 15 lat ulegała silnym wahaniom – maksymalną liczebność
odnotowano w roku 2003 – 35 osobników, minimalną natomiast w roku 2013 – 15 osobników.
Najwięcej nietoperzy (zwłaszcza nocków Natterera) zimuje w nieużytkowanym korytarzu oraz
w kaponierach w przeciwskarpie Fortu. Nieliczne i w dużym rozproszeniu nietoperze zimują w części
koszarowej, zwłaszcza w części kaponiery wejściowej (tzw. hydrofornii) oraz na klatkach schodowych
w koszarach czoła.
Roślinność Fortu IIa i jego otoczenia, cechująca się znacznie większą różnorodnością
biologiczną niż tereny wokół zabudowy blokowej, powoduje, że tereny te są w skali osiedla najbardziej
atrakcyjnymi dla fauny. Ponadto, tereny te są użytkowane w znacznie mniej intensywnym stopniu niż
tereny sąsiednie, a występujące tam zwarte skupiska roślinności sprzyjają zwiększeniu różnorodności
gatunkowej, zwłaszcza przedstawicieli ptaków. Również zaleganie wód powierzchniowych w fosie
i obecność terenów charakteryzujących się większym stopniem wilgotności sprzyja występowaniu
większej liczby gatunków mięczaków (Mollusca) oraz owadów (Insecta). W granicach analizowanego
obszaru Fortu IIa nie stwierdzono obecności rodzimych gatunków płazów. W obrębie skarp i nasypów
fortecznych, porośniętych roślinnością niską, możliwe jest pojawienie się gadów – w zacienionych
miejscach np.: zaskrońca (Natrix natrix) czy padalca zwyczajnego (Anguis fragilis), a na bardziej
nasłonecznionych fragmentach np. jaszczurki zwinki (Lacerta agilis).
Z punktu widzenia kształtowania różnorodności lokalnej ornitofauny niezwykle istotny jest
duży udział zieleni wysokiej pośród zieleni osiedla i w otoczeniu historycznych fortyfikacji. Drzewa,
zwłaszcza wiekowe, stanowią atrakcyjne miejsce występowania, żerowania i rozrodu rodzimych
gatunków ptaków. Tereny osiedla sprzyjają występowaniu gatunków synantropijnych awifauny takich
jak: gołąb miejski (Columba livia f. urbana), sroka (Pica pica), kawka zwyczajna (Coloeus monedula).
Obecność i łatwa dostępność do śmietników osiedlowych przyciąga gatunki takie jak: gawron (Corvus
frugilegus), wrona siwa (Corvus cornix), mewa śmieszka (Larus ridibundus). Pojedyncze drzewa
owocowe oraz krzewy o owocach jadalnych dla ptaków, przyciągają również sikorki bogatki (Parus
mjaor) i kwiczoły (Turdus pilaris).
Charakterystycznymi gatunkami dla osiedli blokowych są również: wróbel zwyczajny (Passer
domesticus) i jerzyk (Apus apus), zakładające gniazda w otworach i szczelinach budynków, a także
jaskółka oknówka (Delichon urbica), zakładająca gniazda we wnękach okiennych budynków. Kolejnym
gatunkiem ptaków bytujących w obrębie osiedli mieszkaniowych jest pustułka (Falco tinnunculus),
mały drapieżny ptak, który w miastach gniazduje m.in. na wysokich budynkach mieszkalnych.
20
21
Dz. U. 2014, poz. 1348
14
W 2014 r. PTOP SALAMANDRA w ramach realizacji projektu „Czynna ochrona sokoła pustułki
w Poznaniu” zainstalowała nowe budki lęgowe na części budynków mieszkalnych na osiedlu Czecha22.
Wszystkie wyżej wskazane gatunki ptaków objęte są ochroną gatunkową na podstawie
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej
zwierząt.
Na całym terenie osiedla ssaki reprezentowane są głównie przez gatunki niewielkich
rozmiarów, które upodobały sobie bliskie sąsiedztwo ludzi, takie jak mysz polna (Apodemus agrarius),
mysz domowa (Mus musculus) i szczur wędrowny (Rattus norvigus). Na terenach o charakterze
parkowym pojawiać się mogą takie gatunki drobnych ssaków, jak: jeż (Erinaceus europaeus), mysz
zaroślowa (Apodemus sylvaticus), czy też wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris).
Z uwagi na brak bezpośrednich połączeń z terenami zieleni położonymi poza granicami
obszaru opracowania (brak lokalnych korytarzy ekologicznych), funkcjonujące bariery komunikacyjne,
a także dużą odległość od terenów cennych przyrodniczo, mało prawdopodobne jest pojawianie się na
tym obszarze ssaków reprezentujących gatunki o znacznych rozmiarach (np. dziki, sarny itd.).
2.9.
Klimat lokalny
Według regionalizacji klimatycznej (Woś 1994) obszar objęty granicami planu, podobnie jak
obszar całego Poznania, należy do Regionu Środkowowielkopolskiego.
Warunki klimatyczne w Poznaniu w znacznym stopniu ukształtowane zostały poprzez
napływające w kierunku miasta masy powietrza. Dominującymi masami powietrza, szczególnie
w okresie letnim i jesiennym, są masy powietrza polarno-morskiego, które napływają znacznie częściej
niż powietrze polarno-kontynentalne. Najrzadziej pojawiają się masy powietrza arktycznego oraz
zwrotnikowego.
Najczęściej przemieszczającymi się nad terenami Poznania frontami są fronty chłodne,
powodujące znaczne wahania ciśnienia, odczuwalny spadek temperatury powietrza oraz wzrost
prędkości wiatru. Zjawiskom tym towarzyszy również występowanie opadów, często o znacznej
gwałtowności. Średnio w ciągu roku notowanych jest w Poznaniu 67 dni, w których przemieszczają się
fronty chłodne i 42, w których przemieszczają się fronty ciepłe. Najdłużej obserwowany jest okres
bezfrontowy i wynosi on 230 dni w roku.
Warunki klimatyczne w Poznaniu odzwierciedlają wartości elementów klimatu uzyskane
z pomiarów prowadzonych na stacji IMGW Poznań – Ławica. Elementy klimatu na wyżej wspomnianej
stacji, przedstawia poniższa tabela:
Tabela 1. Elementy klimatu w rejonie Poznań - Ławica (wg IMGW w Poznaniu)
OKRES
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
I
II
-6,5
-1,0
-1,2
-0,5
MIESIĄC
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
ŚREDNIA MIESIĘCZNA TEMPERATURA POWIETRZA (°C)
3,6
8,8
11,5
17,4
22,1
18,7
12,5
3,2
7,7
13,5
16,4
18,3
17,7
13,0
ROK
X
XI
XII
6,5
4,7
-5,6
7,7
8,2
3,2
0,3
8,3
79
92
93
80
85
85
ŚREDNIA MIESIĘCZNA WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA (%)
80
69
83
67
61
78
83
86
85
78
80
84
87
88
79
4,0
3,4
ŚREDNIA MIESIĘCZNA PRĘDKOŚĆ WIATRU (M/S)
4,0
3,7
3,4
3,0
3,1
3,1
3,3
3,8
3,8
4,1
3,6
3,9
3,8
4,0
3,3
3,8
3,9
3,5
72
3,7
69
3,3
72
3,3
72
3,2
74
2,8
3,0
ŚREDNIA MIESIĘCZNA WYSOKOŚĆ OPADU ATMOSFERYCZNEGO (MM)
18
42
27
111
17
81
153
74
8
ROK 2010
28
100
58
692
WIELOLECIE
29
23
33
31
47
62
76
56
44
35
33
39
508
1971-2000
Źródło: Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska; Poznań 2011;
http://www.poznan.pios.gov.pl/glowna/index.php
Średnia roczna suma opadów dla terenu Poznania należy do najniższych w kraju. Pomiary
wielkości opadów atmosferycznych dla posterunku Poznań - Ławica wykazały, że średnia wartość
opadu atmosferycznego z wielolecia (w okresie 1971 – 2000) wynosiła 508 mm. Natomiast roczna
suma opadów atmosferycznych, stanowiąca 136% normy, wynosiła w roku 2010 692 mm.
22
www.salamandra.org.pl
15
Rozkład temperatur, podobnie jak ilości opadów, ma charakter roczny. Najcieplejszym
miesiącem roku 2010 był lipiec – średnia miesięczna temperatura w Poznaniu wyniosła 22,1°C, z kolei
najniższe temperatury odnotowano w styczniu, kiedy średnia miesięczna temperatura wyniosła
w Poznaniu – 6,5°C. W skali roku średnia temperatura wynosi dla miasta Poznania 7,7°C.
Równie istotnymi czynnikami meteorologicznymi, wpływającymi na klimat miasta,
a w szczególności na stężenia i rozkład przestrzenny zanieczyszczeń powietrza, jest kierunek oraz siła
wiatru.
Dla obszaru Poznania stwierdzono największą częstotliwość występowania wiatrów z sektora
zachodniego, o dość niewielkiej sile – średnia roczna wartość wynosiła 3,6 m/s. Najwyższą średnią
miesięczną prędkość wiatru zanotowano w Poznaniu w 2010 r. w grudniu – 4,1 m/s. Z kolei najniższa
średnia miesięczna prędkość wiatru wystąpiła, podobnie jak w wieloleciu, w lecie, jednak w czerwcu
(3,0 m/s), a nie w sierpniu.
Rozkład kierunków wiatru w Poznaniu w 2010 r. charakteryzuje, podobnie jak w wieloleciu
1971 – 2000, zdecydowana przewaga wiatrów z sektora zachodniego oraz mały udział wiatrów
z kierunków N i NE (15%). Co istotne, w sierpniu i wrześniu zwiększyła się liczba ciszy, co może
przyczynić się do pogorszenia sytuacji aerosanitarnej w regionie. Tego typu sytuacje, charakteryzujące
się między innymi bardzo małymi prędkościami wiatru utrzymującymi się przez dłużej niż 48 godzin,
wystąpiły w Poznaniu, poza styczniem, również pod koniec września i października.
Wilgotność względna powietrza na terenie Poznania zależna jest od pory roku. W 2010 r.
na terenie Poznania nie wystąpiła susza hydrograficzna. Najwyższą wartość wilgotność osiąga
w okresie zimowym, w tym najwyższą w 2010 r. zanotowano w grudniu (93%). Natomiast najniższe
wartości występują w miesiącach letnich, takich jak czerwiec i lipiec, kiedy osiągnęła wartości 67%
i 61%.
Okres wegetacyjny w rejonie miasta Poznania należy do najdłuższych w kraju i wynosi
220 dni.
W przypadku terenów zurbanizowanych sposób ich zagospodarowania powoduje modyfikację
podstawowych parametrów meteorologicznych. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim
szybsze nagrzewanie się powietrza w obrębie terenów zabudowanych z licznymi powierzchniami
utwardzonymi (np. szerokimi trasami komunikacyjnymi, parkingami). Ponadto, wysoka blokowa
zabudowa powoduje utrudnienia w swobodnych ruchach mas powietrza i powstawanie turbulencji
w bezpośrednim otoczeniu wysokich budynków. Pomimo to, należy stwierdzić, że wewnątrz osiedla
panują korzystne warunki mikroklimatyczne. Powoduje to gęsta szata roślinna z dominacją wysokich
drzew, znaczny udział krzewów i powierzchni trawiastych. Omawiany teren jest doskonałym
przykładem obszaru, na którym zieleń odgrywa bardzo duży pozytywny wpływ na warunki
mikroklimatyczne, poprzez podnoszenie wilgotności powietrza, zmniejszenie nasłonecznienia oraz
korzystną cyrkulację powietrza.
2.10.
Jakość powietrza atmosferycznego
Największy wpływ na kształtowanie jakości powietrza atmosferycznego ma lokalizacja
i charakter źródeł emisji oraz sposób zagospodarowania przestrzennego danego obszaru. Udział
zanieczyszczeń napływających z terenów sąsiednich ma zazwyczaj znacznie mniejsze znaczenie
w kształtowaniu lokalnej jakości powietrza atmosferycznego.
Sąsiedztwo obszaru objętego granicami projektu mpzp stanowią: osiedla mieszkaniowe
(os. Lecha, Rusa, a w dalszej odległości os. Orła Białego i Stare Żegrze), tereny komunikacyjne
(ul. B. Krzywoustego, ul. Kurlandzka, ul. Piaśnicka) oraz tereny wielkopowierzchniowego handlu
(przede wszystkim centrum handlowe M1, Franowo, IKEA).
Biorąc pod uwagę gęstą sieć cieplną (przebieg podziemnej magistrali cieplnej wraz z siecią
rozdzielczą), przedstawioną na planszy zbiorczej infrastruktury technicznej23, należy zakładać, że
budynki wielorodzinne oraz placówki oświatowe podłączone są do miejskiej sieci cieplnej, natomiast
nie wyklucza się stosowania ogrzewania za pomocą indywidualnych kotłowni dla poszczególnych
budynków usługowo-handlowych, opalanych różnymi rodzajami paliw. W granicach projektu planu nie
znajdują się natomiast budynki jednorodzinne ogrzewane w sposób indywidualny (stanowiące źródło
emisji niskiej).
Instalacje grzewcze budynków, w zależności od rodzaju stosowanego paliwa, generują różne
ilości zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, obejmujących m.in. tlenki siarki (głównie SO2), tlenki azotu
(NOx), dwutlenek węgla (CO2) oraz pyły o zróżnicowanym składzie frakcyjnym (w tym pył PM10 i pył
23
plansza przygotowana w MPU na potrzeby projektu planu
16
PM2,5). Z kolei ruch komunikacyjny generuje emisję do atmosfery szeregu zanieczyszczeń gazowych,
powstających podczas spalania paliw płynnych w silnikach pojazdów, w tym m.in. węglowodorów
aromatycznych, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla oraz substancji pyłowych,
powstających w wyniku ścierania opon pojazdów i nawierzchni jezdni.
Wspomniane szlaki komunikacyjne stanowią wprawdzie liniowe źródło zanieczyszczeń, należy
jednak podkreślić, że wyniki wielu szczegółowych analiz stężeń zanieczyszczeń powietrza w rejonie
tras komunikacyjnych (na terenie miasta Poznania) o podobnych parametrach i wskaźnikach natężenia
ruchu pojazdów, prowadzonych w ramach ocen oddziaływania na środowisko realizacji inwestycji
drogowych, wskazują na brak przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń substancji poza
granicami pasa drogowego. Nie należy zatem spodziewać się występowania przekroczeń
dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenach przylegających
do wymienionych głównych szlaków komunikacyjnych, zlokalizowanych jednocześnie w granicach
obszaru opracowania.
Ze względu na brak punktów pomiarowych, zlokalizowanych w granicach obszaru
opracowania, analizę jakości powietrza atmosferycznego przeprowadzono na podstawie wykonywanej
przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu rocznej oceny jakości powietrza dla
poszczególnych stref24, wyznaczonych w oparciu o ustawę Prawo ochrony środowiska25. Obszar
będący przedmiotem opracowania znajduje się w granicach strefy aglomeracja poznańska.
Wykonana w 2014 r. ocena jakości powietrza atmosferycznego pod kątem ochrony zdrowia,
obejmowała określenie stężeń: dwutlenku azotu (NO2), dwutlenku siarki (SO2), tlenku węgla (CO),
benzenu (C6H6), pyłu PM2,5, pyłu PM10, benzo(α)pirenu (BaP), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni),
ołowiu (Pb) i ozonu (O3).
Tabela 2. Klasyfikacja strefy aglomeracja poznańska
określonych w celu ochrony zdrowia ludzi
w
roku
2014 r.
z uwzględnieniem
kryteriów
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
NO2
SO2
CO
C6H6
pył PM2,5
pył PM10
BαP
As
Cd
Ni
Pb
O3
A
A
A
A
B
C
C
A
A
A
A
A
Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2014; Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska 2015 r.
Stężenia NO2, SO2, CO, C6H6, As, Cd, Ni, Pb i O3 w 2014 r. nie przekraczały poziomów
dopuszczalnych, w związku z tym aglomeracja poznańska zaliczona została do klasy A.
W przypadku pyłu PM2,5 w strefie aglomeracja poznańska stwierdzono przekroczenia
dopuszczalnego poziomu, jego wartość nie przekroczyła jednak poziomu dopuszczalnego
powiększonego o margines tolerancji, dlatego strefę zaliczono do klasy B.
W przypadku pyłu PM10 w 2014 r., podobnie jak w latach ubiegłych, zanotowano
przekroczenia dopuszczalnej częstości przekroczeń dopuszczalnego poziomu dla 24-godzinnych stężeń
w roku kalendarzowym (35). Na stacji pomiarowej zlokalizowanej przy ul. Polanka zanotowano 70
przekroczeń 24-godzinnego stężenia dopuszczalnego, na stacji przy ul. Chwiałkowskiego – 73, na
stacji przy ul. Dąbrowskiego – 49. Jedynie na stacji pomiarowej przy ul. Szymanowskiego nie
zanotowano tego typu przekroczeń (31). Na żadnym ze stanowisk pomiarowych nie zanotowano
również przekroczeń dopuszczalnego średniego stężenia rocznego (40µg/m3). Ze względu na
występowanie przekroczeń dopuszczalnego stężenia 24-godzinnego pyłu PM10, aglomeracja
poznańska zakwalifikowana została do klasy C.
Na wszystkich stanowiskach pomiarowych odnotowano podwyższone stężenie benzo(α)pirenu
przekraczające poziom docelowy (1 ng/m3), w związku z czym wszystkie strefy województwa, w tym
i Poznań, zostały zaliczone do klasy C.
Z uwagi na występowanie w ubiegłych latach na obszarze Poznania przekroczeń
dopuszczalnych poziomów pyłu PM10 oraz benzo(α)pirenu konieczne było podjęcie działań, których
realizacja doprowadziłaby do zmniejszenia emisji wspomnianych zanieczyszczeń do poziomów
pozwalających na dotrzymanie obowiązujących standardów jakości powietrza atmosferycznego. Dla
pyłu PM10 program naprawczy dla Poznania został opracowany już w 2007 r. Wojewoda Wielkopolski
wydał na mocy Rozporządzenia Nr 39/07 z dnia 31 grudnia 2007 r. Program ochrony powietrza dla
24
25
Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2014, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Poznaniu, Poznań 2015 r.
art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska
17
strefy – aglomeracja Poznań26, określający m.in. podstawowe kierunki działań, których podjęcie było
niezbędne do przywrócenia standardów jakości powietrza w całej strefie. Realizacja wspomnianych
zadań nie doprowadziła jednak do wyeliminowania przekroczeń dopuszczalnych stężeń pyłu PM10
w powietrzu. Z uwagi na powyższe, w 2012 r. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
przystąpił do aktualizacji programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja poznańska w zakresie
pyłu PM10, który został zatwierdzony uchwałą Nr XXIX/561/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego
z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Aktualizacji Programu ochrony powietrza dla strefy: Aglomeracja
Poznań (strefa Miasto Poznań) w woj. Wielkopolskim27. We wspomnianym dokumencie przedstawiono
szereg działań naprawczych, których realizacja ma doprowadzić do zmniejszenia stężeń pyłu PM10
w granicach miasta do poziomów dopuszczalnych. W kontekście projektów mpzp najbardziej istotne
są działania naprawcze, polegające na wprowadzaniu odpowiednich rozwiązań i zapisów, dotyczących
m. in. kształtowania zabudowy w sposób zapewniający przewietrzanie miasta oraz ustalenia zakazu
stosowania paliw stałych w obrębie projektowanej zabudowy w przypadku stosowania indywidualnych
systemów grzewczych (w zakresie wynikającym z przepisów odrębnych, w tym §132 ust. 2
rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).
W roku 2012, z uwagi na występowanie w obrębie poszczególnych stref przekroczeń poziomu
docelowego dla benzo(α)pirenu, Sejmik Województwa Wielkopolskiego podjął również uchwałę
w sprawie Programu ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja
Poznańska, Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej oraz strefy pilsko-złotowskiej w woj.
Wielkopolskim28. Program wskazuje na szereg koniecznych do przeprowadzenia działań naprawczych,
przy czym z punktu widzenia dokumentów planistycznych najbardziej istotne są działania naprawcze
polegające na uwzględnianiu w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących
ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami. Działania te obejmują konieczność uwzględniania
w nowotworzonych lub aktualizowanych planach wymogów dotyczących zaopatrywania w ciepło
nowopowstających budynków z nośników niepowodujących nadmiernej emisji zanieczyszczeń do
powietrza oraz projektowanie linii zabudowy z uwzględnieniem przewietrzania miasta. Podjęcie działań
mających na celu ograniczenie emisji benzo(α)pirenu do poziomów umożliwiających dotrzymanie
obowiązujących standardów, jest szczególnie ważne w kontekście dużej szkodliwości benzo(α)pirenu
dla zdrowia ludzkiego (duża toksyczność przewlekła), a także roślinności, gleb i wody.
2.11.
Klimat akustyczny
Obszar objęty opracowaniem mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu położony jest w południowowschodniej części miasta Poznania. Granice projektu planu wyznaczają ulice: od północnego-wschodu
– ul. Piaśnicka z trasą tramwajową (znajdującą się poza granicami projektu planu), od południowegowschodu – ul. Kurlandzka (poza granicami projektu planu, poniżej której biegnie bardzo ruchliwa
ul. Szwedzka), od południowego-zachodu – ul. Wiatraczna i ul. B. Krzywoustego (poza granicami
projektu planu), a od północnego-zachodu – ul. Chartowo, z trasą tramwajową na odcinku projektu
planu.
Obecnie, w granicach przedmiotowego opracowania znajduje się przede wszystkim zabudowa
mieszkaniowa wielorodzinna średniowysoka i wysoka (5-cio, 12-to i 18-to kondygnacyjna), wraz
z usługami towarzyszącymi w parterach budynków, obiekty handlowo-usługowe, kościół
pw. św. Marka Ewangelisty, Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 4 im. ks. prof. Józefa Tischnera,
przedszkola nr 73 („Zielony Gaik”) i nr 144 („Wesoła Gromadka”), żłobek „Michałki”, zieleń urządzona
oraz nieurządzona, którym towarzyszy istniejący układ ulic wewnętrznych i osiedlowych pieszych
szlaków komunikacyjnych, parkingów naziemnych i ogólnodostępnych miejsc postojowych z zielenią
towarzyszącą.
Analizowany obszar projektu planu otoczony jest zabudową mieszkaniową wielorodzinną,
skupioną w ramach osiedli ratajskich: Lecha i Rusa, a także terenami komunikacyjnymi (ul. Kurlandzka
i ul. Szwedzka, ul. B. Krzywoustego). W granicach projektu planu znajdują się ulice: Wiatraczna,
Chartowo i Piaśnicka. W dalszej odległości od omawianego terenu – po zachodniej i północnozachodniej stronie ul. B. Krzywoustego – znajduje się zabudowania mieszkaniowa wielorodzinna
osiedli: Orła Białego i Stare Żegrze oraz – od strony południowo-wschodniej – tereny
26
27
28
Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r.
Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia 15.01.2013 r., poz. 508
Uchwała Nr XXIX/566/12 z dnia 17 grudnia 2012 r.; Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia 15.01. 2013 r., poz. 509
18
wielkopowierzchniowego handlu (w tym przede wszystkim Centrum Handlowe M1, IKEA, zajezdnia
tramwajowa na Franowie, jak również Kompania Piwowarska SA).
Obsługę komunikacyjną na analizowanym obszarze projektu planu i w jego otoczeniu
zapewniają zarówno ulice główne ruchu przyspieszonego (B. Krzywoustego, Szwedzka
– fragment południowego odcinka III Ramy Komunikacyjnej m. Poznania), ulice główne (Chartowo),
ulice zbiorcze (Piaśnicka, Kurlandzka, Wiatraczna) oraz wewnętrzne ulice osiedlowe (o znacznych
ograniczeniach ruchowych, co służy bezpieczeństwu mieszkańców tego osiedla). Analizowany obszar
projektu planu jest objęty również zbiorową komunikacją publiczną autobusową i tramwajową
(ul. Chartowo i ul. Piaśnicka).
Tereny w obszarze analizowanego projektu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „Osiedle Czecha” w Poznaniu, o obecnym zagospodarowaniu i użytkowaniu, podlegają
w większości ochronie akustycznej w środowisku – na mocy przepisów ustawy Prawo ochrony
środowiska29 oraz przepisów wykonawczych, czyli rozporządzenia w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku30 (które znacząco złagodziło wcześniejsze wymagania akustyczne dla
terenów zabudowy narażonych na oddziaływanie hałasu komunikacyjnego, w tym wypadku hałasu
samochodowego i tramwajowego, będące przedmiotem poprzedniego rozporządzenia31,
obowiązującego w dziedzinie oddziaływania tego typu źródeł hałasu komunikacyjnego – do dnia
1 października 2012 r.).
Ochroną akustyczną w środowisku objęte są tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej,
a także tereny zabudowy usług oświaty, tj. teren Zespołu Szkół Ogólnokształcących Nr 4
im. ks. prof. Józefa Tischnera, tereny przedszkoli: nr 73 („Zielony Gaik”) i nr 144 („Wesoła
Gromadka”) oraz teren żłobka „Michałki” – czyli tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym
pobytem dzieci i młodzieży. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, powodowanego przez drogi,
w tym trasy tramwajowe, wyrażone wskaźnikami długookresowego średniego poziomu dźwięku LDWN
(w porze dzienno-wieczorno-nocnej) i LN (w porze nocnej), które to wskaźniki mają zastosowanie
do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem – wynoszą aktualnie:
w przypadku terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – L*DWN = 68 dB i L*N = 59 dB,
a w przypadku terenów zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży –
L*DWN = 64 dB i L*N = 59 dB.
Zasięgi oddziaływania hałasu samochodowego i tramwajowego, wyrażone za pomocą
wskaźników LDWN i LN, dla terenów objętych ochroną akustyczną w środowisku, na wysokości
obserwatora 4 m od poziomu terenu, zdefiniowane są w obszarze analizowanego obszaru projektu
planu – na podstawie Mapy akustycznej miasta Poznania 201232: w załączniku nr 5 – dla hałasu
samochodowego – dla ul. B. Krzywoustego (poza planem) i równoległej do niej ul. Wiatracznej,
a także ul. Chartowo oraz ul. Kurlandzkiej (poza planem), oraz w załączniku nr 6 – dla hałasu
tramwajowego – tylko dla trasy biegnącej w ul. Chartowo.
Załącznik nr 5 nie zawiera informacji o oddziaływaniu akustycznym hałasu samochodowego
od ulic wewnętrznych, osiedlowych, zlokalizowanych w obszarze planu, oraz od ul. Szwedzkiej (poza
planem), natomiast załącznik nr 6 nie ilustruje zasięgów oddziaływania oddanej niedawno do ruchu
– latem 2012 r. – linii tramwajowej na Franowo (biegnącej wzdłuż ul. Piaśnickiej).
Z analizy plansz na załączniku nr 5 wynika, że hałas samochodowy zawsze przekracza
dopuszczalne standardy akustyczne w środowisku, L*DWN = 68 dB (w porze dzienno-wieczorno-nocnej)
oraz L*N = 59 dB (w porze nocnej), na granicy terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej.
Wzdłuż północno-zachodniej granicy terenu zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej wysokiej
Osiedla Czecha z ul. Chartowo (w granicach opracowania) – poziom hałasu samochodowego kształtuje
się na poziomie ok. LDWN = 76 dB w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz ok. LN = 70 dB w porze
nocnej. Oznacza to, że przekroczenia dopuszczalnych standardów akustycznych w środowisku – na
granicy terenu zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – wynoszą ok. ∆LDWN = 8 dB w porze dziennowieczorno-nocnej oraz ok. ∆LDWN = 11 dB w porze nocnej. W większej odległości od źródła hałasu
samochodowego (ul. Chartowo), na linii zabudowy mieszkaniowej (18-to kondygnacyjnej), poziom
hałasu jest niższy i wynosi odpowiednio: ok. LDWN = 71-72 dB i LN = 62-63 dB. Oznacza to, że
dopuszczalny poziom hałasu samochodowego w środowisku, na wysokości 4 m – na linii tej zabudowy
29
30
31
32
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, tekst jednolity, ze zmianami)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
(tekst jednolity, Dz. U. z 2014 r., poz. 112)
(tekst jednolity, Dz. U. z 2014 r., poz. 112)
Mapa akustyczna miasta Poznania 2012, Część I, AkustiX, WOŚ UMP, listopad 2012
19
mieszkaniowej jest przekraczany o ok. ∆LDWN, N = 3-4 dB, odpowiednio w porze dzienno-wieczornonocnej i porze nocnej. Poziom hałasu samochodowego od ul. Chartowo osiąga wartości dopuszczalne
w środowisku – w odległości od granicy terenu komunikacji (z terenem zabudowy mieszkaniowej) –
ok. 40-45 m w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz ok. 60 m w porze nocnej.
Wzdłuż południowo-wschodniej granicy terenu zabudowy mieszkaniowej Osiedla Czecha
z ul. Kurlandzką (poza planem) – poziom hałasu samochodowego kształtuje się na poziomie ok.
LDWN = 71-74 dB w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz ok. LN = 62-65 dB w porze nocnej. Oznacza
to, że przekroczenia dopuszczalnych standardów akustycznych w środowisku – na granicy terenu
komunikacji ul. Kurlandzkiej z terenem zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – wynoszą ok.
∆LDWN, N = 3-6 dB w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz porze nocnej. Wzdłuż budynku 12-to
kondygnacyjnego (od strony wschodniej do załamania) – poziom hałasu kształtuje się w przedziale
wartości odpowiednio: ok. LDWN = 65-68 dB oraz ok. LN = 55-58 dB, a więc nie przekracza
dopuszczalnych standardów dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (ale poziom ten nie
uwzględnia odcinka bardzo ruchliwej ul. Szwedzkiej). Z kolei, wzdłuż krótszego odcinka tego budynku
oraz wzdłuż budynku 5-cio kondygnacyjnego, położonego bliżej skrzyżowania ul. Kurlandzkiej
z ul. Wiatraczną (oraz skrzyżowania z ul. Szwedzką i ul. B. Krzywoustego) – warunki akustyczne są już
dużo gorsze a poziomy hałasu wyższe: ok. LDWN = 73-65 dB i ok. LN = 63-60 dB. Oznacza to, że
wzdłuż linii zabudowy poziom dopuszczalny w środowisku jest maksymalnie przekraczany
o ok. ∆LDWN, N = 5-4 dB (budynek 5-cio kondygnacyjny), w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz
o ok. ∆LDWN, N = 4 dB w porze nocnej. Poziom hałasu samochodowego od ul. Kurlandzkiej osiąga
wartości dopuszczalne w środowisku, w odległości od południowo-wschodniej granicy projektu planu:
poza sąsiedztwem skrzyżowania ul. Kurlandzkiej z ul. Wiatraczną (oraz węzła ul. B. Krzywoustego
z ul. Szwedzką) – w odległości ok. 20 m w porze dzienno-wieczorno-nocnej i porze nocnej,
a w sąsiedztwie tego skrzyżowania – w odległości odpowiednio ok. 25-45 m i ok. 30-50 m.
Mapa akustyczna miasta Poznania 201233, jak już wspomniano nie informuje o zagrożeniu
akustycznym od ul. Szwedzkiej, która jest fragmentem południowego odcinka III Ramy
Komunikacyjnej m. Poznania, o dużym natężeniu ruchu.
Od strony południowo-zachodniej, czyli od strony ul. Wiatracznej i ul. B. Krzywoustego,
warunki akustyczne kształtują się następująco: na granicy terenu zabudowy mieszkaniowej z terenem
komunikacji (ul. Wiatraczna), poziom hałasu samochodowego wynosi odpowiednio ok. LDWN = 7172 dB oraz ok. LN = 64-65 dB, przekraczając dopuszczalne standardy akustyczne w środowisku o ok.
∆LDWN = 3-4 dB w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz ∆LN = 5-6 dB porze nocnej. Z kolei, wzdłuż
dwu budynków 5-cio kondygnacyjnych poziom hałasu wynosi kolejno: ok. LDWN = 71-65-71 dB i ok.
LN = 64-58-60-62 dB, natomiast wzdłuż budynku 12-to kondygnacyjnego (położonego bliżej
skrzyżowania z ul. Chartowo, ale poprzedzonego parkingiem) – ok. LDWN = 71-65 dB oraz
ok. LN = 62-60 dB. Oznacza to, że również wzdłuż tych budynków występują przekroczenia
dopuszczalnych standardów akustycznych w środowisku. Poziom hałasu samochodowego od strony
ul. Wiatracznej i ul. B. Krzywoustego osiąga wartości dopuszczalne w środowisku, w odległości
od południowo-zachodniej granicy projektu planu – ok. 100 m w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz
ok. 120 m w porze nocnej.
Z powyższego wynika, że dopuszczalne standardy akustyczne w środowisku – od hałasu
samochodowego – nie są w większości zapewnione nie tylko na granicach terenów zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej, ale także na wysokości budynków mieszkalnych – położonych najbliżej
zewnętrznych granic projektu planu. Na podstawie faktycznego zagospodarowania obszaru Osiedla
Czecha można by uznać, że najkorzystniejsza sytuacja występuje od strony ul. Kurlandzkiej, ponieważ
istniejąca zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna odsuwa się od granicy projektu planu – od rejonu
węzła ul. B. Krzywoustego w kierunku ul. Piaśnickiej. Z drugiej strony jednak brak jest informacji
o całkowitym zagrożeniu hałasem samochodowym od układu komunikacyjnego z tej strony Osiedla
Czecha, bowiem w Mapie akustycznej miasta Poznania 201234 brakuje informacji o oddziaływaniu
ul. Szwedzkiej.
Obecnie nie stwierdza się zagrożeń akustycznych w środowisku, związanych z występowaniem
innych zidentyfikowanych źródeł hałasu samochodowego, zlokalizowanych w obszarze projektu planu,
czyli związanych z przejazdami pojazdów ulicami publicznymi i wewnętrznymi – w części wewnętrznej
Osiedla Czecha, chociaż zakłócenia takie mogą występować. Brak jest jednak informacji o ich
uciążliwym akustycznie odbiorze.
33
34
jw.
20
Ponadto, ponieważ dokumentacja Mapy akustycznej miasta Poznania 201235 ilustruje zasięgi
oddziaływania dla obserwatorów umieszczonych na wysokości 4 m nad poziomem terenu, warunki
akustyczne na wyższych piętrach mogą różnić się od przedstawionych, szczególnie w przypadku
budynków 12-to i 18-to kondygnacyjnych. Z uwagi na większe odległości obserwatora od źródła
hałasu, poziomy dźwięku będą raczej mniejsze. Niemniej, odczuwalne wrażenie uciążliwości
akustycznej może być gorsze – z uwagi na większy na wyższych kondygnacjach wpływ oddziaływania
innych źródeł zagrożeń akustycznych, rozmieszczonych dalej od osiedla, czyli wyższe tło akustyczne
w środowisku.
W związku z tym, że dopuszczalne maksymalne poziomy dźwięku w środowisku, wymagane
dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – L*DWN = 68 dB w porze dzienno-wieczornonocnej oraz L*N = 59 dB w porze nocnej, nie są zapewnione wzdłuż elewacji większości budynków
mieszkalnych, rozmieszczonych najbliżej zewnętrznych granic terenu Osiedla Czecha, ale także
wszędzie tam gdzie poziom dźwięku na zewnątrz budynku przekracza poziomy: L*Aeq D = 60 dB
(wyznaczone w czasie 8-miu najniekorzystniejszych, kolejno po sobie następujących godzin pory
dziennej) oraz L*Aeq N = 50 dB (wyznaczone w czasie najmniej korzystnej półgodziny pory nocnej)
– które to poziomy gwarantują wymagany komfort akustyczny wewnątrz pomieszczeń zamkniętych,
przy zastosowaniu przegród zewnętrznych o standardowych parametrach izolacyjności akustycznej
(według wymagań polskich norm, stosowanych w dziedzinie akustyki budowlanej) – należy
zastosować już w stanie aktualnym rozwiązania z dziedziny akustyki budowlanej, w tym przede
wszystkim okna dźwiękoszczelne. Zastosowanie takich rozwiązań wynika m.in. z obowiązujących
przepisów rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie36 (DZIAŁ IX, § 325, ust. 2), które dopuszczają lokalizację budynków z pomieszczeniami
przeznaczonymi na pobyt ludzi w strefach ponadnormatywnych oddziaływań źródeł hałasu i mówią:
„Budynki z pomieszczeniami wymagającymi ochrony przed zewnętrznym hałasem i drganiami należy
chronić przed tymi uciążliwościami poprzez … racjonalne rozmieszczenie pomieszczeń w budynku
i zapewnienie wymaganej izolacyjności przegród zewnętrznych.”.
Z analizy plansz na załączniku nr 6 wynika, że hałas tramwajowy nie stanowi zagrożenia
w otaczającym środowisku – w terenie zabudowy mieszkaniowej Osiedla Czecha. Poziom hałasu
tramwajowego z ul. Chartowo kształtuje się w wzdłuż północno-zachodniej granicy terenu zabudowy
mieszkaniowej Osiedla Czecha – na poziomie ok. LDWN = 60-58 dB w porze dzienno-wieczorno-nocnej
oraz ok. LN = 50 dB w porze nocnej.
Hałas tramwajowy od nowego odcinka linii na Franowo, który biegnie obok ul. Piaśnickiej
– wzdłuż północno-wschodniej granicy terenu opracowania (ale poza planem), nie został zilustrowany
w nowej Mapie akustycznej miasta Poznania 201237, co może wynikać z faktu, że badania akustyczne
zakończono przed oddaniem tego odcinka do ruchu.
W związku z powyższym, nie zachodzą okoliczności uzasadniające uwzględnienie w dalszych
pracach nad projektem planu wniosków Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu38,
dotyczących potrzeby zastosowania urządzeń lub konstrukcji zapewniających ograniczenie szkodliwego
oddziaływania drgań i hałasu od taboru szynowego. Nie zachodzi również potrzeba odsunięcia
budynków mieszkalnych od torowisk tramwajowych w ul. Chartowo i ul. Piaśnickiej, bo są one
zlokalizowane w bezpieczniej odległości od nich, odpowiednio ok. 40 m i ponad 80 m.
Teren zabudowy usługowej – usług oświaty, czyli dwa przedszkola – nr 73 („Zielony Gaik”)
oraz nr 144 („Wesoła Gromadka”), żłobek „Michałki” oraz Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 4
są zlokalizowane wewnątrz osiedla – w obszarach o dobrych, a nawet bardzo dobrych warunkach
akustycznych w środowisku. Na wszystkie wyżej wymienione tereny i obiekty usług oświaty
potencjalnie oddziałuje jedynie hałas samochodowy (załącznik nr 5), ale o wartościach nie
przekraczających dopuszczalnych standardów. Teren przedszkola nr 144 znajduje się w obszarze
o poziomie dźwięku sięgającym maksymalnie do ok. LDWN = 55 dB w porze dzienno-wieczorno-nocnej,
a przy budynku tego przedszkola poziom dźwięku już nie przekracza tej wartości. Położony niedaleko
przedszkola żłobek „Michałki” charakteryzują porównywalne wartości poziomów dźwięku na granicach
terenu i przy budynku żłobka. Teren przedszkola nr 73, położony w południowej części analizowanego
obszaru projektu planu, mimo nieodległego sąsiedztwa hałaśliwych ulic: Kurlandzkiej i Szwedzkiej,
35
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, ze zmianami)
37
36
38
Pismo Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu, z dnia 21 września 2012 r. (znak: TNN/073/584/2913/
2012)
21
także znajduje się w obszarze o dobrych warunkach akustycznych w środowisku, bo zasłonięty jest
budynkami mieszkalnymi. Tutaj również poziom dźwięku sięga maksymalnie do ok. LDWN = 55 dB
w porze dzienno-wieczorno-nocnej, a przy budynku przedszkola poziom dźwięku nie przekracza już
nawet tej wartości. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 4 także osłonięty jest budynkami
mieszkalnymi i charakteryzuje się porównywalnymi warunkami akustycznymi w środowisku. Warunki
akustyczne w środowisku w porze nocnej są relatywnie jeszcze lepsze i nie wymagają
charakteryzowania, w związku z dzienną funkcją tych obiektów.
Z powyższego wynika, że dopuszczalny maksymalny poziom hałasu w środowisku, wyrażony
wskaźnikiem długookresowego średniego poziomu dźwięku L*DWN = 64 dB (w porze dziennowieczorno-nocnej) – jest zapewniony dla ww. funkcji terenów i obiektów, czyli terenów zabudowy
związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.
Na obszarze objętym opracowaniem nie są zlokalizowane zakłady przemysłowe. Nie stwierdza
się również uciążliwości akustycznych w środowisku zewnętrznym, związanych z występowaniem usług
czy innych źródeł hałasu, czyli oddziaływań tzw. „pozostałych obiektów i działalności będącej źródłem
hałasu” – o zdefiniowanych, znacznie zaostrzonych, dopuszczalnych poziomach hałasu w środowisku,
chociaż zakłócenia takie mogą występować. Do tego typu obiektów można zaliczyć zlokalizowane
w obszarze planu: usługi w parterach budynków (sklepy, punkty usługowe), obiekty handlowousługowe (pawilony handlowe, pawilony wielobranżowe, dealer samochodowy wraz z punktem obsługi
pojazdów, drobne, osiedlowe sklepy), a także kościół pw. św. Marka Ewangelisty, jak również place
zabaw i boiska (także przy obiektach usług oświaty), parkingi i ogólnodostępne miejsca postojowe. Nie
ma jednak informacji o uciążliwym akustycznie oddziaływaniu takich potencjalnych źródeł hałasu.
Hałas lotniczy, związany z przelotami samolotów na lotnisko Poznań-Ławica oraz PoznańKrzesiny – na podstawie informacji zawartych w aktualnej Mapie akustycznej miasta Poznania 201239
– nie obejmuje granic obszaru projektu planu.
Podobnie, na obszar projektu planu nie oddziałuje ponadnormatywnie hałas kolejowy,
w związku ze znacznym oddaleniem torowisk i szlaków kolejowych, w tym przede wszystkim –
położona najbliżej obszaru opracowania – kolejowa stacja przeładunkowa na Franowie, a także trasy
linii kolejowych: nr 272 Kluczbork – Poznań Główny, nr 352 Swarzędz – Poznań Starołęka oraz nr 394
Poznań Krzesiny – Kobylnica.
Podsumowując należy stwierdzić, że w stanie istniejącym warunki akustyczne w środowisku,
w obszarze projektu planu „Osiedle Czecha” w Poznaniu są bardzo korzystne wewnątrz osiedla – dla
wszystkich zlokalizowanych tam funkcji terenów i obiektów, wymagających zapewnienia odpowiednich
standardów akustycznych w środowisku, a więc dla rozmieszczonych tam terenów i obiektów usług
oświaty oraz budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Niekorzystne warunki akustyczne w środowisku
charakteryzują fragmenty terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i budynki mieszkalne –
zlokalizowane wzdłuż zewnętrznych granic analizowanego obszaru.
Oddziaływanie akustyczne tras tramwajowych, z ul. Chartowo (i ul. Piaśnickiej), jest znikome.
Obszar projektu planu nie jest skażony hałasem kolejowym i hałasem lotniczym.
2.12.
Jakość wód
Na obszarze projektu planu nie występują wody powierzchniowe (jedynie w skrajnej
południowo-wschodniej części przepływa skanalizowany ciek Piaśnica). W związku, z powyższym nie
przedstawia się informacji w tym zakresie.
Natomiast jeśli chodzi o wody podziemne, to Miasto Poznań (zatem i teren objęty
przygotowywanym planem) położone jest w obrębie jednolitej części wód podziemnych (JCWPd)
nr 62. Na ocenę jakości tych wód sumarycznie wpływają wyniki badań dokonane w kilkudziesięciu
punktach pomiarowo-kontrolnych rozlokowanych na terenie powiatu poznańskiego w zasięgu JCWPd
nr 62. Żaden z punktów pomiarowych nie był położony w granicy miasta Poznania. Oceny jakości wód
podziemnych są wykonywane w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r.
w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. Zakres badań do oceny jakości wód
obejmuje wskaźniki ogólne takie jak: odczyn, temperatura, przewodność elektrolityczna, tlen
rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny oraz wskaźniki nieorganiczne: amoniak, antymon, arsen,
azotany, azotyny, bor, bar, beryl, chlorki, chrom, cyjanki, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, kobalt,
magnez, molibden, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, tytan,
39
22
wapń, wodorowęglany, fenole, żelazo. Oceną jakości wód podziemnych zajmuje się Państwowy
Instytut Geologiczny (PIG) w Warszawie40.
Zgodnie z informacjami prezentowanymi przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, stan
chemiczny wód JCWPd nr 62 (oceniany w latach 2011-2013) określony został jako dobry, podobnie
jak stan ilościowy (oceniany w roku 2010 i 2012)41
2.13.
Dziedzictwo kulturowe
W granicach omawianego projektu planu – w jego północno-wschodniej części zlokalizowany
jest zabytkowy Fort IIa (Thümen), wpisany do rejestru zabytków decyzją nr A 245 z dnia 25 maja
1983 r. Fort ten wchodzi w skład XIX-wiecznego Systemu Fortyfikacji Poznańskich, który tworzy
18 fortów poznańskich. Jako jeden z 9 fortów pośrednich Twierdzy Poznań nowego typu, został
wybudowany w pobliżu wsi Chartowo, podczas modernizacji twierdzy w latach 1887 – 198642.
3.
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
REALIZACJI PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW
CHRONIONYCH NA PODSTAWIE USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY
Na obszarze objętym projektem mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu, przy zbiegu ul. Piaśnickiej
i ul. Kurlandzkiej, znajduje się Fort IIa (Thümen). Fort ten wchodzi w skład zabytkowego XIXwiecznego Systemu Fortyfikacji Poznańskich. Stanowi również element obszaru objętego formą
ochrony przyrody – obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty – „Fortyfikacje w Poznaniu”
(PLH300005), powołanego w celu ochrony unikatowych miejsc zimowania nietoperzy. Cały OZW
„Fortyfikacje w Poznaniu” obejmuje 18 fortów (forty główne I-IX i forty pośrednie Ia-IXa), Cytadelę
(dawny Fort Winiary), a także schrony zlokalizowane przy ul. Mazowieckiej, ul. Wojska Polskiego oraz
na terenie parku Sołackiego.
Z opinii chiropterologicznej, sporządzonej na potrzeby projektu planu „Osiedle Czecha”43,
wynika, że w Forcie IIa notowano 7 gatunków nietoperzy, w tym dwa – mopek (Barbastella
barbastellus) oraz nocek duży (Myotis myotis) – to gatunki wymienione w II Załączniku Dyrektywy
Siedliskowej, w oparciu o którą wyznaczono OZW „Fortyfikacje w Poznaniu”. Wszystkie gatunki
występujące w obrębie Fortu IIa objęte są ochroną gatunkową na podstawie rozporządzenia Ministra
Środowiska o ochronie gatunkowej zwierząt. Z ww. opinii wynika również, że z uwagi na stosunkowo
niewielką liczebność nietoperzy notowanych w Forcie IIa (maksymalnie 35 osobników w 2003 r.) nie
jest on kluczowym zimowiskiem dla nietoperzy i jest zaliczany do zimowisk o średnim znaczeniu
w skali całego obszaru „Fortyfikacje w Poznaniu”.
Do najważniejszych zagrożeń dla utrzymania miejsc hibernacji nietoperzy, dotyczących
wszystkich gatunków nietoperzy, należy zaliczyć zmiany warunków panujących w obrębie zimowisk,
zwłaszcza warunków mikroklimatycznych (temperatury, wilgotności, przepływu powietrza), świetlnych,
i fonicznych, a także obecność człowieka w fortach w trakcie hibernacji nietoperzy, powodująca ich
wybudzanie i płoszenie. W przypadku Fortu IIa drugie zagrożenie jest bardzo realne, ponieważ mimo
ogrodzenia obiektu jest on często penetrowany przez niepowołane osoby. Należy zatem dążyć do
maksymalnego ograniczenia pojawienia się niekorzystnych zmian lub też wyłączenia części obiektu
obejmującego przestrzenie wykorzystywane przez nietoperze z użytkowania. Istotnym działaniem
mającym wpływ na utrzymanie istniejących miejsc zimowania nietoperzy jest także utrzymanie zieleni
wysokiej występującej wokół fortu, w obrębie obecnego terenu parkowego.
Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzono konieczność uwzględnienia ograniczeń
w zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu Fortu IIa, wynikającą z włączenia terenu Fortu IIa
w Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000. Należy zapewnić właściwe warunki ochrony
występujących tu siedlisk, poprzez wykluczenie możliwości wprowadzania zmian funkcjonalnoprzestrzennych, które mogłyby spowodować znaczące negatywne oddziaływania na przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz jego integralność. Zasadnym jest też zaproponowanie
odpowiednich zapisów w zakresie ochrony środowiska, których przestrzeganie wyeliminuje ryzyko
pojawienia się istotnych, niekorzystnych oddziaływań, wynikających ze sposobu zagospodarowania
40
Ocena jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych sieci krajowej w ramach monitoringu operacyjnego stanu
chemicznego wód podziemnych w 2013 r./wg. badań PIG/
41
www.gios.gov.pl
42
Diagnoza stanu istniejącego zespołu 18 fortów zewnętrznego pierścienia fortyfikacji w Poznaniu – Fort Thumen, Autorska
Pracownia arch. Maciej Małachowicza, Poznań – Wrocław 2009 r./2010 r.
43
23
i użytkowania terenów sąsiednich, zlokalizowanych poza zasięgiem granic obszaru podlegającego
ochronie.
Na obszarze mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu, oprócz nietoperzy zimujących w Forcie IIa,
notowane są też gatunki innych zwierząt objętych ochroną gatunkową44, w tym głównie gatunki
chronionych ptaków, wskazane w rozdziale 2.8. prognozy. W związku z powyższym, w trakcie
realizacji wszelkich inwestycji, również tych stanowiących realizację ustaleń planu miejscowego, należy
respektować zakazy i ograniczenia, ustanowione w przepisach odrębnych w stosunku do chronionych
gatunków zwierząt, w tym w ustawie o ochronie przyrody, rozporządzeniu w sprawie ochrony
gatunkowej zwierząt. Dotyczą one m.in. zakazu niszczenia siedlisk i ostoi chronionych gatunków
zwierząt, zabijania i okaleczania chronionych gatunków zwierząt, niszczenia ich gniazd, płoszenia
i niepokojenia chronionych gatunków zwierząt.
Poza ww. obszarem OZW „Fortyfikacje w Poznaniu” oraz gatunkami objętymi ochroną
gatunkową, w obszarze opracowania nie występują cenne zasoby przyrodnicze, objęte prawną
ochroną w formie: parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru
chronionego krajobrazu, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, użytku ekologicznego, stanowiska
dokumentacyjnego, pomników przyrody, ustanowione w trybie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody45. Na omawianym obszarze nie występują również pozostałe obszary chronione,
podlegające ochronie na podstawie innych przepisów odrębnych, tj. lasy, grunty rolne, główne
zbiorniki wód podziemnych, strefy ochronne ujęć wody, obszary ciche w aglomeracji. Omawiany
obszar nie jest również zlokalizowany w zasięgu obszarów, na których obowiązują ograniczenia
w zagospodarowaniu i użytkowaniu terenów, np. obszarów ograniczonego użytkowania lub obszarów
narażonych na niebezpieczeństwo powodzi.
Należy również podkreślić, że środowisko przyrodnicze i krajobraz analizowanych terenów
w całości zostały zantropizowane i pozbawione naturalnych uwarunkowań siedliskowych. Rozwój
rozległych terenów zabudowanych w otoczeniu osiedla Czecha oraz licznych szlaków pozbawił również
omawiany obszar powiązań przyrodniczych z cennymi przyrodniczo obszarami wchodzącymi w skład
strukturalnych klinów zieleni (wschodniego i południowego klina zieleni).
Biorąc powyższe pod uwagę, nie stwierdzono występowania ograniczeń w realizacji założeń
projektu mpzp, wynikających z występowania w granicach projektu planu innych obszarów i obiektów
prawnie chronionych oraz obszarów cennych przyrodniczo, poza wyżej wymienionymi OZW
„Fortyfikacje w Poznaniu” i chronionymi gatunkami zwierząt.
Nie stwierdzono również występowania istotnych problemów ochrony środowiska
wynikających z braku dostępu do sieci infrastruktury technicznej. Obszar osiedla jest wyposażony we
wszystkie niezbędne elementy infrastruktury technicznej, wymienione w niniejszej prognozie
w rozdziale 2.1. Poprawne funkcjonowanie systemów zaopatrzenia w wodę i ciepło oraz
odprowadzania ścieków w sposób znaczący zmniejsza ryzyko poważnego zanieczyszczenia
poszczególnych elementów środowiska. W przypadku magistrali cieplnej, magistrali wodociągowej,
kolektora sanitarnego i kolektora deszczowego, stosownie do wniosków gestorów tych sieci,
ograniczenia w zagospodarowaniu polegają na zakazie lub ograniczeniu lokalizacji zabudowy
i wysokich nasadzeń nad sieciami oraz w tzw. strefach ochronnych (pasach roboczych), pasach
terenów niezbędnych do prawidłowego prowadzenia prac eksploatacyjnych. Szerokości te ustalane są
przez gestorów sieci.
Do istniejących na analizowanym obszarze problemów związanych z ochroną środowiska
należy z kolei zagrożenie hałasem samochodowym i przekroczenia dopuszczalnych standardów
akustycznych w środowisku – na granicach terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, i nie
tylko, bo również na elewacjach budynków zlokalizowanych zewnętrznie na Osiedlu Czecha, tj. wzdłuż
ul. Chartowo, przy skrzyżowaniu ul. Kurlandzkiej i ul. Wiatracznej oraz wzdłuż ul. Wiatracznej.
Hałas komunikacyjny samochodowy w obszarze projektu planu związany jest przede
wszystkim z natężeniem ruchu komunikacyjnego. Największe zagrożenia wiążą się z sąsiedztwem
ul. B. Krzywoustego, która jest fragmentem drogi krajowej nr 11 – w granicach miasta Poznania,
w związku z czym poza ruchem lokalnym, prowadzi również ruch tranzytowy do i z Poznania. Z kolei,
ul. Chartowo charakteryzuje się również dużym natężeniem ruchu, ale już bez dużego udziału ruchu
tranzytowego. Ponadto, zagrożenie może występować także od strony ul. Szwedzkiej (poza planem),
bo rozpoznanie zagrożenia hałasem samochodowym od strony ul. Kurlandzkiej nie jest zadowalające,
44
na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.
U. z 2014 r. poz. 1348)
45
tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 627, ze zmianami
24
bowiem aktualna Mapa akustyczna miasta Poznania 201246 nie podaje informacji o oddziaływaniu
ul. Szwedzkiej, która stanowi fragment południowego odcinka III Ramy Komunikacyjnej m. Poznania,
jeszcze w całości niezrealizowanej.
4.
4.1.
INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU
Cel opracowania projektu planu
Zgodnie z uzasadnieniem do uchwały Nr XXXV/512/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia
10 lipca 2012 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „Osiedle Czecha” w Poznaniu głównym celem sporządzanego planu jest
zabezpieczenie racjonalnego rozwoju przestrzennego osiedla, a w szczególności ochrony terenów
rekreacyjnych i mieszkaniowych przed ich dogęszczaniem. Sporządzenie i uchwalenie miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego dla analizowanego w prognozie obszaru pozwoli na:
• stworzenie całościowych zapisów dla osiedla jako spójnego założenia urbanistycznego;
• sformułowanie szczegółowych zasad dla terenów mieszkaniowych, usługowych, terenów zieleni
urządzonej oraz terenów dotychczas niezagospodarowanych, umożliwiając ich uporządkowanie
pod względem funkcjonalno-przestrzennym, przy jednoczesnym zapewnieniu im prawidłowej
dostępności komunikacyjnej;
• określenie zasad obsługi zabudowy elementami infrastruktury technicznej;
• jednoznaczne określenie granic terenów zieleni i zasad ich ochrony;
• stworzenie podstawy prawnej do wydawania decyzji administracyjnych na wyżej wymienionym
obszarze.
Uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia mpzp dla omawianego obszaru wywołano
na wniosek Radnego Rady Miasta Poznania. Wniosek dotyczył objęcia miejscowymi planami
zagospodarowania przestrzennego terenów wszystkich osiedli ratajskich.
W chwili obecnej, większość terenów znajdujących się w granicach obszaru objętego
ustaleniami mpzp zagospodarowana jest już budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi wraz
z infrastrukturą towarzyszącą, obiektami handlowymi i usługowymi (usługi oświaty, sakralne) oraz
zielenią urządzoną. Ustalenia urbanistyczne dla obszaru objętego projektem planu miejscowego dadzą
możliwość: realizacji nowej zabudowy usługowej, rehabilitacji Fortu IIa, realizacji dodatkowych usług
sportu i rekreacji oraz usług wraz z parkingami wielopoziomowymi podziemnymi lub nadziemnymi
w miejscu obecnych parkingów naziemnych, a także przewidywanych sieci uzbrojenia.
4.2.
Ustalenia projektu planu
Projekt planu składa się z części tekstowej, sporządzonej w formie projektu uchwały Rady
Miasta Poznania oraz z części graficznej – rysunku projektu planu, sporządzonego w skali 1:1 000.
Projekt planu obejmuje tereny: zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (1-5MW), zabudowy
usługowej (1-7U), zabudowy usługowej – oświaty (1-4UO), zabudowy usługowej – sakralnej (UK),
usług w forcie (UF), sportu i rekreacji (US), zieleni urządzonej (1-2ZP), infrastruktury technicznej (G)
oraz tereny komunikacji: dróg publicznych (KD-GP, KD-G, 1-2KD-Z), dróg wewnętrznych
(1-8KDW, 1-8KDWxs, 1-4KDWx, KDWp i 1-4KDWpp).
Poniżej ujęto najistotniejsze z punktu widzenia niniejszego opracowania zapisy projektu planu.
Zgodnie z projektem planu:
• w zakresie zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego ustala się:
– strefę zieleni urządzonej na terenach MW, UK, 5KDW, 1KWDpp i KDWp,
– lokalizacje akcentów architektonicznych na terenach 1U, 3U i UK,
– zakaz lokalizacji: tymczasowych obiektów budowlanych (z wyjątkiem: plenerowych urządzeń
sportowo-rekreacyjnych na terenach MW, UO, US i 2ZP, przekryć namiotowych, powłok
pneumatycznych i urządzeń rozrywkowych na terenach UF, US i 6U, ogródków
gastronomicznych na terenach 1U, 3U i UF), budynków na terenach ZP, terenach dróg
publicznych i terenach dróg wewnętrznych (z określonymi wyjątkami), napowietrznych sieci
infrastruktury technicznej z wyjątkiem trakcji tramwajowej, ogrodzeń na terenach dróg
publicznych i dróg wewnętrznych (z określonymi wyjątkami) oraz na terenach 1U, 2U, 4U,
5U i ZP (z określonymi wyjątkami), urządzeń reklamowych na terenach MW, U, UO, UK, UF,
US, ZP, G oraz terenach dróg wewnętrznych (z określonymi wyjątkami), zabudowy
46
25
–
–
•
w
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
istniejących przejść bramowych na terenach 4-5MW i 4U oraz przejścia podziemnego na
terenie 4U,
dopuszczenie lokalizacji szyldów (o parametrach ustalonych w projekcie planu), na budynkach
w miejscach nieprzesłaniających elementów i detali architektonicznych i na ogrodzeniach na
terenach wskazanych zgodnie z zapisami projektu planu,
dopuszczenie lokalizacji: ciągów pieszych innych niż wskazane na rysunku planu, ścieżek
rowerowych, dojść i dojazdów, obiektów małej architektury, placów gier i zabaw, boisk, bieżni
i kortów tenisowych służących do rekreacji, (także o sztucznej nawierzchni przepuszczalnej,
a w strefach boisk sportowych wskazanych na rysunku planu, również o nawierzchni
utwardzonej), plenerowych niekubaturowych urządzeń sportowo-rekreacyjnych, ogrodzeń
pełnych oraz z betonowych elementów prefabrykowanych (na terenach 6U i 7U) oraz
ażurowych (o określonych wysokościach na terenach 3U, 6U, 7U, UF, UK, G, 3KDWpp,
4KDWpp, UO, US, MW i ZP), urządzeń reklamowych (o wskazanych w projekcie planu
miejscach umieszczania, formie i parametrach) na terenach: 6U i 7U, dróg publicznych
i terenie KD-GP, urządzeń reklamowych w wiatach przystankowych bez zmiany ich kształtu,
tablic informacyjnych, słupów ogłoszeniowych, nazw osiedla na dachu budynku
wielorodzinnego oraz innych wskazanych w projekcie planów elementów infrastruktury, wolno
stojących (o określonych parametrach) stacji transformatorowych lub wbudowanych
w budynki na terenach U, US i MW;
zakresie zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego ustala się:
ochronę na terenie UF, oznaczonego na rysunku planu, obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje
w Poznaniu” PLH300005,
utrzymanie fortyfikacyjnych nasypów naziemnych na terenach UF i 2ZP,
ochronę walorów przyrodniczych w strefach zieleni urządzonej, wyznaczonych na rysunku
planu, w szczególności: zachowanie i uzupełnienie istniejących zadrzewień, zakaz lokalizacji
naziemnych miejsc postojowych dla samochodów,
ochronę istniejących drzew na terenach: UF i ZP (z dopuszczeniem ich usuwania
w przypadku: kolizji z istniejącą bądź planowaną infrastrukturą techniczną, kolizji
z planowanym urządzeniem terenu z jednoczesnym nakazem przesadzenia lub wprowadzenia
nowych nasadzeń, zagrożenia zabytkowych elementów Fortu IIa), na terenach dróg
publicznych i terenach dróg wewnętrznych oraz w strefach zieleni urządzonej
(z dopuszczeniem ich wycięcia lub przesadzenia w przypadku kolizji z przebudową układu
drogowego lub sieci infrastruktury technicznej oraz nowych nasadzeń w pasie drogowym, pod
warunkiem, że nie koliduje to z parametrami drogi i infrastrukturą techniczną),
na terenach 3-4MW i 2ZP nasadzenie zieleni wysokiej w strefie wskazanej na rysunku planu,
zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni terenu wolnych od utwardzenia,
odprowadzanie ścieków bytowych i przemysłowych do sieci kanalizacji sanitarnej,
dla terenów 1-7U, 1-4UO, UK, KD-GP, KD-G, 1-2KD-Z, 1KDWpp, 3KDWpp i 4KDWpp
odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej,
dla terenów 1-8KDW, 1-8KDWxs, 1-4KDWx, KDWp, 2KDWpp i G odprowadzanie wód
opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej, z dopuszczeniem zagospodarowania
ich na terenie,
dla terenów 1-5MW odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji
deszczowej z dopuszczeniem zagospodarowania ich na terenie w strefach zieleni urządzonej,
dla terenów UF, US i ZP zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie,
z dopuszczeniem odprowadzenia z terenu US do sieci kanalizacji deszczowej,
dopuszczenie lokalizacji zbiorników retencyjnych dla wód opadowych i roztopowych,
zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na
środowisko, z wyjątkiem dopuszczonych planem oraz inwestycji celu publicznego z zakresu
łączności publicznej, oczyszczalni ścieków,
dopuszczenie stosowania indywidualnych systemów grzewczych z koniecznością uwzględnienia
zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe,
w zakresie kształtowania komfortu akustycznego:
a) zapewnienie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku:
- dla terenów 1-5MW i UK, jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej,
- dla terenów 1-4UO i terenów 1-3U, w przypadku lokalizacji funkcji związanej ze stałym
lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz osób starszych, jak dla terenów
26
•
•
•
•
zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz jak dla
terenów domów opieki społecznej,
b) zapewnienie wymaganych standardów akustycznych na granicach z terenami
o zdefiniowanych wymaganiach akustycznych w środowisku,
c) stosowanie w budynkach z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi,
zlokalizowanych w obszarach oddziaływania hałasu samochodowego, zasad akustyki
budowlanej,
d) dopuszczenie stosowania rozwiązań przeciwhałasowych na terenach dróg publicznych
i terenach dróg wewnętrznych, przy czym lokalizacje ekranów akustycznych wyłącznie na
terenach: KD-GP, KD-G i 1KD-Z;
w zakresie zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
ustala się ochronę wpisanych do rejestru zabytków decyzją nr A245: zabytkowego Fortu IIa
(w granicy oznaczonej na rysunku planu jako strefa ochrony konserwatorskiej fortu) oraz
zabytkowych schronów na terenie Fortu IIa (oznaczonych na rysunku planu);
w zakresie granic i sposobów zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie na
podstawie przepisów odrębnych, ustala się zachowanie granic i ochronę fragmentu obszaru
NATURA 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu” PLH 300005, wskazanego na rysunku planu na terenie
UF;
w zakresie szczegółowych warunków zagospodarowania terenów oraz ograniczeń w ich
użytkowaniu ustala się: dla terenów KDWpp zakaz bezpośredniego dostępu dla samochodów do
przyległych dróg publicznych, uwzględnienie wymagań i ograniczeń wynikających z przebiegu
projektowanych i oznaczonych na rysunku planu istniejących sieci infrastruktury technicznej,
w szczególności magistrali ciepłowniczej, wodociągowej oraz kolektorów kanalizacji deszczowej
i sanitarnej, ograniczeń maksymalnej wysokości w rejonie lotniska Poznań-Ławica, w strefie
wskazanej na rysunku planu dla zabudowy do 237,7 m n.p.m., a dla obiektów trudno
dostrzegalnych z powietrza, w tym masztów i anten, do 227,7 m n.p.m;
w zakresie zasad modernizacji, rozbudowy i budowy systemów infrastruktury technicznej ustala
się:
– powiązanie sieci infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym oraz zapewnienie dostępu
do sieci,
– zaopatrzenie w wodę pitną z sieci wodociągowej,
– zachowanie, z możliwością przebudowy i przełożenia, wskazanych na rysunku planu:
magistrali wodociągowej na terenach: KD-GP, KD-G, 2KD-Z, 3KDWpp i 4U, kolektorów
sanitarnych na terenach: KD-GP, KD-G, 1KD-Z, 1KDWpp, 4KDW, 5KDWxs i 3MW,
kolektorów deszczowych na terenach: KD-GP, KD-G, 1MW, magistrali cieplnej na terenach:
KD-G, 1KDWpp, 4KDW, 5KDWxs, 3MW i 4MW;
– dopuszczenie robót budowlanych w zakresie sieci infrastruktury technicznej, w tym
w szczególności sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, elektroenergetycznej,
telekomunikacyjnej, ciepłowniczej, jak również monitoringu wizyjnego oraz systemu służb
ratowniczych i bezpieczeństwa publicznego;
W zakresie szczegółowych parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy oraz
zagospodarowania ustala się:
dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej 1-5MW ustala się:
– lokalizację zabudowy, zgodnie z wyznaczonymi na rysunku planu liniami zabudowy,
– lokalizację wskazanych na rysunku planu głównych ciągów pieszych,
– lokalizację przejść bramowych na terenach 4 i 5MW,
– lokalizację placów gier i zabaw w strefach zieleni urządzonej, dopuszczenie zapewnienia placów
zabaw dla dzieci i miejsc rekreacji poza granicami działki budowlanej, na terenach MW,
z zastrzeżeniem pozostałych ustaleń planu,
– lokalizację usług wyłącznie w kondygnacjach parterów lub kondygnacjach podziemnych
budynków,
– zakaz lokalizacji myjni i warsztatów samochodowych,
– powierzchnię zabudowy działki budowlanej, odpowiednio na terenach – nie większą niż: 1MW
– 10%, 2MW – 40%, 3MW – 25%, 4MW – 20% i 5MW – 15%,
– powierzchnię biologicznie czynną działki budowlanej, odpowiednio na terenach – nie mniejszą
niż: 1MW – 50%, 2MW – 30%, 3MW i 4MW – 40% oraz 5MW – 60%,
27
powierzchnię nowych działek budowlanych, z wyłączeniem działek pod lokalizację obiektów
infrastruktury technicznej i dróg wewnętrznych, odpowiednio na terenach – nie mniejszą niż:
1MW – 26200 m2, 2MW – 7200 m2, 3MW – 36600 m2, 4MW – 44900 m2 oraz 5MW – 28400
m2,
– dla poszczególnych terenów MW wysokość zabudowy, intensywność zabudowy oraz dla
wszystkich tych terenach dachy płaskie (parametry jak w stanie istniejącym),
– dopuszczenie lokalizacji: garaży wielostanowiskowych poza wyznaczonymi w planie liniami
zabudowy, wyłącznie w kondygnacjach podziemnych, przekrytych w sposób umożliwiający
naturalną wegetację roślin lub nawierzchnią dla urządzeń rekreacyjno-sportowych, na terenach
1MW i 4MW, w strefach wskazanych na rysunku planu, boisk sportowych o nawierzchni
utwardzonej, plenerowych obiektów sportowo – rekreacyjnych;
– zapewnienie stanowisk postojowych z dopuszczeniem ich zapewnienia poza granicami działki
budowlanej, na terenach MW, KDW, KDWxs, KDWpp, KDWp i 7U;
– dopuszczenie zapewnienia miejsc na pojemniki do czasowego gromadzenia odpadów stałych
poza granicami działki budowlanej, na terenach MW, KDW, KDWpp, z zastrzeżeniem
pozostałych ustaleń planu;
dla terenów zabudowy usługowej 1-7U ustala się:
– lokalizację zabudowy, zgodnie z wyznaczonymi na rysunku planu liniami zabudowy;
– na terenie 4U lokalizację, wskazanego na rysunku planu, głównego ciągu pieszego oraz
w strefach wyznaczonych na rysunku planu, przejść bramowych i przejścia podziemnego,
– powierzchnię zabudowy działki budowlanej, odpowiednio na terenach – nie większą niż: 1U–
60%, 2U i 5U – 80%, 3U i 7U – 70%, 4U – 45% oraz 6U – 65%;
– powierzchnię biologicznie czynną działki budowlanej, odpowiednio na terenach – nie mniejszą
niż: 1U, 3U, 4U, 6U i 7U – 5% oraz 2U i 5U – 2%;
– powierzchnię nowych działek budowlanych, z wyłączeniem działek pod lokalizację obiektów
infrastruktury technicznej, odpowiedni na terenach – nie mniejszą niż: 1U – 1 300 m2, 2U –
1 700 m2, 3U – 2 100 m2,4U – 7 900 m2, 5U – 500 m2, 6U – 5 800 m2 oraz 7U – 9 000 m2;
– dla poszczególnych terenów U ustaloną maksymalną wysokość zabudowy, maksymalną
intensywność zabudowy oraz dla wszystkich tych terenach dachy płaskie;
– zakaz lokalizacji: szpitali, szkół, przedszkoli, żłobków i budynków zamieszkania zbiorowego;
domów opieki społecznej, z wyjątkiem terenów 1-3U; stacji paliw, myjni, salonów
samochodowych, warsztatów na terenach: 1-5U i 7U; obiektów handlu hurtowego
i półhurtowego; obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej określonych m2
odpowiednio na terenach: 1U, 2U, 4U, 6U i 7U powyżej 2000 m2 (przy czym na terenie 1U
ogranicza się powierzchnię sprzedaży do nie więcej niż 300 m2 w jednym lokalu użytkowym),
3U – powyżej 600 m2, (przy czym nie więcej niż 100 m2 w jednym lokalu użytkowym), 5U –
powyżej 600 m2;
– dopuszczenie na terenie 7U zachowania, rozbudowy i przebudowy istniejących garaży;
– dopuszczenie lokalizacji: garaży wielostanowiskowych w kondygnacjach podziemnych, poza
wyznaczonymi w planie liniami zabudowy; zabudowy na granicy terenów 6U i 7U, lokalizacji
hoteli na terenach 6U i 7U;
– zapewnienie stanowisk postojowych, z dopuszczeniem ich zapewnienia poza granicami działki
budowlanej, na terenach U, KDW, KDWxs, KDWpp;
– dla terenu 7U nakazuje się zapewnienie nie mniej niż 200 stanowisk postojowych dla
samochodów osobowych, poza normatywem parkingowym ustalonym w § mówiącym
o zasadach modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji;
– dopuszczenie zapewnienia miejsc na pojemniki do czasowego gromadzenia odpadów stałych
poza granicami działki budowlanej na terenach U, KDW i KDWpp, z zastrzeżeniem
pozostałych ustaleń planu;
dla terenów zabudowy usługowej – oświaty 1-4UO ustala się:
dopuszczenie lokalizacji: zabudowy na granicy terenów 3UO i US,
– powierzchnię zabudowy działki budowlanej, odpowiedni na terenach – nie większą niż: 1UO –
20%, 2UO – 30%, 3UO – 50%, 4UO – 25%,
– powierzchnię biologicznie czynną działki budowlanej, odpowiedni na terenach – nie mniejszą
niż: 1UO, 2UO i 4UO – 30% oraz 3UO – 20%,
–
28
powierzchnię nowych działek budowlanych, z wyłączeniem działek pod lokalizację obiektów
infrastruktury technicznej, odpowiedni na terenach – nie mniejszą niż: 1UO – 5 700 m2, 2UO
– 3 700 m2, 3UO – 19 900 m2, 4UO – 4 100 m2,
– dla poszczególnych terenów UO maksymalną wysokość zabudowy, intensywność zabudowy
oraz dla wszystkich tych terenach dachy płaskie,
– zakaz lokalizacji garaży wielostanowiskowych w kondygnacjach podziemnych oraz zapewnienie
stanowisk postojowych, z dopuszczeniem ich zapewnienia dla terenów 1UO, 2UO i 4UO poza
granicami działki budowlanej, na terenach KDW i KDWxs, z zastrzeżeniem pozostałych
ustaleń planu,
dla terenów sportu i rekreacji US ustala się:
dopuszczenie lokalizacji zabudowy na granicy terenów 3UO i US,
– lokalizację nie więcej niż dwóch budynków sportowo-rekreacyjnych z zapleczem sanitarnym
i szatniami,
– lokalizację boisk służących do rekreacji lub plenerowych obiektów sportowo – rekreacyjnych
lub placów gier i zabaw,
– dopuszczenie lokalizacji garaży wielostanowiskowych w kondygnacjach podziemnych oraz
zapewnienie stanowisk postojowych,
– powierzchnię zabudowy działki budowlanej nie większą niż 5%,
– powierzchnię zabudowy pojedynczego budynku nie większą niż 100,0 m2, wysokość zabudowy
nie większą niż 5,0 m i nie więcej niż 1 kondygnację nadziemną, intensywność zabudowy
działki budowlanej nie mniejszą niż 0,01 nie większą niż 0,05 oraz dachy płaskie,
– powierzchnię biologicznie czynną działki budowlanej nie mniejszą niż 15%,
– powierzchnię nowych działek budowlanych, z wyłączeniem działek pod lokalizację obiektów
infrastruktury technicznej, nie mniejszą niż 9 800 m2,
dla terenów usług w forcie UF ustala się:
– zachowanie Fortu IIa oraz jego fosy, z dopuszczeniem rekonstrukcji fortu i jego fosy oraz
przebudowy wnętrz fortu zgodnie z pozostałymi ustaleniami planu, z wyjątkiem strefy
zimowiska dla nietoperzy,
– powierzchnię działki budowlanej, z wyjątkiem działek pod lokalizację obiektów infrastruktury
technicznej i dróg wewnętrznych, nie mniejszą niż 30 000 m2,
– uwzględnienie w zagospodarowaniu terenu, wyznaczonej na rysunku planu, strefy zimowiska
dla nietoperzy,
– dopuszczenie adaptacji budowli Fortu IIa, z zastrzeżeniem ochrony fragmentu obszaru Natura
2000 „Fortyfikacje w Poznaniu” PLH 300005, poprzez lokalizację usług: kultury, w tym galerii
artystycznych z pracowniami, oświaty, nauki, gastronomii, sportu i rekreacji, muzealnictwa,
administracji publicznej, w tym funkcji służącej magazynowaniu i archiwizowaniu dokumentów,
– dopuszczenie rekonstrukcji lub retrowersji mostu, w miejscu oznaczonym na rysunku planu,
– maksymalną wysokość zabudowy – 12 m, dachy dowolne,
– wykształcenie spójnego zagospodarowania pod względem nawierzchni, oświetlenia, obiektów
małej architektury oraz zieleni,
– zakaz lokalizacji garaży wielostanowiskowych w kondygnacjach podziemnych oraz zapewnienie
stanowisk postojowych, z dopuszczeniem ich zapewnienia poza granicami działki budowlanej,
na terenach KDWpp i KDWp, z zastrzeżeniem pozostałych ustaleń planu.
dla terenu zabudowy usługowej – sakralnej UK ustala się:
– lokalizację budynków i obiektów kultu religijnego, w tym kościoła, z dopuszczeniem lokalizacji
związanych z nimi budynków mieszkalno-administracyjnych oraz usługowych,
– lokalizację zabudowy zgodnie z liniami zabudowy wyznaczonymi na rysunku planu,
– powierzchnię nowych działek budowlanych nie mniejszą niż 3 000 m2, z wyłączeniem działek
pod lokalizację obiektów infrastruktury technicznej,
– zakaz lokalizacji garaży wielostanowiskowych w kondygnacjach podziemnych,
– dopuszczenie lokalizacji pomników, o wysokości do 10 m, garażu wbudowanego lub
dobudowanego do budynku;
–
29
dla terenów zieleni urządzonej 1-2ZP ustala się:
– udział powierzchni biologicznie czynnej terenu, odpowiedni na terenach – nie mniejszą niż:
1ZP – 55% oraz 2ZP – 75%,
– zakaz lokalizacji stanowisk postojowych dla samochodów na terenie 2ZP, a dopuszczenie
lokalizacji trzech stanowisk postojowych dla samochodów na terenie 1ZP,
– dopuszczenie lokalizacji pomników o wysokości do 10 m,
dla terenów dróg publicznych ustala się:
– klasyfikację dróg publicznych: KD-GP – droga klasy głównej ruchu przyspieszonego, KD-G –
droga klasy głównej, KD-Z – drogi klasy zbiorczej,
– szerokość w liniach rozgraniczających, zgodnie z rysunkiem planu,
– lokalizację poszczególnych elementów dróg zgodnie ze szczegółowymi zapisami projektu planu;
dla terenów dróg wewnętrznych 1-8KDW, 1-8KDWxs, 1-4KDWx, KDWp i 1-4KDWpp
ustala się:
– szerokość w liniach rozgraniczających, zgodnie z rysunkiem planu,
– lokalizację poszczególnych elementów dróg zgodnie ze szczegółowymi zapisami projektu planu;
– na terenach 1KDWpp i 2KDWpp lokalizację naziemnych stanowisk postojowych dla
samochodów osobowych i rowerów, z dopuszczeniem lokalizacji parkingu podziemnego, przy
czym na terenie 1KDWpp powierzchnia biologicznie czynna, z uwzględnieniem stref zieleni
urządzonej, nie może być mniejsza niż 30%;
– na terenach 3KDWpp i 4KDWpp ustala się:
a) lokalizację nadziemnego wielostanowiskowego parkingu wielopoziomowego dla
samochodów osobowych, z dopuszczeniem: zachowania, rozbudowy i przebudowy
istniejących parkingów naziemnych oraz lokalizacji parkingu podziemnego, lokalizację
w parterze budynku usług innych niż parkingowe, o powierzchni sprzedaży w jednym
lokalu użytkowym nie większej niż 100 m2 (na terenie 3KDWpp od strony drogi
wewnętrznej 1KDW, a na terenie 4KDWpp od strony drogi publicznej 2KD-Z),
b) powierzchnię zabudowy działki budowlanej nie większą niż 70%,
c) powierzchnię biologicznie czynną działki budowlanej nie mniejszą niż 5 %,
d) maksymalną wysokość zabudowy – 12 m, z dopuszczeniem urządzenia stanowisk
postojowych nad najwyższą kondygnacją,
e) dach płaski,
f) powierzchnię działki budowlanej, z wyłączeniem działek pod lokalizację obiektów
infrastruktury technicznej, odpowiednio na terenach – nie mniejszą niż: 3KDWpp –
4 000 m2 oraz 4KDWpp – 3 900 m2,
g) dopuszczenie lokalizacji miejsc na pojemniki do czasowego gromadzenia odpadów stałych,
z wyjątkiem terenów KDWx i KDWp;
dla terenu infrastruktury technicznej – gazownictwa G ustala się:
– lokalizację stacji redukcyjnej gazu,
– powierzchnię działki nie mniejszą niż 1200 m2,
– powierzchnię biologicznie czynną działki budowlanej nie mniejszą niż 70%.
4.3.
Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami
Stosownie do art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego są
wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych. Zgodnie z art. 15 tej ustawy
„… prezydent miasta sporządza projekt planu miejscowego, zawierający część tekstową i graficzną,
zgodnie z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego …”. W myśl
art. 20 ust. 1 ww. ustawy plan miejscowy uchwala rada gminy, po stwierdzeniu, że nie narusza on
ustaleń studium.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sporządza się
w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania
przestrzennego.
W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania47
obszar projektu planu położony jest strefie II – pośredniej charakteryzującej się intensywnymi
procesami urbanizacyjnymi. Obejmuje on następujące tereny:
47
Uchwała Nr LXXII/1137/VI/2014 Rady Miasta Poznania z dnia 23 września 2014 r
30
o specjalnych warunkach zabudowy i zagospodarowania, w kategorii terenów zieleni:
−
UF – teren zabudowy pofortecznej z dopuszczeniem lokalizacji funkcji usługowych
z towarzyszącą zielenią,
−
ZP – parki i inne tereny zieleni urządzonej;
•
przeznaczone pod zabudowę:
−
MW – teren zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej,
−
U – teren zabudowy usługowej;
•
transportu i infrastruktury; w tym tereny transportu zbiorowego:
−
kdGP.4 – drogę główną ruchu przyspieszonego (fragment ul. B. Krzywoustego wraz
z przecinającą go trasą tramwajową),
−
kdG.7– drogę główną (fragment ul. Chartowo z trasą tramwajową),
−
kdZ.2 – drogę zbiorczą (fragment ul. Wiatracznej),
−
kdZ.2 – drogę zbiorczą (ul. Piaśnicką).
Niezależnie od wskazanego kierunku przeznaczenia przy sporządzaniu planów miejscowych
należy uwzględniać ograniczenia wynikające np. z potrzeb ochrony zabytków, przyrody i środowiska.
W Studium… dla terenu ZP wiodącym kierunkiem przeznaczenia jest: zieleń urządzona,
a uzupełniającym kierunkiem przeznaczenia jest: zabudowa usługowa o funkcji gastronomicznej,
sportowo-rekreacyjnej, kulturowo-historycznej, kulturalno-rozrywkowej, architektura ogrodowa,
pomniki, tereny komunikacji (w tym ścieżki piesze i rowerowe, itp.) oraz tereny infrastruktury
technicznej. Maksymalna powierzchnia zabudowy terenu ZP wynosi 5%, a powierzchnia biologicznie
czynna powinna zajmować minimum 60% terenu. Na terenie ZP dopuszczona została zabudowa (do
wskazania na etapie sporządzania planu miejscowego z uwzględnieniem uwarunkowań historycznokulturowych), przy czym ustala się, że będą to budynki niskie. Projekt planu w zgodzie ze Studium…,
dla terenów 1ZP i 2ZP zakazuje lokalizacji budynków i ustala odpowiednio 55% i 75% minimalnego
udziału powierzchni biologicznie czynnej w całkowitej powierzchni terenów.
Dla terenu UF wiodącym kierunkiem przeznaczenia jest: adaptacja zabudowy pofortecznej na
funkcje usługowe, a uzupełniającym kierunkiem przeznaczenia jest: zieleń urządzona (parki, skwery)
i nieurządzona, tereny komunikacji i infrastruktury technicznej, towarzyszące obiekty usługowe.
Zgodnie ze Studium…, na terenie UF dopuszczona została adaptacja obiektów lub ich odtworzenie dla
potrzeb współczesnych, z uwzględnieniem ograniczeń i uwarunkowań wynikających z obszaru OZW
„Fortyfikacje w Poznaniu” oraz zabytkowego charakteru fortyfikacji. Zapisy projektu planu dla terenu
UF pozostają w zgodzie z ww. zapisami Studium… .
Studium… w zakresie zasadach ochrony przyrody uwzględnia szereg zapisów zgodnych
z aktualną polityką przestrzenną miasta. Na obszarach Natura 2000 dopuszczone są różne kierunki
przeznaczenia, jednak zakazuje się lokalizacji przedsięwzięć i działań o znaczącym negatywnym
oddziaływaniu na te obszary, w szczególności na siedliska przyrodnicze, siedliska gatunków roślin
i zwierząt, dla których zostały one wyznaczone. Na etapie sporządzania mpzp dla terenów Natura
2000 należy przede wszystkim wprowadzać rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne sprzyjające
działaniom ograniczającym i minimalizującym niekorzystne oddziaływania na poszczególne
komponenty środowiska, jakie mogłyby pojawić się w przypadku realizacji inwestycji przewidzianych
tym planem.
W ramach zasad ochrony i kształtowania układu przyrodniczego miasta bardzo istotne
w Studium… są zasady dotyczące w szczególności klinowo-pierścieniowego systemu zieleni, a zatem
również wchodzącego w jego skład Fortu IIa oraz innych terenów uzupełniających ten system, takie
jak np.: parki, skwery i zieleńce oraz powierzchnie zieleni nieurządzonej. Nadrzędnym zadaniem jest
zachowanie i odtwarzanie ciągłości oraz podbudowa biologiczna istniejących elementów systemu
poprzez szereg proponowanych w Studium… działań.
W Studium… wiodącym kierunkiem przeznaczenia dla terenu MW jest: zabudowa
mieszkaniowa wielorodzinna, a uzupełniającym kierunkiem przeznaczenia jest: zabudowa usługowa
towarzysząca zabudowie mieszkaniowej, domy opieki społecznej, domy seniora, zieleń (np.: parki,
skwery), tereny sportu i rekreacji, tereny komunikacji i infrastruktury technicznej. Na terenie MW
przewiduje się zabudowę niską i średniowysoką, a zgodnie z uwagami na tych terenach sąsiadujących
z terenami ZP wskazane jest zagospodarowanie w nawiązaniu do funkcji zieleni urządzonej poprzez
kontynuację funkcji parkowej oraz lokalizację urządzeń i obiektów sportowo-rekreacyjnych.
W przypadku wyznaczenia na etapie sporządzania planu miejscowego terenu o funkcji usługowej
dopuszcza się podwyższenie wysokości dla dominanty w postaci np.: wieży kościoła, dzwonnicy,
pływalni, usług oświaty. Zgodnie z uwagami, na terenie MW preferowana jest także lokalizacja funkcji
usługowej w parterach budynków wielorodzinnych – przy ciągach komunikacji pieszej.
•
31
Wiodącym kierunkiem przeznaczenia dla terenu U jest zabudowa usługowa, a uzupełniającym
kierunkiem przeznaczenia jest: zieleń (np.: parki, skwery), parki naukowo-technologiczne, tereny
komunikacji i infrastruktury technicznej. Na terenie U przewiduje się zabudowę niską i średniowysoką,
Na terenach MW i U Studium… dopuszcza również zabudowę wysoką i wysokościową w określonych
w Studium… miejscach lub wynikających z kontekstu przestrzennego (na podstawie analiz
urbanistyczno-krajobrazowych).
Obszar opracowania zgodnie z systemem parkowania samochodów osobowych zlokalizowany
jest w strefie II, w której ustala się realizację miejsc parkingowych dla terenów generujących
zapotrzebowanie na nie. Miejsca parkingowe należy zapewnić na terenie działki budowlanej
zajmowanej przez obiekt lub terenie w jej bezpośrednim sąsiedztwie znajdującym się w dyspozycji
inwestora. Dla terenu objętego opracowywanym planem należy dążyć do zaspokajania potrzeb
parkingowych w pierwszej kolejności przez budowę parkingów wielopoziomowych (nadziemnych
i podziemnych), także w połączeniu z innymi funkcjami.
W zakresie zasad ochrony zasobów środowiska Studium… wskazuje na konieczność dążenia
do poprawy jakości wód podziemnych oraz zapewnienia odtwarzalności ich zasobów oraz ochrony
zasobów wód powierzchniowych. W celu dążenia do uzyskania i utrzymania najwyższej jakości
powietrza w Studium… określa się wytyczne zbieżne lub uzupełniające do aktualizacji Programu
ochrony powietrza dla Miasta Poznania48 i Programu ochrony powietrza w zakresie benzoalfa-pirenu
m.in. dla strefy Aglomeracja Poznańska49, do stosowania w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego.
W kontekście powyższych ustaleń oraz charakteru i wielkości omawianego terenu, zapisy
analizowanego projektu planu należy uznać za zgodne z zapisami Studium…, zwłaszcza w zakresie
zasad kształtowania zabudowy oraz zasad ochrony środowiska i przyrody.
4.4.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń
projektu planu
Brak planu miejscowego dla danego terenu powoduje utrudnienia w określeniu zasad
kształtowania polityki przestrzennej i sposobu postępowania w sprawach przeznaczania terenów
na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy (stosownie do ustawy z dnia
27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym50). Sytuacja taka utrudnia
kształtowanie ładu przestrzennego obszaru oraz skuteczną ochronę jego środowiska przyrodniczego.
Na terenie Poznania obserwowane jest dążenie do intensyfikacji procesów inwestycyjnych.
Takie zagrożenia dotyczą również terenów w granicach omawianego projektu planu.
Obszar objęty projektem planu stanowi w chwili obecnej teren zainwestowany zabudową
mieszkaniową wielorodzinną i usługową, w tym zabudową oświatową, sakralną i handlową. Pomiędzy
terenami istniejącej zabudowy znajdują się niezagospodarowane trwale, wolne tereny. Obecnie tereny
te zagospodarowane są tymczasowo, jako boiska sportowe. Ponadto, w bezpośrednim sąsiedztwie
kościoła i Fortu IIa znajduje się przykościelna zabudowa mieszkaniowa w formie budynków
jednorodzinnych. Taka sytuacja potencjalnie umożliwia lokalizację nowej zabudowy jednorodzinnej
w oparciu o zasadę dobrego sąsiedztwa, co może z kolei spowodować nieuzasadnione zagęszczenie
zabudowy w pobliżu Fortu IIa, powstanie enklawy zabudowy jednorodzinnej i tym samym zaburzenie
dotychczas czytelnego i spójnego układu osiedla tworzonego przez zabudowę wielorodzinną –
blokową.
Bez miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wszelkie nowe inwestycje
budowlane na analizowanych terenach prowadzone będą w oparciu o decyzje o warunkach zabudowy,
które nie stanowią skutecznego narzędzia kształtowania ładu przestrzennego. Taka sytuacja utrudnia
również prowadzenie polityki przestrzennej z uwzględnieniem istotnych aspektów ochrony
i kształtowania środowiska przyrodniczego, wśród których do najważniejszych zaliczyć należy: ochronę
powietrza atmosferycznego, ochronę przed hałasem, proekologiczną gospodarkę wodno-ściekową,
ochronę i kształtowanie terenów zieleni, w przypadku analizowanego obszaru głównie zieleni
urządzonej. Bez z góry określonych ram, dotyczących intensywności, parametrów i form zabudowy,
48
Uchwała Nr XXIX/561/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Aktualizacji Programu
ochrony powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto Poznań) w woj. wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2013 r.
poz. 508)
49
Uchwała Nr XXIX/566/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Programu ochrony
powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja Poznańska, Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej
oraz strefy pilsko-złotowskiej w woj. wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2013 r. poz. 509)
50
tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 199
32
istnieje zagrożenie, że tereny nowych inwestycji budowlanych zagospodarowywane będą zbyt
intensywnie (realizacja zbyt dużych powierzchni zabudowanych przy niskim udziale powierzchnie
biologicznie czynnych, praktycznie bez zieleni wysokiej), bez uwzględnienia kontekstu istniejącej
zabudowy terenów sąsiednich.
W przypadku realizacji nowej zabudowy bez ustaleń planu miejscowego, problem stanowić
może również brak możliwości zapewnienia wymaganych standardów akustycznych, jak również brak
realizacji kompleksowych rozwiązań w zakresie obsługi komunikacyjnej nowych terenów
inwestycyjnych, co skutkować może negatywnym oddziaływaniem na jakość funkcjonowania
istniejących terenów mieszkaniowych. Efektem tego może być wzmożony ruch samochodowy na
istniejących drogach, problemy z parkowaniem i niekorzystne oddziaływania akustyczne.
Istnieje również zagrożenie wprowadzania na omawiany obszar funkcji generujących dla
obszaru planu oraz jego otoczenia zbyt dużo emisji, przy jednoczesnym braku rozwiązań
pozwalających na ograniczanie negatywnego oddziaływania antropopresji na środowisko, takich jak
stosowanie niskoemisyjnych nośników energii, zatrzymywania wód opadowych i roztopowych
w miejscu ich opadu, ochronę akustyczną terenów o zdefiniowanych standardach akustycznych.
Pozostawienie obszaru opracowania bez planu miejscowego utrudni ochronę środowiska i ludzi,
bowiem plan miejscowy, w powiązaniu z innymi przepisami prawa, określa i porządkuje szereg
zagadnień związanych z ochroną środowiska przyrodniczego, w tym m.in. zagadnienia związane
z ochroną i kształtowaniem zieleni, gospodarką wodno-ściekową, ochroną powietrza atmosferycznego
oraz ochroną przed hałasem.
5.
CELE
OCHRONY
ŚRODOWISKA
USTANOWIONE
MIĘDZYNARODOWYM, KRAJOWYM, LOKALNYM
NA
SZCZEBLU
Akcesja Polski do Unii Europejskiej nałożyła na Polskę nowe obowiązki, wynikające
z konieczności dostosowania prawa polskiego do regulacji unijnych. Ochrona środowiska wraz
z Traktatem z Maastricht (1991) włączona została przez Wspólnoty Europejskie do spisu ich stałych
zadań, dla których określono cele działań zapobiegawczych i regulujących. Obecnie prawo Unii
Europejskiej regulujące ochronę środowiska liczy sobie kilkaset aktów prawnych, obejmujących
dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i zalecenia.
Do priorytetów Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska zaliczyć należy m.in.
przeciwdziałanie zmianom klimatu, ochronę różnorodności biologicznej, ograniczenie wpływu
zanieczyszczenia na zdrowie, a także lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych.
Do dokumentów rangi międzynarodowej, formułujących cele ochrony środowiska istotne
z punktu widzenia omawianego projektu planu, zaliczyć można:
• Dyrektywę Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych
(91/271/EWG), wprowadzającą wymóg wyposażenia aglomeracji w systemy zbierania ścieków
komunalnych – realizowany w projekcie mpzp poprzez ustalenie odprowadzania ścieków bytowych
i przemysłowych do sieci kanalizacji sanitarnej,
• Dyrektywę Rady z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego
powietrza (96/62/WE), stanowiącą o utrzymaniu jakości powietrza tam, gdzie jest ona dobra oraz
jej poprawie w pozostałych przypadkach – cel szczególnie istotny w kontekście obowiązywania dla
Poznania programów ochrony powietrza51, realizowanych w projekcie mpzp poprzez ustalenie
zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe (w przypadku stosowania
indywidualnych systemów grzewczych, dopuszczonych ustaleniami projektu planu), powiązanie
infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym oraz zapewnienie dostępu do sieci (w tym sieci
gazowej i ciepłowniczej),
• Dyrektywę Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz
dzikiej fauny i flory (Dyrektywa Siedliskowa), zobowiązującą Państwa Członkowskie do ochrony
wskazanych ważnych w skali europejskiej gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych,
jak również powołania obszarów ich ochrony – cel szczególnie istotny w kontekście występowania
na obszarze projektu mpzp fragmentu obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty „Fortyfikacje
51
uchwała Nr XXIX/561/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Aktualizacji Programu
ochrony powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto Poznań) w woj. Wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
z 2013 r., poz. 508) oraz uchwała Nr XXIX/566/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r.
w sprawie Programu ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja Poznańska, Miasto Leszno, strefy
gnieźnieńsko-wrzesińskiej oraz strefy pilsko-złotowskiej w woj. wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2013 r., poz. 509)
33
w Poznaniu” (PLH 300005) – Fortu IIa, realizowany poprzez zapisy ustalające: na terenie UF
ochronę oznaczonego na rysunku planu obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu”
(PLH 300005), uwzględnienie w zagospodarowaniu terenu UF strefy zimowiska dla nietoperzy,
wyznaczonej na rysunku planu, obejmującej te elementy budowli Fortu IIa, które są
predysponowane tylko dla lokalizacji zimowisk dla nietoperzy.
Na szczeblu krajowym cele ochrony środowiska ustanawiają strategiczne dokumenty rządowe:
II Polityka Ekologiczna Państwa oraz Polityka ekologiczna państwa na lata 2009-2012 z perspektywą
do roku 2016. Oba te dokumenty respektują zapisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.,
mówiące o konieczności zapewnienia przez Rzeczypospolitą Polską ochrony środowiska kierując się
zasadą zrównoważonego rozwoju oraz konieczności zapewnienia przez władze publiczne
bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
II Polityka Ekologiczna Państwa
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest zasada zrównoważonego rozwoju,
ustanowiona w ramach Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r. Podstawowym
założeniem zrównoważonego rozwoju jest takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych
sektorach gospodarki i życia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie
zapewniającym trwałe, niedoznające uszczerbku, możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne
jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów
przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym,
ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne
traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania
zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki.
Podstawowym celem polityki jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju, czyli
mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych. Wśród metod realizacji polityki
ekologicznej państwa priorytet ma stosowanie tzw. dobrych praktyk gospodarowania i systemów
zarządzania środowiskowego, które pozwalają powiązać efekty gospodarcze z efektami ekologicznymi,
zwłaszcza w przemyśle i energetyce, transporcie, rolnictwie, leśnictwie, budownictwie i gospodarce
komunalnej, zagospodarowaniu przestrzennym, turystyce, ochronie zdrowia, handlu i działalności
obronnej.
Cele szczegółowe polityki ekologicznej państwa ujęto w dwóch grupach: w sferze
racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych i w zakresie jakości środowiska. Wśród nich,
w kontekście zakresu ustaleń projektu mpzp „Osiedle Czecha”, wymienić należy m.in.:
• racjonalizację użytkowania wody i jakość wód, realizowaną w projekcie planu poprzez zapisy:
ustalające: powiązanie sieci infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym, zachowanie,
z dopuszczeniem przebudowy i przełożenia, wskazanych na rysunku planu: magistrali
wodociągowej, kolektora sanitarnego i kolektora deszczowego, zaopatrzenie w wodę pitną z sieci
wodociągowej, odprowadzanie ścieków bytowych i przemysłowych do sieci kanalizacji sanitarnej,
zakaz lokalizacji oczyszczalni ścieków. W zakresie wód opadowych i roztopowych projekt planu
proponuje szereg adekwatnych do warunków terenowych rozwiązań, między innymi: na całym
obszarze planu dopuszczenie lokalizacji zbiorników retencyjnych, na terenach 1-7U, 1-4UO, UK,
KD-GP, KD-G, 1-2KD-Z, 1KDWpp, 3KDWpp i 4KDWpp odprowadzanie wód opadowych
i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej, na terenach: 1-8KDW,1-8KDWxs, 1-4KDWx,
KDWp, 2KDWpp i G odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji
deszczowej, z dopuszczeniem zagospodarowania ich na terenie, na terenach 1-5MW
odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej z dopuszczeniem
zagospodarowania ich na terenie w strefach zieleni urządzonej, dla terenów UF, US i ZP
zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie (z dopuszczeniem na terenie US
odprowadzenia do sieci kanalizacji deszczowej);
• jakość powietrza, zmiany klimatu, realizowane w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: zakaz
stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe w przypadku stosowania indywidualnych
systemów grzewczych; powiązanie sieci infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym;
zachowanie, z możliwością przebudowy i przełożenia, wskazanych na rysunku planu magistrali
cieplnej, dopuszczenie robót budowlanych w zakresie sieci infrastruktury technicznej, w tym
w szczególności również sieci gazowej i ciepłowniczej;
34
•
•
ochronę przed hałasem, realizowaną w projekcie planu poprzez zapisy w zakresie kształtowania
komfortu akustycznego w środowisku ustalające: dla terenów 1-5MW i UK zapewnienie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej, a dla terenów 1-4UO oraz terenów 1-3U (ale tylko w przypadku lokalizacji funkcji
związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz osób starszych), zapewnienie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, jak dla terenów zabudowy związanej ze stałym
lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz domów opieki społecznej, a także zapewnienie
wymaganych standardów akustycznych na granicach z terenami o zdefiniowanych (wyższych)
wymaganiach akustycznych w środowisku, a także stosowanie w budynkach z pomieszczeniami
przeznaczonymi na pobyt ludzi, zlokalizowanych w obszarach oddziaływania hałasu
samochodowego, zasad akustyki budowlanej, jak również dopuszczenie stosowania rozwiązań
przeciwhałasowych na terenach komunikacji, przy czym lokalizacje ekranów akustycznych
wyłącznie na terenach: KD-GP, KD-G i 1KD-Z;
różnorodność biologiczną i krajobrazową realizowaną poprzez ustalenia projektu planu:
wyznaczające tereny zieleni urządzonej 1ZP i 2ZP, ustalające nasadzenia zieleni w strefach zieleni
urządzonej, wyznaczonych na terenach MW, UK, 5KDW, 1KWDpp i KDWp oraz w strefach
zieleni wysokiej, wskazanych na terenach 3MW, 4MW i 2ZP, ustalające strefy zimowiska dla
nietoperzy na terenie UF. Wyznaczone tereny i strefy obejmują praktycznie wszystkie istniejące
obecnie w obszarze opracowania powierzchnie pokryte szatą roślinną, aprobując również te mniej
wyróżniające się pod względem bioróżnorodności, czy też walorów krajobrazu. Dodatkowo ustalono
ochronę istniejących drzew na terenach UF i ZP, terenach dróg publicznych i wewnętrznych,
z dopuszczeniem ich usunięcia w określonych przypadkach. Projekt ustala również minimalne
powierzchnie biologicznie czynne w powierzchniach działek budowlanych dla prawie wszystkich
terenów. Na całym obszarze planu ustala zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od
utwardzenia fragmentów terenów.
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 stanowi
załącznik do uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r.52 w sprawie przyjęcia
„Polityki ...”. Sporządzona została przez Ministerstwo Środowiska, zgodnie z wymogiem ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
Omawiany dokument określa cele średniookresowe do 2016 r. oraz wskazuje kierunki działań
do wykonania w latach 2009-2012 w odniesieniu do zagadnień związanych z kierunkami działań
systemowych, ochroną zasobów naturalnych oraz poprawą jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego. Wśród działań systemowych dokument wymienia aspekt ekologiczny w planowaniu
przestrzennym i w jego ramach cel dotyczący podnoszenia roli planowania przestrzennego, które
powinno być podstawą lokalizacji nowych inwestycji.
W analizowanym dokumencie wskazuje się na konieczność wdrażania wytycznych dotyczących
uwzględnienia w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska
i gospodarki wodnej, wdrożenie przepisów umożliwiających przeprowadzenie strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko już na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy, zatwierdzenie wszystkich obszarów europejskiej sieci Natura 2000,
uwzględnianie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, określenie zasad ustalania
progów tzw. chłonności środowiskowej oraz pojemności przestrzennej zależnie od typu środowiska,
uwzględniania w planach wyników monitoringu środowiska.
Na szczeblu lokalnym cele ochrony środowiska dla miasta określone zostały w Programie
Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku53. Program
stanowi wyraz realizacji polityki ekologicznej państwa na szczeblu gminnym. Sporządzony został
w oparciu o zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, nakładającej na
organy samorządowe województwa, powiatu i gminy obowiązek sporządzania odpowiednio
wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Wyżej wymieniony
dokument określa zadania w zakresie ochrony środowiska dla Poznania dla okresu czteroletniego (lata
2013-2016) oraz wskazuje główne wyzwania dla miasta w zakresie ochrony środowiska do roku 2020.
Dokument wskazuje cele strategiczne (długoterminowe) oraz kierunki działań w procesie
długofalowym, które mają przyczynić się do osiągnięcia zaplanowanej wizji miasta. Cele strategiczne
52
53
M.P. z 2009r., Nr 34, poz. 501
uchwała Nr LX/928/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 10 grudnia 2013 r.
35
obejmują 21 różnych celów działań i odnoszą się zarówno do zachowania dobrego stanu oraz poprawy
jakości poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego, jak i zmniejszenia pewnych
niekorzystnych oddziaływań oraz zagadnień za pograniczu ochrony środowiska i innych dziedzin
(m.in. społecznych i gospodarczych). Kierunki działań wytyczone na lata 2013-2016 stanowią z kolei
uszczegółowienie celów strategicznych.
Część celów znajduje swoje odzwierciedlenie w zapisach omawianego projektu mpzp. Są to cele
ekologiczne dotyczące:
• zrównoważonego użytkowania zasobów wodnych oraz ochrony przed powodzią i suszą; cel
realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: zaopatrzenie w wodę pitną z sieci
wodociągowej, odprowadzanie ścieków bytowych i przemysłowych do sieci kanalizacji sanitarnej.
W zakresie wód opadowych i roztopowych projekt planu proponuje szereg adekwatnych do
warunków terenowych rozwiązań, między innymi: na całym obszarze planu dopuszczenie lokalizacji
zbiorników retencyjnych, na terenach 1-7U, 1-4UO, UK, KD-GP, KD-G, 1-2KD-Z, 1KDWpp,
3KDWpp i 4KDWpp odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji
deszczowej, na terenach: 1-8KDW, 1-8KDWxs,1-4KDWx, KDWp, 2KDWpp i G odprowadzanie
wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej, z dopuszczeniem zagospodarowania
ich na terenie, na terenach1-5MW odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do sieci
kanalizacji deszczowej z dopuszczeniem zagospodarowania ich na terenie w strefach zieleni
urządzonej, dla terenów UF, US i ZP zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie
z dopuszczeniem na terenie US odprowadzenia do sieci kanalizacji deszczowej;
• osiągnięcia poprawy jakości powietrza i jakości życia mieszkańców, cel realizowany w projekcie
planu pośrednio poprzez zapisy ustalające: zakaz stosowania pieców i trzonów kuchennych na
paliwo stałe w przypadku stosowania indywidualnych systemów grzewczych; powiązanie sieci
infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym; zachowanie, z możliwością przebudowy
i przełożenia, wskazanych na rysunku planu magistrali cieplnej, dopuszczenie robót budowlanych
w zakresie sieci infrastruktury technicznej, w tym w szczególności również sieci gazowej
i ciepłowniczej;
• zmniejszenia stopnia narażenia mieszkańców na ponadnormatywny hałas, cel realizowany
w projekcie planu poprzez zapisy ustalające stosowanie w budynkach z pomieszczeniami
przeznaczonymi na pobyt ludzi, zlokalizowanych w obszarach oddziaływania hałasu
samochodowego, zasad akustyki budowlanej, jak również dopuszczające stosowanie rozwiązań
przeciwhałasowych na terenach komunikacji, przy czym lokalizacje ekranów akustycznych
wyłącznie na terenach: KD-GP, KD-G i 1KD-Z; zmniejszeniu stopnia narażenia mieszkańców na
niepożądany hałas służyć będą pośrednio również zapisy ustalające zakaz bezpośredniego dostępu
dla samochodów do przyległych dróg publicznych oraz dopuszczające lokalizację garaży
wielostanowiskowych w kondygnacjach podziemnych, na terenach U, MW i US;
• utrzymania wysokiego poziomu systemu zieleni miejskiej, cel realizowany w projekcie planu
poprzez ustalenia wyznaczające tereny zieleni urządzonej 1ZP i 2ZP, ustalające nasadzenia zieleni
w strefach zieleni urządzonej, wyznaczonych na terenach MW, UK, 5KDW, 1KWDpp i KDWp
oraz w strefach zieleni wysokiej, wskazanych na terenach 3MW, 4MW i 2ZP. Dodatkowo ustalono
ochronę istniejących drzew na terenach UF i ZP, terenach dróg publicznych i wewnętrznych,
z dopuszczeniem ich usunięcia w określonych przypadkach. Projekt ustala również minimalne
powierzchnie biologicznie czynne w powierzchniach działek budowlanych dla prawie wszystkich
terenów. Na całym obszarze planu ustala zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od
utwardzenia fragmentów terenów;
• kształtowania harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta przyjaznej dla
mieszkańców, cel realizowany w projekcie planu poprzez szereg ustaleń w zakresie zasad: ochrony
i kształtowania ładu przestrzennego, zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr
kultury współczesnej, jak również w zakresie wymagań wynikających z potrzeb kształtowania
przestrzeni publicznych, a także w zakresie parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy oraz
zagospodarowania terenu.
Dokumentem o charakterze strategicznym, którego celem była transpozycja założeń i celów
tzw. Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW)54, jest „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza
Odry”55. Plan ten jest narzędziem planistycznym, stanowiącym podstawę przy podejmowaniu decyzji
54
Dyrektywa 2000/60/WE Parlamenty Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego
działania w dziedzinie polityki wodnej(Dz. Urz. WE L 327 z 22 grudnia 2000 r.)
55
Uchwała Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2011 r. (M.P. Nr 40, poz. 451)
36
wpływających na stan zasobów wodnych oraz gospodarowanie wodami w przyszłości. W planie
ustalono cele środowiskowe dla jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (JCWP,
JCWPd) oraz odstępstwa od osiągnięcia powyższych celów. Przy ustalaniu celów środowiskowych dla
JCWP brano pod uwagę ich aktualny stan w związku z wymaganym zgodnie z RDW warunkiem
niepogarszania ich stanu. Dla JCWP, będących obecnie w bardzo dobrym stanie/potencjale
ekologicznym celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu/potencjału. Ze względu na istotne
różnice między naturalnymi oraz silnie zmienionymi i sztucznymi częściami wód, zróżnicowano cele
środowiskowe wymagane do osiągnięcia dla poszczególnych rodzajów wód. W przypadku naturalnych
części wód celem będzie osiągnięcie co najmniej dobrego stanu ekologicznego, a w przypadku wód
silnie zmienionych i sztucznych – co najmniej dobrego potencjału ekologicznego. W obydwu
przypadkach, w celu osiągnięcia dobrego stanu lub potencjału wymagane jest jednocześnie
utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego. W przypadku JCWPd celem jest osiągnięcie
dobrego stanu wód podziemnych, co zgodnie z RDW oznacza, że zarówno ich stan ilościowy, jak
i chemiczny jest określony jako co najmniej „dobry”.
W kontekście analizowanego projektu mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu istotne jest
uwzględnienie celów środowiskowych wyznaczonych dla JCWP Cybina. W „Planie gospodarowania
wodami na obszarze dorzecza Odry” JCWP Cybina została określona jako naturalna część wód o złym
stanie, zagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych. Analizując wpływ realizacji ustaleń projektu
mpzp na osiągnięcie celów środowiskowych dla wspomnianych JCWP nie przewiduje się wystąpienia
negatywnego oddziaływania w tym zakresie, ponieważ projekt określa zasady prowadzenia gospodarki
wodno-ściekowej na obszarze planu. Do projektu mpzp wprowadzono szereg zapisów, których
docelowa realizacja sprzyjać będzie osiągnięciu wskazanych celów środowiskowych. Wśród nich
wymienić należy przede wszystkim ustalenie:
• odprowadzania ścieków bytowych i przemysłowych do sieci kanalizacji sanitarnej,
• zaopatrzenia terenów w wodę pitną z sieci wodociągowej,
• dla terenów 1-7U, 1-4UO, UK, KD-GP, KD-G, 1-2KD-Z, 1KDWpp, 3KDWpp i 4KDWpp
odprowadzania wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej,
• dla terenów 1-8KDW, 1-8KDWxs, 1-4KDWx, KDWp, 2KDWpp i G odprowadzania wód
opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej, z dopuszczeniem zagospodarowania ich
na terenie,
• dla terenów 1-5MW odprowadzania wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji
deszczowej, z dopuszczeniem zagospodarowania ich na terenie w strefach zieleni urządzonej,
• dla terenów UF, US i ZP zagospodarowania wód opadowych i roztopowych na terenie,
z dopuszczeniem odprowadzenia z terenu US do sieci kanalizacji deszczowej,
• dopuszczenia lokalizacji zbiorników retencyjnych dla wód opadowych i roztopowych.
Analizując opisane powyżej cele ochrony środowiska, istotne z punktu widzenia
projektowanego dokumentu, określone na szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym, należy
uznać, że poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów zostały one uwzględnione w projekcie planu
„Osiedle Czecha” w sposób właściwy.
6.
6.1.
PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i warunki podłoża
W kontekście oceny oddziaływań na środowisko przyrodnicze, przekształcenia powierzchni
ziemi są szczególnie istotne, powodują bowiem zmiany wśród pozostałych komponentów środowiska
przyrodniczego, a poza tym należą do zmian trwałych i nieodwracalnych.
Projekt planu obejmuje w dużej mierze tereny już zabudowane i urządzone, z istniejącym
systemem dróg oraz wyposażone w infrastrukturę techniczną.
Ustalenia planu, które mogą mieć wpływ na powierzchnię ziemi, to takie których realizacja
wiąże się z pracami ziemnymi i ingerencją w głębsze warstwy podłoża, czyli dopuszczenie lokalizacji
kondygnacji podziemnych na terenach MW, U, UO, UK, US i KDWpp oraz takie, które dotyczą
inwestycji zajmujących nowe powierzchnie terenu, do tej pory wolne od zabudowy i utwardzenia.
Na terenach MW dopuszcza się lokalizację garaży wielostanowiskowych poza wyznaczonymi
w planie liniami zabudowy, wyłącznie w kondygnacjach podziemnych (przykrytych w sposób
umożliwiający naturalną wegetację rośli lub nawierzchnię dla urządzeń rekreacyjno-sportowych). Na
37
terenach 1MW i 4MW, w strefach wskazanych na rysunku planu, dopuszcza się lokalizację boisk
sportowych o nawierzchni utwardzonej.
Na skutek realizacji ustaleń projektu planu należy spodziewać się realizacji nowych inwestycji
na terenach, na których obecnie znajdują się naziemne parkingi lub garaże. Realizacje inwestycji
ingerujące w głębsze warstwy ziemi dotyczyć mogą głównie terenów 3KDWpp, 4KDWpp, dla
których ustalenia planu przewidują lokalizację parkingów w kondygnacjach podziemnych lub
nadziemnych wraz z usługami innymi niż parkingowe w parterach budynków oraz terenów 6U i 7U,
gdzie projekt planu dopuszcza lokalizację garaży wielostanowiskowych w kondygnacjach podziemnych,
poza wyznaczonymi w planie liniami zabudowy.
Na terenach 1KDWpp i 2KDWpp, które obecnie służą jako naziemne parkingi dla
mieszkańców osiedla, projekt planu dopuszcza również lokalizację parkingów podziemnych.
Dla terenu US w projekcie planu ustala się lokalizację między innymi boisk służących do
rekreacji oraz nie więcej niż dwóch budynków sportowo-rekreacyjnych z zapleczem sanitarnym
i szatniami zgodnie z wyznaczonymi na rysunku planu liniami zabudowy, jak również dopuszcza się
lokalizację garaży wielostanowiskowych w kondygnacjach podziemnych.
Zgodnie z ustaleniami planu, można zakładać również przebudowę czy modernizację
istniejących dróg, a także modernizację, rozbudowę i budowę elementów infrastruktury technicznej.
W tym zakresie projekt planu ustala zachowanie, z możliwością przebudowy i przełożenia, magistrali
wodociągowej (na terenach KD-GP, KD-G, 2KD-Z, 4U, 3KDWpp), kolektorów sanitarnych
(na terenach KD-GP, KD-G, 1KD-Z, 1KDWpp, 4KDW, 5KDWxs, 3MW), kolektorów deszczowych
(na terenach KD-GP, KD-G, 1MW), magistrali cieplnej (na terenach KD-G, 1KDWpp, 4KDW,
5KDWxs, 3MW, 4MW).
Jak wynika z powyższych informacji, przekształcenia powierzchni ziemi mogą dotyczyć
większości terenów zlokalizowanych w graniach projektu planu, jednak będą miały one charakter
inwestycji punktowych lub liniowych, a nie wielkopowierzchniowych, zajmujących znaczne powierzchni
terenu. Należy jednak podkreślić, że wszelkie przekształcenia, prowadzące do wprowadzenia nowych
obiektów budowlanych, w tym budynków, czy elementów infrastruktury technicznej, będą prowadzić
do nieodwracalnego zniszczenia powierzchni ziemi.
Realizacja założonych ustaleniami planu inwestycji na terenach do tej pory niezabudowanych
będzie wymagać znacznego przeobrażenia powierzchni ziemi i ukształtowania terenu, zwłaszcza,
że planowane zainwestowanie będzie wymagało prac ziemnych z użyciem ciężkiego sprzętu, w tym
wykonania głębokich wykopów (zwłaszcza przy realizacji kondygnacji podziemnych). Nieuniknioną
konsekwencją tego będą przede wszystkim przemieszczenia znacznych ilości mas ziemnych, zmiany
w dotychczasowym ukształtowaniu terenu oraz właściwościach podłoża, zagęszczenie gruntów,
zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej poprzez wprowadzenie warstw kruszyw naturalnych
oraz nieprzepuszczalnych warstw bitumicznych, wprowadzenie do profilu glebowego elementów
konstrukcyjnych budynków, a także różnego rodzaju materiałów, wpływających na zmianę
dotychczasowych właściwości podłoża (np. jego przepuszczalności). W przypadku zaistnienia awarii
maszyn używanych na placu budowy, może dojść do niekorzystnej sytuacji przenikania różnego
rodzaju zanieczyszczeń do gleb i wód podziemnych.
Ze względu na trwały charakter zmian powierzchni ziemi w wyniku realizacji ustaleń projektu
planu, szczególnie ważne są zapisy, mające na celu ochronę tego komponentu środowiska. Są to
przede wszystkim zapisy dotyczące ustaleń określających nieprzekraczalne powierzchnie zabudowy
działek oraz minimalne procenty powierzchni biologicznie czynnych, lokalizacji zabudowy zgodnie
z liniami zabudowy, wyznaczonymi na rysunku planu. Dodatkowo, dla terenów MW, gdzie dopuszcza
się lokalizację podziemnych garaży wielostanowiskowych poza wyznaczonymi w planie liniami
zabudowy, znalazł się zapis o konieczności przykrycia powierzchni ziemi w sposób umożliwiający
naturalną wegetację roślin lub nawierzchnią dla urządzeń rekreacyjno-sportowych. Zapisy z zakresu
ochrony zieleni, takie jak zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni terenu wolnych od
utwardzenia, ochrona istniejących drzew oraz wprowadzenie nowych nasadzeń, mają również na celu
ochronę powierzchni ziemi, składu chemicznego gleby oraz zachowanie stabilności pokrywy glebowej.
Zapisy te pozwolą na ograniczenie negatywnego oddziaływania nowych inwestycji budowlanych na
powierzchnię ziemi, zapewnią pozostawienie na każdej działce powierzchni niezabudowanych
o nienaruszonej powierzchni terenu i o zbliżonym do naturalnego podłożu gruntowym.
W kontekście konieczności eliminacji ze środowiska czynników powodujących pogorszenie jego
stanu, w tym również pogorszenie jakości środowiska gruntowo-wodnego, istotny będzie sposób
prowadzenia gospodarki odpadami na poszczególnych terenach. Odpady powstawać będą zarówno na
38
etapie budowy nowych obiektów budowlanych, jak i podczas ich eksploatacji. Wytwarzanie odpadów
dotyczy również budynków i dróg istniejących, znajdujących się na terenie objętym granicami planu.
W trakcie budowy będą powstawać odpady związane z prowadzeniem samych prac
budowlanych oraz rozbiórkowych, takie jak: gruz, beton, kamienie, tworzywa sztuczne, metale, kable,
różnego rodzaju opakowania itp. W związku z funkcjonowaniem zaplecza socjalnego na placu budowy
powstawać będą również niesegregowane odpady komunalne.
W trakcie eksploatacji obiektów budowlanych, odpady będą powstawać w związku
z użytkowaniem i utrzymaniem budynków mieszkalnych i usługowych, utrzymaniem zieleni, dróg,
oświetlenia, małej architektury, a także ruchem pieszych, czy funkcjonowaniem przystanków
komunikacji publicznej. W znacznej mierze będą one miały charakter odpadów komunalnych, niemniej
na terenach usługowych w strumieniu odpadów pojawiać się mogą również odpady niebezpieczne.
Rodzaj oraz ilość odpadów niebezpiecznych uzależniony będzie od rodzaju funkcji usługowej
wprowadzonej na dany teren. Odpady będą również powstawać w wyniku prowadzenia prac
naprawczych, serwisowych i remontowych, związanych z funkcjonowaniem obiektów technicznych
i infrastruktury technicznej. Powołując się na ustawę o odpadach, należy stwierdzić, że „w fazie
eksploatacji, wytwórcą odpadów będzie każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje
powstawanie odpadów”. Jest nim również „podmiot świadczący usługi w zakresie remontu obiektów,
czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który
świadczy usługę (chyba, że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej)”.
Zasady gospodarowania odpadami szczegółowo określają przepisy odrębne, w tym ustawa
o odpadach, ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz akty wykonawcze do tych
ustaw. W przypadku omawianego terenu zlokalizowanego na terenie miasta Poznania, na szczeblu
prawa lokalnego, obowiązujące są Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta
Poznania56 oraz Regulamin utrzymania czystości i porządku w zakresie gospodarowania odpadami
komunalnymi na obszarze gmin wchodzących w skład Związku Międzygminnego „Gospodarka
Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”57. W związku z jednoznacznym uregulowaniem sposobów
postępowania z odpadami w ww. dokumentach, w projekcie planu nie znalazły się zapisy odnoszące
się bezpośrednio do sposobu prowadzenia gospodarki odpadami na obszarze opracowania. Niemniej,
ustalenia projektu pozwalają na prawidłowe prowadzenie gospodarki odpadami w granicach
poszczególnych terenów poprzez realizację wprowadzonych zapisów, ustalających m. in.: zapewnienie
dostępu działek budowlanych do przyległych dróg publicznych, parametry kształtowania zabudowy,
umożliwiających wyznaczenie na każdej działce budowlanej miejsc na pojemniki, służące
do czasowego gromadzenia odpadów jak również dopuszczenie zapewnienia miejsc na te pojemniki
poza granicami działki budowlanej odpowiednio na wskazanych terenach. W tym miejscu należy
zaznaczyć, że prowadzenie gospodarki odpadami we właściwy sposób pozwoli na ograniczenie
możliwości zanieczyszczenia podłoża gruntowego (w tym również zasobów wód podziemnych)
substancjami niebezpiecznymi, przedostającymi się do gruntu na skutek niewłaściwego składowania
odpadów.
Podsumowując, należy stwierdzić, że realizacja inwestycji przewidzianych ustaleniami projektu
planu niewątpliwie przyczyni się do wystąpienia niekorzystnych oddziaływań na powierzchnię ziemi
i warunki gruntowe w obrębie części terenów znajdujących się na obszarze opracowania, jednakże
realizacja zapisów mających na celu ochronę tych komponentów, pozwoli ograniczyć skalę tego
zjawiska.
6.2.
Oddziaływanie na zasoby naturalne
W związku z tym, że na omawianym obszarze nie znajdują się żadne zasoby naturalne
w postaci złóż kopalin, nie analizuje się wpływu realizacji ustaleń projektu planu w tym zakresie.
6.3.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne
Na obszarze opracowania nie znajdują sią żadne wody powierzchniowe, w związku z czym
w ramach niniejszego opracowania nie jest analizowany wpływ ustaleń projektu planu na wody
powierzchniowe.
56
Uchwała Nr L/780/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie przyjęcia Regulaminu utrzymania
czystości i porządku na terenie Miasta Poznania (Dz. U. Woj. Wlkp. z 2013 r., poz. 3931)
57
Uchwała Nr VI/30/2013 Zgromadzenia Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej” z dnia 12
marca 2013r. w sprawie: przyjęcia regulaminu utrzymania czystości i porządku w zakresie gospodarowania odpadami
komunalnymi na obszarze gmin wchodzących w skład Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji
Poznańskiej” (Dz. U. Woj. Wlkp. z 2013 r., poz. 2793)
39
Oddziaływania o zasięgu lokalnym i charakterze czasowym na wody podziemne mogą
wystąpić na etapie prowadzenia robót budowlanych, związanych z wykonaniem wykopów pod
fundamenty nowych budynków, prowadzeniem głębokich prac ziemnych pod kondygnacje podziemne.
Na tym etapie istnieje potencjalne zagrożenie dla jakości wód podziemnych, wynikające z wytwarzania
na terenie inwestycji budowlanych różnego rodzaju odpadów i ścieków. W celu ograniczenia
możliwości zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego ściekami i odpadami, powstającymi na
etapie realizacji inwestycji, należy zorganizować plac i zaplecze budowy w sposób zabezpieczający
grunt i wodę przed zanieczyszczeniem substancjami ropopochodnymi (na terenie placów postojowych
dla maszyn i środków transportu), wyposażyć je w pomieszczenia socjalno-bytowe dla pracowników,
przenośne toalety dla pracowników oraz zabezpieczyć skład materiałów budowlanych. Powstałe
w czasie realizacji inwestycji ścieki i odpady powinny być usuwane z terenu budowy zgodnie
z obowiązującymi przepisami odrębnymi i normami. Powyższe zagadnienia regulowane są przez
przepisy odrębne i nie stanowią zakresu ustaleń mpzp, niemniej jednak będą miały istotne znaczenie
dla jakości środowiska gruntowo-wodnego na terenach przeznaczonych w projekcie mpzp pod
zabudowę.
Rozwój terenów zabudowanych związany jest nierozerwalnie ze wzrostem udziału powierzchni
trwale uszczelnionych. Dodatkowo, w graniach projektu planu przewiduje się budowę parkingów
ogólnodostępnych oraz wyposażenie pozostałych terenów w miejsca parkingowe i parkingi. Wzrost
powierzchni nieprzepuszczalnych powoduje większy odpływ wód opadowych i roztopowych z danego
obszaru za pośrednictwem sieci kanalizacyjnej oraz ograniczenie infiltracji wód opadowych
i roztopowych. To z kolei powoduje zagrożenie obniżania poziomu wód gruntowych, zmniejszania ich
zasobów i nadmiernego przesuszania gruntu.
W celu ograniczenia negatywnego oddziaływania w ww. zakresie, do projektu planu
wprowadzono ustalenia, które pozwolą na zmniejszenie odpływu wód opadowych i roztopowych
z terenów przez sieci kanalizacyjne. Na terenach 1-5MW ustalono odprowadzanie wód opadowych
i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej z dopuszczeniem zagospodarowania ich na terenie
w strefach zieleni urządzonej, a na terenach UF, US, 1-2ZP zagospodarowanie wód opadowych
i roztopowych na terenie (z dopuszczeniem na terenie US odprowadzenia do sieci kanalizacji
deszczowej). Z kolei dla terenów 1-8KDW, 1-8KDWxs, 1-4KDWx, KDWp, 2KDWpp i G ustalono
odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej, z dopuszczeniem
zagospodarowania ich na terenach. Dla wszystkich terenów dopuszczono lokalizację zbiorników
retencyjnych dla wód opadowych i roztopowych.
Zagospodarowanie wód w granicach działki jest oceniane pozytywnie z ekologicznego punktu
widzenia, gdyż podstawową zasadą współczesnych metod zagospodarowania wód opadowych
i roztopowych jest ich zatrzymanie na terenie, spowolnienie tempa spływu do odbiornika oraz
naturalne oczyszczanie wód opadowych na miejscu przed odprowadzeniem do odbiornika.
Zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie jest zatem szczególnie korzystne
w przypadku terenów charakteryzujących się dużym udziałem zieleni i niewielkim udziałem
powierzchni trwale uszczelnionych. Dopuszczenie odprowadzania wód opadowych i roztopowych do
sieci kanalizacji deszczowej umożliwia natomiast właściwe gospodarowanie wodami na terenach,
w obrębie których możliwości zagospodarowania wód opadowych i roztopowych są ograniczone
z uwagi na duży udział powierzchni trwale uszczelnionych lub lokalne warunki gruntowo-wodne
(np. płytkie zaleganie zwierciadła wód gruntowych, obszary bezodpływowe itd.). Ustalenie
odprowadzania wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej jest rozwiązaniem
najbardziej korzystnym w przypadku terenów komunikacyjnych (zwłaszcza na terenach miejskich,
gdzie nie ma trawiastych rowów przydrożnych), obejmujących drogi o nawierzchni utwardzonej
(bitumicznej), gdyż minimalizuje ryzyko zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego substancjami
spływającymi z powierzchni dróg (przede wszystkim węglowodorami ropopochodnymi i zawiesiną).
I tak, projekt planu ustala odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji
deszczowej z terenów 1-7U, 1-4UO, UK, KD-GP, KD-G, 1-2KD-Z, 3KDWpp, 4KDWpp
i 1KDWpp.
Dla ochrony zasobów wód podziemnych pożądane jest również utrzymanie jak największych
powierzchni umożliwiających infiltrację wód do gruntu. W tym kontekście szczególnie istotne są zapisy
projektu planu dotyczące ograniczenia powierzchni zabudowanych działek oraz zachowanie
wymaganych minimalnych powierzchni biologicznie czynnych.
W kontekście ochrony jakości zasobów wód na terenie mpzp należy również wymienić
ustalenie zaopatrzenia w wodę pitną z sieci wodociągowej. Omawiany teren w całości jest włączony
do systemu wodociągowego miasta. Dostarczenie wody z miejskiej sieci wodociągowej wyeliminuje
40
ryzyko nadmiernej eksploatacji zasobów wód podziemnych na skutek lokalizowania indywidualnych
ujęć wody.
Ochronie jakości wód podziemnych mają służyć również ustalenia planu, dotyczące obowiązku
odprowadzania ścieków bytowych i przemysłowych do sieci kanalizacji sanitarnej, jak również zapisy
dotyczące niezbędnej infrastruktury (zachowanie z możliwością przebudowy i przełożenia magistrali
wodociągowej na terenach KD-GP, KD-G, 2KD-Z, 4U, 3KDWpp, kolektorów sanitarnych na
terenach KD-GP, KD-G, 1KD-Z, 1KDWpp, 4KDW, 5KDWxs, 3MW, kolektorów deszczowych na
terenach KD-GP, KD-G, 1MW). Za korzystne należy uznać również zapisy ustalające powiązania
elementów sieci infrastruktury technicznej na terenie planu z układem zewnętrznym oraz zapewnienia
dostępu do sieci, jak również wprowadzenia zakazu lokalizacji na terenie całego planu przedsięwzięć
mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem dopuszczonych
planem oraz inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej.
Podsumowując ustalenia projektu mpzp w odniesieniu do wód podziemnych, należy stwierdzić,
że możliwe jest czasowe i lokalne oddziaływanie nowych inwestycji na zasoby i jakość wód
podziemnych, jednakże realizacja zapisów regulujących sposób zagospodarowania poszczególnych
terenów oraz zasady prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej, pozwolą na ograniczenie
niekorzystnych oddziaływań w możliwie maksymalnym stopniu.
6.4.
Oddziaływanie na różnorodność biologiczną
Analizowany obszar obejmuje: tereny typowej osiedlowej zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej i zabudowy usługowej, teren parku i teren Fortu IIa (Thümen). Najbardziej
wartościowy z punktu widzenia fauny jest Fort IIa – obiekt współtworzący Obszar mający znaczenie
dla Wspólnoty (OZW) PLH300005 „Fortyfikacje w Poznaniu”, powołany dla ochrony zimowisk
nietoperzy, oznaczony w projekcie planu symbolem UF. Na analizowanym obszarze zabudowie
towarzyszą tereny zieleni osiedlowej, zarówno urządzonej – zlokalizowanej w bezpośrednim
sąsiedztwie budynków mieszkalnych, przy terenach placów zabaw i osiedlowych skwerków, jak też
nieurządzonej – spontanicznie rozwijającej się głównie wokół zdewastowanych pawilonów usługowych
i na terenie wolnym od zabudowy. Właśnie te ostatnie tereny stanowią potencjalne miejsca lokalizacji
nowej zabudowy, zgodnie z ustaleniami zawartymi w projekcie planu.
Realizacja ustaleń projektu mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu nie wpłynie w sposób znacząco
negatywny na kształtowanie lokalnej różnorodności biologicznej. Projekt planu nie przewiduje
wprowadzania elementów zagospodarowania przestrzennego mogących spowodować drastyczne
zmiany w tutejszych warunkach środowiskowych, skutkujących znacznym ograniczeniem
bioróżnorodności. Inwestycje, jakie zostały przewidziane w projekcie planu (obejmujące m.in.
rehabilitację i realizację nowej zabudowy usługowej, czy też możliwość powstania parkingów
wielopoziomowych w miejscach obecnych naziemnych parkingów) będą dotyczyły terenów
pozbawionych roślinności lub terenów z roślinnością nieuporządkowaną, w miejscu której, poza
zrealizowanymi budynkami wykreowany zostanie układ nowej roślinności towarzyszącej zabudowie.
Wprawdzie powstanie nowej zabudowy będzie wiązać się z koniecznością zniszczenia pokrywy
roślinnej i częściowego uszczelnienia powierzchni, jednak będzie to dotyczyć stosunkowo niewielkiej
powierzchni w skali planu, w związku z tym wpływ realizowanych inwestycji na kształtowanie tutejszej
różnorodności biologicznej należy ocenić jako niewielki.
Pojawienie się nowej zabudowy usługowej wraz z parkingami nadziemnymi lub podziemnymi
w miejscu już istniejących parkingów, jak również wprowadzenie nowych elementów towarzyszących
zabudowie (głównie modernizowanej infrastruktury technicznej i komunikacyjnej), przyczynią się do
zmniejszenia powierzchni dostępnej dla flory i fauny, jednak skala tego zjawiska nie wpłynie znacząco
na ograniczenie lokalnej różnorodności biologicznej z uwagi na obecny silnie zainwestowany
i zurbanizowany charakter omawianego obszaru.
Do projektu mpzp wprowadzono zapisy regulujące kwestie związane bezpośrednio i pośrednio
z ochroną lokalnej bioróżnorodności. Poza oczywistym ustaleniem terenów zieleni urządzonej ZP
i ustaleniem wyżej opisanego terenu UF, wymienić tu można zapisy wskazujące m.in.: na wszystkich
terenach MW oraz na terenach UK, 5KDW, 1KDWpp i KDWp strefy zieleni urządzonej, a na
terenach 3MW, 4MW i 2ZP dodatkowo strefy zieleni wysokiej oraz zapisy ustalające ochronę
walorów przyrodniczych w tychże strefach zieleni urządzonej, w szczególności zachowanie
i uzupełnienie istniejących zadrzewień, ochronę istniejących drzew oraz w całym obszarze planu
zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenów.
Proponowane w planie dopuszczenie lokalizacji zbiorników retencyjnych dla wód opadowych
i roztopowych, może być okazją do stworzenia tego typu budowli np.: w formie oczek wodnych
41
wkomponowanych w istniejącą zieleń. Zapisy projektu planu stwarzają zatem potencjalną możliwość
ukształtowania lokalnych nowych siedlisk wodnych i wodno-lądowych, co niewątpliwie mogłoby
lokalnie wpłynąć korzystnie na wzrost bioróżnorodności flory i fauny w granicach planu.
Podsumowując, należy stwierdzić, że ustalenia dotyczące terenów UF i ZP – terenów
wyróżniających się swoją bioróżnorodnością w skali planu, powinny zapewnić odpowiednią ochronę
fauny i flory tych terenów. Uzupełnienie układu przestrzennego zabudowy nowymi inwestycjami,
realizowane wraz z odpowiednim areałem powierzchni biologicznie czynnej (wymaganym ustaleniami
planu), nie powinno pogorszyć dotychczasowych warunków rozwoju flory oraz bytującej, żerującej lub
przemieszczającej się w obszarze planu fauny. Realizacja planu nie powinna również wpłynąć
negatywnie na warunki gruntowo-wodne wykształcone w obszarze planu poprzez zapisy ustalające
odpowiednie gospodarowanie wodami opadowymi i roztopowymi. Plan tym samym pośrednio
umożliwia utrzymanie stabilnych warunków siedliskowych sprzyjających co najmniej zachowaniu
bioróżnorodności flory i fauny na terenie objętym planem.
6.5.
Oddziaływanie na szatę roślinną
Realizacja ustaleń projektu planu wpłynie na trwałe zniszczenie spontanicznej i zaniedbanej
roślinności wyłącznie na terenach dotychczas niezainwestowanych lub obecnie nieużytkowanych,
a przeznaczonych w projekcie pod zabudowę usługową lub zainwestowanie nowymi elementami
infrastruktury technicznej towarzyszącej zabudowie. Dotyczy to przede wszystkim terenów, takich jak:
teren zdewastowanych pawilonów usługowych przy ul. Piaśnickiej 1U i nieużytkowany teren 3U
(sąsiadującym z pawilonem „Biedronki”). Należy podkreślić, że zniszczona zieleń wokół
zdewastowanych pawilonów 1U i zieleń samoistnie porastająca niezagospodarowany teren 3U,
przynajmniej częściowo, zastąpiona zostanie zielenią urządzoną w ramach wymaganego udziału
minimum 5% powierzchni biologicznie czynnej w całej powierzchni działki budowlanej ww. terenów.
W zależności od stopnia przekształcenia powierzchni ziemi, sposobów posadowienia nowych
budynków usługowych i zakresu wykonywania innych prac, głównie z zakresu infrastruktury
technicznej, przeobrażeniom ulegają również gleby, których skład i nawodnienie mają kluczowe
znaczenie dla bytowania roślin. Powodowane działaniami mechanicznymi przekształcenia mogą
doprowadzić do zmiany ułożenia warstw, jak również zmiany składu chemicznego gruntów i ich
właściwości technicznych, m.in. uziarnienia, zagęszczenia, stopnia plastyczności. Obciążenie terenu
powoduje bowiem degradację naturalnego systemu kapilarnego, decydującego o retencji wody, jej
dostępności dla roślin oraz o wymianie gazowej w profilu glebowym. W rezultacie powstają nowe
grunty, składające się z przemieszczonych składników mineralnych rodzimych i sztucznych,
kwalifikowane do gruntów nasypowych, które są mniej korzystne dla rozwoju roślinności. Poprawie
warunków wodnych z punktu widzenia rozwoju zieleni mogą sprzyjać zapisy projektu planu,
w zakresie wód opadowych i roztopowych ustalające zagospodarowanie tychże wód na terenach UF,
US (z dopuszczeniem na terenie odprowadzenia do sieci kanalizacji deszczowej), 1ZP i 2ZP
a dopuszczające ich zagospodarowanie na terenach: 1-5MW, 1-8KDW, 1-8KDWxs, 1-4KDWx,
KDWp, 2KDWpp i G. Należy zauważyć, że na całym obszarze opracowania projekt planu dopuszcza
lokalizację zbiorników retencyjnych co zatem może przyczynić się np. do powstania tego typu
zbiorników w strefach zieleni urządzonej.
Projekt planu, poza oczywistym ustaleniem terenów zieleni urządzonej ZP i ustaleniem wyżej
opisanego terenu UF, zawiera zapisy wskazujące m.in.: na wszystkich terenach MW oraz na terenach
UK, 5KDW, 1KDWpp i KDWp strefy zieleni urządzonej, a na terenach 3MW, 4MW i 2ZP
dodatkowo strefy zieleni wysokiej. Projekt ustala ochronę walorów przyrodniczych w strefach zieleni
urządzonej, wyznaczonych na rysunku planu, w szczególności zachowanie i uzupełnienie istniejących
zadrzewień, ochronę istniejących drzew na terenach UF i ZP z dopuszczeniem ich usuwania
w przypadku kolizji z istniejącą lub planowaną infrastrukturą techniczną, kolizji z planowanym
urządzeniem terenu (z jednoczesnym wymogiem przesadzenia lub wprowadzenia nowych nasadzeń)
lub w przypadku zagrożenia zabytkowych elementów Fortu IIa). Projekt ustala również na terenach
3MW, 4MW i 2ZP nasadzenie zieleni wysokiej w strefie zieleni wysokiej.
Projekt ustala również minimalne powierzchnie biologicznie czynne w powierzchni działki
budowlanej nie mniejsze niż:
• 75% na terenie 2ZP,
• 70% na terenie G,
• 60% na terenie 5MW,
• 55% na terenie 1ZP,
• 50% na terenie 1MW,
42
•
•
•
•
•
•
•
45% na terenie UF,
40% na terenach 3MW i 4MW,
30% na terenach: 2MW, 1UO, 2UO, 4UO i 1KDWpp,
20% na terenach: 3UO i UK,
15% na terenie US,
5% na terenach 1U, 3U, 4U, 6U, 7U, 3KDWpp i 4KDWpp,
2% na terenach 2U i 5U.
Poprawnemu kształtowaniu fizjonomii i estetyki całego obszaru podczas realizacji nowych
inwestycji, niezależnie od wyżej cytowanych szczegółowych ustaleń dla terenów, sprzyja dodatkowo
ustalenie w projekcie planu zagospodarowania zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia
fragmentów terenów.
Realizacja inwestycji prowadzona z zachowaniem wszystkich wyżej wymienionych zapisów
pozwoli, na zachowanie dobrego stanu zieleni osiedla, Fortu i otaczających go wiekowych zadrzewień.
Nowa zaprowadzona zieleń, podobnie jak istniejąca, powinna pozytywnie spełniać swoją rolę
w zakresie izolacji przed emitowanymi zanieczyszczeniami powietrza (zwłaszcza pyłowymi) oraz
przyczynić się do dalszego utrzymywania, a nawet poprawy, mikroklimatu osiedla. Obecność zieleni na
terenach tak zurbanizowanych i zainwestowanych jest nieoceniona. Zieleń pełniąc rolę swego rodzaju
katalizatora różnego rodzaju zanieczyszczeń (zwłaszcza pochodzenia komunikacyjnego) sprzyja
poprawie warunków do zamieszkania i wypoczynku ludzi. Zachowana jak i zaprowadzona w ramach
realizowanych inwestycji zieleń umożliwia również żerowanie i bytowanie występujących tu
przedstawicieli lokalnej fauny (dobrze przystosowanych do życia w bliskim sąsiedztwie siedzib
ludzkich). W związku z powyższym należy dążyć zgodnie z ustaleniami planu zarówno do zachowania,
jak i rozwoju zieleni. Najkorzystniejszym z biologicznego i estetycznego punktu widzenia rozwiązaniem
jest dobór roślinności zgodnie z panującymi warunkami glebowo-wodnymi, w nawiązaniu do
roślinności już istniejącej i z uwzględnieniem otoczenia (np. roślinność odporna na wysokie stężenie
soli w glebie przy trasach komunikacyjnych).
Podsumowując, należy stwierdzić, że zmiany wywołane realizacją ustaleń projektu planu będą
skutkowały nieuniknioną ingerencją inwestycji w struktury glebowe i gruntowo-wodne w ich
otoczeniu, przez co lokalnie mogą ograniczyć dotychczasowy rozwój roślinności. Uregulowanie
parametrów zabudowy zapisami i rysunkiem planu daje większe możliwości zabezpieczenia
i zachowania zieleni, szczególnie tej wartościowej. Również przytoczone powyżej ustalenia planu,
bezpośrednio odnoszące się do zieleni, jak i szereg innych – mających dla niej znaczenie pośrednie,
należy ocenić pozytywnie i uznać za wystarczające do ochrony szaty roślinnej w granicach mpzp
„Osiedle Czecha” w Poznaniu.
6.6.
Oddziaływanie na świat zwierzęcy
Z punktu widzenia fauny najważniejszym terenem w obszarze opracowania jest istniejący Fort
IIa (Thümen) – obiekt współtworzący Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW) PLH300005
„Fortyfikacje w Poznaniu”, powołany dla ochrony zimowisk nietoperzy. Obszar ten zajmuje dużą,
centralną część terenu oznaczonego symbolem UF. Fort IIa wraz z otaczającymi go zadrzewieniami
niewątpliwie wyróżnia się pod względem flory i fauny na tle pozostałych terenów objętych
opracowaniem, dlatego też ustalenia dla terenu UF uwzględniają potrzeby ochrony przedmiotu
ochrony obszaru Natura 2000. Zakres oddziaływań realizacji ustaleń planu na przedmiot ochrony
obszaru „Fortyfikacje w Poznaniu” opisano w rozdziale 6.14. prognozy. Aby nie powielać informacji
zawartych w ww. rozdziale, w analizach niniejszego rozdziału skupiono się na przewidywanych
oddziaływaniach ustaleń planu w odniesieniu do fauny na pozostałych terenach objętych
opracowaniem.
Projekt planu, poza ustaleniem wyżej opisanego terenu UF i terenów zieleni urządzonej ZP,
wskazuje na wszystkich terenach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej MW oraz terenach: UK,
5KDW, 1KDWpp i KDWp strefy zieleni urządzonej, a na terenach 3MW, 4MW i 2ZP dodatkowo
strefy zieleni wysokiej. Zapisy projektu planu na całym obszarze opracowania ustalają
zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenów oraz chronią
drzewa przed ewentualnym nieuzasadnionym ich usuwaniem, ustalają również na większości terenów
minimalne powierzchnie biologicznie czynne. Realizacja ustaleń projektu planu powinna zatem
przyczynić się do zachowania i ochrony dotychczasowych siedlisk przyrodniczych wraz z florą
stanowiącą bazę pokarmową dla wielu zwierząt bytujących w obszarze opracowania. Obecność drzew
i krzewów owocowych oraz powieszonych na drzewach budek lęgowych sprzyja występowaniu na tym
terenie licznych osobników awifauny. Tereny zadrzewione, na których zaobserwowano największą
43
ilość ptaków (również teren Fortu IIa), są w chwili obecnej w całości zagospodarowane i nie
przewiduje się na nich znacznych inwestycji, mogących zaburzyć dotychczasowe bytowanie ptaków.
Zaproponowany w projekcie planu sposób zagospodarowania terenów znajdujących się
w granicach mpzp w większości przypadków nie będzie wpływał negatywnie na przedstawicieli lokalnej
fauny. Na terenach leżących poza fortem i jego otoczeniem, z uwagi na ich zurbanizowany charakter,
liczba gatunków fauny nie jest duża (o czym pisano w punkcie 2.8. prognozy). Obserwowane na
omawianym obszarze zwierzęta nie wymagają znacznych powierzchni do żerowania, dlatego też nie
zachodzi obawa naruszenia warunków środowiska, w sposób wpływający na eliminację jakiegoś
gatunku funkcjonującego w granicach opracowania.
Z uwagi na to, że projekt planu ustala zachowanie dotychczasowego sposobu
zagospodarowania i użytkowania terenów, a wprowadzenie nowej zabudowy, czy też rehabilitacja
starej, możliwa jest na małych w skali osiedla powierzchniach terenów, nie należy spodziewać się
znacznych strat fauny na skutek ingerencji w środowisko. Inwestycje prowadzone zgodnie z zapisami
mpzp, przeznaczonych pod lokalizację zabudowy usługowej, takich jak: teren zdewastowanych
pawilonów usługowych przy ul. Piaśnickiej 1U i nieużytkowany teren 3U (sąsiadującym z pawilonem
„Biedronki”), mogą stanowić zagrożenie tylko dla lokalnej fauny składającej się z gatunków
pospolitych na całym osiedlu. Działań inwestycyjnych można spodziewać się również podczas
modernizacji czy też lokalizacji nowych elementów sieci uzbrojenia podziemnego. Wymienione
lokalizacje potencjalnych inwestycji otoczone są terenami z ukształtowaną wieloletnią zielenią
urządzoną. Bliskość tych terenów i duże podobieństwa w składzie gatunkowym roślinności powodują,
że wiele zwierząt na czas budowy przemieści się na pobliskie tereny, nie objęte inwestycjami.
Negatywne skutki związane będą zatem raczej wyłącznie ze zniszczeniem pokrywy roślinnej,
co bezpośrednio powoduje ograniczenie przestrzeni życiowej i zmniejszenie bazy pokarmowej dla
zamieszkujących te tereny zwierząt. Szczególnie istotne będzie zatem zapewnienie możliwie jak
największej ochrony istniejącej zieleni na etapie realizacji nowych inwestycji, a w przypadku
konieczności usunięcia istniejących nasadzeń zieleni wprowadzanie, w ramach kompensacji
przyrodniczej, nowych nasadzeń. Lokalne i czasowe ograniczenia w liczebności poszczególnych
gatunków mogą wystąpić również na etapie realizacji poszczególnych zamierzeń, wymagających
użycia ciężkiego sprzętu, emitującego hałas, będący czynnikiem płoszącym dla zwierząt.
Oddziaływania te będą miały jednak charakter krótkotrwały i ustaną po zakończeniu etapu realizacji.
Przewiduje się jednak, że z uwagi na łatwość przystosowywania się przedstawicieli lokalnej fauny do
nowych warunków siedliskowych i możliwość łatwego przemieszczania się na sąsiednie tereny,
realizacja tego typu inwestycji nie wpłynie w sposób długofalowy na ograniczenie liczebności
występujących w granicach obszaru opracowania gatunków zwierząt.
Reasumując, realizacja zamierzeń projektu planu wiązać się będzie z wystąpieniem
negatywnych oddziaływań na lokalną faunę w niewielkim stopniu, a przyjęte w nim rozwiązania
pozwalają zrekompensować straty poniesione w tym zakresie.
6.7.
Oddziaływanie na krajobraz
Realizacja ustaleń projektu mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu wpłynie w niewielkim stopniu
na zmianę walorów krajobrazowych całego omawianego obszaru. Biorąc pod uwagę obecne
zagospodarowanie oraz zapisy projektu planu, należy stwierdzić, że w obrębie większości terenów
zachowany zostanie dotychczasowy sposób ich zagospodarowania i użytkowania. Istotnymi z punktu
widzenia ekologicznego i krajobrazowego są liczne ustalenia chroniące tereny z urządzoną zielenią,
porośnięte zwłaszcza zielenią wysoką, w tym teren Fortu IIa, a decydujące w sposób zasadniczy
o walorach krajobrazowych osiedla. Nowa zabudowa usługowa oraz obiekty towarzyszące zabudowie
istniejącej (takie jak np.: parkingi nadziemne na terenach 3KDWpp i 4KDWpp oraz np.:
rozbudowane i przebudowane garaże na terenie 7U, czy też budynki hotelowe na terenach 6U i 7U
oraz inne elementy zagospodarowania, stanowić będą uzupełnienie dotychczasowego zainwestowania.
W przypadku terenów 1U i 3U zmiany spowodowane realizacją ustaleń planu mogą
pozytywnie wpłynąć na odbiór wizualny przestrzeni oglądanej od strony ul. Piaśnickiej. Nowa
zabudowa swoimi parametrami będzie nawiązywała do charakteru istniejącej zabudowy usługowej,
a przy tym odpowiednio uzupełni wolną przestrzeń na obrzeżu osiedla. Wobec sąsiedztwa terenu
osiedla z centrum handlowym M1 i Franowo zasadne jest ustalenie w planie zakazu lokalizacji:
obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2,a na terenie 3U obiektu handlowego
o łącznej powierzchni sprzedaży powyżej 1000 m2 oraz obiektów handlu hurtowego i półhurtowego.
Obiekty te mogłyby negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie osiedla, jak również dysharmonizować
swoimi gabarytami jego krajobraz. Proponowane na terenach 1U, 3U i UK lokalizacje akcentów
44
architektonicznych dodatkowo mogą przyczynić się do łatwiejszej identyfikacji miejsca w przestrzeni
osiedla. Bardzo istotne jest też to, że w wyniku realizacji ustaleń planu krajobraz widziany
z ul. Piaśnickiej powinien ulec poprawie w sposób harmonizujący z dotychczasowym charakterem
zabudowy pozostałych, otaczających go osiedli ratajskich.
W przypadku terenów 6U i 7U zmiany spowodowane realizacją hoteli mogą pozytywnie
wpłynąć na odbiór wizualny przestrzeni oglądanej od strony ul. B. Krzywoustego. Nowa zabudowa
swoimi parametrami będzie harmonizowała z istniejącą zabudową mieszkaniową osiedla, ponieważ nie
będzie przewyższała 5 kondygnacji. Zabudowa hotelowa jednocześnie może odpowiednio uzupełnić
wolną przestrzeń pomiędzy osiedlem i ul. B. Krzywoustego (ulicą będącą fragmentem drogi krajowej
nr 11 – w granicach miasta Poznania).
W celu uniknięcia chaosu wizualnego i funkcjonalnego w zagospodarowaniu terenów
wprowadzono do projektu planu ustalenia wprowadzające ograniczenia w lokalizowaniu obiektów
i elementów zagospodarowania mogących dysharmonizować przestrzeń. W tym celu projekt ustala
zakaz lokalizacji tymczasowych obiektów budowlanych, z wyjątkiem: plenerowych obiektów sportowo
– rekreacyjnych na terenach MW, UO, US i 2ZP; przekryć namiotowych, powłok pneumatycznych
i urządzeń rozrywkowych na terenach UF, US i 6U oraz ogródków gastronomicznych na terenach 1U,
3U i UF. Zakazano lokalizacji napowietrznych sieci infrastruktury technicznej (z wyjątkiem trakcji
tramwajowej), budynków na terenach ZP oraz na terenach dróg publicznych i terenach dróg
wewnętrznych, przy jednoczesnym: dopuszczeniu lokalizacji wiat przystankowych na terenach dróg,
a na terenach 1KDWpp i 2KDWpp dopuszczeniu lokalizacji naziemnych stanowisk postojowych dla
samochodów osobowych i rowerów oraz dopuszczeniu lokalizacji parkingu podziemnego. Zakaz
dotyczy również ogrodzeń na terenach dróg publicznych i dróg wewnętrznych (z określonymi
wyjątkami) oraz na terenach 1U, 2U, 4U, 5U i ZP (z pewnymi wyjątkami, szczegółowo wymienionymi
w ustaleniach planu, a podyktowanymi potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa użytkownikom terenów),
urządzeń reklamowych na terenach MW, U, UO, UK, UF, US, ZP, G oraz terenach dróg
wewnętrznych (z określonymi wyjątkami) zabudowy istniejących przejść bramowych na terenach
4-5MW i 4U oraz przejścia podziemnego na terenie 4U.
Projekt planu dla harmonijnego kształtowania krajobrazu w zakresie zasad kształtowania
przestrzeni publicznych ustala stosowanie spójnych elementów zagospodarowania w zakresie
obiektów małej architektury, oświetlenia, powierzchni posadzek chodników, ciągów pieszych i ścieżek
rowerowych, jezdni i pieszo-jezdni, w granicach poszczególnych terenów dróg publicznych i terenów
dróg wewnętrznych oraz stref zieleni urządzonej (w tym np.: z uwzględnieniem dla terenu KDWp
lokalizacji placu z dopuszczeniem naziemnych stanowisk postojowych i z wykształceniem spójnego
zagospodarowania z terenami 4MW i 5MW).
Realizacja nowych inwestycji odziaływujących swoją kubaturą na przestrzeń osiedla,
w połączeniu z ochroną zieleni oraz właściwym rozlokowaniem różnego rodzaju dopuszczonych
obiektów w obszarze planu powinna wpłynąć pozytywnie na całościowe postrzeganie krajobrazu
analizowanego osiedla.
6.8.
Oddziaływanie na ludzi
Sporządzenie planu miejscowego ma na celu odpowiednie zabezpieczenie rozwoju
przestrzennego osiedla, a w szczególności ochronę terenów rekreacyjnych i mieszkaniowych przed ich
dogęszczaniem, co dla mieszkańców osiedla stanowi bardzo istotną kwestię.
W chwili obecnej między budynkami blokowymi znajdują się bogate w roślinność, szczególnie
w drzewa wysokie, tereny zieleni, na których znajdują się ogólnodostępne place zabaw i ławki służące
odpoczynkowi. Projekt planu podtrzymuje takie zagospodarowanie terenów mieszkaniowych poprzez
wyraźne wyznaczenie w ich obrębie stref zieleni urządzonej. Dodatkowo na terenach 1MW i 4MW
w strefach zieleni urządzonej zostały wyznaczone strefy boisk sportowych.
Zwiększenie ilości miejsc parkingowych jest również jednym z istotnych założeń do tego planu,
ponieważ, jak wynika z analizy parkingowej58, wedle stanu istniejącego obecnie dostępnych jest 1480
miejsc parkingowych. Według normatywu parkingowego dla istniejącej zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej przewiduje się 1 miejsce postojowe na 1 mieszkanie, czyli 2122 miejsc. Z tego wynika,
że deficyt miejsc postojowych wynosi obecnie 642 miejsca. Dopuszczenie w projekcie planu lokalizacji
garaży w kondygnacjach podziemnych między innymi na terenach 3U, 6U i 7U, dopuszczenie
zachowania, rozbudowy i przebudowy istniejących garaży wolno stojących, jedno lub
wielostanowiskowych na terenie 7U jak również dopuszczenie lokalizacji parkingów w kondygnacjach
58
Sporządzonej na etapie prac projektowo-planistycznych dla mpzp „Osiedla Czecha”
45
podziemnych i nadziemnych na terenach 3KDWpp i 4KDWpp – przykładowych rozwiązań będących
jednymi z obecnie najdogodniejszych do realizacji – zwiększa prawdopodobieństwo zaspokojenia
potrzeb parkingowych mieszkańców osiedla.
Jako oddziaływanie korzystne dla ludzi należy uznać zapisy projektu planu dotyczące lokalizacji
obiektów i elementów infrastruktury poprawiających komfort życia na omawianym obszarze oraz
uatrakcyjniających przestrzeń wspólnie użytkowaną. Wśród tych elementów należy wymienić przede
wszystkim: place gier i zabaw, ścieżki rowerowe, boiska sportowe, plenerowe niekubaturowe budowle
urządzenia sportowo-rekreacyjne, boiska sportowe itp. Dla prawidłowego funkcjonowania osiedla
wielorodzinnego istotny jest łatwy dostęp do infrastruktury technicznej, społecznej oraz obiektów
umożliwiających spędzenia wolnego czasu, położonych blisko miejsca zamieszkania.
Ustalenia dotyczące zaadoptowania Fortu IIa oraz terenu wokół niego na współczesne
potrzeby mieszkańców i turystów należy również ocenić pozytywnie z punktu widzenia osób
mieszkających na os. Czecha. Planowane funkcje (kultury, galerii artystycznych, muzealnictwa,
administracji publicznej, w tym magazynowanie i archiwizowanie dokumentów) po pierwsze
spowodują wzrost atrakcyjności tego miejsca, a po drugie mogą przyczynić się do powstania nowych
miejsc pracy.
Ustalenia z zakresu ochrony środowiska i przyrody, szczególnie dotyczące zieleni osiedlowej
i ochrony Fortu IIa, mają nie tylko wymiar czysto ekologiczny, ale również korzystnie oddziałują na
ludzi. Mieszkanie bowiem w otoczeniu roślinności oraz zadbanego i jednocześnie atrakcyjnego pod
względem przyrodniczym i kulturowym fortu, należy uznać jako korzystny aspekt planu miejscowego
na mieszkańców.
Za korzystne z punktu widzenia oddziaływania na ludzi należy uznać również zapisy projektu
planu ustalające zakaz lokalizacji na terenach przedsięwzięć mogących znacząco lub potencjalnie
oddziaływać na środowisko (z wyjątkiem dopuszczonych planem oraz inwestycji celu publicznego
z zakresu łączności publicznej) oraz zakaz stosowania w nowej zabudowie pieców i trzonów
kuchennych na paliwo stałe. Pierwszy zakaz gwarantuje, że na omawianym obszarze nie pojawią się
nowe inwestycje powodujące znaczące uciążliwości dla otoczenia, przede wszystkim związane z emisją
hałasu, drgań, zanieczyszczeń powietrza oraz przedostawaniem się zanieczyszczeń do gruntu i wód,
a drugi ma na celu ochronę jakości powietrza atmosferycznego. Również zapis zakazujący lokalizacji
na terenach U szpitali, domów opieki społecznej, szkół, przedszkoli, żłobków i budynków zamieszkania
zbiorowego jest wyrazem prawidłowego planowania przestrzennego. Pozwala on na unikanie
lokalizowania funkcji wymagających wyższych standardów akustycznych na terenach, gdzie występują
niekorzystne warunki akustyczne w środowisku lub obowiązują wyższe dopuszczalne poziomy hałasu
w środowisku niż dla terenów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,
terenów domów opieki społecznej i szpitali. Niemniej, w przypadku realizacji ww. funkcji na terenach
1-3U, ustalenia planu dopuszczają takie lokalizacje pod warunkiem zapewnienia im dopuszczalnych
standardów akustycznych w środowisku jak dla terenów zabudowy związanych ze stałym lub
czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz domów opieki społecznej.
Niekorzystne oddziaływania na ludzi o czasowym i lokalnym charakterze wystąpią zapewne na
etapie realizacji inwestycji budowlanych. Najbardziej uciążliwy dla otoczenia będzie hałas emitowany
przez pojazdy i maszyny budowlane. Ich praca będzie również powodowała wzrostu zanieczyszczeń
gazowych i pyłowych powietrza. Należy przypuszczać, że prace budowlane prowadzone będą w ciągu
dnia i nie będą powodowały dyskomfortu w godzinach nocnych. Z uwagi na skalę przewidywanych
inwestycji i ich lokalizację na obrzeżach osiedla oddziaływania te nie powinny być znaczące.
Podsumowując, należy stwierdzić, że w wyniku realizacji ustaleń planu nie należy spodziewać
się znaczących oddziaływań na ludzi. Z dużym prawdopodobieństwem należy stwierdzić, że właściwy
układ funkcjonalno-przestrzenny, o uporządkowanym i zadbanym krajobrazie, z dużym udziałem
zieleni osiedlowej, będzie stanowił przyjazne miejsce dla życia i przebywania, zarówno obecnych, jak
i przyszłych mieszkańców osiedla Czecha.
6.9.
Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne
Najbardziej istotny wpływ na kształtowanie jakości powietrza, zarówno w stanie istniejącym,
jak i w stanie projektowanym, będzie miała emisja zanieczyszczeń generowanych w obrębie szlaków
komunikacyjnych, zlokalizowanych na obszarze projektu planu lub bezpośrednio poza granicami
obszaru planu (ul. B. Krzywoustego, ul. Wiatraczna, ul. Piaśnicka, ul. Chartowo, ul. Kurlandzka).
Należy jednocześnie zaznaczyć, że w projekcie planu nie przewiduje się realizacji nowych ciągów
komunikacyjnych, które generowałyby znaczący ruch samochodowy, wpływający na istotne
pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego. Nowe punktowe źródła emisji zanieczyszczeń mogą
46
pojawić się w granicach analizowanego obszaru, w miejscach gdzie ustaleniami projektu planu
dopuszczona jest nowa zabudowa i towarzyszące jej parkingi. Z uwagi jednak na to, że teren osiedla
podłączony jest do miejskiej sieci cieplnej, należy przypuszczać, że nowa zabudowa również zostanie
do tej sieci przyłączona. Projekt planu dopuszcza również korzystanie z indywidualnych systemów
grzewczych, przy uwzględnieniu jednak zakazu stosowania paliw stałych w piecach i trzonach
kuchennych.
Krótkoterminowego wzrostu emisji zanieczyszczeń należy spodziewać się na etapie realizacji
poszczególnych inwestycji, których przeprowadzenie zostało umożliwione zapisami projektu planu.
We wspomnianym przypadku źródłami emisji będą prace ziemne, których prowadzenie związane
będzie z generowaniem znacznych ilości pyłu oraz silniki spalinowe pojazdów i maszyn budowlanych,
wykorzystywanych podczas realizacji inwestycji. Prognozuje się jednak, że ilość zanieczyszczeń
generowanych w trakcie prac budowlanych nie będzie miała większego znaczenia w kształtowaniu
jakości powietrza atmosferycznego, głównie z uwagi na ograniczoną powierzchnię i czas
przeprowadzania robót budowlanych oraz niewielkie odległości unoszenia zanieczyszczeń.
Oddziaływanie to należy scharakteryzować jako krótkotrwałe i mające zasięg lokalny. Niemniej, w celu
zminimalizowania emisji pyłów należy dążyć do wyboru technologii jak najmniej uciążliwej w tym
zakresie.
W celu ochrony powietrza w granicach projektu planu wprowadzono zapisy, których realizacja
ma na celu zminimalizowanie niekorzystnych oddziaływań na kształtowanie lokalnej jakości powietrza
atmosferycznego. Do najważniejszych ustaleń w tym zakresie należy wprowadzenie zakazu stosowania
w budynkach pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, co jest rozwiązaniem szczególnie istotnym
w kontekście dopuszczenia możliwości stosowania indywidualnych systemów grzewczych.
Wprowadzenie powyższego zapisu nawiązuje do ustaleń zawartych Aktualizacji Programu ochrony
powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto Poznań) w woj. Wielkopolskim59 oraz
w programie ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja Poznańska,
Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej oraz strefy pilsko-złotowskiej w woj. Wielkopolskim60,
dotyczących m.in. konieczności podejmowania działań na rzecz obniżenia stężeń zanieczyszczeń
powietrza w zakresie pyłu PM10 oraz benzo-alfa-pirenu.
Dodatkowo należy podkreślić, że omawiany teren charakteryzuje się znacznym udziałem
zieleni urządzonej, zwłaszcza drzew, co jest czynnikiem korzystnie wpływającym na jakość powietrza
atmosferycznego. Roślinność absorbuje bowiem znaczną część ładunku zanieczyszczeń i ogranicza
zasięg przenoszenia zanieczyszczeń pyłowych, jak również sprzyja przewietrzaniu miasta. W tym
kontekście duże znaczenie będzie miała realizacja zapisów ustalających między innymi: ochronę
walorów przyrodniczych w strefach zieleni urządzonej, wyznaczonych na rysunku planu,
w szczególności zachowanie i uzupełnienie istniejących zadrzewień, ochronę istniejących drzew,
dopuszczenie nowych nasadzeń w pasie drogowym (pod warunkiem braku kolizji z elementami
infrastruktury technicznej) oraz zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni terenu wolnych od
utwardzenia. Istotne jest również ustalenie wysokiego procentowego udziału powierzchni biologicznie
czynnej w granicach działek budowlanych na poszczególnych terenach (5MW – 60%, 1MW – 50%,
UF – 45%, 3MW i 4MW – 40%, 2MW, 1UO, 2UO, 4UO i 1KDWpp – 30%, 3UO i UK – 20%, US
– 15%). Najniższe wartości ustalono dla terenów usług 1U, 3U, 4U, 6U, 7U, 3KDWpp i 4KDWpp
wynoszące 5% oraz 2U i 5U – 2%. Jest to spowodowane przeznaczeniem tych terenów pod
lokalizacje obiektów usługowych i wiążącą się z tym potrzebą zapewnienia kolejnych miejsc do
parkowania. Niski udział zieleni w tych miejscach, podyktowany jest ogólną potrzebą zmniejszenia
obecnego deficytu miejsc parkingowych na osiedlu, lecz jest rekompensowany dużym udziałem
powierzchni biologicznie czynnych (i dużym udziałem zieleni wysokiej, w strefach dla niej
wyznaczonych) na terenach MW.
Na ograniczenie ryzyka pojawienia się w granicach projektu mpzp obiektów, których
funkcjonowanie mogłoby spowodować lokalne pogorszenie standardów jakości powietrza
atmosferycznego, wpływać będzie również przestrzeganie zakazu lokalizacji przedsięwzięć mogących
zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem dopuszczonych ustaleniami
planu oraz inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej.
59
60
Uchwała Nr XXIX/561/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Aktualizacji Programu
ochrony powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto Poznań) w woj. Wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia
15.01.2013 r., poz. 508)
Uchwała Nr XXIX/566/12 Sejmiku województwa wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Programu ochrony
powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja Poznańska, Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej
oraz strefy pilsko-złotowskiej w woj. Wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia 15.01. 2013 r., poz. 509)
47
Podsumowując ustalenia projektu mpzp należy stwierdzić, że realizacja ustaleń mpzp nie
wpłynie znacząco na aktualny stan powietrza atmosferycznego. Zapisy w zakresie ochrony środowiska,
są wystarczające dla ochrony powietrza na tym terenie i pozwolą na zminimalizowanie ewentualnych
niekorzystnych oddziaływań.
6.10.
Oddziaływanie na klimat lokalny
Realizacja ustaleń zawartych w projekcie mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu nie będzie
powodować znaczącego oddziaływania na kształtowanie lokalnego klimatu.
Mimo lokalizacji wysokiej zabudowy mieszkaniowej na obszarze projektu planu, stanowiącej
bariery dla przemieszczających się mas powietrza, wewnątrz osiedla panują korzystne warunki
mikroklimatyczne. Znaczna powierzchnia zieleni osiedlowej, przede wszystkim drzew, łagodzi wysokie
temperatury latem, kumuluje wodę i przedłuża zaleganie pokrywy śnieżnej zimą.
Realizacja ustaleń projektu mpzp w zakresie lokalizacji nowych obiektów kubaturowych będzie
oddziaływać na elementy kształtujące klimat lokalny, niemniej z uwagi na skalę projektowanych
inwestycji oraz ich zasięg przestrzenny, nie przewiduje się aby były to oddziaływania znaczące.
Lokalizacja nowych obiektów kubaturowych zawsze powoduje pewne modyfikacje
w warunkach mikroklimatu. Realizacja nowych budynków, a wraz z nimi powiększenie powierzchni
uszczelnionych, powoduje pogorszenie przewietrzania terenów (budynek stanowi barierę dla mas
powietrza), a także zmianę schematu cyrkulacji mas powietrza (zwłaszcza w przypadku budynków
wysokich, powyżej 10 kondygnacji), modyfikację warunków cieplnych (powierzchnie uszczelnione
akumulują energię cieplną, zarówno energie słoneczną, jak i energię pochodzącą z procesów spalania
surowców), modyfikację warunków wilgotnościowych (wzrost zanieczyszczenia powietrza powoduje
spadek wilgotności względnej powietrza). Należy jednak podkreślić, że skala i zasięg przewidywanych
w planie inwestycji budowlanych nie będzie znaczący. Projektowane budynki będą niskie (tereny 1U,
2U, 3U, 3KDWpp i 4KDWpp) lub średniowysokie (tereny 6U i 7U), a to zwłaszcza zabudowa
wysoka powoduje znaczne zmiany w cyrkulacji powietrza. Ponadto, nowa zabudowa planowana jest
na terenach położonych przy granicach planu, w związku z tym nie przewiduje się powstania nowych
barier dla mas powietrza we wnętrzu osiedla.
W celu zachowania korzystnych warunków klimatycznych, należy dołożyć wszelkich starań
o duży udział zieleni, zwłaszcza tej wysokiej, gdyż jej obecność poprawia warunki klimatyczne
i aerosanitarne. Równie istotna jest minimalizacja wpływu istniejących i potencjalnych źródeł
zanieczyszczenia powietrza na tym terenie.
W tekście mpzp wprowadzono ustalenia dotyczące ochrony i kształtowania roślinności
i ochrony powietrza atmosferycznego, których realizacja w sposób pośredni przyczynią się również do
poprawy klimatu lokalnego. Należą do nich ustalenia dotyczące:
• ochrony walorów przyrodniczych w strefach zieleni urządzonej, wyznaczonych na rysunku
planu, w szczególności zachowania i uzupełnienia istniejących zadrzewień, ochrony istniejących
drzew,
• zagospodarowania zielenią wszystkich powierzchni terenu wolnych od utwardzenia,
• nasadzenia zieleni wysokiej w strefie wskazanej na rysunku planu na terenach 3MW, 4MW
i 2ZP,
• zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe w indywidualnych systemach
grzewczych,
• optymalnego udziału powierzchni biologicznie czynnych na terenach przeznaczonych pod
zabudowę,
• powiązania sieci infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym oraz zapewnienia dostępu
do sieci (w tym ciepłowniczej i gazowej).
Należy podkreślić, że obecność zieleni, zwłaszcza wysokiej, wśród terenów zabudowanych
wpływa korzystnie na zmniejszenie udziału zanieczyszczeń powietrza (w tym przede wszystkim CO2
oraz ograniczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń pyłowych), stanowiących jądra kondensacji,
których zwiększona obecność wpływa z kolei na pojawianie się w granicach miasta niekorzystnych
zjawisk klimatycznych.
Wprowadzenie zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwa stałe
w indywidualnych systemach grzewczych (których realizacja została dopuszczona zapisami projektu
mpzp) wpłynie w sposób bezpośredni na wyeliminowanie możliwości pojawienia się istotnych źródeł
emisji niskiej, wpływających na wzrost emisji zanieczyszczeń powietrza, a tym samym na niekorzystne
kształtowanie lokalnego klimatu.
48
Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia projektu planu w zakresie nowych inwestycji, nie
prognozuje się pogorszenia warunków klimatu lokalnego. Dodatkowo projekt planu zawiera szereg
ustaleń w zakresie ochrony środowiska i przyrody, korzystnych również z punktu widzenia
uwarunkowań mikroklimatycznych.
6.11.
Oddziaływanie na klimat akustyczny
Projekt planu „Osiedle Czecha” w Poznaniu obejmuje tereny istniejącego, urządzonego osiedla
mieszkaniowego, wielorodzinnego – w dzielnicy Rataje w Poznaniu, które powstało ok. 30 lat temu.
Projekt planu ustala przeznaczenie terenów oraz określa sposoby ich zagospodarowania i zabudowy,
a także określa docelowy układ i powiązania komunikacyjne, ustalając: tereny zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej (1-5MW), tereny zabudowy usługowej (1-7U), tereny zabudowy
usługowej – oświaty (1-4UO), teren zabudowy usługowej – sakralnej (UK), teren usług w forcie
(UF), teren sportu i rekreacji (US), tereny zieleni urządzonej (1-2ZP), teren infrastruktury technicznej
– gazownictwa (G) oraz tereny komunikacji: dróg publicznych (KD-GP, KD-G i 1-2KD-Z), dróg
wewnętrznych (1-8KDW, 1-8KDWxs) oraz parkingów (KDWp i 1-4KDWpp).
W chwili obecnej, większość terenów znajdujących się w granicach obszaru objętego
ustaleniami przedmiotowego projektu planu jest już zagospodarowana budynkami mieszkalnymi
wielorodzinnymi wraz z infrastrukturą towarzyszącą oraz obiektami handlowymi i usługowymi (usługi
oświaty, sakralne), a także zielenią urządzoną. Ustalenia urbanistyczne dla obszaru objętego
przedmiotowym projektem planu miejscowego dają możliwość kontrolowanej – zgodnie z zasadami
ochrony środowiska, przyrody i przestrzeni – realizacji dodatkowej zabudowy usługowej, usług sportu
i rekreacji oraz terenów parkingów, a także zabezpieczają przedmiotowy teren przed powstaniem
nowej niepożądanej zabudowy, w tym przede wszystkim zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
(na działkach prywatnych) lub zabudowy wielorodzinnej.
Korzystnym dla oceny i kształtowania warunków akustycznych w środowisku jest wyznaczenie
w projekcie planu – przy zewnętrznych jego granicach, najbardziej skażonych niepożądanym hałasem
samochodowym, zgodnie z aktualnym użytkowaniem – terenów parkingów i zieleni urządzonej oraz
terenów usług, dla których nie definiuje się wymagań akustycznych w środowisku.
W większości, jak stwierdzono już wcześniej w rozdz. 2.11, tereny ustalone w projekcie mpzp
„Osiedle Czecha” w Poznaniu podlegają ochronie akustycznej w środowisku – na mocy przepisów
ustawy Prawo ochrony środowiska61 oraz przepisów wykonawczych, czyli rozporządzenia w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku62 (które znacząco złagodziło wcześniejsze wymagania
akustyczne dla terenów narażonych na oddziaływanie hałasu komunikacyjnego, w tym wypadku
samochodowego i tramwajowego, będące przedmiotem poprzedniego rozporządzenia63,
obowiązującego do października 2012 r.). Do terenów chronionych akustycznie w środowisku należą
w przedmiotowym projekcie planu tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej 1-5MW oraz
zabudowy usługowej – sakralnej UK, tereny zabudowy usługowej – oświaty 1-4UO, a także funkcje
realizowane w zabudowie usługowej 1-3U, związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci
i młodzieży oraz osób starszych. Projekt planu zakazuje jednak na terenach zabudowy usługowej
1-3U realizacji szkół, przedszkoli i żłobków, podobnie jak zakazuje realizacji szpitali i domów opieki
społecznej. Projekt planu nie przewiduje również realizacji funkcji jw. na terenach 1-5MW i UK,
o ustalonych wymaganiach akustycznych jak dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej.
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, powodowanego przez drogi samochodowe,
w tym trasy tramwajowe, wyrażone np. wskaźnikami długookresowego średniego poziomu dźwięku
LDWN (w porze dzienno-wieczorno-nocnej) i LN (w porze nocnej), które to wskaźniki mają zastosowanie
do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem – wynoszą aktualnie:
w przypadku terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – L*DWN = 68 dB i L*N = 59 dB,
a w przypadku terenów zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży
– L*DWN = 64 dB i L*N = 59 dB.
Dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej 1-5MW oraz terenu zabudowy
usługowej – sakralnej UK (dla zabudowy mieszkalnej na tym terenie), ustalono zapewnienie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku – jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej. Z kolei, dla terenów zabudowy usługowej – oświaty 1-4UO, tj.: Zespołu Szkół
61
62
63
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, tekst jednolity, ze zmianami)
(Dz. U. z 2014 r., poz. 112)
(Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826)
49
Ogólnokształcących Nr 4 im. ks. prof. Józefa Tischnera, przedszkoli: nr 73 („Zielony Gaik”) i nr 144
(„Wesoła Gromadka”) oraz żłobka „Michałki” – czyli istniejących terenów zabudowy związanej
ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, jak również w przypadku funkcji realizowanych
w zabudowie usługowej 1-4U, związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,
ustalono zapewnienie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku – jak dla terenów zabudowy
związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.
Ponadto, w projekcie planu ustalono zapewnienie wymaganych standardów akustycznych
na granicach z terenami o zdefiniowanych wymaganiach akustycznych w środowisku, tzn.
na granicach z terenami ustalonymi planem – o wyższych wymaganiach akustycznych w środowisku,
przewidzianych w rozporządzeniu w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku64.
Oznacza to np., że na wspólnych granicach terenów MW i UO muszą być zapełnione wymagania
akustyczne w środowisku – wymagane jak dla terenów UO. Ustalenie to obowiązuje również
w przypadku terenu US, który w projekcie planu przeznaczono na sport i rekreację, a więc na funkcje
które potencjalnie mogą powodować uciążliwości akustyczne w środowisku, przede wszystkim
w sąsiadującej bezpośrednio z tym terenem zabudowie usługowej – oświaty 3UO, ale także
w zabudowie mieszkaniowej wielorodzinnej 2-3MW. Ustalenie zapewnienia wymaganych standardów
akustycznych na granicach z terenami o zdefiniowanych wymaganiach akustycznych w środowisku
oznacza, że na granicach terenu US muszą być zapewnione poziomy dźwięku wymagane dla
sąsiadujących terenów usług oświaty i zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, a więc odpowiednio:
L*DWN = 64 dB i L*DWN = 68 dB, w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz L*N = 59 dB, w porze nocnej.
Dla budynków zlokalizowanych na terenach zabudowy mieszkaniowej 1-5MW, znajdujących
się w obszarach oddziaływania hałasu samochodowego, rozmieszczonych głównie na obrzeżach
obszaru projektu planu, ustalono stosowanie zasad akustyki budowlanej – w pomieszczeniach
przeznaczonych na pobyt ludzi. Ustalenie to przeznaczone jest przede wszystkim dla budynków
mieszkalnych, wielorodzinnych, które znajdą się w strefach ponadnormatywnych oddziaływań hałasu
samochodowego w środowisku, które opisano szczegółowo – na podstawie aktualnej Mapy
akustycznej miasta Poznania 201265 (załącznik nr 5) – w rozdz. 2.11 niniejszej prognozy. Jednak
stosowanie zasad akustyki budowlanej powinno dotyczyć również pomieszczeń budynków, które
znajdą się poza obszarami takich ponadnormatywnych akustycznych oddziaływań w środowisku.
Ustalenie to powinno być stosowane wszędzie tam, gdzie poziomy hałasu w środowisku, na zewnątrz
pomieszczeń, są wyższe niż poziomy równoważne: L*Aeq D = 60 dB (wyznaczone w czasie 8-miu
najniekorzystniejszych, kolejno po sobie następujących godzin pory dziennej) oraz L*Aeq N = 50 dB
(wyznaczone w czasie najmniej korzystnej półgodziny pory nocnej), które gwarantują wymagany
komfort akustyczny wewnątrz pomieszczeń zamkniętych, przy zastosowaniu przegród zewnętrznych
o standardowych parametrach izolacyjności akustycznej (przy zapewnieniu wymiany powietrza
z otoczeniem, według wymagań polskich norm, stosowanych w dziedzinie akustyki budowlanej).
Ustalenie to ma na celu zwrócenia uwagi na już występujące bądź potencjalne zagrożenie
hałasem w środowisku i potrzebę zastosowania przegród zewnętrznych, w tym przede wszystkim
okien, o wymaganej podwyższonej izolacyjności akustycznej, oraz konieczność zapewnienia wymiany
powietrza z otoczeniem.
Obowiązujące przepisy rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie66 (DZIAŁ IX, § 325, ust. 2), które dopuszczają lokalizację
budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi w strefach ponadnormatywnych
oddziaływań źródeł hałasu – mówią m.in.: „Budynki z pomieszczeniami wymagającymi ochrony przed
zewnętrznym hałasem i drganiami należy chronić przed tymi uciążliwościami poprzez racjonalne
rozmieszczenie pomieszczeń w budynku i zapewnienie wymaganej izolacyjności przegród
zewnętrznych.”.
Ustalenie dotyczące stosowania zasad akustyki budowlanej przeznaczone jest również dla
terenów 6U i 7U, w przypadku realizacji hoteli, dopuszczonych planem. Terenów 6U i 7U, które
wyznaczono wzdłuż bardzo ruchliwej i hałaśliwej ul. B. Krzywoustego (por. rozdz. 2.11 niniejszej
prognozy i załącznik nr 5) nie objęto ochroną akustyczną w środowisku, mimo, że hotele to obiekty
zamieszkania zbiorowego, na podstawie przepisów ustawy Prawo budowlane67. Jednak, mając na
64
65
66
67
(Dz. U. z 2014 r., poz. 112)
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, ze zmianami)
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1409, ze zmianami)
50
uwadze sposób zagospodarowania terenu usług w przypadku lokalizacji na nim hotelu należy
zauważyć, że teren taki zapełnia jedynie budynek hotelowy i parking samochodowy, więc nie tyle
chodzi tu o komfort akustyczny w środowisku, co właściwe warunki akustyczne wewnątrz pomieszczeń
– zamkniętych, z zapewnieniem wymaganej wymiany powietrza z otoczeniem. W przypadku budynku
hotelowego z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi – w sposób wystarczający, dostępny
technicznie, można zastosować akustykę budowlaną oraz klimatyzację na odpowiednim poziomie, tak
aby były spełnione surowe wymagania dotyczące wnętrz pomieszczeń hotelowych, przeznaczonych na
pobyt ludzi (pokojów gościnnych, sal konferencyjnych, kawiarni, restauracji itp.), bez konieczności
obniżania klasy hotelu. Taką jak w tym przypadku lokalizację dla hoteli powszechnie stosuje się
w innych krajach w Europie.
Z kolei, w celu ograniczenia poziomu hałasu samochodowego w środowisku, w ustaleniach
projektu planu dopuszczono stosowanie rozwiązań przeciwhałasowych na terenach komunikacji,
w tym rozwiązań technicznych (np. zastosowanie cichych nawierzchni jezdni) czy organizacyjnych
(np. ograniczenie prędkości ruchu pojazdów, zakazy wjazdu pojazdów ciężarowych – całkowite lub
ograniczone do wyznaczonych godzin pory dziennej). Ustalenie to dopuszcza również lokalizację
ekranów akustycznych, ale tylko na terenach: KD-GP, KD-G i 1KD-Z.
Ustalenie jw. nie dotyczy oczywiście hałaśliwych ulic w sąsiedztwie analizowanego obszaru,
które znalazły się poza granicami opracowania projektu planu, czyli: ul. B. Krzywoustego,
ul. Kurlandzkiej i ul. Szwedzkiej. Oczekuje się jednak, że realizacje rozwiązań przeciwhałasowych
dla tych ulic będą priorytetem dla miasta w najbliżej przyszłości, na co wskazują zapisy przyjętego
przez Radę Miasta Poznania „Programu ochrony przed hałasem dla miasta Poznania”68.
Ustalenie dopuszczenia stosowania rozwiązań przeciwhałasowych na terenach komunikacji
dotyczy zarówno dróg publicznych (KD-GP, KD-G i 1-2KD-Z), jak i dróg wewnętrznych
(1-8KDW, 1-8KDWxs) oraz parkingów (KDWp i 1-4KDWpp), przy czym bardzo korzystne dla
kształtowania warunków akustycznych w środowisku jest utrwalenie obecnego użytkowania
i lokalizacji tych terenów, położonych przy zewnętrznych granicach obszaru opracowania, co pozwala
na uniknięcie potencjalnych zagrożeń akustycznych, zarówno w przypadku naziemnych stanowisk
postojowych dla samochodów i rowerów na terenach 1-4KDWpp, czy w związku z dopuszczeniem
parkingów podziemnych na tych terenach, jak również w przypadku dopuszczenia lokalizacji
naziemnych stanowisk postojowych na terenie KDWp.
Ponadto przyjmuje się, że funkcjonujące już obecnie w granicach przedmiotowego projektu
planu – usługi towarzyszące w parterach budynków na terenach 1-5MW (tj.: sklepy, punkty
usługowe), obiekty handlowo-usługowe na terenach 1-6U (pawilony handlowe, pawilony
wielobranżowe, dealer samochodowy wraz z punktem obsługi pojazdów, drobne, osiedlowe sklepy),
parking na terenie 7U oraz kościół pw. św. Marka Ewangelisty na terenie UK, nie będą – jak dotąd
(bo nie ma informacji o uciążliwym akustycznie oddziaływaniu takich potencjalnych źródeł hałasu)
– powodowały uciążliwości akustycznych w środowisku.
Na podstawie informacji zawartych w aktualnej Mapie akustycznej miasta Poznania 201269
przyjęto również, że Osiedlu Czecha nie zagraża hałas komunikacyjny tramwajowy od linii biegnących
w ul. Chartowo. Podobnie, założono, że hałas tramwajowy z nowej trasy na Franowo także nie będzie
uciążliwy dla tego osiedla.
Założono także, że zarówno hałas kolejowy, związany z działalnością – od położonej poniżej
Osiedla Rusa – kolejowej stacji przeładunkowej na Franowie, a także związany z przejazdami
pociągów na liniach kolejowych (biegnących po południowej stronie tej stacji): nr 272 Kluczbork –
Poznań Główny, nr 352 Swarzędz – Poznań Starołęka oraz nr 394 Poznań Krzesiny – Kobylnica, jak
i hałas lotniczy, związany z przelotami samolotów na lotnisko Poznań-Ławica oraz Poznań-Krzesiny
– nie będą oddziaływały uciążliwie na obszar projektu planu, jak ma to miejsce obecnie.
W podsumowaniu należy stwierdzić, że w związku z planowanym zagospodarowaniem obszaru
projektu planu, który nie zmienia w zasadniczy sposób jego obecnego zagospodarowania, a także
w wyniku zapisania w nim ustaleń wpływających na kształtowanie warunków akustycznych –
w środowisku zewnętrznym i wewnątrz pomieszczeń, w obszarze projektu planu „Osiedle Czecha”
w Poznaniu będą zapewnione wymagane standardy akustyczne dla projektowanych tam obiektów,
funkcji i przeznaczenia terenów.
68
69
Uchwała Nr LX/927/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie „Programu ochrony środowiska przed
hałasem dla miasta Poznania” (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia 21 stycznia 2014 r., poz. 487) wraz z Mapą akustyczną miasta
Poznania, Część I, AkustiX, listopad 2012 r.
51
6.12.
Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe
W graniach terenu objętego projektem planu znajduje się zabytkowy Fort IIa, objęty strefą
ochrony konserwatorskiej oraz zabytkowe schrony na terenie tego fortu. Obiekty te wpisane są do
rejestru zabytków pod nr A 245.
W zakresie zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
projekt ustala ochronę zabytkowego Fortu IIa, w granicy oznaczonej na rysunku planu, jako strefa
ochrony konserwatorskiej fortu, wpisanego do rejestru zabytków decyzją nr A 245 oraz ochronę
zabytkowych schronów na terenie Fortu IIa, oznaczonych na rysunku planu, wpisanych do rejestru
zabytków decyzją nr A 245. Ponadto projekt ustala utrzymanie fortyfikacyjnych nasypów ziemnych na
terenach UF i 2ZP.
W zakresie szczegółowych parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy oraz
zagospodarowania terenu UF ustalono zachowanie Fortu IIa oraz jego fosy, z dopuszczeniem
rekonstrukcji fortu i jego fosy oraz przebudowy wnętrz fortu zgodnie z pozostałymi ustaleniami planu,
z wyjątkiem strefy zimowiska dla nietoperzy, jak również rekonstrukcję lub retrowersję mostu
(wskazanego na rysunku planu). Zgodnie z projektem planu dopuszcza się również adaptację budowli
Fortu IIa, przy uwzględnieniu ochrony obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu” PLH 300005,
poprzez lokalizację usług: kultury, w tym galerii artystycznych z pracowniami, oświaty, nauki,
gastronomii, sportu i rekreacji, muzealnictwa, administracji publicznej, w tym funkcji służącej
magazynowaniu i archiwizowaniu dokumentów. Na terenie UF dopuszczono też lokalizację
plenerowych niekubaturowych urządzeń sportowo-rekreacyjnych oraz dróg wewnętrznych.
Na terenie UF ustala się: lokalizację zabudowy zgodnie z liniami zabudowy, maksymalną
powierzchnię zabudowy działki budowlanej wynoszącą 40%, a powierzchnię biologicznie czynną –
minimum 45%. Projekt planu ustala również wykształcenie spójnego zagospodarowania pod
względem nawierzchni, oświetlenia, obiektów małej architektury oraz zieleni.
Realizacja powyższych ustaleń, polegających na przebudowie wnętrza fortu czy też jego
adaptacji dla funkcji usługowych, na pewno będzie oddziaływać na walory kulturowe i historyczne
obiektu. Biorąc pod uwagę obecny stan zagospodarowania fortu, należy przypuszczać, że będą to
oddziaływania pozytywne, które pozwolą na wyeksponowania jego walorów architektonicznych
i historycznych. Zaproponowane ustalenia dla terenu UF pozwolą na przeprowadzenie inwestycji,
w sposób respektujący zabytkowy charakter obiektu militarnego oraz jego wartość przyrodniczą,
wynikającą z zimowania w jego wnętrzu nietoperzy.
Biorąc powyższe pod uwagę, należy uznać, że zapisy projektu planu są wystarczające dla
zachowania obiektu historycznego oraz jego elementów zabytkowych, przy jednoczesnym
umożliwieniu zaadoptowania obiektu dla nowych funkcji usługowych.
6.13.
Oddziaływanie na dobra materialne
Projekt planu zakłada zachowanie charakteru osiedla mieszkaniowego, a planowane
inwestycje dotyczą wyłącznie terenów zlokalizowanych na obrzeżach planu i ewentualnie terenu fortu.
Powstanie nowej zabudowy należy traktować jako wzrost ilości dóbr materialnych na omawianym
obszarze. W związku z tym, w wyniku realizacji ustaleń projektu planu nie należy się spodziewać
negatywnego oddziaływania na istniejące w granicach obszaru opracowania dobra materialne.
Ustalenia projektu planu obejmują ochronę istniejących w jego granicach dóbr materialnych, m.in.
poprzez zachowanie odpowiedniego układu zabudowy czy stworzenie właściwego układu
komunikacyjnego, umożliwiającego bezpieczny dostęp do poszczególnych działek.
Efektem planowanych w projekcie mpzp przekształceń funkcjonalno-przestrzennych będzie
również lepsza ochrona dóbr materialnych, jakimi niewątpliwie są elementy historycznego Fortu IIa.
Dzięki ustaleniom projektu planu, które mają na celu zrewitalizowanie obiektu, możliwe będzie
skuteczne ograniczenie jego dalszej dewastacji. Zakładając, że nowe zainwestowanie charakteryzować
się będzie wysokimi walorami estetycznymi, wpisującymi się w docelowy sposób użytkowania
i funkcjonowania analizowanego obszaru, jego realizacja będzie w pozytywny sposób oddziaływać na
otoczenie omawianego obszaru.
W stosunku do pozostałych istniejących dóbr materialnych ustalenia planu nie dają podstaw
do rozważań jakichkolwiek negatywnych oddziaływań.
52
6.14.
Oddziaływanie na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000
Na obszarze objętym projektem mpzp „Osiedle Czecha” w Poznaniu, przy zbiegu ul. Piaśnickiej
i ul. Kurlandzkiej, znajduje się Fort IIa (Thümen). Fort ten wchodzi w skład zabytkowego
XIX-wiecznego Systemu Fortyfikacji Poznańskich. W projekcie cały teren Fortu IIa przeznaczony został
pod teren usług w forcie, oznaczony symbolem UF.
Jak wspomniano we wcześniejszych rozdziałach prognozy, Fortu IIa stanowi również element
obszaru objętego formą ochrony przyrody – obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty –
„Fortyfikacje w Poznaniu” (PLH300005), powołanego w celu ochrony unikatowych miejsc zimowania
nietoperzy.
Z uwagi na objęcie Fortu IIa formą ochrony przyrody (włączony do sieci Natura 2000),
na rysunku planu zaznaczono granicę obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu”, a w uchwale
ustalono zachowanie granic i ochronę fragmentu obszaru NATURA 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu”
PLH 300005.
Na terenie UF wyznaczono także strefę zimowiska dla nietoperzy, obejmującą najbardziej
istotne dla zachowania zimowisk nietoperzy fragmenty Fortu IIa, w obrębie których uniemożliwiono
prowadzenie prac związanych z przebudową wnętrz obiektu. Zgodnie z definicją zamieszczoną
w uchwale, strefa ta oznacza „elementy budowli Fortu IIa, takie jak: południowa część koszar czoła
wraz z klatkami schodowymi, kaponiera czołowa prawego i lewego barku, przeciwskarpy fortu, które
są predysponowane dla lokalizacji zimowiska dla nietoperzy”. Zasięg tej strefy uwzględnia wnioski
i sugestie dotyczące sposobu zagospodarowania Fortu IIa, zawarte w opinii chiropterologicznej
sporządzonej na potrzeby projektu mpzp „Osiedle Czecha”.70 Wyłączenie z użytkowania miejsc
hibernacji nietoperzy pozwoli na wyeliminowanie ryzyka ograniczenia pojemności siedliskowej
zimowisk, a tym samym ewentualne zmniejszenie liczebności zimujących w Forcie IIa nietoperzy.
Przystępując do analizy potencjalnych oddziaływań realizacji ustaleń projektu mpzp „Osiedle
Czecha” w Poznaniu, na podstawie informacji zawartych w Standardowym Formularzu Danych dla
obszaru „Fortyfikacje w Poznaniu”71 oraz zgodnie z informacjami zawartymi w opinii
chiropterologicznej sporządzonej na potrzeby projektu mpzp „Osiedle Czecha”72, wskazano, iż do
najistotniejszych zagrożeń dla utrzymania zimowisk nietoperzy należą przede wszystkim zmiany
mikroklimatu w obrębie miejsc hibernacji oraz płoszenie zwierząt w okresie zimowym. Wspomnieć tu
można m.in. niekontrolowaną obecność człowieka w fortach w okresie zimowym, uszczelnianie
otworów wentylacyjnych, zmniejszenie wilgotności powietrza, czy też narażenie na przewietrzanie
pomieszczeń, w obrębie których hibernują nietoperze. Działania te odnoszą się więc bezpośrednio do
samych obiektów stanowiących miejsca zimowania nietoperzy.
Przedmiotowy projekt mpzp ustala zachowanie Fortu IIa oraz jego fosy, z dopuszczeniem
rekonstrukcji fortu i fosy, a także dopuszczeniem przebudowy wnętrz fortu, zgodnie z pozostałymi
ustaleniami planu, z wyjątkiem ww. strefy zimowiska dla nietoperzy. Dopuszczono również
rekonstrukcję lub retrowersję mostu, w miejscu oznaczonym na rysunku planu. Projekt dopuszcza
adaptację budowli Fortu IIa na potrzeby lokalizacji usług: kultury, w tym galerii artystycznych
z pracowniami, oświaty, nauki, gastronomii, sportu i rekreacji, muzealnictwa, administracji publicznej,
w tym funkcji służącej magazynowaniu i archiwizowaniu dokumentów. Określenie zakresu możliwych
do wprowadzenia rodzajów usług, uniemożliwia tym samym lokalizowanie w obiekcie fortecznym
usług, których funkcjonowanie mogłoby pogorszyć warunki siedliskowe (np. powodujące ulatnianie się
substancji o silnych zapachach, np. substancji ropopochodnych). W tym celu w projekcie mpzp
ustalono również zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco
oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem dopuszczonych planem oraz inwestycji celu publicznego
z zakresu łączności publicznej.
Należy również podkreślić, że umożliwienie adaptacji obiektu pofortecznego na cele związane
z prowadzeniem działalności usługowej należy rozpatrywać w kontekście ochrony obszaru Natura
2000 „Fortyfikacje w Poznaniu”, jako działanie mające potencjalnie korzystny wpływ na ochronę
zimowisk nietoperzy, zwłaszcza biorąc pod uwagę obecnie postępujący proces degradacji Fortu IIa,
wynikający z niekontrolowanej obecności człowieka i dewastacji poszczególnych pomieszczeń.
Z wieloletnich obserwacji wynika, że brak użytkowania części fortów wchodzących w skład całego
70
71
www.natura2000.gdos.gov.pl,
72
53
obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu” niejednokrotnie skutkował pogorszeniem warunków
siedliskowych. Pogorszenie to wynikało najczęściej z braku skutecznego zabezpieczenia obiektów
pofortecznych, niekontrolowanej obecności ludzi wewnątrz obiektu i zmiany warunków
mikroklimatycznych panujących w ich wnętrzach (narażenie na przewiewanie pomieszczeń,
zmniejszenie wilgotności powietrza i zmiany temperatury).
Poza wyżej wskazanymi zapisami projektu planu, istnieje również szereg zasad prowadzenia
samych prac inwestycyjnych w obrębie fortów oraz zasad użytkowania tych obiektów, których
przestrzeganie również pozwala na wyeliminowanie ewentualnych negatywnych oddziaływań na
chronione zimowiska nietoperzy. Wśród tych zasad wymienić można np.: prowadzenie prac
inwestycyjnych i remontowych poza okresem hibernacji nietoperzy, prowadzenie wszelkich prac
w konsultacji oraz pod nadzorem chiropterologa, zabezpieczanie obiektu przed niekontrolowaną
obecnością ludzi w czasie okresu zimowania, pozostawienie otwartych otworów (np. wentylacyjnych)
wykorzystywanych przez nietoperze. Zasady te wykraczają jednak poza ustawowy zakres ustaleń
dokumentów planistycznych, stąd nie są one umieszczane w ustaleniach planów miejscowych.
Jednocześnie jeszcze raz należy podkreślić, że wobec pozostawienia obecnego stanu
zagospodarowania i użytkowania fortu, narażającego obiekt na stałą dewastację, przystąpienie do
realizacji ustaleń planu zwiększa prawdopodobieństwo ograniczenia negatywnych zjawisk. Znane są
przypadki zwiększania liczebności nietoperzy po rozpoczęciu użytkowania obiektów (oczywiście
uwzględniającego ochronę przyrody), które zazwyczaj wiąże się ze zmniejszeniem stopnia
niekontrolowanej penetracji pomieszczeń i ich dewastacji przez ludzi.
Należy dodać, że z opracowanej przez PTOP „Salamandra” opinii chiropterologicznej wynika, iż
biorąc pod uwagę maksymalną liczebność nietoperzy notowanych w Forcie IIa, należy zaliczyć go do
zimowisk o średnim znaczeniu dla populacji nietoperzy w Poznaniu, a jeśli chodzi o rangę tego obiektu
jako elementu współtworzącego obszar Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu”, to nie zalicza się on do
kluczowych zimowisk.
Niezależnie od ustaleń projektu planu, odnoszących się bezpośrednio do terenu UF, dla
ochrony i prawidłowego funkcjonowania Fortu IIa jako zimowiska nietoperzy istotne są również zapisy
projektu planu dotyczące terenów zieleni urządzonej – otaczającej Fort IIa. W bezpośrednim
sąsiedztwie Fortu IIa wyznaczono dwa tereny zieleni urządzonej 1ZP i 2ZP, obejmujące obecnie
istniejącą zieleń parkową, teren usług sakralnych UK, na którym od strony fortu wyznaczono strefę
zieleni urządzonej (również obejmującą istniejącą zieleń wysoką), oraz dwa niewielkie tereny
istniejących dróg wewnętrznych – plac KDWp i pieszo-jezdnię 7KDWxs.
Zieleń wysoka ww. terenów otaczających fort, w której składzie dominują najstarsze i często
najwartościowsze gatunkowo drzewa zaobserwowane na osiedlu, spełnia dla nietoperzy podwójną,
istotną funkcję – bazy żerowej oraz elementu naprowadzającego, orientacyjnego.
Zatem projekt ustalając zachowanie obecnego sposobu zagospodarowania osiedla wokół
terenu UF również wpływa pozytywnie na ochronę fragmentu obszaru NATURA 2000. Z tego też
punktu widzenia korzystnymi ustaleniami projektu planu jest ustalenie na terenach UF, 1ZP i 2ZP
ochrony istniejących drzew, z dopuszczeniem ich usunięcia tylko w ściśle określonych przypadkach
(kolizji z planowanym urządzeniem terenu, z jednoczesnym nakazem przesadzenia lub wprowadzenia
nowych nasadzeń, kolizji z istniejącą bądź planowaną infrastrukturą techniczną, zagrożenia
zabytkowych elementów Fortu IIa), ustalenie powierzchni biologicznie czynnej działki budowlanej nie
mniejszej niż 45% oraz zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni terenu wolnych od
utwardzenia.
Biorąc powyższe pod uwagę oraz w związku z ustalonymi w projekcie planu zasadami ochrony
obszaru chronionego nie przewiduje się, aby realizacja ustaleń mpzp „Osiedle Czecha” spowodowała
znaczące negatywne oddziaływanie na cel ochrony i integralność obszaru „Fortyfikacje
w Poznaniu”. Zachowanie dotychczasowych funkcji terenów zieleni urządzonej na terenach
bezpośrednio otaczających Fort IIa wzmocni dodatkowo działania ochronne, wynikające z ustaleń dla
obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu”.
6.15.
Oddziaływanie transgraniczne
Ze względu na położenie geograficzne Poznania (znaczne oddalenie od terenów
przygranicznych państwa) stwierdzić należy, że realizacja ustaleń omawianego planu miejscowego nie
spowoduje oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, w rozumieniu Konwencji
z Espoo z 25 lutego 1991 r.
54
7.
PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW
REALIZACJI POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA
Skutki realizacji postanowień planu podlegać będą bieżącym pomiarom, ocenom oraz analizom
wpływu na środowisko wielu czynników, prowadzonym w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska przez zobligowane do tego instytucje. Stosownie do art. 10 ust. 2 Dyrektywy 2001/42/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych
planów i programów na środowisko – dla monitoringu znaczącego wpływu na środowisko realizacji
planów możliwe jest wykorzystanie istniejącego systemu monitoringu, w celu uniknięcia jego
powielania.
Monitoring prowadzony w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wykonywany jest
przez ustawowo zobligowane do tego instytucje – w przypadku miasta Poznania Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie,
Prezydenta Miasta Poznania, pełniącego jednocześnie obowiązki starosty powiatu grodzkiego. Dotyczy
poszczególnych komponentów środowiska, w tym: jakości powietrza, jakości wód, jakości gleby
i ziemi, hałasu i pól elektromagnetycznych, a jego szczegółowy zakres i częstotliwość określają
przepisy odrębne, w tym ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz ustawa
z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Pomiary i badania prowadzone w celu określenia stanu
poszczególnych komponentów środowiska prowadzone będą zgodnie z metodyką i wymogami
określonymi w poszczególnych rozporządzeniach73, a także w specjalistycznych opracowaniach –
określających metodyki referencyjne, odnoszące się do sposobu analizowania stanu jakości
poszczególnych komponentów środowiska.
W kontekście ustaleń omawianego w prognozie projektu planu, istotne będzie monitorowanie
sposobu realizacji ustaleń mpzp, dotyczących zapewnienia dopuszczalnych poziomów hałasu na
terenach wymagających ochrony akustycznej – zgodnie z częstotliwością sporządzania mapy
akustycznej dla miasta. Z kolei w kontekście stwierdzenia w strefie aglomeracja poznańska
przekroczeń dopuszczalnych standardów jakości powietrza, o których była mowa w rozdz. 2.10.
prognozy, szczególnie istotne będzie prowadzenie kontroli w zakresie zaopatrzenia nowych budynków
w niskoemisyjne systemy grzewcze (respektowanie zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych
na paliwa stałe w indywidualnych systemach grzewczych).
8.
ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE
PLANU
Projekt planu obejmuje w dużej mierze tereny posiadające swoje historyczne i ekologiczne
uwarunkowania (Fort IIa), tereny już zabudowane i urządzone z istniejącym systemem dróg oraz
wyposażone w infrastrukturę techniczną. Na obrzeżach ukształtowanej przestrzeni osiedla pozostało
obecnie stosunkowo niewiele terenów nieużytkowanych czy też zdewastowanych, wymagających
włączenia w użytkowaną przestrzeń osiedla. Położenie tych wymagających zagospodarowania terenów
w pobliżu podstawowego układu komunikacyjnego miasta pozwala na wykorzystanie ich łatwej
dostępności. Zatem propozycje planu optymalizują sposób włączenia tych niewielkich fragmentów
terenu w już istniejącą strukturę osiedla.
W ustaleniach projektu uwzględniono konieczność ochrony najbardziej cennego komponentu
środowiska w granicach planu – zieleni urządzonej, która pełni liczne istotne funkcje – biologiczną,
wypoczynkową, społeczną, estetyczną, i która w istotny sposób poprawia jakość życia na dużym
osiedlu mieszkaniowym. Ponadto, projekt planu reguluje zagadnienia związane z prowadzeniem
gospodarki wodno-ściekowej oraz zawiera ustalenia, których realizacja pozwoli na prawidłowe
kształtowania klimatu akustycznego na osiedlu.
Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzono, że projekt planu „Osiedle Czecha” nie wymaga
wskazania nowych rozwiązań alternatywnych w zakresie rozwiązań funkcjonalnych i ustaleń w zakresie
ochrony środowiska i przyrody.
Ponadto możliwość rozważania różnych, odmiennych sposobów zagospodarowania terenów
znajdujących się w granicach mpzp „Osiedla Czecha” w Poznaniu została ograniczona przez Studium
73
w tym m.in. w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia
monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. 2011 Nr 258, poz. 1550), rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia
pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową,
lotniskiem lub portem (Dz. U. 2011 Nr 288 poz.1697)
55
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania, które określa kierunek
zagospodarowania przestrzennego poszczególnych terenów znajdujących się w granicach miasta.
W związku z powyższym, ilość możliwych do wprowadzenia alternatywnych sposobów
zagospodarowania tego obszaru jest stosunkowo niewielka.
Ostatecznie, wybrane przeznaczenia poszczególnych terenów w graniach omawianego
projektu, z uwzględnieniem całości funkcjonalnej osiedla, należy uznać za rozwiązania najbardziej
korzystne.
9.
WNIOSKI
Analizując potencjalne oddziaływania realizacji planu na poszczególne komponenty
środowiska, należy stwierdzić, że ich kumulacja będzie następować na etapie realizowania
poszczególnych inwestycji. Będą to częściowo oddziaływania krótkotrwałe i odwracalne. Samo
funkcjonowanie nowych elementów zagospodarowania terenów w granicach „Os. Czecha” w Poznaniu,
opierające się o ustalenia zawarte w planie miejscowym, nie powinno stanowić znaczącego zagrożenia
dla stanu środowiska. Projekt planu zawiera zapisy zapewniające ochronę istotnych elementów
środowiska przyrodniczego i minimalizujące lub ograniczające negatywne skutki realizacji planu na
środowisko przyrodnicze.
Projekt planu obejmuje w dużej mierze tereny już zabudowane i urządzone, z istniejącym
systemem dróg oraz wyposażone w infrastrukturę techniczną. Realizacje ustaleń planu, które mogą
mieć największy wpływ na powierzchnię ziemi oraz jej głębsze warstwy dotyczą głównie inwestycji
punktowych (a nie zajmujących znaczne powierzchnie terenu) i związanych przede wszystkim
z dopuszczeniem lokalizacji kondygnacji podziemnych. Realizacji nowych inwestycji, w oparciu
o ustalenia planu, należy spodziewać się przede wszystkim na terenach 3KDWpp, 4KDWpp, 3U, 6U
i 7U położonych na obrzeżach osiedla – terenach które są niezagospodarowane lub na których
obecnie znajdują się naziemne parkingi i garaże.
Zwiększenie się powierzchni trwale uszczelnionych, do jakiego może dojść na skutek realizacji
planu, może skutkować zwiększeniem odpływu wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacyjnej.
Realizacja plan może zminimalizować to zjawisko, między innymi, poprzez gromadzenie tychże wód
w dopuszczonych do lokalizacji zbiornikach retencyjnych oraz poprzez zagospodarowanie tychże wód
na własnej powierzchni większości terenów ustalonych planem, w tym w strefach zieleni urządzonej.
Realizacja inwestycji prowadzona z zachowaniem zapisów wpływających na kształtowanie
szaty roślinnej pozwoli, na zachowanie dobrego stanu zieleni osiedla, parku i Fortu wraz z jego
otoczeniem. Nowa zaprowadzona zieleń, podobnie jak istniejąca, powinna pozytywnie spełniać swoją
rolę w zakresie izolacji przed emitowanymi zanieczyszczeniami powietrza (zwłaszcza pyłowymi) oraz
przyczynić się do dalszego utrzymywania dogodnego dla mieszkańców mikroklimatu osiedla.
Uregulowanie parametrów zabudowy zapisami i rysunkiem planu daje większe możliwości
zabezpieczenia i zachowania szczególnie wartościowej zieleni wysokiej.
Obserwowane w granicach opracowania zwierzęta nie wymagają znacznych powierzchni do
bytowania i mają możliwość schronienia się, na czas trwania prac budowlanych, na terenach
sąsiednich. Realizacja ustaleń planu nie będzie oddziaływać na faunę w sposób skutkujący eliminacją
jakiegoś gatunku, ale może w niewielkim stopniu wiązać się z krótkotrwałymi negatywnymi
oddziaływaniami na bytujące w obszarze planu zwierzęta.
Projekt planu nie przewiduje wprowadzania elementów zagospodarowania przestrzennego
mogących spowodować drastyczne zmiany w tutejszych warunkach środowiskowych, skutkujących
znacznym ograniczeniem bioróżnorodności. Ustalenia dotyczące terenów UF i ZP – terenów
wyróżniających się swoją bioróżnorodnością w skali planu – powinny zapewnić odpowiednią ochronę
fauny i flory tych terenów. Uzupełnienie układu przestrzennego zabudowy nowymi inwestycjami,
realizowane wraz z odpowiednim areałem powierzchni biologicznie czynnej (wymaganym ustaleniami
planu), nie powinno zmniejszyć obecnej bioróżnorodności. Jednocześnie zapisy projektu planu
stwarzają potencjalną możliwość stworzenia nowych siedlisk wodnych i wodno-lądowych,
co niewątpliwie mogłoby lokalnie wpłynąć korzystnie na wzrost bioróżnorodności flory i fauny.
Lokalizacja nowej zabudowy, odpowiednio uzupełniającej wolne przestrzenie na obrzeżu
osiedla, z uwagi na dostosowanie jej parametrów do zurbanizowanego otoczenia, powinna wpłynąć
korzystnie na krajobraz osiedla. Realizacja planu może zrehabilitować tereny 1U i 3U i tym samym
zdecydowanie poprawić odbiór wizualny przestrzeni oglądanej od strony ul. Piaśnickiej. Istotnymi
z punktu widzenia ekologicznego i krajobrazowego są liczne ustalenia chroniące tereny z zielenią
wysoką. Ochrona zieleni decyduje w sposób zasadniczy o walorach krajobrazowych osiedla.
56
Pozytywnie należy również ocenić przeznaczenie i funkcjonalność poszczególnych nowych
elementów zagospodarowania z punktu widzenia oddziaływania na ludzi. W planie dopuszcza się na
terenach U lokalizację garaży w kondygnacjach podziemnych poza wyznaczonymi liniami zabudowy
(potencjalnie, dotyczy to terenów 3U, 6U i 7U) jak również lokalizację parkingów w kondygnacjach
podziemnych na wszystkich terenach KDWpp oraz parkingów nadziemnych na terenach 3KDWpp
i 4KDWpp. Biorąc również pod uwagę, przy uwzględnieniu wyżej cytowanych zapisów, dopuszczenie
nie tylko zachowania, ale i rozbudowy i przebudowy istniejących garaży wolno stojących, jedno lub
wielostanowiskowych na terenie 7U, bardzo prawdopodobne staje się zaspokojenie choć części
obecnych potrzeb parkingowych mieszkańców osiedla.
Również pozytywnie należy ocenić ustalenia dotyczące zaadoptowania Fortu IIa oraz terenu
wokół niego na współczesne potrzeby mieszkańców osiedla, użytkowników a także turystów.
Planowane funkcje (kultury, galerii artystycznych muzealnictwa, administracji publicznej, w tym
magazynowanie i archiwizowanie dokumentów) po pierwsze spowodują wzrost atrakcyjności tego
miejsca, a po drugie mogą przyczynić się do powstania nowych miejsc pracy. Z dużym
prawdopodobieństwem należy stwierdzić, że właściwy układ funkcjonalno-przestrzenny, o bardziej
uporządkowanym i zadbanym krajobrazie, z zachowanym dużym udziałem zieleni osiedlowej
(zwłaszcza wysokiej), przyczyni się do oczekiwanego zwłaszcza przez mieszkańców polepszenia
ogólnie rozumianego komfortu zamieszkania na osiedlu. Niekorzystny wpływ na ludzi powinien
ograniczyć się wyłącznie do etapu realizacji poszczególnych inwestycji i uciążliwości z tym związanych.
Nowo planowana zabudowa na terenach 3KDWpp, 4KDWpp, 3U, 6U i 7U nie powinna
utrudnić przemieszczania się mas powietrza i spowodować pogorszenia stanu czystości powietrza
atmosferycznego. Ponadto wprowadzenie zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwa
stałe w indywidualnych systemach grzewczych wpłynie w sposób bezpośredni na wyeliminowanie
możliwości zanieczyszczania powietrza, a tym samym na niekorzystne kształtowanie lokalnego
klimatu. Krótkoterminowego wzrostu emisji zanieczyszczeń należy spodziewać się na etapie realizacji
pojedynczych inwestycji. Docelowa realizacja ustaleń zawartych w projekcie mpzp „Osiedla Czecha”
w Poznaniu nie będzie zatem powodować znaczącego oddziaływania na kształtowanie lokalnego
klimatu.
Korzystnym dla oceny i kształtowania warunków akustycznych w środowisku jest wyznaczenie
w projekcie planu – przy zewnętrznych jego granicach, najbardziej skażonych niepożądanym hałasem
samochodowym, zgodnie z aktualnym użytkowaniem – terenów parkingów i zieleni urządzonej oraz
terenów usług, dla których nie definiuje się wymagań akustycznych w środowisku. Niezależnie od
wskazania lokalizacji ww. funkcji na obrzeżach zabudowy mieszkaniowej istotne jest ustalenie
dopuszczenia stosowania rozwiązań przeciwhałasowych na terenach komunikacji dotyczy zarówno
dróg publicznych, jak i dróg wewnętrznych oraz parkingów, przy czym bardzo korzystne dla
kształtowania warunków akustycznych w środowisku jest utrwalenie obecnego użytkowania
i lokalizacji tych terenów, położonych przy zewnętrznych granicach obszaru opracowania, co pozwala
na uniknięcie potencjalnych zagrożeń akustycznych, zarówno w przypadku naziemnych stanowisk
postojowych dla samochodów i rowerów na terenach 1-4KDWpp, czy w związku z dopuszczeniem
parkingów podziemnych na tych terenach, jak również w przypadku dopuszczenia lokalizacji
naziemnych stanowisk postojowych na terenie KDWp
Dla budynków zlokalizowanych na terenach zabudowy mieszkaniowej 1-5MW, znajdujących
się w obszarach oddziaływania hałasu samochodowego, rozmieszczonych głównie na obrzeżach
obszaru projektu planu (w strefach ponadnormatywnych oddziaływań hałasu samochodowego
w środowisku), ustalono stosowanie zasad akustyki budowlanej – w pomieszczeniach przeznaczonych
na pobyt ludzi. Ustalenie to ma na celu zwrócenia uwagi na już występujące bądź potencjalne
zagrożenie hałasem w środowisku i potrzebę zastosowania przegród zewnętrznych, w tym przede
wszystkim okien, o wymaganej podwyższonej izolacyjności akustycznej, oraz konieczność zapewnienia
wymiany powietrza z otoczeniem.
Poza raczej pozytywnym oddziaływaniem realizacji ustaleń planu na środowisko i ludzi,
efektem planowanych w projekcie mpzp przekształceń funkcjonalno-przestrzennych będzie również
lepsza ochrona dóbr materialnych, jakimi niewątpliwie są elementy historycznego Fortu IIa. Dzięki
ustaleniom projektu planu, które mają na celu zrewitalizowanie obiektu, możliwe będzie skuteczne
ograniczenie dalszej jego dewastacji.
W Forcie IIa projekt planu proponuje lokalizacje funkcji usługowych i jednocześnie wyznacza
fragmenty obiektów najbardziej istotne dla ochrony nietoperzy wprowadzając strefy zimowiska dla
nietoperzy. Ustalenia planu mające na celu adaptację Fortu IIa na funkcje usługowe, nie spowodują
57
znaczących negatywnych oddziaływań na cel ochrony i integralność obszaru Natura 2000 OZW
PLH300005 „Fortyfikacje w Poznaniu”.
Warunkiem niezbędnym dla ograniczania negatywnych skutków oddziaływania na środowisko
będzie precyzyjne wyegzekwowanie ustaleń planu miejscowego oraz restrykcyjne przestrzeganie przez
inwestorów przepisów i wymogów ochrony środowiska, wynikających z przepisów odrębnych.
10.
STRESZCZENIE
Prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument, niezbędny do
przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków
realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Obowiązek jej opracowania wynika bezpośrednio
z zapisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
oraz z ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zasadniczym celem prognozy oddziaływania na środowisko jest diagnoza obecnego stanu
środowiska oraz wskazanie potencjalnego oddziaływania realizacji ustaleń miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze, przy uwzględnieniu jego
poszczególnych komponentów, w tym: powierzchni ziemi, warunków wodnych, różnorodności
biologicznej, krajobrazu, szaty roślinnej i zwierząt, powietrza, klimatu akustycznego. W prognozie
wzięto również pod uwagę oddziaływanie realizacji ustaleń mpzp na dziedzictwo kulturowe, a także
oddziaływanie w kontekście emisji pól elektromagnetycznych.
Powyższa prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy projektu mpzp „Osiedle Czecha”
w Poznaniu. Projekt planu miejscowego opracowywany jest na podstawie uchwały
Nr XXXV/512/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie przystąpienia do
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Czecha” w Poznaniu.
Planem objęto osiedle Czecha, położone na Górnym Tarasie Rataj. Swoim zasięgiem obejmuje
on teren w rejonie ulic: Chartowo, Piaśnicka, Kurlandzka, Wiatraczna. Powierzchnia planu wynosi
około 45,3 ha.
Prognoza składa się z ośmiu zasadniczych części. W pierwszej omówiono podstawy formalnoprawne, metodologię i zasadność sporządzania niniejszego opracowania. W drugiej części omówiono
położenie przedmiotowego obszaru w przestrzeni miasta i jego obecne zagospodarowanie.
Charakterystyce poddano również poszczególne elementy środowiska przyrodniczego oraz ich
wzajemne powiązania, w tym: rzeźbę terenu, budowę geologiczną i warunki gruntowe, zasoby
naturalne, gleby, warunki wodne, szatę roślinną, świat zwierzęcy i klimat lokalny. Określono również
stan środowiska przyrodniczego w zakresie jakości powietrza, jakości wód podziemnych oraz klimatu
akustycznego.
W trzeciej części prognozy zwrócono uwagę na istniejące problemy ochrony środowiska,
w szczególności dotyczące obszarów chronionych oraz inne związane z zagadnieniami regulowanymi
w projekcie planu.
W czwartej części omówiono cel i zapisy projektu planu. Wskazano również ich powiązania
z zapisami Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania.
Wykazano także potencjalne skutki dla środowiska i przestrzeni, jakie mogą wystąpić w przypadku
braku realizacji ustaleń analizowanego projektu planu.
W piątej części omówiono podstawowe cele ochrony środowiska, formułowane na szczeblu
międzynarodowym, krajowym oraz lokalnym. Część szósta służy omówieniu potencjalnych
oddziaływań realizacji ustaleń projektu planu na poszczególne komponenty środowiska
przyrodniczego. W tej części wskazano również rozwiązania, mające na celu zapobieganie
i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko i ludzi, jakie mogą się pojawić w rezultacie
realizacji ustaleń projektowanego planu. W siódmej części odniesiono się do zagadnień związanych
z analizą skutków realizacji postanowień planu miejscowego. W części ósmej natomiast stwierdzono,
że ilość możliwych do wprowadzenia alternatywnych sposobów zagospodarowania jest stosunkowo
niewielka, a wybrane przeznaczenia poszczególnych terenów w graniach omawianego projektu
(z uwzględnieniem całości funkcjonalnej osiedla) należy uznać za rozwiązania najbardziej korzystne.
58

prognoza oddziaływania na środowisko

Transkrypt

Podobne dokumenty

DRODZY SĄSIEDZI !!! zadanie nr 247

DRODZY SĄSIEDZI !!!

CZAS MOSINY Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Ziemi Mosińskiej

750 000 - 4 Ściany Sp. z oo

Oferta nr 311242 (Investment na WYNAJEM)

DO WÓJTA GMINY RYBCZEWICE WNIOSEK o ustalenie warunków

UZASADNIENIE

światowy dzień zdrowia - Powiatowa Stacja Sanitarno

Pobierz artykuł w pliku