docModel rynku energii elektrycznej. Kierunki zmian w rozwoju
download 
Reklamacja Transkrypt
Model rynku energii elektrycznej. Kierunki zmian w rozwoju
MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ Etap I Kierunki zmian w rozwoju rynku energii elektrycznej w Polsce Materiał roboczy opracowany przez Zespół ds. Modelu Rynku Energii Elektrycznej Komitetu Rynek Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej. Wersja 1.3 Warszawa, luty 2008 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej SPIS TREŚCI: 1. WPROWADZENIE .................................................................................... 3 2. GŁÓWNE CELE ROZWOJU RYNKU ........................................................... 5 3. ZAŁOŻENIA DO REALIZACJI ZDEFINIOWANYCH CELÓW ....................... 6 4. KIERUNKOWE PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ MODELOWYCH..................... 8 5. RAMOWY HARMONOGRAM REALIZACJI ............................................... 12 6. UWARUNKOWANIA REALIZACYJNE ...................................................... 13 Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 2 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej 1. WPROWADZENIE W 2006 roku Ministerstwo Gospodarki (MG) zainicjowało prace legislacyjne nad całkiem nowym projektem ustawy Prawo energetyczne (PE). W prace te wpisała się (wskazywana przez wszystkich uczestników rynku) konieczność istotnej reformy regulacji związanych z rynkiem energii elektrycznej, wynikająca z potrzeby przebudowy architektury rynku, ze względu na nieefektywność aktualnej oraz wyczerpywanie się jej możliwości rozwojowych. Prace nad projektem nowego ustawodawstwa dla rynków energii elektrycznej, ciepła i gazu oraz potrzeba istotnej reformy mechanizmów rynkowych skłoniły jednocześnie MG, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) i uczestników rynku do podjęcia dyskusji o kierunkach dalszego rozwoju tych rynków oraz o docelowej organizacji rynku. W odpowiedzi na inicjatywę MG powstało kilka propozycji nakreślających kierunki rozwoju rynku hurtowego i detalicznego energii elektrycznej w Polsce oraz architekturę tego rynku rozumianą jako zestaw segmentów tego rynku i zasad ich funkcjonowania. Opracowania w przedmiotowym zakresie przygotowały i udostępniły w ramach prac Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej (PKEE) towarzystwa branżowe: Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie (listopad 2006), Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (kwiecień 2007) oraz Towarzystwo Obrotu Energią (październik 2007). Ponadto, poza inicjatywami towarzystw branżowych, propozycje dotyczące architektury hurtowego rynku energii elektrycznej (grudzień 2006) oraz planowanych modyfikacji mechanizmu bilansowania (listopad 2007) przedstawił operator systemu przesyłowego (PSEOperator S.A.). Liczne dyskusje przeprowadzone w różnych gremiach nie pozwoliły jednak, do końca 2007 roku, na wypracowanie konsensusu i przyjęcie jednej spójnej i kompleksowej koncepcji dalszego rozwoju rynku energii elektrycznej w Polsce. Zaś proponowane przez MG w styczniu 2008 roku zmiany ustawy, (mimo, że liczne z nich są bardzo pożądane) nie rozwiązują problemu kompleksowo, a jedynie, po raz kolejny, zmieniają istniejące zapisy ustawy. W związku z powyższym, po przeprowadzeniu dyskusji nad proponowanymi przez poszczególne towarzystwa branżowe oraz PSE-Operator S.A. propozycjami, w ramach kolejnych posiedzeń działającego w strukturze PKEE Komitetu Rynek (KR), decyzją KR PKEE z dnia 24 października 2007 r., zaakceptowaną przez Radę Zarządzająca (RZ) PKEE w dniu 21 listopada 2007 r., powołano w strukturach KR PKEE nowy Zespół Zadaniowy - Zespół ds. Modelu Rynku Energii Elektrycznej (ZZ MREE). Niniejszy materiał stanowi wynik I etapu prac ZZ MREE i obejmuje: główne cele rozwoju rynku, założenia do realizacji zdefiniowanych celów, kierunkowe propozycje rozwiązań modelowych, ramowy harmonogram realizacji prac, uwarunkowania realizacyjne. Materiał ten, po uzyskaniu akceptacji KR PKEE zostanie przedstawiony RZ PKEE w celu podjęcia decyzji o skierowaniu go do MG oraz Prezesa URE jako propozycji Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 3 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej całego sektora, w zakresie kierunków dalszego rozwoju rynku energii elektrycznej oraz organizacji rynku. Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 4 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej 2. GŁÓWNE CELE ROZWOJU RYNKU Określając główne cele rozwoju rynku, ZZ MREE przyjął następującą definicję modelu rynku: model rynku energii elektrycznej jest to zestaw takich zasad handlu energią elektryczną i procedur postępowania na zliberalizowanym rynku energii elektrycznej, na którym działa niezależnie wielu uczestników, kierujących się chęcią optymalizacji kosztów i zysków, który będzie skłaniał tychże uczestników do podejmowania decyzji, w wyniku których: koszt pokrycia zapotrzebowania na energię będzie minimalizowany, decyzje w zakresie budowy i rozbudowy mocy wytwórczych oraz infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej będą optymalne z punktu widzenia łącznych korzyści uczestników rynku (producentów, operatorów i odbiorców), decyzje handlowe będą uwzględniały w sposób racjonalny aktualne warunki pracy systemu elektroenergetycznego. Członkowie ZZ MREE uznali również, że model rynku energii elektrycznej (określone jego segmenty) musi być ściśle zaprojektowany, bowiem nieprecyzyjnie zaprojektowany model rynku szybko spowoduje konieczność częstych i trudnych do zaakceptowania interwencji organów regulacyjnych, a w konsekwencji może też zagrozić niezawodności i bezpieczeństwu dostaw energii elektrycznej. Ze względu na specyfikę energii elektrycznej jako towaru oraz naturę sieci elektroenergetycznych szczególnie istotne są precyzyjne rozwiązania w zakresie koordynacji i nadzoru. Jednocześnie należy jednak pamiętać, że nie ma rynków doskonałych i pewne niedoskonałości rynku będą się ujawniać w każdym modelu. Mając zatem na uwadze powyższe oraz przyjętą wcześniej definicję modelu rynku, jako główne cele rozwoju rynku energii elektrycznej w Polsce przyjęto: budowę efektywnego i transparentnego hurtowego rynku, na którym ceny będą odzwierciedlać relację podaży i zapotrzebowania na moc i energię elektryczną w systemie elektroenergetycznym, a także stan rezerw mocy i zdolności przesyłowych, zapewnienie bieżącego bezpieczeństwa pracy systemu poprzez sygnały/bodźce wpływające na podejmowanie racjonalnych decyzji i działań przez poszczególnych uczestników rynku, przy optymalnym (w sensie kosztowym) wykorzystaniu zasobów systemu, zapewnienie sygnałów ekonomicznych do inwestowania w źródła wytwórcze i rozwój sieci oraz determinujących decyzje i wybory dokonywane przez inwestorów/uczestników rynku np. w zakresie wyboru lokalizacji dla energochłonnych działalności, zapewnienie bodźców do obniżania kosztów wytwarzania energii elektrycznej w celu minimalizowania globalnego kosztu pokrycia zapotrzebowania, przy zapewnieniu optymalnych łącznych korzyści dla uczestników rynku, stworzenie warunków do działania konkurencji cenowej poprzez eliminowanie rozliczania różnych kategorii kosztów w sposób uśredniony. Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 5 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej 3. ZAŁOŻENIA DO REALIZACJI ZDEFINIOWANYCH CELÓW Realizacja głównych celów rozwoju rynku energii elektrycznej sformułowanych w poprzednim rozdziale wymaga, aby proponowane zmiany architektury rynku rozpatrywane były w dwóch horyzontach czasowych: krótko oraz długoterminowym. Ponadto, obszar proponowanych zmian powinien obejmować zarówno architekturę rynku hurtowego jak i detalicznego, ze szczególnym uwzględnieniem praktycznej możliwości korzystania z zasady TPA przez odbiorców końcowych. Z uwagi na to, że architektura hurtowego rynku energii elektrycznej określa przede wszystkim zestaw segmentów oraz zasady funkcjonowania segmentów zorganizowanych tego rynku, głównym elementem proponowanych zmian w infrastrukturze rynkowej powinny być rozwiązania dotyczące stworzenia pełnej architektury rynków zorganizowanych (rynek czasu rzeczywistego, rynek „w trakcie dnia” i rynek „doba przed”), z uwzględnieniem krajowej struktury rynku. Powyższe jest szczególnie ważne, ze względu na rolę jaką rynki czasu rzeczywistego odgrywają w wycenie wartości energii elektrycznej oraz zdolności przesyłowych, jak również w bezpieczeństwie i niezawodności realizacji dostaw. Docelowo, rynki te powinny być więc rynkami scentralizowanymi administrowanymi przez operatora systemu przesyłowego (OSP), na których OSP pozyskiwałby informacje o dostępnych zasobach i kosztach ich pozyskania dla potrzeb bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi, jednocześnie udostępniając informacje o aktualnym stanie systemu, wykorzystywane przez pozostałych uczestników rynku do podejmowania decyzji o transakcjach zawieranych na rynkach bilateralnych, rynkach typu giełdowego lub innych platformach obrotu energia elektryczną. Zaś sposób ich działania powinien prowadzić do spójności pomiędzy zasadami handlu oraz fizyczną naturą systemu elektroenergetycznego Biorąc powyższe pod uwagę, szczegółowe założenia do realizacji sformułowanych głównych celów rozwoju rynku można określić następująco, w postaci tzw. fundamentów nowego modelu rynku energii elektrycznej: stabilność i przejrzystość przyjętych rozwiązań, promowanie mechanizmów konkurencji, brak dyskryminacji któregokolwiek z uczestników rynku, zapewnienie efektywności i optymalizacji łącznych korzyści uczestników rynku (producentów, operatorów i odbiorców), w wyniku eliminacji rozliczania różnych kategorii kosztów w sposób uśredniony, minimalizacja kosztów ograniczeń systemowych, w wyniku zastosowania rynkowych mechanizmów zarządzania tymi ograniczeniami, racjonalizacja wyceny energii elektrycznej i rezerw mocy poprzez szerokie zastosowanie cenotwórstwa krańcowego (marginal costs) i kosztów alternatywnych (opportunity cost), gwarancja niezawodnego prowadzenia ruchu systemu elektroenergetycznego, poprzez uwzględnienie fizyki zjawisk zachodzących w systemie elektroenergetycznym, w tym natury sieci oczkowych (zamkniętych) i specyficznych cech energii elektrycznej jako towaru, Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 6 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej w wyniku generowania rzetelnych informacji/sygnałów dla uczestników rynku o wartości energii elektrycznej w danej chwili i w danej lokalizacji w systemie, gwarancja długoterminowego bezpieczeństwa dostaw, poprzez dostarczanie rynkowych sygnałów/bodźców stymulujących do inwestowania w rozwój sieci przesyłowej, dystrybucyjnej oraz zdolności wytwórczych z uwzględnieniem aspektów ekologicznych. Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 7 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej 4. KIERUNKOWE PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ MODELOWYCH Mając na względzie sformułowane cele rozwoju rynku energii elektrycznej w Polsce oraz przyjęte założenia do ich realizacji, a także fakt, że właściwe zaprojektowanie hurtowego rynku energii elektrycznej jest niezwykle istotne dla bezpieczeństwa energetycznego, niezawodnego prowadzenia ruchu systemu elektroenergetycznego, zapewnienia właściwych sygnałów inwestycyjnych oraz, że stanowi punkt wyjścia do rozwoju i poprawnego funkcjonowania innych segmentów rynku, proponuje się następującą architekturę nowego rynku energii elektrycznej w Polsce: 1) Rynek energii czasu rzeczywistego – zorganizowany segment rynku administrowany przez OSP. 2) Rynek energii „w trakcie dnia” (intra-day market) – zorganizowany segment rynku administrowany przez OSP. 3) Rynek energii „doba przed” (day ahead market) – zorganizowany segment rynku administrowany przez OSP. 4) Rynek energii bilateralny – niezorganizowany, zdecentralizowany. 5) Mechanizm łagodzenia skutków w zorganizowane rynki energii. siły 6) Mechanizm GWS (generacja wymuszona wbudowany w zorganizowane rynki energii. rynkowej względami – wbudowany sieciowymi) – 7) Rynki rezerw mocy – zorganizowane segmenty rynku administrowane przez OSP uzupełnione o rynek bilateralny wybranych rezerw mocy. 8) Rynki praw przesyłowych – zorganizowane segmenty rynku administrowane przez OSP. 9) Rynki zdolności wytwórczych – zorganizowane segmenty rynku, uzupełnione o mechanizmy egzekwowania zobowiązań z tego rynku na rynku energii elektrycznej. 10) Inne rynki zorganizowane lub niezorganizowane handlu produktami pochodnymi. Zorganizowane rynki energii i rezerw mocy W zakresie zorganizowanych rynków energii i rezerw mocy ZZ MREE proponuje przede wszystkim całkowite oddzielenie obrotu energią elektryczną (umów sprzedaży) od fizycznego bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi. Dane o zawieranych kontraktach handlowych powinny być dostępne dla operatorów systemu, ale nie mogą przesądzać o poziomie generacji lub odbioru w poszczególnych węzłach systemu. Składane na przedmiotowych rynkach oferty powinny być wyłącznie informacją dla OSP o udostępnianych przez uczestników rynku zasobach wraz z oferowanymi cenami za skorzystanie z tych zasobów. Zaś zaprojektowane zasady działania tych rynków powinny skłaniać uczestników rynku do przedstawiania w przedmiotowych ofertach prawdziwych informacji. Proponuje się Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 8 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej także integrację rynków rezerw mocy i energii oraz jednoczesny zakup energii i rezerw (kooptymalizacja) w ramach przedmiotowych rynków, przy jednoczesnym pozyskiwaniu wszystkich rodzajów rezerw. Jako podstawowa metoda pozyskiwania rezerw mocy powinny być stosowane aukcje. Dodatkowo, na rynkach zorganizowanych poza bilansowaniem powinno być także realizowane zarządzanie ograniczeniami systemowymi zapewniające spełnienie wymagań dotyczących bezpieczeństwa pracy systemu. Przyjęta metoda zarządzania ograniczeniami systemowymi powinna zapewniać wysoką efektywność i bezpieczeństwo, a także bazować na mechanizmach rynkowych. Wyraża się pogląd, że rozwiązaniem referencyjnym (uznawanym zarówno na bazie teorii jak i praktycznych implementacji za najbardziej efektywne) jest model bazujący na lokalizacyjnych cenach krańcowych i ten model należy traktować jako docelowy w kontekście dalszego rozwoju rynku energii. W związku z powyższym rozliczenia na zorganizowanych rynkach energii powinny bazować na lokalizacyjnej cenie krańcowej zarówno dla wytwórców jak i odbiorców, wyznaczanej na podstawie marginalnego (krańcowego) kosztu wytworzenia energii, marginalnego kosztu ograniczeń przesyłowych oraz marginalnego kosztu strat przesyłowych. W celu wdrożenia przedmiotowego rozwiązania konieczne jest przygotowanie: dokładnego modelu systemu elektroenergetycznego w zakresie tzw. sieci zamkniętej (750, 400, 220 i 110 kV), pozyskiwania danych do modelu (topologia, obciążalność linii, zadane napięcia, planowane/awaryjne odstawienia, itp.) w trybie on-line, dokładnej estymacji stanu, oprogramowania wspomagającego działanie rynku. Ponadto, zorganizowane rynki energii powinny być uzupełnione o mechanizm łagodzenia skutków siły rynkowej oraz mechanizm GWS. W pierwszym przypadku celem jest ochrona odbiorców przed nieuzasadnionym wzrostem cen oraz eliminowanie zakłóceń w konkurencji, zaś w drugim przypadku dodatkowo celem jest zapewnienie spełnienia lokalnych wymagań bezpieczeństwa pracy systemu. Mechanizm łagodzenia skutków siły rynkowej powinien bazować na identyfikacji przypadków (potencjalnego) wykorzystania siły rynkowej i zastępowania ofert złożonych ofertami bazującymi na referencyjnych kosztach krańcowych. Natomiast mechanizm GWS powinien bazować na kontraktach pomiędzy OSP i wytwórcami oraz odpowiednim uwzględnianiu jednostek GWS w procesie planowania pracy systemu. Rynki praw przesyłowych Jako mechanizm komplementarny do mechanizmu rynkowego zarządzania ograniczeniami systemowymi, zabezpieczający uczestników rynku przed ryzykiem wahań kosztów ograniczeń systemowych powinny zostać wdrożone rynki praw przesyłowych. Rynki te powinny bazować na finansowych prawach przesyłowych, które byłyby udostępniane poprzez aukcje, przydział lub mechanizm łączący obydwa te rozwiązania. Operator systemu przesyłowego powinien udostępniać w różnych horyzontach czasowych określony (dopuszczalny) zbiór finansowych praw Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 9 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej przesyłowych, w taki sposób aby maksymalizować korzyści podmiotów uczestniczących w rynku z wykorzystania zdolności przesyłowych systemu. Rynki zdolności wytwórczych W celu zapewnienia długoterminowego bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej należy rozważyć wprowadzenie rynku zdolności wytwórczych, w ramach nowego modelu rynku energii elektrycznej w Polsce. Bardzo istotnym elementem implementacji rynków zdolności wytwórczych jest ich zaprojektowanie w sposób spójny z zasadami funkcjonowania zorganizowanych rynków energii elektrycznej i rezerw mocy. Bowiem rynek zdolności wytwórczych nie może stać się wyłącznie narzędziem do transferu środków pieniężnych na drodze od odbiorców do wytwórców bez żadnej wartości dodanej oraz bez widocznej poprawy długoterminowej niezawodności funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i bezpieczeństwa dostaw. Dlatego wprowadzenie rynku zdolności wytwórczych powinno być poprzedzone gruntowną analizą podstaw ekonomii hurtowych rynków energii elektrycznej z uwzględnieniem uwarunkowań krajowych. Podstawowym zadaniem rynku zdolności wytwórczych powinno być zapewnienie odpowiednich bodźców do inwestowania w nowe moce wytwórcze, w określonym czasie, tj. z odpowiednim wyprzedzeniem uwzględniającym długotrwały okres inwestycyjny i zapewnienie dostępu do tych zdolności na rynkach energii. Rynek zdolności wytwórczych powinien spełnić tę rolę poprzez stabilizację przychodów producentów, w szczególności w zakresie pokrywania kosztów stałych. Należy przy tym zaznaczyć, że funkcjonowanie rynku zdolności wytwórczych musi być powiązane z konkretnymi zobowiązaniami wytwórców w zakresie zapewnienia zdolności wytwórczych, a zasady pozyskiwania zdolności wytwórczych i egzekwowania ww. zobowiązań powinny być ściśle określone. Rynek detaliczny Jednym z głównych celów liberalizacji rynków energii zarówno w Polsce, jak i w krajach Unii jest poprawa warunków (głównie cenowych, ale także obsługi) dostaw energii do odbiorców końcowych. Zakłada się, że cel ten może zostać osiągnięty poprzez wprowadzenie (w maksymalnie możliwy sposób) wolnorynkowej konkurencji w poszczególnych obszarach rynku, a głównym podmiotem widzianym z perspektywy proponowanych zmian powinien być klient/odbiorca, posiadający realne prawo decydowania o tym, od kogo zakupi energię (elektryczną, ale także ciepło, gaz, i inne nośniki energii), na jakich warunkach i po jakiej cenie. W związku z powyższym docelowo, obszar regulowany powinien obejmować jedynie działalność sieciową (operatorską), natomiast działalność wytwórcza i cały obszar obrotu energią elektryczną (także sprzedaż detaliczną energii elektrycznej do wszystkich grup konsumentów) powinien odbywać się na rynku konkurencyjnym (nie podlegającym regulacji). Zakłada się bowiem, że prawidłowo zaimplementowane mechanizmy konkurencyjne, przy zachowaniu dostatecznej liczby podmiotów na konkurencyjnym rynku energii elektrycznej będą wystarczające do realizacji zapisów przewidzianych dyrektywami unijnymi, a w obszarze sprzedaży energii elektrycznej Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 10 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej dla odbiorców końcowych także zapisami projektu Europejskiej Karty Praw Odbiorców Energii. Istotnym jest jednak, aby obszar regulowany obejmujący usługi przesyłowe i dystrybucyjne, a w szczególności polityka cenowa (regulacyjna) w nim prowadzona była spójna z sygnałami płynącymi z rynku energii elektrycznej i wzmacniała bodźce generowane w obszarze rynkowym, a nie osłabiała ich. Zatem projektując nowe rozwiązania na rynku energii elektrycznej należy pamiętać również o konieczności rekonstrukcji systemu taryf przesyłowych i dystrybucyjnych, w celu eliminacji subsydiowania skrośnego oraz zapewnienia spójności w zakresie rodzajów kosztów przenoszonych poprzez taryfy i mechanizmy rynkowe, jak również w zakresie sposobu ich alokacji na uczestników rynku – sukcesywne odchodzenie od uśredniania. Ostatnim, lecz niemniej istotnym elementem architektury rynku energii elektrycznej jest organizacja stosunków umownych na rynku detalicznym oraz procedur ich zawiązywania i zmiany, w tym w szczególności w zakresie zmiany sprzedawcy. W celu prawidłowej i skutecznej implementacji nowej architektury rynku energii elektrycznej konieczne jest precyzyjne określenie jakie rodzaje umów powinny funkcjonować w relacji odbiorca końcowy, operator systemu dystrybucyjnego, sprzedawca, podmiot odpowiedzialny za bilansowanie oraz ewentualnie inne podmioty oraz precyzyjne określenie zasad i procedur ich zmiany. W przypadku zasad i procedur zawierania i zmiany ww. umów, niezbędne jest zachowanie maksymalnej przejrzystości i prostoty realizacji poszczególnych procesów. Aspekty ekologiczne rozwiązań modelowych Z uwagi na realizowaną politykę ekologiczną Unii Europejskiej i wynikające z niej konsekwencje dla polityki Polski w tym zakresie, niezbędnym uzupełnieniem proponowanych rozwiązań modelowych są odpowiednio zaprojektowane mechanizmy wspierające rozwój źródeł odnawialnych, produkujących energię elektryczną w kogeneracji z ciepłem oraz ograniczające emisję gazów cieplarnianych, w szczególności CO2. W przypadku każdego z ww. mechanizmów, jako najistotniejszy element należy wskazać minimalizację ewentualnego negatywnego wpływu tych mechanizmów na konkurencję oraz kompatybilność z rozwiązaniami europejskimi, ze względu na postępującą integrację europejskiego rynku energii elektrycznej. W związku z powyższym, rekomendowanym rozwiązaniem jest odseparowanie cech ekologicznych, efektywnościowych i innych od produktu podstawowego jakim jest energia elektryczna i wspieranie tylko tych cech jako produktów pochodnych. Zatem stosowany już w Polsce system certyfikatów (zielonych, czerwonych, innych) wydaje się odpowiednim mechanizmem spełniającym wszystkie ww. wymagania. Należy przy tym zaznaczyć, że wszystkie systemy promowania poszczególnych technologii powinny być oceniane pod względem efektywności kosztowej. W szczególności, mając w perspektywie dalsze ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, należałoby dążyć do spełniania tych wymagań poprzez maksymalne wykorzystanie potencjału najefektywniejszych technologii np. kogeneracja vs. źródła odnawialne. Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 11 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej 5. RAMOWY HARMONOGRAM REALIZACJI Mając na uwadze dwa horyzonty implementacji zmian w rynku energii elektrycznej, zawarte w założeniach do realizacji głównych celów zmian, ZZ MREE rekomenduje wdrożenie nowej architektury rynku energii elektrycznej w Polsce, w dwóch etapach. Etap I (pespektywa krótkoterminowa) obejmowałby maksymalne możliwe usprawnienie modelu „miedzianej płyty”, tj. przejście na cenotwórstwo krańcowe i umożliwienie powstawania rynków dnia bieżącego, przy jednoczesnym rozpoczęciu prac nad drugim, znacznie szerszym i kompleksowym etapem zmian architektury rynku energii elektrycznej w Polsce. Zatem w perspektywie krótkoterminowej, do najistotniejszych zmian koniecznych do wdrożenia w ramach funkcjonującego rynku bilansującego zaliczono: wprowadzenie rynku „w trakcie dnia”, który uzupełni aktualnie funkcjonujący rynek „dzień przed” oraz pozwoli na poprawę warunków do zarządzania niezbilansowaniem, przejście z cenotwórstwa średniego na cenotwórstwo krańcowe, wdrożenie rynku rezerw mocy, korekta mechanizmu zarządzania usługami systemowymi i GWS. Zakłada się, że realizacja ww. zmian może nastąpić w latach 2008-09. Termin ten wydaje się realny mając na uwadze rozpoczęte już (sygnalizowane na spotkaniach konsultacyjnych z przedstawicielami sektora przez OSP) prace koncepcyjne dotyczące ww. obszarów działań, a także trwające prace nad zmianami ustawy Prawo energetyczne oraz odpowiednich rozporządzeń wykonawczych. Etap II (perspektywa długoterminowa) powinien być zakończony do 2011 roku. W ramach tego etapu należy:: zaimplementować model rynku oparty na lokalizacyjnych krańcowych, wdrożyć rynek praw przesyłowych, wdrożyć rynek zdolności wytwórczych, wdrożyć mechanizmy uzupełniające zorganizowane rynki elektrycznej i rezerw mocy. cenach energii Wdrożenie rozwiązań przewidzianych do realizacji w etapie II, szczególnie w zakresie mechanizmów uzupełniających implementowanych w ramach rynków zorganizowanych, wymagało będzie istotnego zaangażowania się URE, MG oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKIK) w działania na rzecz wspierania mechanizmów konkurencji i przeciwdziała sile rynkowej. Należy przy tym zaznaczyć, że rola i zadania URE oraz UOKIK wynikają z obecnych regulacji prawnych określających uprawnienia i odpowiedzialność ww. organów państwowych. Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 12 z 13 MODEL RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ – Etap I Polski Komitet Energii Elektrycznej 6. UWARUNKOWANIA REALIZACYJNE Uwarunkowania realizacyjne w zakresie możliwości wdrożenia nowej architektury rynku energii elektrycznej w Polsce można podzielić na dwa obszary: uwarunkowania unijne – wynikające z obowiązujących i wdrażanych dyrektyw i rozporządzeń, ale także z nowej polityki energetycznej Unii Europejskiej, w tym w szczególności z prac nad trzecim pakietem liberalizacyjnym (opublikowanym we wrześniu 2007 roku) oraz nowym tzw. unijnym pakietem energetyczno-klimatycznym (opublikowanym w styczniu 2008 roku), uwarunkowania krajowe (wewnętrzne) – wynikające z polskich regulacji prawnych i innych warunków funkcjonowania rynku energii elektrycznej. Zważywszy na realizowany i wyrażany w licznych dokumentach unijnych projekt budowy wspólnego europejskiego rynku energii elektrycznej, ZZ MREE stoi na stanowisku, że wszystkie rozwiązania i proponowane zmiany na polskim rynku energii elektrycznej powinny być kompatybilne z rozwiązaniami innych krajów członkowskich. Kompatybilność ta powinna umożliwić budowę rynków regionalnych, a docelowo rynku paneuropejskiego, bez względu na konieczność uwzględnienia uwarunkowań krajowych. W obszarze uwarunkowań wewnętrznych, do najistotniejszych uwarunkowań realizacyjnych związanych z wdrożeniem nowego modelu funkcjonowania rynku energii elektrycznej w Polsce należy zaliczyć: uzyskanie konsensusu między uczestnikami rynku energii elektrycznej w zakresie proponowanych rozwiązań, w tym zapewnienie warunków i środków do implementacji nowej architektury rynku energii elektrycznej przez operatorów systemu, uzyskanie akceptacji organów państwowych w postaci MG, URE i UOKIK dla proponowanych rozwiązań oraz przyjęcia roli „sponsora merytorycznego projektu” prowadzącego i nadzorującego jego realizację, opracowanie nowej ustawy Prawo energetyczne wraz z pakietem rozporządzeń wykonawczych, a także w ślad za tym nowych instrukcji ruchu i eksploatacji sieci (przesyłowej i dystrybucyjnych) sankcjonujących nową architekturę rynku energii elektrycznej w Polsce. Model REE PKEE_v 1 3_2008 02 27.doc str. 13 z 13
