Teoria unii celnej Wpływ taryf celnych na handel Podsumowanie i

Transkrypt

Teoria unii celnej Wpływ taryf celnych na handel Podsumowanie i
http://www.adamambroziak.eu
Teoria unii celnej
podstawowe zasady teorii handlu
TEORIA UNII CELNEJ
międzynarodowego,
efekty krótkookresowe (statyczne)
efekty długookresowe (dynamiczne)
dr Adam A. Ambroziak
dr hab. Adam A. Ambroziak, prof. SGH
Wpływ zmiany ceł na dobrobyt
Protekcjonizm
Pa
OT
OT
-
Pw
OF
OA
AF
Pw+t
OD
OC
CD
Sa
Da
Pa
U
R
Pw+t
Wolny handel
cena
Autarkia
Wpływ taryf celnych na handel
Sw+t
J
G
Pw
P.
D
Sw S
Im
cena
Sa
Da
U
R
Pw+t
J
G
Pw
wykorzystanie
czynników produkcji
GH, które mogłyby
być wykorzystane
lepiej gdzie indziej Sw+t
różnica kosztów HR
H
I
Sw
spadek ilości dóbr do
konsumpcji (OD
zamiast OF) i wzrost
ich cen (IU)
korzyści państwa z
tytułu taryf celnych
A
0
ilość
C T D F
0
Sa
Da
U
R
Pw+t
Sw+t
Protekcjonizm
cena
Wolny handel
Wpływ ograniczeń ilościowych na dobrobyt
J
G
Pw
H
I
Sw
strata dobrobytu kraju
0
A
C
© Adam A. Ambroziak
D F
A
C
D F
ilość
Podsumowanie i wnioski
utworzenie unii celnej powoduje pewne
pozytywne i negatywne skutki (dla
dobrobytu). Utworzenie unii celnej jest
uzasadnione, jeśli te pierwsze przeważają
nad drugimi.
Ogólny wpływ utworzenia unii celnej na
dobrobyt jest niepewny, niepewne są również
jej skutki redystrybucyjne, dotyczące zarówno
zjawisk zachodzących między unią a resztą
świata, jak i między poszczególnymi krajami
członkowskimi unii.
ilość
1
http://www.adamambroziak.eu
Krótkookresowe statyczne skutki
(efekty) unii celnej
Produkcyjne i handlowe skutki zmienionych
ceł
Wielkość skutków pozytywnych i
negatywnych
Podsumowanie i wnioski
Skutki wprowadzenia unii celnej
między krajami - efekt kreacji (1)
kreacja handlu (ang. trade creation effect) tworzenie nowych strumieni obrotów w wyniku
bardziej efektywnej specjalizacji na obszarze
zintegrowanym,
W jednym z państw popyt przesunie się od
kosztownego, objętego ochroną produktu
krajowego, do tańszego produktu z kraju
partnerskiego, powodując przesunięcie od mniej
do bardziej efektywnych producentów.
Pewne rodzaje towarów wytwarzane w krajach unii
mogą być, odwrotnie niż poprzednio, oferowane na
rynkach innych krajów unii po cenach
konkurencyjnych w stosunku do towarów
miejscowych.
Płaszczyzny badania
krótkookresowych skutków unii celnej
w kategoriach standardowych korzyści z
handlu, towarzyszących specjalizacji i
przewagom komparatywnym (skutki
handlowo-produkcyjne), np. zmiana
wolumenu handlu, wielkości popytu
krajowego, produkcji krajowej oraz cen,
w kategoriach dobrobytu poszczególnych
grup oraz dobrobytu obszarów
zintegrowanych, np.. dobrobyt konsumentów,
producentów, importerów, władz fiskalnych
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
Kraj B
Kraj A
Sytuacja sprzed utworzenia unii celnej, są dwa kraje A i B
Przed utworzeniem unii celnej
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
Kraj B
Kraj A
Koszt wytworzenia towaru w A wynosi 80, a w B wynosi 60
Koszt/cena towaru
Wytworzonego w A:
w kraju A
80
w kraju B
60
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
Oba kraje prowadzą swoją własną, autonomiczną politykę celną
Koszt/cena towaru
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w B:
Przed utworzeniem unii celnej
Przed utworzeniem unii celnej
© Adam A. Ambroziak
Kraj B
Kraj A
w kraju A
80
w kraju B
60
2
http://www.adamambroziak.eu
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
Stawka celna
Kraj A
50%
Stawka celna
Kraj B
Kraj A
50%
Kraj B
Stawka celna nakładana przez kraj A na import z B wynosi 50%
Wówczas cena towaru z B w kraju A wynosi 60+50% z 60 = 90
Koszt/cena towaru
Koszt/cena towaru
w kraju A
Wytworzonego w A:
w kraju B
60
80
w kraju A
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w B:
Przed utworzeniem unii celnej
Przed utworzeniem unii celnej
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
w kraju B
60
80
90
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
Stawka celna
Kraj A
50%
Kraj B
Kraj B
Kraj A
Konsumenci w kraju A wybierają tańszy produkt z A, a nie z B
Następuje utworzenie unii celnej: stawki między A i B wynoszą 0%
Koszt/cena towaru
Koszt/cena towaru
w kraju A
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
w kraju B
60
80
90
Wytworzonego w B:
Przed utworzeniem unii celnej
50%
Kraj B
60
Po utworzeniu unii celnej
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
Stawka celna
Kraj A
w kraju B
80
90
Przed utworzeniem unii celnej
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
50%
w kraju A
Wytworzonego w A:
Stawka celna
Kraj B
Kraj A
W handlu na zewnątrz wprowadzana jest wspólna stawka celna np. 50%
Koszty wytworzenia towaru nie zmieniają się ani w A, ani w B
Koszt/cena towaru
Koszt/cena towaru
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Przed utworzeniem unii celnej
© Adam A. Ambroziak
w kraju A
80
90
w kraju B
60
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Po utworzeniu unii celnej
Przed utworzeniem unii celnej
w kraju A
w kraju B
80 80
90
60 60
Po utworzeniu unii celnej
3
http://www.adamambroziak.eu
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
50%
ANALIZA EFEKTU KREACJI HANDLU
Stawka celna
50%
Kraj B
Kraj A
Stawka celna
Kraj B
Kraj A
Ze względu na brak ceł między A i B cena towaru z B w A wynosi 60
Pojawia się efekt kreacji handlu
Koszt/cena towaru
Koszt/cena towaru
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Przed utworzeniem unii celnej
w kraju A
w kraju B
80 80
90 60
60 60
Wytworzonego w B:
Po utworzeniu unii celnej
Skutki wprowadzenia unii celnej
między krajami - efekt kreacji (2)
efekt produkcyjny - zastępowanie drogiej produkcji
krajowej przez tańszy import z kraju partnerskiego,
- poprawa alokacji zasobów,
- ujawnienie się efektywności alokacyjnej
efekt konsumpcyjny - wzrost całkowitej konsumpcji
produktu w wyniku spadku cen krajowych do
poziomu ceny unijnej
- wzrost zakupu większej ilości dóbr,
- wzrost popytu efektywnego,
- wzrost dobrobytu konsumentów,
- zmiana struktury zakupów
Siła efektu kreacji zależy od:
elastyczności cenowej popytu w kraju, który
dotychczas nie importował danego towaru,
elastyczności cenowej podaży w kraju tańszego
producenta,
utrzymywania się różnicy w kosztach i cenach:
- producent droższy może obniżyć swoje
ceny,
- producent o niższych kosztach
produkcji, korzystając z możliwości
eksportu na większą skale może obniżyć
koszty, przez co różnica w cenach
zostanie zachowana,
© Adam A. Ambroziak
Wytworzonego w A:
w kraju A
w kraju B
80 80
90 60
60 60
Przed utworzeniem unii celnej
Po utworzeniu unii celnej
Skutki wprowadzenia unii celnej
między krajami - efekt kreacji (3)
korzyści produkcyjno-handlowe i
korzyści dobrobytu dla państw
członkowskich,
korzyści dla gospodarki światowej
wynikające ze wzrostu globalnego
popytu w unii celnej,
Skutki wprowadzenia unii celnej
między krajami - efekt przesunięcia (1)
efekt przesunięcia (ang. trade diversion effect) import od efektywnego lub taniego producenta z
„rynku światowego” jest zastąpiony importem z
bardziej kosztownego (lub mniej efektywnego)
producenta z „kraju partnerskiego”.
Zwiększenie udziału krajów należących do unii w
handlu krajów-członków unii oraz zmniejszenie
udziału krajów trzecich.
Produkty jednego kraju mogą być sprzedawane
taniej w drugim kraju niż produkcja światowa, ze
względu na taryfę celną,
4
http://www.adamambroziak.eu
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
Kraj C
Kraj C
Sytuacja sprzed utworzenia unii celnej, są trzy kraje A, B i C
Koszt wytworzenia towaru w A wynosi 80, w B = 60, a w C = 50
Koszt/cena towaru
w kraju A
80
Wytworzonego w A:
kraju B
w kraju C
60
50
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Przed utworzeniem unii celnej
Przed utworzeniem unii celnej
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
50%
Kraj C
Kraj C
Każde z państw prowadzi swoją własną politykę celną
Koszt/cena towaru
w kraju A
80
Wytworzonego w A:
Stawka celna na import towaru do A wynosi 50 %
kraju B
w kraju C
60
50
Koszt/cena towaru
w kraju A
80
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Wytworzonego w C:
Przed utworzeniem unii celnej
Przed utworzeniem unii celnej
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
kraju B
w kraju C
60
50
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
50%
50%
Kraj C
Kraj C
Cena towaru w A z B wynosi 90, a z C wynosi 75 (50 + 50% z 50)
Konsumenci wybierają najtańszy towar z C na rynku kraju A
Koszt/cena towaru
Koszt/cena towaru
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Przed utworzeniem unii celnej
© Adam A. Ambroziak
w kraju A
80
90
75
kraju B
w kraju C
60
50
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
w kraju A
80
90
75
kraju B
w kraju C
60
50
Przed utworzeniem unii celnej
5
http://www.adamambroziak.eu
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
50%
Kraj C
Kraj C
Ograniczony import do A z B, zwiększony z C
Koszt/cena towaru
w kraju A
80
90
75
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Następuje utworzenie unii celnej między krajem A i B
kraju B
w kraju C
60
50
Koszt/cena towaru
w kraju A
80
90
75
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Przed utworzeniem unii celnej
Przed utworzeniem unii celnej
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
w kraju C
60
50
Po utworzeniu unii celnej
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
50%
kraju B
Kraj B
50%
Kraj C
Kraj C
Między krajami A i B brak ceł, wspólna taryfa celna na zewnątrz = 50%
Koszty wytworzenia towaru nie zmieniły się w krajach A, B, C
Koszt/cena towaru
Koszt/cena towaru
w kraju A
80
90
75
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Przed utworzeniem unii celnej
kraju B
w kraju C
60
50
80 80
90
75
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Po utworzeniu unii celnej
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
w kraju A
Wytworzonego w A:
Kraj B
Przed utworzeniem unii celnej
50 50
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj B
50%
Kraj C
Kraj C
Cena towaru w kraju A z B wynosi 60, a z C wynosi 75 (50 + 50% z 50)
Konsumenci wybierają tańszy towar z B, niż droższy z C
Koszt/cena towaru
Koszt/cena towaru
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Przed utworzeniem unii celnej
© Adam A. Ambroziak
w kraju C
60 60
Po utworzeniu unii celnej
Kraj A
50%
kraju B
w kraju A
80 80
90 60
75 75
kraju B
60 60
w kraju C
50 50
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Po utworzeniu unii celnej
Przed utworzeniem unii celnej
w kraju A
80 80
90 60
75 75
kraju B
60 60
w kraju C
50 50
Po utworzeniu unii celnej
6
http://www.adamambroziak.eu
ANALIZA EFEKTU PRZESUNIĘCIA HANDLU
Kraj A
Kraj B
50%
Kraj C
Następuje przesunięcie importu do A z C na rzecz importu z B
Koszt/cena towaru
Wytworzonego w A:
Wytworzonego w B:
Wytworzonego w C:
Przed utworzeniem unii celnej
w kraju A
80 80
90 60
75 75
kraju B
60 60
w kraju C
50 50
pogorszenie efektywności alokacji w
gospodarce światowej w wyniku zmiany
struktury geograficznej handlu,
straty możliwości eksportowych przez kraje o
wysokiej efektywności, związanej z
przewagami komparatywnymi i
konkurencyjnymi,
wzrost kosztów importu ponoszonych przez
konsumentów, którzy za importowane towary
muszą płacić ceny wyższe od cen rynku
światowego,
Po utworzeniu unii celnej
Siła efektu przesunięcia zależy od:
cenowej elastyczności popytu w kraju
importującym i elastyczności cenowej
podaży w kraju eksportującym,
wysokości zewnętrznej stawki celnej (tj.
marży preferencji z jakiej korzystają kraje
unii),
reakcji dostawców z krajów trzecich (czy
stosują obniżki cen i w ten sposób utrzymują
się na rynku)
reakcji producentów z krajów należących do
unii (czy prowadzą oni ekspansję
sprzedażową),
Czynniki decydujące o przewadze
efektu kreacji lub efektu przesunięcia
wyjściowy poziom cen między krajami
członkowskimi,
wyjściowa struktura specjalizacji produkcji i
wymiany krajów członkowskich,
wielkość i liczba krajów tworzących unię,
bliskość geograficzna i kulturowa,
elastyczność podaży w krajach tworzących
unię,
© Adam A. Ambroziak
Skutki wprowadzenia unii celnej między
krajami - efekt przesunięcia (2)
Skutki wprowadzenia unii celnej między
krajami - efekt ekspansji lub ograniczenia
efekt ekspansji (ang. trade expansion)
- wzrost wolumenu handlu światowego
na skutek popytu, spadku cen i nowych
możliwości wymiany w krajach unii i
poza nią (efekt kreacji > efekt
przesunięcia),
efekt ograniczenia (ang. trade
suppresion) - redukcja handlu
światowego, spadek wolumenu obrotów
(efekt przesunięcia - słaby, efekt kreacji
- brak),
UC bardziej będzie sprzyjać
rozwojowi wolnego handlu (ek>ep),
im więcej krajów przystępuje do unii, czyli im
większy potencjalny wymiar
międzynarodowego podziału pracy,
im mniejszy średni poziom wspólnej
zewnętrznej taryfy celnej w porównaniu do
poziomu taryf celnych przed utworzeniem
unii,
im mniejszy stopień komplementarności, czyli
im większy stopień konkurencyjności krajów
członkowskich w zakresie chronionych branż
przemysłu przed utworzeniem uc,
7
http://www.adamambroziak.eu
UC bardziej będzie sprzyjać
rozwojowi wolnego handlu (ek>ep),
im większe różnice w jednostronnych kosztach
produkcji w chronionych branżach przemysłu w
poszczególnych krajach unii (tym większe korzyści
ze swobodnego handlu w ramach unii),
im wyższy poziom ceł na potencjalnych rynkach
eksportowych poza uc (w zakresie produktów, w
których kraje członkowskie unii uzyskać mogą
przewagę komparatywną w wyniku swobodnego
handlu w unii, czyli im mniejsza strata
spowodowana spadkiem stopnia specjalizacji
produkcji między krajami uc i krajami trzecimi,
Długookresowe (dynamiczne)
skutki unii celnej (1)
wzrost efektywności produkcji i handlu, ze
względu na silniejszą konkurencję na
obszarze zintegrowanym:
- zmiana kierunków alokacji zasobów,
co umożliwia restrukturyzację i
modernizację gospodarki,
- poprawa efektywności alokacji daje
pozytywne skutki w zakresie
produkcyjności i cen,
Długookresowe (dynamiczne)
skutki unii celnej (3)
Poprawa efektywności dynamicznej
określonej przez tempo postępu
technologicznego i innowacyjnego:
- duży rynek to wysoka konkurencja bodźce do wprowadzania postępu
technicznego i innowacyjnego,
- ułatwiona kooperacja firm w zakresie
badań i rozwoju,
- możliwości transferu technologii i knowhow
© Adam A. Ambroziak
Długookresowe (dynamiczne)
skutki (efekty) unii celnej
Produkcyjne i handlowe skutki
zmienionych ceł
Wielkość skutków pozytywnych i
negatywnych
Podsumowanie i wnioski
Długookresowe (dynamiczne)
skutki unii celnej (2)
Korzyści skali wywołane zwiększeniem
rozmiarów rynku:
- wewnętrzne dla firmy - wzrost
minimalnej efektywnej skali,
- zewnętrzne wobec firmy - ekspansja
gałęzi,
Korzyści związane z postępem technicznym
i zdobywaniem doświadczeń
Długookresowe (dynamiczne)
skutki unii celnej (4)
Przyspieszenie wzrostu gospodarczego
- konkurencja na dużym rynku umożliwia
lepsze wykorzystanie zasobów
produkcyjnych i wzrost ich produkcyjności,
- nowe źródła wzrostu popytu
efektywnego,
- pobudzona działalność gospodarcza
8
http://www.adamambroziak.eu
Długookresowe (dynamiczne)
skutki unii celnej (5)
Korzyści zewnętrzne, jakie towarzyszą
wzrostowi rozmiarów rynku i silniejszej
konkurencji,
- ogólny postęp wiedzy,
- inwestowanie w ludzki kapitał,
- rozwój infrastruktury transportowej, i
komunikacyjnej,
- wzmocnienie więzi między różnymi
ogniwami gospodarki,
- wzrost zapotrzebowania na integrację
przemysłową, transportową i
infrastrukturalną
Długookresowe (dynamiczne)
skutki unii celnej (7)
wielkość firm - rozszerzenie rynku skłania firmy do
połączeń w celu osiągnięcia wspólnej silniejszej
pozycji rynkowej:
- większe firmy lepiej negocjują umowy na zakup
półproduktów,
-
większe firmy mają łatwiejszy dostęp do kapitału,
-
dla większych firm kredyty są relatywnie tańsze,
- większe firmy potrzebują relatywnie mniej siły
roboczej (łatwiej przesuwają swój personel),
-
większe firmy mają zasoby na innowacje,
- małe firmy mogą być bardziej elastyczne na
rynku,
Długookresowe (dynamiczne)
skutki unii celnej (6)
Wysoka dynamika handlu
wewnątrzgałęziowego
- podstawa: zróżnicowanie dóbr i korzyści
skali,
- katalizatory: bliskość geograficzna
partnerów, niskie koszty transportowe i
transakcyjne, podobieństwo struktur
produkcyjnych i popytowych
Podsumowanie i wnioski (1)
długookresowe (dynamiczne)
skutki są silniejsze w przypadku:
małych krajów, które przed liberalizacją
nie wykorzystują w pełni swoich
zasobów, gdyż napotykają przeszkody
w dostępie do tynku swych
największych partnerów,
istnienia konkurencyjnych, a nie
komplementarnych struktur
gospodarczych w integrujących się
krajach,
Podsumowanie i wnioski (2)
długookresowe (dynamiczne)
skutki są silniejsze w przypadku:
zdolności dostosowawczych
gospodarek partnerów (zdolności do
poniesienia związanych z tym kosztów
ekonomicznych i społecznych),
integrowania się gospodarek o
podobnym poziomie rozwoju i
łączącego się z tym bardziej
równomiernego podziału kosztów i
korzyści integracji,
© Adam A. Ambroziak
9