Wydatki na ochronę zdrowia - wzuw – zarządzanie w podmiotach

Wydatki na ochronę zdrowia
doc. dr Zofia Skrzypczak
Podyplomowe Studia Menadżerskie
Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Człowiek – najlepsza inwestycja
1
Struktura prezentacji
• Wydatki na ochronę zdrowia w krajach
europejskich
• Wydatki na ochronę zdrowia w Polsce
– ujęcie makroekonomiczne
• Wydatki gospodarstw domowych na
ochronę zdrowia w Polsce –
ujęcie mikroekonomiczne
2
Wydatki na ochronę zdrowia
w krajach europejskich
3
Wydatki na ochronę zdrowia w
krajach OECD (w USD, wg PPP)
Austria
6000
Belgium
5500
Czech Republic
Denm ark
5000
Estonia
Finland
4500
France
Germ any
4000
Greece
Hungary
3500
Ireland
Italy
3000
Luxem bourg
Netherlands
2500
Norw ay
Poland
2000
Portugal
Slovak Republic
1500
Slovenia
1000
Spain
Sw eden
Sw itzerland
500
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
United Kingdom
4
Wydatki na ochronę zdrowia
per capita (w USD, wg PPP)
• W okresie 2005 – 2009 w zdecydowanej większości
europejskich krajów OECD wydatki na ochronę
zdrowia per capita (wyrażone w USD, wg PPP)
systematycznie rosły
• W latach 2009 – 2011 (światowy kryzys finansowy)
widać już ogólną tendencję zahamowania ich
wzrostu, a nawet spadku
5
Roczna stopa wzrostu wydatków na zdrowie i
PKB per capita (1998 – 2008)
6
Wydatki na ochronę zdrowia
a poziom PKB (tempa zmian)
• Kryzys gospodarczy przerwał długookresową
tendencję wzrostu wydatków na ochronę zdrowia
per capita w tempie wyprzedzającym tempo wzrostu
PKB na 1 mieszkańca.
• Tę tendencję można było zaobserwować w latach
1998 – 2008 zarówno w krajach zamożniejszych, jak
Luksemburg, Holandia czy Niemcy, jak i w krajach
mniej zaawansowanych w rozwoju, jak Hiszpania,
Portugalia, Czechy czy Polska. Jedynie w Norwegii i
Estonii średnioroczna stopa wzrostu wydatków na
zdrowie była w latach 1998 – 2008 niższa niż
średnioroczna stopa wzrostu PKB
7
8
9
Relacja wydatków na ochronę
zdrowia do PKB (%)
12
Austria
Belgium
11
France
Germ any
Luxem bourg
10
Poland
Denm ark
9
Finland
Greece
Ireland
8
Italy
Norw ay
7
Portugal
Spain
6
2004
Sw eden
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
United Kingdom
10
Wydatki na ochronę zdrowia
jako % PKB
• Wydatki na ochronę zdrowia, liczone jako procent PKB
wykazywały w latach 2000 – 2009 tendencję
wzrostową
• Wzrost relacji w roku 2009 – już kryzysowym - wynikał
często ze spadku poziomu dochodu narodowego w tym
roku i z inercji wydatków na zdrowie.
• W roku 2010 relacja wydatków na ochronę zdrowia do
PKB prawie we wszystkich europejskich krajach (także
w Polsce) była niższa niż w roku 2009 – w przypadku
niektórych krajów były to znaczne spadki
• Tendencja spadkowa – w większości krajów utrzymała się i pogłębiła w 2011 roku; wyjątek
stanowiły Niemcy, Wielka Brytania i Belgia
11
Udział wydatków publicznych
w wydatkach na ochronę zdrowia (%)
95
90
85
80
75
70
65
60
55
50
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
Austria
Belgium
Czech Republic
Denmark
Estonia
Finland
France
Germany
Greece
Hungary
Ireland
Italy
Netherlands
Norway
Poland
Portugal
Slovak Republic
Slovenia
Spain
Sweden
Switzerland
Turkey
United Kingdom
12
Finansowanie publiczne
ochrony zdrowia
• Rozpiętość udziału wydatków publicznych w
wydatkach na ochronę zdrowia uległa w latach 2000
– 2011 ograniczeniu (z 55-90% do 60-85%);
znaczący spadek udziału odnotowano w Czechach i
na Słowacji, spadek – na Węgrzech, w Niemczech,
Szwecji; wzrost (o kilka pp. w Finlandii, Włoszech i
Wielkiej Brytanii)
• W latach kryzysu gospodarczego udział wydatków
publicznych w większości krajów bardziej
zamożnych ustabilizował się lub minimalnie obniżył;
znaczniejszy spadek odnotowano jedynie w Irlandii,
na Węgrzech i Słowacji
13
Finansowanie ochrony zdrowia
a model systemu OZ
• Publiczne
- system Bismarcka – obowiązkowe ubezpieczenia
- system Beveridge’a – podatki
• Prywatne
- gospodarstwa domowe
- przedsiębiorstwa
14
Udział wydatków prywatnych w wydatkach
na ochronę zdrowia (%)
Bismarck - stara UE
Bismarc - postsocjlistyczne
Beveridge - stara UE
31
29
27
25
23
21
19
17
15
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
15
Wydatki na ochronę zdrowia
w Polsce –
ujęcie makroekonomiczne
16
Narodowy Rachunek Zdrowia
• Podstawą Narodowego Rachunku Zdrowia (NRZ) jest
międzynarodowa klasyfikacja wydatków na ochronę
zdrowia (International Classification for Health Accounts
– ICHA), która umożliwia równoczesny podział wydatków
według trzech kryteriów klasyfikacyjnych:
1) funkcji ochrony zdrowia, tj. funkcji dóbr i usług opieki
zdrowotnej (ICHA – HC),
2) dostawców usług i dóbr medycznych (ICHA – HP),
3) źródeł finansowania, tj. płatników (ICHA – HF)
17
Wydatki bieżące na ochronę
zdrowia (wg NRZ,mln zł)
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Wydatki
publiczne
39501
42969
50017
60170
66764
66500
69224
Wydatki
prywatne
18015
19089
20872
23224
25623
26274
28450
Razem
57516
62058
70889
83394
92387
92775
97673
27,7% 28,3%
29,1%
Udział
wydatków
prywatnych
31,3%
30,8%
29,4%
27,8%
2011
18
Wydatki ogółem (bieżące i
inwestycyjne) na ochronę zdrowia (wg
NRZ, mln zł)
Razem
Relacja
wydatków na
zdrowie do
PKB (%)
2005
2006
2007
2008
2009
61 100
65 731
75 665
89 270
98 975
6,2
6,2
6,4
7,0
2010
7,4
2011
98 845
7,0
104 997
6,9
19
Wydatki na ochronę zdrowia
w Polsce (w mln zł)
20
Wydatki prywatne na zdrowie w
Polsce
Sposób liczenia wydatków gospodarstw
domowych:
• wykorzystanie w NRZ badań budżetów
gospodarstw domowych
• możliwość wykorzystania elementu podziału
ostatecznego PNB: spożycia indywidualnego
(z dochodów osobistych) w pozycji
rodzajowej „zdrowie”
21
Wydatki gospodarstw domowych na ochronę
zdrowia
w Polsce w latach 1995 – 2011 (mln PLN)
45000
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
1994
1996
1998
2000
2002
wydatki prywatne (z dochodów osobistych)
2004
2006
2008
2010
2012
wydatki prywatne (na podstawie BBGD)
22
Wydatki gospodarstw
domowych na ochronę
zdrowia w Polsce –
ujęcie mikroekonomiczne
23
Wydatki gospodarstw domowych
na zakup leków
• BBGD jako źródło informacji o wydatkach na
dobra i usługi konsumpcyjne
• struktura wydatków konsumpcyjnych
• struktura wydatków na zdrowie:
- artykuły medyczno – farmaceutyczne,
urządzenia i sprzęt medyczny (wśród nich
wyodrębnione są leki)
- usługi ambulatoryjne
- usługi szpitalne i sanatoryjne
24
Badania budżetów gospodarstw
domowych jako źródło informacji o
wydatkach na ochronę zdrowia
Wśród uczestników GUS-owskiego panelu gospodarstw
domowych wyodrębniono początkowo sześć grup:
• gospodarstwa domowe pracowników,
• gospodarstwa domowe pracowników użytkujących
gospodarstwo rolne (do 2005 roku),
• gospodarstwa domowe rolników,
• gospodarstwa domowe pracujących na własny
rachunek,
• gospodarstwa domowe emerytów i rencistów (od roku
1997 analizowano także oddzielne zachowania rynkowe
emerytów oraz rencistów),
• gospodarstwa domowe utrzymujących się z
niezarobkowych źródeł (do 2000 roku)
25
Miesięczne wydatki na ochronę
zdrowia na 1 osobę (zł)
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1999
2000
2001
2002
2003
Ogółem
Rolnicy
Em eryci i renciści:
Renciści
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Pracow nicy
Pracujący na w łasny rachunek
Em eryci
26
Udział miesięcznych wydatków na zdrowie
w wydatkach ogółem (%)
9
8
7
6
5
4
3
2
1999
2000
Ogółem
2001
2002
Pracow nicy
2003
2004
Rolnicy
2005
2006
2007
2008
2009
Pracujący na w łasny rachunek
2010
2011
2012
Em eryci i renciści:
27
Struktura wydatków na zdrowie
• artykuły medyczno – farmaceutyczne,
urządzenia i sprzęt medyczny (wśród
nich wyodrębnione są leki),
• usługi ambulatoryjne i medycyny
niekonwencjonalnej
• usługi szpitalne i sanatoryjne
28
Miesięczne wydatki na leki na 1 osobę (zł)
70
60
50
40
30
20
10
0
1999
2000
Ogółem
2001
2002
Pracow nicy
2003
2004
Rolnicy
2005
2006
2007
2008
2009
Pracujący na w łasny rachunek
2010
2011
2012
Em eryci i renciści:
29
Udział miesięcznych wydatków na leki
w wydatkach na zdrowie
80
75
70
65
60
55
50
45
40
1999
2000
Ogółem
2001
2002
Pracow nicy
2003
2004
Rolnicy
2005
2006
2007
2008
2009
Pracujący na w łasny rachunek
2010
2011
2012
Em eryci i renciści
30
Przyczyny wzrostu wydatków na
leki
• Demograficzne - starzenie się społeczeństwa
• Medyczne:
- wzrost częstotliwości występowania chorób przewlekłych
- rosnąca popularność samoleczenia
- aktywna profilaktyka
• Ekonomiczne:
- wzrost cen leków
- ekspansywne działania marketingowe firm farmaceutycznych
- decyzje państwa dotyczące refundacji leków
31
Dziękuję za uwagę
[email protected]
32