docZałożenia koncepcyjne kartografii korporacyjnej jako
download 
Reklamacja Transkrypt
Założenia koncepcyjne kartografii korporacyjnej jako
ZAŁOENIA KONCEPCYJNE KARTOGRAFII KORPORACYJNEJ JAKO NOWEGO POLA BADA ANDRZEJ SOBCZAK Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie Streszczenie W pracy podjĊto próbĊ okreĞlenia nowego pola badaĔ, jakim moĪe staü siĊ kartografia korporacyjna. Opracowanie składa siĊ z kilku powiązanych ze sobą czĊĞci: wskazania przesłanek leĪących u podjĊcia prac nad nowym polem badaĔ, definicji głównych pojąü, prezentacji metod kartografii korporacyjnej oraz przykładu. Artykuł ten naleĪy potraktowaü jako szkic, otwierający dyskusjĊ nad prezentowanymi treĞciami, a nie zamkniĊtą całoĞü. Słowa kluczowe: kartografia korporacyjna, kartografia, korporacja, architektura korporacyjna, mapa, proces biznesowy, aplikacja, usługa, infrastruktura informatyczna, repozytorium 1. Wprowadzenie W artykule Narodziny i rozwój dyscyplin naukowych J. Kozłowski zauwaa, ze obecnie w metodologii nauki wida dwie wyra nie przeciwstawne tendencje. Pierwsza z nich polega na dzieleniu wiedzy na zamknite obszary. Stosuje si przy tym dwa mechanizmy: „krojenia” (ang. fission), który polega na dzieleniu dyscypliny naukowej na równorzdne subdyscypliny oraz „obierania” (ang. denudation), który polega na dzieleniu dyscypliny na coraz wsze subdyscypliny. Drug tendencj jest proces systematyzacji i jednoczenia wiedzy. Efektem tego procesu jest wzrost powiza o charakterze multidyscyplinarnym (problemy bada si niezalenie od siebie, a uzyskane wyniki łczy si ze sob pod „wspólnym szyldem”), transdyscyplinarnym (problemy bada si z zastosowaniem paradygmatu ogarniajcego kilka dyscyplin) oraz interdyscyplinarnym (nastpuje połczenie elementów kilku dyscyplin bez stosowania nadrzdnego paradygmatu) [4]. W niniejszym opracowaniu zostan zaprezentowane ramowe rozwaania nad propozycj nowego pola bada1 o charakterze interdyscyplinarnym, jakim jest kartografia korporacyjna (ang. enterprise cartography). J. Kozłowski wskazuje, e „interdyscyplinarno zaczyna si z chwil przejcia danych, narzdzi i technik, lub te praw i teorii z innej dyscypliny”. W przypadku kartografii korporacyjnej, bazuje ona przede wszystkim na aparacie narzdziowym wypracowanym na potrzeby kartografii, ale take zarzdzania, cybernetyki, informatyki oraz wizualizacji naukowej (por. rys. 1). 1 Za J. Kozłowskim wprowadza siĊ nastĊpującą hierarchiĊ: dyscypliny są jednostki niĪszego rzĊdu w stosunku do dziedzin nauki, specjalnoĞci są jednostki niĪszego rzĊdu w stosunku do dyscyplin, zaĞ pola badaĔ są jednostki niĪszego rzĊdu w stosunku do specjalnoĞci (por. [4]). POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 143 Rys. 1. Relacje pomiĊdzy kartografią korporacyjną a innymi dyscyplinami wiedzy ródło: Opracowanie własne. O ile w literaturze polskiej istnieje bardzo duo pozycji nt. kartografii, zarzdzania, cybernetyki, informatyki, to wizualizacja naukowa (ang. scientifc visualisation) dopiero zaczyna znajdowa si w obszarze zainteresowania badaczy. Wynika to moe z faktu, i równie na wiecie podstawy teoretyczne tego obszaru bada zostały sformułowane stosunkowo niedawno, bo w 1983 przez J. Bertin, który okrelił ogólne ramy tworzenia grafiki prezentacyjnej [2]. W tym samym roku pojawiał si praca E. Tufte The Visual Display of Quantitative Information, w której autor sformułował zasady konstruowania uytecznej pod wzgldem poznawczym graficznej reprezentacji danych [16]. Jak pisze K. Narojczyk wizualizacja jest aktywnoci poznawcz, posługujc si graficzn (abstrakcyjn) reprezentacj danych do konstruowania logicznego odwzorowania (realnej) rzeczywistoci [6]. Wizualizacja to zarówno sam akt tworzenia graficznej reprezentacji danych jak i proces logicznej analizy jej treci. Tak wic wizualizacji nie naley traktowa wyłcznie jako jednej z technik przekazywania informacji za pomoc grafiki lecz take jako mechanizm eksploracji zestawów danych i struktur w celu poznania ich istoty i zbadania alternatywnych wariantów rozwizania problemu. Równoczenie włczanie w zakres zainteresowa wizualizacji danych nieposiadajcych wyra nej struktury oraz informacji niedajcych si opisa w sposób kwantytatywny spowodowało, i wykształcił si nowy obszar bada – wizualizacja informacji (ang. information visualisation). Moe ona spełnia w procesie badawczym: sposób komunikowania, narzdzie symulacji, proces poznawczy, obiekt stymulujcy tzw. „mylenie obrazowe”, zewntrzna pomoc w rozwizywaniu problemów. Naley podkreli, e w chwili obecnej zagadnienia zwizane z wizualizacj znalazły si w polu zainteresowania wielu badaczy – wyrónia si wrcz poszczególne obszary specjalizacji: wizuali- 144 Andrzej Sobczak ZałoĪenia koncepcyjne kartografii korporacyjnej jako nowego pola badaĔ zacj oprogramowania, wizualizacj informacji, wizualizacj wiedzy, percepcja-projektowaniekomunikacja wizualna (por. rys. 2). :L]XDOL]DFMD RSURJUDPRZDQLD 3HUFHSFMD SURMHNWRZDQLH NRPXQLNDFMD ZL]XDOQD :L]XDOL]DFMD LQIRUPDFML :L]XDOL]DFMD ZLHG]\ Rys.2. Mapa badaĔ nad wizualizacją ródło: www.visual-literacy.org. 2. Próba definicji głównych poj Podejmujc prób okrelenia czym jest „kartografia korporacyjna” naley zacz od zdefiniowania poj składowych terminu – tj. kartografii i korporacji. Kartografia (z łac. charta – mapa i greck – opisywa) to dyscyplina naukowa2, która obejmuje zarazem metody ujcia treci mapy oraz procesy jej sporzdzania. Natomiast korporacj3 (ang. enterprise) w literaturze przedmiotu 2 Por. Uchwała Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 24 paĨdziernika 2005 roku w sprawie okreĞlenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Monitor Polski z dnia 12 grudnia 2005 roku). 3 Tłuczaczenie terminu enterprise jako „korporacja” wprowadzono za: P. Wądołowski, B. Grabski, Tłumacz i słownik jĊzyka polskiego, Kompas, Szczecin, 2007. Etymologicznie wyraz „korporacja” pochodzi od łaciĔskiego corporatio oznaczającego związek, połączenie czĊĞci. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 145 definicje si jako zbiór jednostek posiadajcych wspólny zestaw celów. W przypadku administracji publicznej korporacj moe by np.: cała administracja rzdowa (wszystkie jej jednostki), konkretny resort lub jego fragment, ministerstwo lub jego fragment (np. jeden departament), urzd marszałkowski lub urzd miasta. W przypadku organizacji gospodarczych – korporacj moe by przedsibiorstwo lub jego cz (np. zakład), holding lub jego cz (np. spółki zalene), koncern lub jego cz. Obecnie uwaa si równie, e korporacj stanowi moe tzw. otwarte przedsibiorstwo (ang. extended corporation). Definiuje si je jako zbiór jednostek, które s zwizane zintegrowanym łacuchem wartoci dodanych, dziki czemu nastpuje zwikszenie wartoci dostarczanej dla klientów [14]. Bloki budowlane korporacji s jej elementami składowymi, które potencjalnie nadaj si do wielokrotnego uytku (ang. reuse). S one definiowane za pomoc nazwy, zakresu realizowanych przez nie funkcji, oraz relacji z innymi blokami. Bloki budowlane mona ze sob łczy oraz mona je zagnieda (por. rys. 3). Rys 3. Relacje pomiĊdzy blokami budowlanymi. ródło: Opracowanie własne. Bloki budowlane korporacji mona zaklasyfikowa do jednej z trzech kategorii: biznesowej (np. proces biznesowy), danych i aplikacji (np. magazyn danych) oraz technicznej (np. serwer). Dodatkowo kady z bloków budowlanych moe by jednego z poniszych z typów (por. rys. 4): • aktywny – typ moe by przypisany blokom, które wykonuj operacje na innych blokach (np. usługa biznesowa); • pasywny – typ moe by przypisany, które podlegaj tym operacj (np. obiekt danych); • łcznik – typ moe by przypisany blokom budowlanym, które skupiaj si na interakcji pomidzy pozostałymi blokami (np. interfejs pomidzy systemami informatycznymi). 146 Andrzej Sobczak ZałoĪenia koncepcyjne kartografii korporacyjnej jako nowego pola badaĔ Rys 4. Mechanizm klasyfikacji bloków budowlanych korporacji ródło: Opracowanie własne. Kartografi korporacyjn mona wic okreli jako pole bada dotyczce prezentowania bloków budowlanych korporacji, ich funkcji oraz powiza pomidzy nimi, a take ich zmian w czasie za pomoc specjalnych modeli obrazowo-znakowych – tzw. obrazów kartograficznych. W tym kontekcie za obrazy kartograficzne mona uwaa rónego typu mapy prezentujce okrelone aspekty korporacji na ustalonym poziomie szczegółowoci, które s wykorzystywane do badania wystpowania prawidłowoci w rozmieszczeniu zjawisk powizanych z blokami budowlanymi i wzajemnej współzalenoci tych bloków. Kartografia korporacyjna zajmuje si wic opracowaniem teorii i metod graficznego przekazu informacji o powizaniach i funkcjach bloków budowlanych korporacji (jest to tzw. podejcie komunikacyjne). Alternatywnie mona traktowa j w kategoriach orientacji poznawczej – jako zajmujc si odwzorowaniem i badaniem bloków budowlanych korporacji z punktu widzenia ich rozmieszczenia, właciwoci, funkcji, współzalenoci i zachodzcych zmian za pomoc obrazów kartograficznych. Konieczne jest take wskazanie zalenoci pomidzy wizualizacj naukow a kartografi korporacyjn. Celem wizualizacji jest wnioskowanie o strukturze relacji i zwizków za pomoc grafiki, natomiast kartografia korporacyjna jest zarówno uwidocznianie relacji przestrzennych jak i ich badanie (por. rys. 5). POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 147 % ! "! #$ " & .DUWRJUDILDNRUSRUDF\MQD :L]XDOL]DFMDQDXNRZD Rys 5. Związki pomiĊdzy wizualizacją naukową a kartografią. ródło: Opracowanie własne na podstawie: R. Olszewski, P. Kowalski, A. Głaewski, Wizualizacja naukowa, geoikonika, Serwis Geoforum.pl4. Mapa korporacji jest modelem wybranego aspektu funkcjonowania korporacji i zarazem narzdziem do przedstawiania informacji o blokach budowlanych korporacji i ich rozmieszczeniu w sposób, który moe by wzrokowy lub cyfrowy. Pełni wic ona funkcje poznawcze wzgldem korporacji. W podejciu komunikacyjnym mapa korporacji utosamiana jest z komunikatem, a wic zbiorem informacji przekazywanym w relacji nadawca – odbiorca. W koncepcji poznawczej mapa korporacji poredniczy pomidzy podmiotem poznajcym a przedmiotem poznawanym. Redakcja mapy – modelu obrazowo-znakowego – została utosamiona z procesem modelowania konkretnego stanu korporacji lub szerzej, z opisem jego stanu i zmian zachodzcych w czasie i przestrzeni. Map korporacji mona równie zdefiniowa jako odwzorowany kartograficzne obraz korporacji, pokazujcy rozmieszczenie oraz powizania wybranych elementów korporacji i zwizanych z nimi zjawisk w sposób zgeneralizowany, za pomoc znaków umownych. Z powyszej definicji wynika, e głównymi cechami mapy s: • Odwzorowanie kartograficzne – istot odwzorowania kartograficznego jest sposób przeniesienia wybranych elementów korporacji na dwuwymiarow płaszczyzn mapy. Powinno ono spełnia nastpujce warunki: o posiadanie okrelonej semantyki i syntaktyki, o musi by jednoznaczne, o musi by zrozumiałe dla interesariuszy. 4 http://www.geoforum.pl/pages/index.php?page=karto_geoikonika. 148 Andrzej Sobczak ZałoĪenia koncepcyjne kartografii korporacyjnej jako nowego pola badaĔ • • • Skala mapy – decyduje o tym, ile treci moe zmieci si na danej mapie. Przyjta skala mapy ogranicza jej powierzchni a to wpływa na ilo informacji jaka mona na niej pomieci. Generalizacja kartograficzna – jest cech charakterystyczn kadej mapy, a jej stopie odnosi si do tego, które elementy i w jakiej iloci zostan na mapie umieszczone. Główne czynniki, które j determinuj to skala mapy oraz jej tematyka i przeznaczenie. Generalizacja polega m.in. na upraszczaniu rysunku bloków budowlanych korporacji, stosowaniu rónego rodzaju symboli je przedstawiajcych i ich cechy. Celem generalizacji jest dostosowanie mapy do danych potrzeb, zwikszenie jej czytelnoci itp. Istniej dwa główne rodzaje generalizacji: ilociowa (pominicie mniej istotnych elementów mapy) oraz jakociowa (uogólnienie poj przedstawianych na mapie poprzez symbolizacj oraz grupowanie). Zastosowanie znaków umownych – znaki umowne słu do przedstawiania treci na mapie. Dziki nim moliwe jest pokazanie rozmaitych elementów korporacji oraz zwizanych z nimi procesów i zjawisk, które wystpuj w rzeczywistoci. Znaki kartograficzne mona podzieli na: znaki powierzchniowe, liniowe oraz punktowe. 2. Cele podjcia prac nad kartografi korporacyjn i jej relacje z architektur korporacyjn W chwili obecnej jednym z podstawowych wyzwa zwizanych z zarzdzaniem organizacjami jest złoono. Zgodnie ze słownikiem jzyka polskiego termin „złoony” oznacza: składajcy si z czci, elementów oraz obejmujcy wiele aspektów i trudny do zrozumienia. Z jednej strony ma na to wpływ wielko skali, w której te organizacje działaj (jednostki składowe organizacji mog by rozmieszczone na terenie całego wiata; co wicej, dziki postpowi w telekomunikacji, bardzo czsto procesy biznesowe w jednej czci globu realizowane s dziki rozwizaniom IT funkcjonujcym 2000 km dalej). Z drugiej strony coraz wiksze jest wysycenie systemami informatycznymi, które gromadz, ale i generuj olbrzymie iloci danych (jednoczenie systemy te staj si jednym z kluczowych obiektów wymagajcych zarzdzania). W pracy Visualization in Scientific Computing zauwaono, i pełne zrozumienie wielu procesów złoonych moliwe jest jedynie poprzez wizualizacj [5]. Std te pojawiła si koncepcja wykorzystania w systematyczny sposób metod kartografii do tworzenia map architektury korporacyjnej, których celem jest wspomaganie decydentów (zarówno po stronie biznesu jak i IT) w podejmowaniu decyzji – zarówno na szczeblu strategicznym jak i taktycznym (w zalenoci od skali mapy i zastosowanej generalizacji kartograficznej). Niezbdne jest tutaj okrelenie, jakie relacje wystpuj pomidzy kartografi korporacyjn a architektur korporacyjn (ang. enterprises architecture). Jak wskazuje A. Goikoetxea – w literaturze dostpne s liczne definicje architektury korporacyjnej, a ich zasig i sposób rozumienia bywa róny [3]. Moe mie ona znaczenie atrybutowe, rzeczowe oraz czynnociowe. Architektura korporacyjna – w ujciu atrybutowym – rozumiana moe by jako zbiór właciwoci okrelonej organizacji (i relacji midzy nimi) niezbdnych do zapewnienia realizacji jej misji [1]. Architektura korporacyjna jest wic immanentnym atrybutem kadej organizacji, przy czym architektura jednej organizacji moe by lepsza, a drugiej gorsza. Jako architektury korporacyjnej moe by rozpatrywana w kontekcie efektywnoci realizacji istniejcych celów strategicznych rozpatrywanej organizacji. W tym ujciu kartografia korporacyjna pozwala prezentowa wybrane właciwoci organizacji w formie map. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 149 Architektur korporacyjn – w ujciu rzeczowym – mona zdefiniowa jako formaln reprezentacj właciwoci organizacji. Architektura korporacyjna zawiera architektur odniesienia (ang. baseline architecture) – nazywan w literaturze „jak jest” (ang. as–is), dotyczy ona zarówno czci biznesowej jak i technicznej, architektur docelow (ang. target architecture) – nazywan w literaturze „jak bdzie” (ang. to–be) oraz plan przejcia, stanowicy strategi zmian organizacji w zakresie transformacji jej architektury odniesienia do architektury docelowej. Kartografia korporacyjna jest wic tutaj czci architektury korporacyjnej. Jeszcze inne ujcie architektury korporacyjnej – czynnociowe – przedstawia J. Schekkerman – jako program działa wsparty odpowiednimi narzdziami, dziki któremu istnieje moliwo koordynowania rónych aspektów działania organizacji w holistyczny sposób [12]. Podobne ujcie proponuje The Open Group (konsorcjum przemysłowe ukonstytuowane przez m. in. IBM, Sun, SAP, HP, Hitachi i Fujitsu) tworzce standardy w dziedzinie oprogramowania) – tj.: dyscyplina, praktyka albo działalno w obszarze definiowania, reprezentacji i zarzdzania kluczowymi właciwociami korporacji [1] Przy przyjciu tego znaczenia, kartografia korporacyjna jest narzdziem architektury korporacyjnej. 4. Metody kartografii korporacyjnej5 Metody kartograficzne s to sposoby przedstawiania na mapie bloków budowlanych korporacji, ich funkcji oraz powiza pomidzy nimi. Mog by one ujte od strony jakociowej, tzn. pokazane s rodzaje i funkcje bloków budowlanych oraz ich relacje, lub ilociowej, tzn. dodatkowo uwzgldniane s aspekt kwantytatywne. Istota metody kartograficznej polega na włczeniu do procesu badania korporacji poredniego ogniwa – mapy korporacyjnej – jako modelu badanych zjawisk. Mapa wystpuje przy wic tutaj w podwójnej roli: jako narzdzie badania oraz jako przedmiot w postaci modelu, zastpujcego bloki budowlane i zwizane z nimi zjawiska, których bezporednie badanie jest niemoliwe lub utrudnione. Tak wic mapy słu do prezentacji „nie tylko faktów, lecz take idei, hipotez oraz rezultatów analiz i syntez” [8]. Zalenie od celu tworzenia mapy korporacyjnej rozwaa si rozmaite metody kartograficzne. Metody te mona podzieli albo w zalenoci od sposobu graficznego, albo od sposobu, w jaki przedstawia si wartoci liczbowe. W pierwszym przypadku mówi si o metodach punktowych, linijnych lub powierzchniowych, w drugim o jakociowych (kwalitatywnych) lub ilociowych (kwantytatywnych). W zakresie metod ilociowych liczby mona przedstawi w sposób absolutny, wzgldnie relacjonujcy tzn., gdy wartoci liczbowe s odniesione do innego zjawiska porównywanego, czy te wzgldny (relatywny), wtedy, gdy wykorzystywane s wska niki procentowe. Sama posta liczbowa moe te by w kadym przypadku cile okrelona i przywizana do danego punktu na mapie, czyli podana w sposób cigły, albo w sposób skokowy w przedziałach klasowych, czyli interwałach. Zalenie od elementów odniesienia treci oraz od moliwoci graficznego przedstawienia wyróniamy trzy metody jakociowe: sygnaturow, zasigów i chorochromatyczn (powierzchniowa 5 Punkt opracowany na podstawie materiałów R. Olszewskiego., P. Kowalskiego., A. GłaĪewskiego umieszczonych na serwis Geoforum.pl oraz w pracach [10], [11], [15]. Autor dokonał adaptacji przedstawionych tam rozwaĪaĔ na potrzeby niniejszego artykułu – nastąpiło wiĊc tutaj „przejĊcie danych, narzĊdzi i technik, lub teĪ praw i teorii z innej dyscypliny” na rzecz kartografii korporacyjnej. 150 Andrzej Sobczak ZałoĪenia koncepcyjne kartografii korporacyjnej jako nowego pola badaĔ lub tła jakociowego). Metoda sygnaturowa polega na oznaczeniu na mapie umiejscowienia bloków budowlanych korporacji za pomoc rónorodnych graficznych znaków. Poszczególnym blokom przypisywany jest okrelony znak, który nastpnie umieszczony jest na mapie w miejscu rzeczywistego wystpowania danego obiektu. Sygnatury mog mie posta punktów lub linii: • Sygnatury punktowe dzieli si na: o geometryczne – maj kształt prostych figur geometrycznych tj. kwadrat, koło, trójkt, trapez itp., nie przypominaj niczym rzeczywistego kształtu danego obiektu; o symboliczne –s rozwiniciem sygnatur geometrycznych, wyróniaj cechy i symptomy danych obiektów; o obrazkowe – całkiem nawizuj swym kształtem do zewntrznego wygldu reprezentowanego obiektu o literowe – maja posta liter umieszczonych w miejscu wystpowania danego bloku na mapie. Nawizuj do pierwszej litery jego nazwy, co ułatwiaj skojarzenie, czsto s wpisane w figury geometryczne lub symboliczn. • Sygnatury liniowe – zrónicowane np. kolorem, deseniem. • Sygnatury ilociowe – znakom rónicym si nasyceniem barw lub rozmiarem mona przypisa okrelone wartoci liczbowe. Metoda zasigów polega na oznaczeniu na mapie obszaru wystpowania danego zjawiska za pomoc konturu odpowiadajcego granicom wystpowania danej rzeczywistoci. Kontury te mog si na siebie nakłada i nie musz pokrywa całej mapy. W metodzie tej mona wskaza kilka typów zasigów: liniowy, sygnaturowy, plamowy i opisowy: • Zasig liniowy wystpuje wtedy, gdy jedynym rodkiem granicznym do oznaczenia danego obszaru jest linia. Jeeli na jednej mapie oznacza si kilka rónych obszarów, rozróniamy je poprzez zrónicowanie desenia lub koloru linii. Warto przy tym zwróci uwag na zasigi otwarte i zamknite. Zasig otwarty jest wtedy, kiedy mapa przedstawia obszar mniejszy ni zasig wystpowania danego zjawiska. Zasig zamknity pojawia si na mapie wtedy, gdy zasig wystpowania danego zjawiska jest mniejszy od przedstawionego obszaru na mapie. • Zasig sygnaturowy polega na umieszczeniu wewntrz danego zjawiska sygnatury, która informuje o treci tego zasigu. • Zasig plamowy moe by uywany jako dalsze uczytelnienie zasigu liniowego poprzez wypełnienie konturu zasigu znakiem powierzchniowym tj. kolorem i deseniem. • Zasig opisowy jest najbardziej schematyczny, poniewa orientuje on w duym przyblieniu, gdzie dane zjawisko wystpuje i na jakim przypuszczalnie obszarze. Metoda chorochromatyczna polega na wyrónieniu pewnych obszarów a take na podziale całej mapy na jednostki mniejsze, jakociowo róne, tworzce swego rodzaju mozaik. W przeciwiestwie do metody zasigów obszary nie mog wzajemnie na siebie zachodzi. Dane na mapach mona przedstawi take za pomoc metod ilociowych do których nale: metoda izarytmiczna, kropkowa, kartodiagram i kartogram. Metoda izarytmiczna (izolinii) przedstawia zjawiska zwizane z blokami budowlanymi charakteryzujce si przestrzenn zmiennoci natenia i wystpujcych w sposób cigły na całym badanym obszarze (zjawiska niecigłe mona przedstawi, jeeli zostan odniesione do zjawisk POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 151 majcych cigły charakter wystpowania), czyli polega na przedstawieniu cech ilociowych zjawisk za pomoc linii o jednakowym nateniu zjawiska. Metod kropkow wykorzystuje, si kiedy niezbdne jest przedstawienie wielkoci i przestrzennego rozmieszczenia pewnego zjawiska zwizanego z blokami budowlanymi. Mona zastosowa znaki punktowe (kropki), które okrelaj wartoci liczbowe. Gsto kropek wskazuje na gsto zjawiska. Wielkoci kropek s zrónicowane (maj swoj tzw. wag), stosownie do liczby elementów, które obrazuj. Prawidłowe rozmieszczenie kropki pokazuje rozmieszczenie danego zjawiska oraz zmienno jego natenia lub rozproszenia. Kartogramy przedstawiaj redni intensywno danego zjawiska (np. wystpowania okrelonych typów bloków budowlanych) w granicach okrelonych pól odniesienia. Wartoci liczbowe mog by wyraane w sposób cigły lub skokowy (tzn. w przedziałach klasowych, mona wtedy odczyta tylko przedział, w którym mieszcz si rozwaane wartoci). Konieczno uwzgldnienia granic odrónia kartogramy od metody zasigów, w której włanie one s wyznaczone. Odbiorca mapy w pierwszym rzdzie odbiera wielko znaku powierzchniowego i jego intensywno graficzn, wobec tego due jednostki powierzchniowe pokryte intensywnym znakiem powierzchniowym (kolorem lub deseniem) wywołuj skojarzenia najwikszej wartoci liczbowej i najwikszej intensywnoci: • powierzchnie pola pokrywa si odpowiednio dobranym deseniem (najczciej w przypadku map jednokolorowych); • powierzchni pola pokrywa si odpowiednio dobran barw, skal ustala si zazwyczaj tak, by coraz ciemniejsze barwy lub coraz gstszy dese wskazywały coraz wysze wartoci. Kartodiagramy przedstawiaj ilociow charakterystyk zjawisk i faktów ukazan za pomoc diagramów i wykresów odpowiednio rozmieszczonych na mapie. Kartodiagram daje sumaryczn charakterystyk danego zjawiska w granicach korporacji. Wyrónia si kartodiagramy punktowe, powierzchniowe i liniowe, w zalenoci od przyjtego punktu odniesienia. Słab stron kartodiagramów jest obok schematycznoci mało cisła lokalizacja zjawiska, poza tym symbole graficzne s rysowane według własnej podziałki, nie majcej adnego zwizku ze skal mapy i powierzchni reprezentowanego przez niego obszaru. 5. Przykłady map korporacyjnych Rysunek 6 przedstawia przykładow map korporacyjn. Przedstawia ona organizacj gospodarcz składajc si z centrali (w ramach której działaj trzy departamenty), dwóch oddziałów (umiejscowionych w dwóch rónych regionach Polski) oraz dwóch przedstawicielstw (podlegajcych pod oddział z regionu północnego). Na mapie przedstawione s kluczowe funkcje biznesowe, systemy informatyczne ułatwiajce realizacj tych funkcji, bazy danych oraz relacje pomidzy tymi elementami. Funkcje, systemy i bazy danych maj róny priorytet z punktu widzenia działania biznesu. 152 Andrzej Sobczak ZałoĪenia koncepcyjne kartografii korporacyjnej jako nowego pola badaĔ Rys 6. Przykładowa mapa korporacyjna ródło: Opracowanie własne. Docelowo, do tworzenia mapy naley rozway zastosowanie repozytorium z baz danych, w którym jej elementy mog by gromadzone (repozytorium takie stanowi moe rozwizanie analogiczne do systemów klasy GIS – Geographical Information Systems). Pozwoli to zachowa spójno gromadzonych zasobów i ułatwi ich ponowne uycie. Ponadto opisanie bloków budowlanych w repozytorium, a dopiero na tej podstawie tworzenie map korporacyjnych umoliwi zastosowanie zrónicowanej wizualizacji – w zalenoci od celu i odbiorców mapy. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 153 6. Podsumowanie Zgodnie ze słownikiem jzyka polskiego termin szkic oznacza „wstpny projekt”, „pierwsz realizacj koncepcji, ulegajc zmianom w dalszej pracy”. Dlatego te zaprezentowane opracowanie naley traktowa, nie jako wyczerpujcy materiał, lecz jedynie przyczynek rozpoczynajcy dyskusj w zakresie problematyki kartografii korporacyjnej. Niezbdne s dalsze prace z tego zakresu – które bd miały wymiar nie tylko teoretyczny ale mog przyczyni si do poprawy zarzdzania złoonoci w organizacjach. W szczególnoci konieczna jest weryfikacja praktyczna metod kartografii korporacyjnej, które zostały zaprezentowane w punkcie 4. Drugim obszarem bada jest problem opracowania map korporacyjnych, jako kartograficznej wizualizacji treci bazy danych (repozytoriów) zawierajcych informacje o blokach budowlanych i relacjach pomidzy tymi blokami. Naley przy tym stosowa reguły metodyki kartograficznej, zasady redakcji i opracowania map, percepcji wzrokowej oraz projektowania graficznego. Bibliografia 1. A Description of Enterprise Architecture – as context for work on Business Architecture, Busi-ness Architecture Work Group – The Open Group, version 1.01, 18.01.2008. 2. Bertin J., Semiology of Graphics: Diagrams, Networks, Maps, The University of Wisconsin Press, 1983. 3. Goikoetxea A., A Mathematical Framework for Enterprise Architecture Representation and De-sign, w: „International Journal of Information Technology and Decision Making”, vol. 3, no. 1, 2004, 6. 4. Kozłowski J., Narodziny i rozwój dyscyplin naukowych, w: Sprawy Nauki – Biuletyn Komitetu Bada Naukowych, 1/1996. 5. McCormick B., DeFanti T., Brown M., Visualization in Scientific Computing, w: Computer Graphics, vol. 21, no. 6, 1987, 1-14. 6. Narojczyk K., Komputerowa wizualizacja danych historycznych, http://www.uwm.edu.pl /historia/publik/wizualizacja.htm. 7. Olszewski R., Kowalski P., Głaewski A., Modele rzeczywistoci i modele danych przestrzennych, Serwis Geoforum.pl – http://www.geoforum.pl/pages/ index.php?page= karto_modele. 8. Olszewski R., Kowalski P., Głaewski A., Troch historii kartografii, Serwis Geoforum.pl – http://www.geoforum.pl/pages/index.php?page=karto_troche&id_menu=293. 9. Olszewski R., Kowalski P., Głaewski A., Wizualizacja naukowa, geoikonika, Serwis Geoforum.pl – http://www.geoforum.pl/pages/index.php?page=karto_geoikonika. 10. Ratajski L., Metodyka kartografii społeczno–gospodarczej, Warszawa 1973. 11. Saliszczew K., Kartografia ogólna, Warszawa 1987. 12. Schekkerman J., How to Survive in the Jungle of Enterprise Architecture Frameworks: 13. Creating or Choosing an Enterprise Architecture Framework, Second Edition, Trafford 2004, 13–14. 14. Sobczak A., Architektura korporacyjna – pojcie, geneza, korzyci, w: Wstp do architektury korporacyjnej, red. B. Szafraski, A. Sobczak, Wydawnictwo Wojskowej Akademii Technicznej, Warszawa 2009. 15. Szafarski J., Zarys kartografii, Warszawa 1992. 154 Andrzej Sobczak ZałoĪenia koncepcyjne kartografii korporacyjnej jako nowego pola badaĔ 16. Tufte E., The Visual Display of Quantitative Information, Cheshire 1983. FOUNDATION OF ENTERPRISE CARTOGRAPHY – A NEW AREA OF RESEARCH Summary In the work there was undertaken an endeavor to determine a new area of research, which can become enterprise cartography. The paper consists of a few interrelated parts: indicating motives underlying undertaking works on the new research area, defining main terms, presenting enterprise cartography methods and an example. This article should be concerned a draft opening discussion about presented matters and not closed totality. Keywords: enterprise cartography, cartography, cartography, enterprises architecture, map, business process, application, service, IT infrastructure, repository Andrzej Sobczak Katedra Informatyki Gospodarczej Szkoła Główna Handlowa Warszawa, Al. Niepodległoci 164 e-mail: [email protected]
