pobierz prezentację

„Ochrona i rekultywacja Jeziora
Zdworskiego”
Konferencja RCEE Płock, 25.06.2013r.
Stanisław Maciejewski
Projekt „Zostań przyjacielem wody” współfinansowany ze środków
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w ramach Programu Operacyjnego
Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Susza w 2003 roku spowodowała katastrofę
ekologiczną wód płynących Skarbu Państwa
(jez. Zdworskie, Ciechomickie i Górskie)
oraz wód stojących (jez. Łąckie Małe i
Łąckie Duże ) o łącznej powierzchni 488 ha,
zlokalizowanych w zlewni cieku naturalnego
o nazwie Wielka Struga, który wpada do
rzeki Wisły w km 623.
Na skutek katastrofy ekologicznej
zanotowano w nich ubytek około 1,5 mln
m3 wody, ponadnormatywną zawartość w
wodzie azotu i fosforu, a w osadach
dennych również siarkowodoru.
Postępująca eutrofizacja doprowadziła do
nadmiernego rozrostu roślinności
wynurzonej, masowych śnięć węgorza i
zamykania kąpielisk.
Śnięte węgorze w jez. Zdworskim – poziom wody obniżył się o 40 cm od stanu
normalnego
25.07.2003r.
Z inicjatywy Starosty Płockiego
porozumienie w sprawie renaturyzacji jezior
w gminie Łąck pow. płocki w dniu
8 września 2004r. podpisali:












Marszałek Województwa Mazowieckiego ,
Wojewoda Mazowiecki,
Zarząd Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Warszawie,
Zarząd Powiatu w Płocku,
Gmina Łąck,
Nadleśniczy Nadleśnictwa Łąck,
Agencja Nieruchomości Rolnych,
Miasto Płock,
Miasto i Gminą Gąbin,
Zarząd Okręgu Płocko-Włocławskiego Polskiego Związku Wędkarskiego,
Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie.
Po podpisaniu stosownego porozumienia, już
01.10.2004 r. rozpoczął działania specjalnie
powołany zespół koordynacyjny składający się z
przedstawicieli reprezentujących sygnatariuszy
Porozumienia.
Koordynację prac związanych z realizacją
postanowień treści Porozumienia Marszałek
Województwa Mazowieckiego powierzył Dyrektorowi
Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń
Wodnych w Warszawie.
Instytucje współdziałające w ramach Porozumienia
wypracowały zbiorczy harmonogram działań na
lata 2004-2010, który został przyjęty na
posiedzeniu w dniu 24.11.2004 r.
Na każdym z dotychczasowych 18 –stu posiedzeń
zespołu koordynacyjnego ds. oceny realizacji zadań
objętych porozumieniem omawiany był stan
zaawansowania prac zawartych w
harmonogramach działań związanych z
renaturyzacją jezior łąckich i stopniowo (w
zależności od potrzeb) korygowane były zakresy
działań zawarte w w/w harmonogramach.
W LATACH 2005-2013 PODJĘTO M. INNYMI NASTEPUJĄCE
DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY BILANSU I JAKOŚCI
WÓD JEZIORA ZDWORSKIEGO:
Opracowano mapę batymetryczną
jez. Zdworskiego
Dzięki tym pracom uaktualniono następujące parametry
jeziora:

powierzchnia wynosi 342,9 ha przy ustalonej w 2005r.linii brzegowej

objętość wody 7 325,6tys m3. przy rzędnej Lw.79,20

objętość wody 8 356tys m3. przy rzędnej podpietrzonego Lw.79,50

Zlewnia całkowita jeziora jest równa 47,1 km2,

zlewnia bezpośrednia zajmuje powierzchnię 20 km2.

linia brzegowa jest słabo rozwinięta (wskaźnik rozwinięcia 1,47), a jej
długość wynosi 9970 m.

maksymalna długość- 3590 m

maksymalna szerokość – 1435m

średnia głębokość – 2,13m przy rzędnej lw.72,20

maksymalna głębokość -4,85m przy rzędnej podpiętrzonego lw.79,50

objętość osadów dennych – 13 500 tys. m3
Mapa batymetryczna Jeziora Zdworskiego
Pompowano wodę z pompowni Dobrzyków do
Jeziora Zdworskiego i Ciechomickiego
• 45l/s wody przepompowywane jest rurociągiem tłocznym o długości
7,5 km do jez. Zdworskiego, lub dług. 6,3km do jez. Ciechomickiego ,
od 2008r. do wody dodawany jest PIX111.
• W latach 2005-2012 przepompowano z kanału Dobrzykowskiego do
jezior około 6mln. m3 wody,
• Wraz z wodą przepompowano do jezior około 2 ton PIX 111
Wykaszanie trzciny z jez. Zdworskiego na obszarze do
15 ha i transport biomasy poza ekosystem jeziora
- W oparciu o decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia 18.01.2006r.
wyznaczono zasięg wycinki trzciny, który corocznie obejmuje obszar
o powierzchni nie większej niż 15 ha, w 8 kompleksach,
- W latach 2004-2012 usunięto w ten sposób poza ekosystem jeziora
Zdworskiego ponad 1200 ton suchej masy .
Zimowa wycinka trzciny, luty 2006r.
Jesienna wycinka trzciny, październik 2006r.
Do 30 metrów
Szerokość wykoszonego pasa trzciny, październik
2006r.
Wykonywano bariery ze słomy jęczmiennej
zabezpieczające jezioro przed rozwojem sinic
W okresie letnim bariery ze słomy jęczmiennej chronią najczęściej
uczęszczane plaże, natomiast w okresie późnojesiennym bariera ze
słomy jęczmiennej jest wyciągana na brzeg i transportowana do
utylizacji w miejscu poza ekosystemem.
Wykonane bariery eliminują zakwity sinicowe w obrębie plaż nad
jeziorami Zdworskim, Ciechomickim i Górskim, a ich demontaż jest
konieczny aby uniknąć wprowadzenia do jezior dodatkowej,
rozkładającej się materii organicznej .
W latach 2005-2012 wykonano łącznie 7,7km takich barier
Maj 2006 r.
Odmulano pn-zach części jeziora Zdworskiego oraz
zbiorniki wyrównawcze pompowni Dobrzyków
Odmulanie wykonano za pomocą pogłębiarki refulaującej na amfibii
CONVER 580H prod. holenderskiej oraz japońskiej pompy TOYO
na pontonie (2006/2007 rok)
Namuł z jeziora odkładany był w przybrzeżnych trzcinowiskach
W latach 2008-2012 wydobyto ponad 10 000 m3 namułu, co znacznie
poprawiło cyrkulację wody w jeziorze Zdworskim
Odmulenie zbiornika wyrównawczego pompowni Dobrzyków I
Implementacja małży racicznicy zmiennej na
sztucznych podłożach do jeziora Zdworskiego
Moduły wypełnione małżami z gatunku Dreissena polymorpha, wykonane
zostały z rur PCV, oplecione siatką i umieszczone wewnątrz metalowego
stelaża
W latach 2006-2008 w jeziorze Zdworskim umieszczono 126 modułów
zawierających 3213 małży
Moduł z rur PVC z racicznicą zmienną gotowy do zatopienia
Małże na sztucznych
podłożach po
9-miesięcznym pobycie
w jez. Zdworskim,
lipiec 2007r.
Wykonanie fitobarier na jeziorze Zdworskim
Fitobariery zbudowane zostały z 640 plastikowych koszy wypełnionych
roślinnością makrofitową.
Wygrodzone barierą kompleksy wodne wykorzystywane były do
następujących celów jako:
matecznik małży Racicznicza zmienna z obserwacją jej wzrostu i rozrodu
w okresie kilku lat,
miejsce prób inaktywacji fosforu w osadach dennych jeziora,
miejsce prób zastosowania mikroorganizmów celu mineralizacji osadów.
Jezioro Zdworskie - fitobariery lipiec 2007r.
Na wydzielonej powierzchni 0,5ha jeziora
wykonano inokulację osadów dennych
W procesie inokulacji wykorzystano kondycjonowany osad czynny
pobrany z oczyszczalni ścieków w Toruniu.
 16 kwietnia 2009 roku na wydzieloną powierzchnię jeziora (zagrodę)
rozpylono około 4,5 m3 osadu czynnego
 na badaną powierzchnię (0,5 ha) wprowadzono 4,5 x 1014
aktywnych komórek bakteryjnych,
Celem projektu było:
zwiększenie liczby mikroorganizmów występujących w osadach
dennych
przyspieszenie przemian biochemicznych zachodzących w osadach
dennych,
utrzymanie właściwego tempa mineralizacji w kolejnych sezonach.

Proces inokulacji
Lipiec 2012 Wydzielona fitobarierami zagroda po inokulacji osadów dennych
W celu wykrycia potencjalnych miejsc dopływu
zanieczyszczeń wykonano zdjęcia kamerą termowizyjną
jezior: Zdworskiego, Górskiego, Ciechomickiego, Łąckiego
Małego i Łąckiego Dużego.
W latach Wykonano konsolidację osadów dennych za pomocą
bentonitu (0,5 ha) oraz PIX 111 (14ha) na Jeziorze
Zdworskim przy użyciu prototypowej jednostki pływającej
Przebudowa przepustu drogowego na cieku Wielka Struga w ciągu
drogi powiatowej Nr 336 Zofiówka - Korzeń wraz z budową
zastawki i niezbędnymi urządzeniami hydrotechnicznymi
Uzyskano zwiększenie retencji jeziora Zdworskiego o 1,5 mln.
m3. Piętrzenie umożliwia ponadto utworzenie 1 mln. m3
rezerwy przeciwpowodziowej poprzez możliwość
krótkotrwałego podpiętrzenia wody o 0,3m.
Rezerwa ta była wykorzystana podczas powodzi w 2010r.
Rozbudowa systemu odpływowego z pompowni
Dobrzyków odcinek Ludwików-jezioro Zdworskie
Z istniejącego rurociągu średnicy 225mm z przepompowni Dobrzyków
zasilającego okresowo j. Ciechomickie oraz Górskie wybudowano
odgałęzienie długości 2,2 km łączące w/w rurociąg z jeziorem
Zdworskim. Woda z Kanału Dobrzykowskiego jest przerzucana nie
tylko do Wisły, lecz również do w/w jezior w okresie suszy
Zahamowano obniżania się poziomu wody w jeziorze w okresie
letnim co zapobiegło odsłanianiu się dużych połaci dna, wysuszaniu
szuwarowisk i zarośli łozowych.
Budowa rurociągu Dobrzyków-Jezioro Zdworskie
lipiec 2005r.
Nowa pompa typ KSB 60 G4 zamontowana
w pompowni Dobrzyków I, 20 grudzień 2006r.
Zakupiono aerator falowy wypływu wody i podłączono
go 600m rurociągiem z PEHD ułożonym na dnie jeziora
Zdworskiego do rurociągu zasilajacego
Doprowadzana przewodem tłocznym średnicy 200mm woda zamiast do
strefy brzegowej, wprowadzana jest na ploso jeziorne w odległości 600
metrów od linii brzegowej
Stały laminarny dopływ wody na powierzchnię jeziora zdecydowanie
zmienia parametry fizyczne i chemiczne płynącej wody. Zmiany te
powodują eliminacje rozwoju sinic.Aerator stwarza możliwość
dozowania substancji przydatnych w procesie rekultywacji jeziora.
Przedłużenie rurociągu tłocznego
Aerator falowego wypływu wody
Montaż rurociągu, listopad
2007r.
Montaż, listopad 2007r.
Pompowanie wody, grudzień 2007r.
"Wykonano roboty związane z odbudową zasilania
jeziora Zdworskiego na cieku Wielka Struga” wraz z
robotami dodatkowymi obejmującymi wykonanie
zastawki i stawu wstępnego na rowie R5”
• Badania geologiczne wykazały, że woda z Wielkiej Strugi przesiąka do
warstwy wodonośnej pod jeziorem. Uszczelniono odcinkowo koryto
cieku Wielka Struga na długości 1,5km bentomatą.
• Ponadto na odcinku wielkiej Strugi powyżej jeziora Zdworskiego
wykonano bystrotok, 6 przepustów i 10 stopni gabionowych ze stałym
piętrzeniem 0,6-0,8m oraz staw retencyjny na rowie R-5 z zastawką
piętrzącą i bystrotokami
• Uzyskano zwiększenie retencji dolinowej cieku oraz ograniczenie
przesiąkania wód powierzchniowych. Zabudowa progowa spowodowała
zwiększenie retencji gruntowej. Staw wstępny na rowie R-5 gromadzi
wody powierzchniowe. Zbiornik stabilizuje jakość dopływającej wody
do jeziora Zdworskiego.
Profil podłużny cieku Wielka Struga w km 16+100 – 17+700
Jeden z 10 stopni z gabionów siatkowo-kamiennych
zapobiegających erozji brzegów i dna
Mapa działań dotyczących poprawy bilansu wodnego zlewni Wielkiej Strugi
Działania na rzecz poprawy jakości wód w Jeziorze Zdworskim
Wielkie nadzieje na poprawę sytuacji daje rozpoczęcie
realizacji przez Gminę Łąck projektu pn.„Uporządkowanie
gospodarki ściekowej w zlewni jezior Ciechomickiego,
Górskiego i Zdworskiego w gminie Łąck - etap I” który został
zakwalifikowany jako kluczowy w Priorytecie IV Środowisko,
zapobieganie zagrożeniom i energetyka i znalazł się w
Indykatywnym wykazie indywidualnych projektów kluczowych
dla RPO WM 2007-2013- wartość zadania 17 mln. zł.
W ramach tego projektu w latach 2012-2014 będzie wykonana
oczyszczalnia ścieków w Zaździerzu o wydajności 200m3/dobę oraz
21km sieci kanalizacyjnej w Koszelówce, Zofiówce, Matyldowie i
Zaździerzu.
Dotychczas wykonano 7,1 km sieci kanalizacyjnej.
Na renaturyzację jezior Łąckich wydano w latach 20042012 ponad 8,5 mln. zł. w tym:
Wydatki inwestycyjne w tys. zł. w tym:
Rok
Wydatki bieżące Marszałka
Województwa
Mazowieckiego
Starostwo
Powiatowe
w Płocku
Budżet
WFOŚiGW
Środki własne
Marszałka
Wojewody
Gmina Łąck
kanalizacja
dofin. RPOWM
Razem
2004
-
50
15
-
253
318
2005
228
-
151
377
96
852
2006
554,5
-
-
-
749
1 303,5
2007
661,5
-
-
-
234
895,5
2008
514,5
-
-
367
386
1267,5
2009
642,0
-
-
-
7,8
649,8
2010
274,5
-
-
-
-
274,5
2011
430,1
-
-
-
-
430,1
2012
362,8
OGÓŁEM:
3667,9
50
166
744
1725,8
2200,0
362,8
2200,0
8557,7
W maju 2013r. złożono po raz trzeci, w ramach
instrumentu finansowego LIFE+, do Komisji Europejskiej
wniosek pt. „Projekt rekultywacji Jeziora Zdworskiego
oparty na konsolidacji upłynnionych osadów dennych oraz
na innych metodach towarzyszących”.
Obecnie całkowity koszt przedsięwzięcia stanowi
4 832 844zł. w tym 5% udział środków własnych
(243 688zł.).
Wnioskowano do Komisji Europejskiej o 50%
dofinansowanie, a do Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie o 45%.
Dziękuje za uwagę