Pobierz - Fundacja Otwarty Dialog

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Reżim Nazarbayeva usuwa
politycznych konkurentów
Niedawna historia Kazachstanu potwierdza, że wszyscy przedstawiciele politycznej i
finansowej elity, którzy w swoim czasie uzyskali duże wpływy, albo wystąpili przeciwko
prezydentowi, zostali usunięci. Teraz przebywają albo w więzieniu, albo na emigracji
politycznej, albo po prostu nie żyją.
W gronie wpływowych członków rządu, znane są przypadki osób, które zginęły lub "popełniły
samobójstwo" w zagadkowych okolicznościach po tym, jak zdecydowały się rzucić wyzwanie
prezydentowi. 12.11.2005 w wyniku oddania trzech strzałów we własnym domu zginął Zamanbek
Nurkadilov, były akim Almaty i przewodniczący Agencji do spraw sytuacji nadzwyczajnych w
Kazachstanie (urodzony w 1944 roku, był żonaty). Przez długi okres czasu był jedną z zaufanych
osób prezydenta Kazachstanu. 11.03.2004 ogłosił publicznie oświadczenie, w którym oskarżył
Nursultana Nazarbayeva o korupcję i zaapelował, aby ten podał się do dymisji. W gazecie
"Kazachstan" został opublikowany artykuł Zamanbeka Nurkadilova, w którym napisano, iż
Nursultan Nazarbayev posiada 80 mld dolarów w zagranicznych bankach. Opozycyjny polityk
przedstawił ten materiał na posiedzeniu OBWE w Almaty. Oprócz tego, w 2004 roku Zamanbek
Nurkadilov za pośrednictwem mediów oskarżył Nursultana Nazarbayeva o umyślne dokonanie
zabójstwa opozycyjnego dziennikarza Askhata Sharipzhanova.
01.05.2004 Zamanbek Nurkadilov wezwał Nursultana Nazarbayeva do przeprowadzenia
publicznej debaty na temat najważniejszych problemów kraju. Ochrona prezydenta nie wpuściła
jednak Zamanbeka Nurkadilova na mównicę. Na trzy tygodnie przed wyborami prezydenckimi,
12.11.2005, zginął na skutek trzech strzałów we własnym, dobrze strzeżonym domu. Według
oficjalnej wersji popełnił samobójstwo dwukrotnie oddając strzał w okolice serca, a następnie
kontrolnie strzelając sobie w głowę.
Opozycja, zwolennicy Zamanbeka Nurkadilova oraz jego żona Makpal Zhunusova, nie wierzą w
oficjalną wersję, i twierdzą, że jest to niewykryte do tej pory zabójstwo polityczne. Zamanbek
Nurkadilov pośmiertnie został uhonorowany nagrodą "Svoboda".
Po trzech miesiącach, 13.02.2006, zostało odnalezione ciało zastrzelonego Аltynbeka
Sarsenbayeva – byłego ministra informacji i sekretarza Rady Bezpieczeństwa Kazachstanu
(urodzony w 1962 roku, był żonaty). W 2004 roku oskarżył on władze o sfałszowanie wyborów
parlamentarnych i przeszedł w szeregi opozycji. Viktor Khrapunov twierdzi, że Altynbek
Sarsenbayev informował Darigę Nazarbayevą, że jest gotów ujawnić informacje o rzekomo
nielegalnych sposobach, którymi posłużyła się ona podczas prywatyzowania kazachstańskiej
telewizji. Ta informacja bardzo zaniepokoiła córkę prezydenta. 11.02.2006 Altynbek Sarsenbayev
oraz jego kierowca i ochroniarz zostali uprowadzeni. Po dwóch dniach odnaleziono ich na
przedmieściach Almaty demonstracyjnie zastrzelonych. Współpracownicy zabitego Altynbeka
Sarsenbayeva nazwali jego zabójstwo politycznym i twierdzą, że prawdziwi zabójcy przebywają na
wolności. Agencje informacyjne podawały, że w usunięciu Altynbeka Sarsenbayeva
brali udział funkcjonariusze KBN.
Altynbek Sarsenbayev doszedł do władzy w 1993 roku. W ciągu 10 lat stał się jedną z najbardziej
wpływowych postaci u boku Nursultana Nazarbayeva. W swoim wywiadzie dla radia "Azattyk"
twierdził, że w 2001 roku brał udział przy tworzeniu opozycyjnego ruchu "Demokratyczny Wybór
Kazachstanu". Wielu ekspertów sądzi, że działalność Altynbeka Sarsenbayeva ewoluowała: od
etapu umacniania reżimu Nazarbayeva do jego ostrej krytyki. Altynbek Sarsenbayev został
współprzewodniczącym partii "Nagyz Ak Zhol" ("Nastoyashchiy Ak Zhol"), która po jego śmierci
została przemianowana w partię "Azat" i zjednoczona z Ogólnonarodową Partią
Socjaldemokratyczną Kazachstanu (OSDP). Altynbek Sarsenbayev pośmiertnie został
uhonorowany nagrodą "Svoboda".
Poandto w ciągu ostatnich lat w Kazachstanie miało miejsce kilka głośnych spraw, w których
przedstawiciele prorządowej elity, po uzyskaniu społecznego poparcia przechodzili do opozycji,
stwarzając realną konkurencję dla prezydenta Nursultana Nazarbayeva. W konsekwencji jednak,
przeciwko byłym członkom rządu były wszczynane sprawy karne, w których oskarżano ich o
korupcję i politycy byli zmuszani do opuszczenia kraju. Tak się stał z byłym premierem
Kazachstanu Akezhanem Kazhegeldinem w 1998 roki i byłym akimem obwodu pawłodarskiego,
inicjatorem utworzenia opozycyjnej partii Demokratyczny Wybór Kazachstanu Galymzhanem
Zhakiyanovem w 2001 roku. Galymzhan Zhakiyanov emigrował z Kazachstanu po odsiedzeniu 4
lat więzienia, skazany wyrokiem, który Parlament Europejski i inne organizacje obrony praw
człowieka nazwały politycznym. Międzynarodowe organizacje obrony praw człowieka Amnesty
International, Human Rights Watch, Międzynarodowy Komitet Helsiński do spraw praw człowieka
uznały Galymzhana Zhakiyanova za więźnia politycznego.
Dzisiaj każdy urzędnik wysokiego szczebla czy biznesmen, który z powodzeniem prowadzi
swoją działalność, może znaleźć się za kratami albo zostać wygnany z kraju, jeśli jawnie lub
skrycie przejdzie na stronę prezydenckiej opozycji. Zdając sobie z tego sprawę, nie darząc się
wzajemnym zaufaniem, elity wyprowadzają środki pieniężne poza granice kraju. Politycznym
emigrantom, którym udało się wyjechać do Europy także nie udało się zagwarantować sobie
wolności i bezpieczeństwa, bowiem Kazachstan prześladuje ich wykorzystując do tego
mechanizmy Interpolu.
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu