Nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym przemebluje rynek

Nowelizacja ustawy o transporcie
kolejowym przemebluje rynek
14 grudnia 2016
Wpływ nowych przepisów wynikających z konieczności dostosowania prawa kolejowego do
regulacji unijnych będzie ogromny. Wystarczy przypomnieć, że to największa nowelizacja
ustawy o transporcie kolejowym od jej powstania w 2003 r. I nie w tym żadnej przesady. Z
tego względu Stowarzyszenie Ekspertów i Menedżerów Transportu Szynowego zaprosiło
przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa oraz Urzędu Transportu
Kolejowego, aby urzędnicy opowiedzieli o szczegółach wprowadzanych zmian.
Fot. Rafał Wilgusiak
Przepisy unijne tj. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE w sprawie
utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego wraz z rozporządzeniami
wykonawczymi Komisji Europejskiej wymusiły konieczność wydania czterech zmienionych
rozporządzeń krajowych oraz jednego całkowicie nowego rozporządzenia. – Zmian jest tyle,
że właściwie powinniśmy uchwalić nową ustawę. Jednak ze względu na krótkie terminy
implementacyjne poprzestaliśmy na nowelizacji. Jednocześnie chcieliśmy maksymalnie
dostosować ustawę o transporcie kolejowym do wymagań UE, nie wywracając zarazem
systemu, który do tej pory funkcjonował – zaznaczał Michał Wankiewicz, główny specjalista
Departamentu Kolejnictwa MIB.
Nowe regulacje dotyczą rozdzielności zarządzania infrastrukturą od przewozów,
finansowania zarządców infrastruktury, licencjonowania przedsiębiorstw kolejowych, zasad
pobierania opłat za dostęp do infrastruktury i przydzielania zdolności przepustowej,
niezależności i funkcji organu regulacyjnego oraz dostępu do usług dla przewoźników
kolejowych.
– Znowelizowana ustawa przynosi przede wszystkim nową systematykę podziału
infrastruktury kolejowej na drogę kolejową, linię kolejową i bocznicę, wprowadza pojęcie
infrastruktury prywatnej i obiektów infrastruktury usługowej. Określa na nowo zasady
pozyskiwania świadectw, certyfikatów i autoryzacje bezpieczeństwa oraz zasady
udostępniania infrastruktury kolejowej – wymieniał Piotr Sieczkowski, drugi ze specjalistów
Departamentu Kolejnictwa obecny na posiedzeniu SEiMTS.
Nowością jest zwłaszcza obiekt infrastruktury usługowej. – Pojęcie obiektu infrastruktury
usługowej jest niezależne od innych pojęć w zakresie infrastruktury kolejowej, takich jak linia
kolejowa czy bocznica. Co do zasady nie znajdziemy go na infrastrukturze prywatnej, która z
definicji jest wykorzystywana wyłącznie na własne potrzeby właściciela lub zarządcy, a
zatem nie może znajdować się tam obiekt podlegający udostępnieniu – mówił Michał
Wankiewicz.
Wątpliwości zgromadzonych ekspertów wzbudziło jednak zastosowanie tej definicji do stacji
paliw, systemu sprzedaży biletów na stacjach pasażerskich oraz bocznic. Specjalnie dla
właścicieli bocznicy ministerstwo stworzyło nawet krótki poradnik. I tak bocznicą
ogólnodostępną będzie m.in. bocznica stanowiąca dojazd do obiektu infrastruktury
usługowej. Zarządca ma obowiązek udostępnić bocznicę każdemu aplikantowi na zasadach
określonych w ustawie, jest też zobowiązany do opracowania statutu sieci, regulaminu sieci,
cennika opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej (zasada kosztu bezpośredniego), projektu
umowy o udostępnianie infrastruktury kolejowej i projektu umowy o wykorzystanie zdolności
przepustowej. Dzięki temu nieruchomości wchodzące w skład bocznicy ogólnodostępnej
podlegają zwolnieniu od podatku od nieruchomości i z tytułu użytkowania wieczystego.
Istnieje też zasada, że przewoźnik nie może być zarządcą bocznicy ogólnodostępnej, ale
prywatnej oraz bocznicy w obiekcie infrastruktury usługowej już tak.
Jak najprościej wybrać rodzaj bocznicy? – Jeżeli nie jest używana, nadać status
nieczynnej. Po drugie, jeżeli jest używana i powiązana z obiektem infrastruktury usługowej,
to należy połączyć z obiektem infrastruktury usługowej (zalecane) albo uznać za
ogólnodostępną drogę dojazdową do obiektu (niezalecane). Po trzecie, jeżeli nie jest
powiązana z obiektem infrastruktury usługowej i jest wykorzystywana wyłącznie do
własnych celów właściciela lub zarządcy nadać status prywatnej. W pozostałych przypadkach
bocznica ma charakter ogólnodostępny. Natomiast w odniesieniu do bocznic
ogólnodostępnych istnieje możliwość wystąpienia o uznanie ich za infrastrukturę za
niestrategiczną. Decyzję w tej sprawie, na wniosek Rzeczpospolitej Polskiej, podejmuje
Komisja Europejska. Skutki uznania bocznicy za infrastrukturę niestrategiczną są analogiczne
jak w przypadku nadania statusu infrastruktury prywatnej – akcentował Piotr Sieczkowski.
Zebrani na spotkaniu członkowie Stowarzyszenia Ekspertów i Menedżerów Transportu
Szynowego mieli również okazję zapoznać się bliżej z konkretnymi wyłączeniami ze
stosowania przepisów nowej ustawy o transporcie kolejowym (zgrupowano je w jednym
miejscu, rozszerzono i doprecyzowano) oraz opłatami za czynności wykonywane przez
Prezesa UTK.
Ustawa wchodzi w życie 29 grudnia br. Jedynie zapisy dotyczące licencjonowania
przewoźników zaczną obowiązywać od maja 2017 r.