LIRYKA – VII – VI w. p.n.e.

Temat: Liryka starożytna i jej miejsce w kulturze.
1) Lirycy greccy:
a) Trytajos (Tryteusz) - VII w. p.n.e. Poezja tyrtejska, poeta bojownik, elegie patriotyczne
Tyrtajosa zagrzewały Spartan do walk z Masończykami. Napisał 25 ksiąg z czego
zachowało się 150 wersów.
b) Safona: VII – Vi w. p.n.e.
- Najsłynniejsza poetka Starożytnej Grecji
- Zajmowała się wykształceniem muzycznym dziewcząt. Z 29 jej ksiąg zachowało się kilka
utworów, fragmentów. Pisała pieśni wesele, hymny, pieśni miłosne, pochwalne,
modlitwy.
c) Anakreont – VI w. p.n.e.
- Poeta związany z życiem dworskim
- Jego poezja znalazła wielu naśladowców
- Stworzył anakreontyk – przedstawia w utworach dystans do świata, stałe obrazy, np.:
walka z bożkiem śmierci.
d) Symonides – VI/ V w. p.n.e.
- autor pieśni chóralnych
- poeta dworski
-twórca epigramatów
LIRYKA – VII – VI w. p.n.e.
Historycy stosują dwa terminy:
a) Melika – element, fraza utworu muzycznego – akcentuje pieśniowy charakter
utworu.
b) Liryka – lira (instrument muzyczny) – podkreśla związek z muzyką
W zależności od wykonywania (solowy/ chóralny) lirykę dzielono:






a) Monodie
b) Pieśni chóralne
-lirycy greccy wykształcili różne miary wierszowe, strofy, które łączą się z rytmem tańca
(strofa saficka – trzy po 11 zgłosek i jeden po pięć zgłosek)
Gatunki poezji melicznej ujawniają okoliczności powstania danej pieśni i sytuacje wykonania.
Poezja adresowana do Bogów ( hymn, prozodion, pean, dytyramb)
Z pieśni śpiewanej przez chór w czasie świąt Dionizyjskich wykształciła się tragedia
Liczne były nazwy gatunkowe w poezji adresowanej do ludzi, np.: Skolion (biesiadne),
erotikon (miłosne), tren (żałobne)
Poezja europejska - wiele zawdzięcza liryce greckiej ( strofy, gatunki, miary)
EPIGRAMAT (Antologia Palatyńska)
Zbiór epigramatów ułożone w X w. p.n.e. przez uczonych filozofów. Tytuł pochodzi od nazwy
Biblioteki Palatyńskiej, gdzie w 1606 roku odnaleziono rękopis (różne epigramaty z różnych wieków).
Antologia Palatyńska zawiera 3700 epigramatów, które ułożone są w 15 księgach.
I)
Liryka rzymska
A) Wergiliusz: Bukoliki (utwór o życiu wiejskim),Georgiki (uprawa roli), Eneida (przygody
Eneasza)
B) Horacy: pisał głównie pieśni, ody – utwory poruszają zagadnienia filozoficzne. Pisał
również satyry i listy (List do Pizonów)
C) Owidiusz – pisał elegie miłosne, podręczniki flirtu i kosmetyki (np.: „Sztuka
kochania”). Największą sławę przyniosły mu „Metamorfozy” – poetycka wersja
mitologii greckiej i rzymskiej. Opisuje po kolei stworzenie świata, mityczne cztery
wieki, potop, aż do założenia Rzymu
Mityczny złoty wiek po raz pierwszy pojawił się w utworach Wergiliusza, bukolikach wzorowanych na
sielankach. Miał duży wpływ na literaturę, staropolską i często czerpano różne motywy z jego
utworów.