115 Szczygiel_Layout 1

Transkrypt

Elżbieta Szczygieł(A,B,E), Bożena Krzanik(B,C,D),
Joanna Golec(D,F), Paweł Szot¹(D,F)
Zakład Fizjoterapii WNZ UJ CM/ Division of Physiotherapy
Faculty of Health Sciences, Jagiellonian University, Collegium Medicum
ed
.
© MEDSPORTPRESS, 2009; 4(4); Vol. 9, 312-320
tio
np
roh
ibit
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
Rola czynników psychologicznych
w przewlekłych zespołach bólowych
kręgosłupa szyjnego
ibu
The role of psychological factors in chronic
cervical spine pain syndromes
STRESZCZENIE
dis
tr
Słowa kluczowe: przewlekły zespół bólowy kręgosłupa szyjnego, depresja, czynniki
emocjonalne
Key words: chronic cervical spine pain syndrome, depression, emotional factors
rso
na
lu
se
on
ly -
Wstęp. Bóle kręgosłupa zaliczane są do najczęściej występujących dolegliwości ze strony narządu ruchu człowieka. Postrzegane są one jako znaczący problem ilościowy, społeczny i leczniczy. Pomimo wielu badań, ich etiologia wydaje się być
zróżnicowana, a leczenie często nieefektywne. Celem niniejszej pracy była analiza związku pomiędzy wybranymi czynnikami psychologicznymi a przewlekłym bólem kręgosłupa szyjnego, w kontekście poszukiwania związku pomiędzy występowaniem przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa szyjnego a depresją oraz istnienia związku pomiędzy występowaniem
przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa a najczęściej odczuwanymi emocjami: radość, zadowolenie, czułość, lęk,
strach, obawa, gniew, wzburzenie, złość, poczucie winy, wstyd, żal, upokorzenie, smutek.
Materiał i metody. Cel pracy zrealizowano w oparciu o materiał kliniczny, który stanowi 45 badanych. Kryterium kwalifikującym do badań było występowanie przewlekłych bólów kręgosłupa szyjnego (powyżej 3 miesięcy). Metodykę badania
oparto na przeprowadzeniu: Ankiety, Skali Depresji Becka oraz Kwestionariusza Emocji.
Wyniki i Wnioski. Średni czas trwania zgłaszanych dolegliwości bólowych wyniósł 13,2 lat. Natężenie odczuwanego bólu
zostało ocenione przez chorych średnio na 5,9 w 10-punktowej skali. Czas dotychczasowego leczenia trwał średnio 11,6 lat.
Uzyskane wyniki wskazują, że istnieje związek pomiędzy występowaniem przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa szyjnego a depresją oraz najczęściej odczuwanymi emocjami takimi jak: strach, niepokój, lęk, obawa i upokorzenie.
SUMMARY
is c
op
y is
for
pe
Background. Spinal pain is one of the most frequent musculoskeletal complaints, and is considered a major quantitative, social and therapeutic problem. Despite the many studies on the subject conducted so far, the aetiology of spinal pain
seems very diverse and treatment is often ineffective. The present paper aims to analyse the relationship between chronic
cervical spine pain and selected psychological factors such as depression and the most frequently experienced emotions of
joy, satisfaction, tenderness, anxiety, fear, apprehension, anger, indignation, irritation, feeling of guilt, feeling of shame, grief,
humiliation, or sadness.
Material and methods. We analysed data provided by 45 subjects, who were enrolled on account of chronic cervical
spine pain of more than 3 months” duration. The study used a survey, the Beck Depression Inventory and an Emotion Questionnaire.
Results and Conclusions. The average reported duration of the pain was 13.2 years. Average self-rated pain intensity
was 5.9 on a 10-point scale and the average duration of treatment before entering the study was 11.6 years. The results indicate that there is a relationship between the occurrence of chronic cervical spine pain and depression, as well as the most
frequently experienced emotions, such as fear, anxiety, apprehension, and humiliation.
Liczba słów/Word count: 5674
Tabele/Tables: 1
Ryciny/Figures: 4
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr Elżbieta Szczygieł
Zakłąd Fizjoterapii WNZ, UJ, CM, e-mail: [email protected]
31-115 Kraków, Pl. Sikorskiego 2/7, tel. (0-12) 422-56-83, fax: (0-12) 630-82-03
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
-
Fizjoterapia Polska
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
312
Piśmiennictwo/References: 22
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
13.12.2008 r.
17.04.2009 r.
-
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
BACKGROUND
Spinal pain is one of the most frequent musculoskeletal
complaints. Referring to 1994 statistics, Mazur [1] reports
that as much as 50% of Polish citizens suffered from neck,
back of neck and low back pain. Mercadoa et al demonstrated that 67% of Canada's population had experienced
cervical spine pain and 84% had experienced lumbosacral
pain in their lives [2]. In Finland, 7% of women and 5% of
men suffer from chronic cervical spine pain [3]. Cervical
spine pain is the second most frequent kind of pain, and
reason for seeking medical advice, after low back pain [4].
A significant percentage of all cases of spinal pain become
chronic. By definition, spinal pain syndrome is chronic
when it has been present for 3 months [5]. It is considered
a significant quantitative, economic and social problem.
Despite the many studies conducted so far, the aetiology of
spinal pain syndromes is ambiguous. The aetiology and
exact pathophysiological mechanism of chronic neck pain
often remains unclear and its source is considered
multifactorial [6,7]. The most frequently listed causes are
degenerative lesions and overload-induced changes in
muscles, ligaments, intervertebral discs and vertebrae.
Interestingly, there is no significant correlation between the
severity of degenerative changes and the intensity of
cervical spine pain [4]. Lisiński and Wielogórka [8] point at
the late onset of treatment as the cause of chronic spinal
pain syndromes. Viljanen [9], on the other hand, suggests
that an incorrect diagnosis and the consequent undertreatment are what renders the pain chronic. According to
Miedem, Chorus, Wevers and van der Linden [10], treatment efficacy in chronic spinal pain syndromes amounts to
20 to 30% of cases, while pain worsens in 15% of cases.
Many authors emphasize the role of psychological factors
in chronic spinal pain syndromes. Cross-sectional studies
conducted in 17 countries reveal that 20% to 45% of spinal
pain sufferers fulfil the diagnostic criteria for depression,
and symptoms of anxiety were noted in 25% of subjects
[11]. Apart from emotions, mood and its disorders authors
point also to such factors as stress, kinesiophobia, or behavioural responses to pain [12,13].
Chronic cervical spine pain syndromes are not only
a significant epidemiological problem but also a therapeutic
one. It is indicated in the available literature that there is no
unified approach to treatment and that the period of improvement after the treatment is too short.
The aim of this study was to analyse the relationship
between chronic cervical spine pain and selected psychological factors in order to find how chronic cervical
spine pain syndrome is related to depression as well as
how chronic spine syndrome relates to the most frequently
experienced emotions.
Th
-
WSTĘP
Bóle kręgosłupa zaliczane są do najczęściej występujących dolegliwości ze strony narządu ruchu człowieka.
Mazur [1], przywołując statystyki z 1994 roku, podaje, że
aż 50% osób w Polsce cierpiało na bóle szyi, karku oraz
dolnego odcinka kręgosłupa. Mercadoa i wsp. na populacji
kanadyjskiej wykazali, że w ciągu całego życia 67% osób
cierpiało na bóle kręgosłupa szyjnego, a 84% kręgosłupa
lędźwiowo-krzyżowego [2]. Z kolei w Finlandii na przewlekłe bóle kręgosłupa szyjnego cierpi 7% kobiet i 5% mężczyzn [3]. Bóle kręgosłupa szyjnego zajmują pod względem częstości występowania drugie miejsce, stanowiąc
zaraz po bólach krzyża, najczęstszy powód konsultacji medycznej [4]. Znaczący procent wszystkich przypadków bólu kręgosłupa przybiera charakter przewlekły. Zgodnie
z definicją, za przewlekły zespół bólowy kręgosłupa uważa
się dolegliwości bólowe kręgosłupa o czasie trwania przekraczającym 3 miesiące [5]. Postrzegane są one jako znaczący problem ilościowy, ekonomiczny i społeczny. Również pomimo wielu badań nie ma jednoznacznej etiologii
tych zespołów. Pochodzenie i dokładny patofizjologiczny mechanizm przewlekłego bólu szyi często pozostaje niejasny,
a jego źródło postrzegane jest jako wieloczynnikowe [6,7].
Najczęściej wymienianą przyczyną są zmiany przeciążeniowo-zwyrodnieniowe mięśni, więzadeł, krążków międzykręgowych oraz kręgów. Ciekawym jednak spostrzeżeniem
jest brak istotnej korelacji pomiędzy zaawansowaniem zmian
zwyrodnieniowych a nasileniem dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa szyjnego [4]. Lisiński i Wielogórka [8], przyczyn występowania przewlekłych zespołów bólowych kręgosłupa upatrują w zbyt późnym rozpoczęciu leczenia. Viljanen [9] natomiast sugeruje, że postawienie nieprawidłowej diagnozy i zastosowanie w związku z tym nieprawidłowego leczenia, doprowadza do rozwinięcia się dolegliwości
bólowych w stan chroniczny. Według Miedema, Chorusa,
Weversa i van der Lindena [10] skuteczność leczenia przewlekłych zespołów bólowych kręgosłupa sięga od 20 do 30%
przypadków, a u 15% z nich dolegliwości te nasilają się. Szereg autorów podkreśla rolę czynników psychicznych w przewlekłych zespołach bólowych kręgosłupa. Z przekrojowych
badań przeprowadzonych w 17 krajach wynika, że od 20%
do 45% osób z bólem kręgosłupa spełnia kryteria świadczące o występowaniu depresji, a u 25% wykazano objawy niepokoju [11]. Oprócz emocji, nastroju i jego zaburzeń, autorzy
zwracają również uwagę na takie czynniki jak stres, kinezjofobia, czy też zachowania bólowe [12,13].
Przewlekłe zespoły bólowe kręgosłupa szyjnego to nie
tylko znaczący problem epidemiologiczny, ale również leczniczy. W dostępnej literaturze sygnalizowany jest brak jednolitej koncepcji odnoszącej się do sposobów jego leczenia, jak i zbyt krótki okres poprawy po jego zastosowaniu.
Celem niniejszej pracy była analiza związku pomiędzy
wybranymi czynnikami psychologicznymi a przewlekłym bólem kręgosłupa szyjnego, w kontekście poszukiwania związku pomiędzy występowaniem przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa szyjnego a depresją oraz istnienia związku
pomiędzy występowaniem przewlekłego zespołu bólowego
kręgosłupa a najczęściej odczuwanymi emocjami.
-
Szczygieł E. i wsp., Rola czynników psychologicznych w przewlekłych zespołach bólowych kręgosłupa szyjnego
313
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
MATERIALS AND METHODS
We analysed data provided by 45 subjects, including
39 females (86.7%) and 6 males (13.3%). The age of the
subjects ranged from 38 to 74 years. Mean age was 55.1
years. The subjects were enrolled on account of chronic
cervical spine pain of more than 3 months' duration. The
study did not involve persons who were attending rehabilitation for the first time and who suffered from cervical spine
pain resulting from an injury, inflammatory or metabolic
disease, or congenital defects. The research instruments
were: 1. a survey, 2. the Beck Depression Inventory, 3. Emotion Questionnaire.
The ad-hoc survey comprised sections referring to personal details, history, and the course of previous rehabilitation. It also took account of factors relating to the
duration of cervical spine pain, evaluation of pain intensity
rated on a scale of 1 to 10, associated symptoms, the onset
of treatment (in years), number of rehabilitation treatments,
subjective evaluation of improvement quality after rehabilitation, and duration of improvement after rehabilitation
(none, short – up to 12 months, medium – 13 months to 2
years, long – more than 2 years).
The Beck Depression Inventory ranks among the most
frequently used questionnaires of depression symptoms
[14]. It consists of 21 entries which describe the emotional,
cognitive, motivational and physical symptoms of depression with 4 statements [14,15]. The subject circles the
statement which best describes his or her feelings, and
scores 0 to 3 points for each symptom. The maximum score
is 63 and is directly proportional to the intensity of depression symptoms. It should be noted that the scale
cannot be used to diagnose depression but to specify the
number and intensity of the symptoms.
The Emotion Questionnaire is used to rate the frequency
at which six discreet emotions (joy, love, fear, anger, feeling
of guilt, and sadness) are experienced. Each of them
comprises four specific emotions. The subject is asked to
rate each of 24 emotions listed in the Questionnaire on a
scale of 1 (never) to 7 (always), according to how often the
subject experienced it in a period of time specified in the
instructions. In our study, that period covered the preceding
week. The mean score for the four specific emotions constitutes the score for each of the six main emotions and
ranges from 1 to 7 [16].
RESULTS
Wyniki ankiety. Długość trwania zgłaszanych dolegliwości bólowych kręgosłupa szyjnego mieści się zakresie
od 1 roku do 35 lat; średni czas wyniósł 13,2 lat. Natężenie
odczuwanego bólu zostało ocenione przez pacjentów średnio na 5,9 w 10-punktowej skali, z czego minimalne natężenie bólu zostało ocenione na 2 punkty, a maksymalne na
10 punktów. Wszyscy ankietowani pacjenci ocenili dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego jako ból o zmiennym
natężeniu. Wśród objawów towarzyszących pacjenci wy-
Survey results. The duration of cervical spine pain
ranged from 1 to 35 years; the mean time was 13.2 years.
Mean pain intensity as evaluated by patients was 5.9 on a
10-point scale, while minimal pain intensity was rated at 2
points and maximal intensity at 10 points. All of the patients
assessed their cervical spine pain as pain of varying intensity. Associated symptoms enumerated by them included:
headache, numbness and tingling of the upper extremities,
and stiffness of the back of the neck.
is c
op
WYNIKI
Th
-
MATERIAŁ I METODY
Cel pracy zrealizowano w oparciu o materiał kliniczny,
który stanowi 45 badanych, w tym 39 kobiet (86,7%) oraz 6
mężczyzn (13,3%). Wiek badanych zamykał się w przedziale od 38 do 74 lat. Średnia wieku wynosi 55,1 lat. Kryterium kwalifikującym chorych do badań było występowanie przewlekłych bólów kręgosłupa szyjnego (powyżej 3
miesięcy). Badaniem nie objęto osób, które korzystały z rehabilitacji po raz pierwszy i których bóle kręgosłupa szyjnego spowodowane były przebytym urazem, chorobą zapalną, metaboliczną, czy też wadami wrodzonymi. Metodykę
badania oparto na przeprowadzeniu: 1. Ankiety, 2. Skali
Depresji Becka, 3. Kwestionariusza Emocji.
Ankieta składała się z części dotyczących danych osobowych, wywiadu chorobowego oraz przebiegu dotychczasowej rehabilitacji. Uwzględniała również czynniki dotyczące czasu trwania dolegliwości bólowych kręgosłupa szyjnego, ocenę natężenia bólu w skali 1-10, objawy towarzyszące, czas rozpoczęcia leczenia (w latach), liczbę serii zabiegów rehabilitacyjnych, subiektywną ocenę jakości odczuwanej poprawy po przebytej rehabilitacji, czas trwania odczuwanej poprawy po przebytej rehabilitacji: brak, krótki
– do 12 miesięcy, średni – 13 miesięcy do 2 lat, długi – powyżej 2 lat.
Skala Depresji Becka (Beck Depression Inventory) należy do najczęściej używanych kwestionariuszy objawów
depresji [14]. Składa się z 21 pozycji, które za pomocą 4
twierdzeń opisują symptomy depresji: emocjonalne, poznawcze, motywacyjne i fizyczne [14,15]. Osoba badana
zakreśla twierdzenie najlepiej opisujące jej uczucia, a każdy z symptomów punktowany jest w skali 0-3. Maksymalna liczba punktów wynosi 63 – im większa liczba punktów,
tym większe nasilenie objawów depresyjnych. Zaznaczyć
należy, że skala ta nie służy do diagnozy depresji, ale do
określenia liczby i stopnia nasilenia jej objawów.
Kwestionariusz Emocji jest narzędziem pomiaru częstości przeżywania sześciu dyskretnych emocji: radości,
miłości, strachu, gniewu, poczucia winy i smutku. Na każdą
z nich składają się cztery szczegółowe emocje. Zadaniem
osoby, która wypełnia Kwestionariusz jest określenie według
siedmiostopniowej skali od 1 (nigdy) do 7 (zawsze), jak często przeżywała każdą z 24 wymienionych w Kwestionariuszu
emocji, w czasie określonym w instrukcji. W przeprowadzonych badaniach czas ten obejmował ostatni tydzień. Średnia
czterech odpowiednich emocji szczegółowych jest wynikiem dla każdej z sześciu emocji głównych i mieści się
w zakresie od 1 do 7 [16].
-
Szczygieł E. et al., The role of psychological factors in chronic cervical spine pain syndromes
314
-
on
ly -
dis
tr
Tab. 1. Wartości ładunków dla poszczególnych czynników (czynniki uzyskano metodą PCA)
Tab. 1. Loads for particular factors obtained by PCA analysis
se
for
pe
rso
na
lu
Th
is c
op
y is
-
tio
np
roh
ibit
ibu
Ryc. 1. Poziom depresji w przebadanej grupie pacjentów wg Skali Depresji Becka
Fig. 1. The level of depression in the study group according to the Beck Depression Inventory
-
-
ed
.
315
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
The average treatment duration before entering the
study was 11.6 years, and the number of rehabilitation treatments ranged from 2 to 20 (the average value was 7.8).
The data reveal that more than 95% of the patients had
received physiotherapy and kinesiotherapy. A slightly smaller
percentage (93.3%) had received therapeutic massage, and
13% had received manual therapy. The vast majority of the
patients (35/77.8%) reported only short-lived improvement.
Persistent improvement was reported by 7 patients (15.5%),
and one of moderate duration by 1 person (2.2%). Two
patients (4.4%) declared no improvement after rehabilitation.
As for the quality of improvement after rehabilitation
treatment, 24 patients (53.3%) reported significant improvement. 16 patients (35.6%) assessed the quality of the
improvement as medium, 3 (6.7%) as slight, and 2 (4.4%)
reported no improvement.
The majority of the cohort held secondary education
diplomas (24 persons) or higher education degrees (12
persons).
The Beck Depression Inventory Results. The results
are presented in compliance with the American standard.
Symptoms of depression at different levels were observed
in 26 patients (57.7%) (Fig. 1).
Symptoms of mild depression were observed in 18 patients (40%), moderate depressive symptoms were observed in 5 patients (11.1%), while symptoms of major depression were observed in 3 patients (6.7%). No symptoms
of depression were observed in 19 patients (42.2%).
Emotion Questionnaire Results. Since the variables
describing emotions correlate strongly, we performed a factor
analysis. Factors were isolated with Principal Component
Analysis (PCA). We isolated four factors (64.82% of explained
variance). We also explored correlations with the raw
variables. The ones with the most significant contribution
(load) to the isolated factors are bolded. Tab.1.
Factor 1: feeling of guilt, feeling of shame, sadness,
collapse, depression, misery – collapse
Factor 2: positive except for attachment – joy
Factor 3: fear, distress, anxiety, apprehension, humiliation – distress
Factor 4: anger, indignation, irritation, fury, and, negatively, tenderness – indignation
Out of the six means (referring to the emotions of joy,
love, fear, anger, feeling of guilt, and sadness) obtained by
statistical analysis (76.6% of explained variance), the most
frequently experienced emotions were classified as positive and negative.
Relation between pain and depression. In order to
examine the relationship between chronic cervical spine
pain and depression, we studied the correlation between
the data referring to pain and the level of depression
according to the Beck Depression Inventory. We conducted
the Pearson correlation coefficient significance test which
showed the presence of a significant correlation between
subjective pain intensity and the level of depression
(p=0.024, r=0.34) Figure 2.
The test also revealed a relation between age and
subjective pain intensity (p=0.04, r = -0.30) Fig. 3. Moreover,
the Kruskal-Wallis test revealed a relation between the du-
lu
rso
na
pe
for
y is
op
is c
Th
-
mieniali takie dolegliwości jak: ból głowy, drętwienie i mrowienie kończyn górnych, sztywność karku.
Czas dotychczasowego leczenia trwał średnio 11,6 lat,
natomiast liczba serii zabiegów rehabilitacyjnych wynosiła
od 2 do 20 (średnio 7,8).
Uzyskane dane wskazują, że ponad 95% pacjentów
korzystało z zabiegów fizykoterapeutycznych i kinezyterapeutycznych. Niewielu mniej, bo 93,3% było leczonych masażami leczniczymi, a 13% korzystało z zabiegów terapii
manualnej. Zdecydowana większość pacjentów, bo aż 35
(77,8%) oceniło czas poprawy na krótki. Długotrwałą poprawę odczuwało 7 pacjentów (15,5%), średnią – 1 osoba
(2,2%). Brak poprawy deklarowało 2 chorych (4,4%).
W ocenie jakości poprawy, po serii zabiegów rehabilitacyjnych, znaczną poprawę odczuwało 24 chorych (53,3%). 16
badanych (35,6%) oceniło jakość poprawy na średnią, 3 z nich
(6,7%) na niewielką, a 2 (4,4%) stwierdzało brak poprawy.
Spośród przebadanych chorych największą grupę stanowiły osoby z wykształceniem średnim (24 osoby) oraz
z wykształceniem wyższym (12 osób).
Wyniki Skali Depresji Becka. Uzyskane wyniki podano wg normy amerykańskiej. Objawy depresji na różnych
jej poziomach stwierdzono u 26 chorych (57,7%) (Ryc. 1).
Objawy łagodnej depresji stwierdzono u 18 badanych
(40%), objawy średniej depresji u 5 (11,1%), natomiast objawy ciężkiej depresji stwierdzono u 3 chorych (6,7%). Brak
objawów depresji stwierdzono u 19 badanych (42,2%).
Wyniki Kwestionariusza Emocji. Ponieważ zmienne
opisujące emocje są silnie skorelowane, wykonano analizę
czynnikową. Czynniki wyodrębniono metodą analizy
zmiennych składowych (PCA). Wyodrębniono cztery czynniki (64,82% wyjaśnionej zmienności). Zbadano też korelację z surowymi zmiennymi, te które miały największy udział
(ładunek) w wyodrębnionych czynnikach zaznaczono grubą czcionką (Tab. 1).
Czynnik 1: poczucie winy, wstyd, smutek, załamanie,
depresja, nieszczęście – załamanie,
Czynnik 2: pozytywne z wyjątkiem przywiązanie – radość,
Czynnik 3: strach, niepokój, lęk, obawa, upokorzenie –
niepokój,
Czynnik 4: gniew, wzburzenie, złość, wściekłość i negatywnie czułość – wzburzenie.
Z sześciu średnich (dotyczących analizowanych emocji: radość, miłość, strach, gniew, poczucie winy, smutek),
uzyskanych za pomocą analizy statystycznej (76,26% wyjaśnionej zmienności), najczęściej odczuwane emocje pogrupowano na emocje pozytywne i emocje negatywne.
Zależność między bólem a depresją. W celu zbadania związku między przewlekłym bólem kręgosłupa szyjnego a depresją zbadano korelację między uzyskanymi danymi dotyczącymi bólu a poziomem depresji wg. Skali Depresji Becka. Przeprowadzono Test istotności współczynnika
korelacji Pearsona, który wykazał, że istnieje istotna statystycznie korelacja pomiędzy subiektywną oceną bólu a poziomem depresji (p=0,024, r=0,34) Rycina 2.
Test wykazał również istnienie zależności między wiekiem, a subiektywną oceną bólu (p=0,04, r = -0,30) Ryc. 3.
Ponadto za pomocą Testu Kruskala – Wallisa stwierdzono
-
316
-
on
ly -
dis
tr
ibu
Ryc. 2. Zależność między poziomem depresji wg Skali Becka a subiektywną oceną bólu
Fig. 2. Relation between level of depression acc. to the Beck Depression Inventory and subjective pain intensity
se
lu
for
pe
rso
na
Ryc. 3. Zależność między wiekiem a subiektywną oceną bólu
Fig. 3. Relation between age and subjective pain intensity
y is
op
is c
Ryc. 4. Zależność między wiekiem a wzburzeniem (czynnik 4)
Fig. 4. Relation between age and indignation (Factor 4)
Th
istnienie zależności między czasem poprawy po serii zabiegów rehabilitacyjnych a wiekiem (p=0,05) oraz czasem
poprawy a ilością zabiegów (p=0,02).
ration of improvement after a series of rehabilitation treatments and age (p=0.05) as well as between the duration of
improvement and the number of treatments (p=0.02).
-
-
-
-
tio
np
roh
ibit
ed
.
317
tio
np
roh
ibit
ed
.
An analysis of the relationship between chronic cervical
spine pain and emotions (Factor 1- 4) showed a correlation
between pain duration and distress (Factor 3) (p=0.044,
r=0.30) as well as between treatment duration and distress
(Factor 3) (r=0.30 p=0.04). Factor 3 (distress) scores differed also (with borderline significance) according to the
evaluation of improvement quality (p=0.056). Moreover,
age and indignation were found to correlate with each other
(Factor 4) (r=-0.55 p<0.001) Fig. 4.
DISCUSSION
Pain is a complex and complicated phenomenon which
has not been fully explored yet. It is known, however, that
pain is not only a sensory process which occurs at a specific time and contains qualitative and quantitative information that is transferred to the brain, but also an emotional one (fear, distress), related to a real or potential
threat to the normal functioning of the body [17]. Studies of
patients with chronic pain confirm a significant impact of
emotional needs, personality traits and stress on the incidence of chronic pain [18]. These factors include, among
others, depression [19].
Depression is associated with four groups of symptoms. These are emotional symptoms related to mood,
thought disorders, motivational disorders, and physical (somatic) disorders [20]. It has been reported that symptoms
of depression are found in half of patients suffering from
chronic pain [18]. Our study of 45 patients revealed symptoms of depression at different levels in 26 persons. The
symptoms were mild in most patients. Obviously, we cannot
tell to what extent and in how many cases depression caused
or contributed to the occurrence of chronic cervical spine pain.
Obviously, depression is not always the direct cause of chronic
pain. It can occur irrespective of pain or result from it. Nevertheless, previous research and observations suggest that, on
a biological level, depression and chronic pain share the same
neural pathways (serotonergic and noradrenergic system),
which clearly indicates that there is a close relationship
between chronic pain and depression.
The analysis of relations between depression and a subjective evaluation of chronic cervical spine pain indicates
that a higher level of depression results in higher subjective
pain intensity. The results of our studies did not indicate
that depression prolonged cervical spine pain. We did not
find any relationship between the presence of depression
and the duration of treatment, or the number and type of
rehabilitation procedures.
Many authors emphasize the correlation between chronic pain syndromes and the most frequently experienced
emotions. One possible explanation is that emotional stress
leads to prolonged muscle tension and other physiological
responses which intensify the perception of pain. In a study
by Greenwood [21], as much as 69% out of 96 patients with
chronic spinal pain declared a persistent tendency to feel
angry. Interestingly, 74% of those questioned declared that
the anger was directed at themselves.
Out of all emotions included in the Emotion Questionnaire, the presence of chronic cervical spinal pain was
positively correlated with such emotions as: fear, distress,
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
DYSKUSJA
Ból i jego odczuwanie jest zjawiskiem złożonym i skomplikowanym, które nie zostało jeszcze do końca poznane.
Wiadomo jednak, że ból jest procesem nie tylko czuciowym,
zawierającym informację ilościową, jakościową i w określonym czasie, która przekazywana jest do mózgu, ale też emocjonalnym (strach, niepokój), związanym z rzeczywistym
bądź też potencjalnym zagrożeniem normalnego funkcjonowania człowieka [17]. Badania wśród chorych z przewlekłym bólem potwierdzają, znaczący wpływ potrzeb emocjonalnych, cech osobowościowych i stresu na występowanie
przewlekłych dolegliwości bólowych [18]. Wśród tego rodzaju czynników wymieniana jest między innymi depresja [19].
Depresja jest zaburzeniem, w którym występują cztery
grupy symptomów. Są to objawy emocjonalne, związane
z nastrojem, jak również zaburzenia myślenia, motywacyjne
oraz fizyczne (somatyczne) [20]. Istnieją doniesienia wskazujące, iż u połowy chorych z bólem przewlekłym, stwierdza
się objawy depresji [18]. W przeprowadzonych badaniach
na 45 chorych, u 26 z nich wykazano objawy depresji na różnych jej poziomach. U większości z nich były to objawy łagodne. Nie możemy oczywiście stwierdzić na ile i w ilu
przypadkach depresja była źródłem lub też jednym z czynników powodujących pojawienie się przewlekłych bólów
kręgosłupa szyjnego. Oczywistą rzeczą jest, że depresja
nie zawsze jest bezpośrednią przyczyną powstania przewlekłego bólu. Może pojawić się niezależnie od dolegliwości bólowych albo być ich następstwem. Niemniej jednak
przeprowadzone dotąd badania i obserwacje sugerują, że
na poziomie biologicznym depresję i przewlekły ból łączą
te same szlaki przemian (system serotoninergiczny i noradrenergiczny), co wyraźnie wskazuje na ścisły związek między przewlekłym bólem a depresją.
Analiza zależności występującej pomiędzy depresją
a subiektywną oceną przewlekłego bólu kręgosłupa szyjnego, wskazuje, że im większy poziom depresji tym w ocenie chorych ból jest silniejszy. Wyniki naszych badań nie
wskazały jednak na to, by depresja była czynnikiem przedłużającym w czasie dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego. Nie stwierdzono też żadnej zależności pomiędzy
obecnością depresji a długością leczenia oraz ilością i rodzajem zabiegów rehabilitacyjnych.
Liczni autorzy zwracają uwagę na wzajemną zależność
pomiędzy przewlekłymi zespołami bólowymi a najczęściej
przeżywanymi emocjami. Jednym z możliwych wytłumaczeń
tych zjawisk jest to, iż stres emocjonalny prowadzi do długotrwałego napięcia mięśniowego i innych reakcji fizjologicznych potęgujących skalę odczuwanego bólu. Greenwood [21] podaje, że w grupie 96 chorych z przewlekłym
Th
-
Analiza zależności pomiędzy przewlekłym bólem kręgosłupa szyjnego a emocjami (czynnik 1- 4) wykazała korelację między długością odczuwania dolegliwości bólowych
a niepokojem (czynnik 3) (p=0,044, r=0,30) oraz długością
leczenia a niepokojem (czynnik 3) (r=0,30 p=0.04). Wartości
czynnika 3 (niepokój) różnią się również (na granicy istotności) w zależności od oceny jakości poprawy (p=0,056). Dodatkowo wykazano istnienie korelacji między wiekiem a wzburzeniem (czynnik 4) (r=-0,55 p<0,001) Ryc. 4.
-
318
-
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
anxiety, apprehension, specified as Factor 3 (distress). These negative emotions were not found to affect the intensity
of cervical spine pain. However, the study data confirmed
a relationship between the duration of pain and the
duration of pain treatment on the one hand and the Factor
3 score, which represented the negative emotions mentioned above. The duration of pain was directly related to
the Factor 3 score. This might be linked to the fact that
chronic spinal pain negatively affects the sufferer’s quality
of life. According to Lisiński and Małgowska [5], spinal
disorders and the associated pain lead to a limitation of
professional, social, cultural, and family life, which may
result in an inferiority complex in these areas of life. This
may ultimately lead to a feeling of discomfort, discontent
and depression, as discussed above. Undoubtedly, with
longer-lasting pain and treatment, the possibility that such
phenomena occur also increases.
On the other hand, negative emotions can trigger chronic cervical spine pain. This has been confirmed in a review of the literature and existing study results published
by Linton [22]. It reveals that such emotional factors as
stress, distress, worry, or apprehension are risk factors for
chronic cervical spine pain.
The results obtained in this study indicate that there is
some relationship between the evaluation of improvement
quality after a completed rehabilitation treatment, and the
level of fear, anxiety, distress, and apprehension (Factor 3)
experienced by the patient. However, this relationship is
disputable (with a p-value of borderline significance), as
only two patients in the study group declared no improvement (they had the highest level of distress).
The analysis of the most frequently experienced emotions revealed that the level of education influenced the
experience of such emotions as anger, indignation, irritation, fury (Factor 4). The results suggest that these feelings
were more frequently experienced by better educated persons. Also of note is the relationship of age and the experience of emotions mentioned above. Our study indicates
that the older the person, the rarer their experience of such
emotions.
The study also demonstrated explicitly that the period
of experienced improvement depended on the number of
rehabilitation treatments. Nevertheless, despite the fact
that the majority of patients declared significant improvement after a course of rehabilitation, they regarded it as
short-term improvement. The results also confirmed the relationship between age and the duration of improvement,
i.e. the duration of improvement was increasingly shorter in
progressively older patients. This relationship is confirmed
by the long duration of pain and the prolonged treatment.
These data certainly draw our attention to the problem of
long-term ineffectiveness of the treatment of spinal pain,
which is described in the literature.
The main conclusion to be drawn from this study is that
patients with chronic pain also experience depressive
states and have other emotional problems. However, there
is no unambiguous answer to the question whether these
states are the cause or the result of pain. In order to obtain
data which would enable a more comprehensive interpre-
lu
rso
na
pe
for
y is
op
is c
Th
-
zespołem bólowym kręgosłupa, aż 69% z nich zgłaszało
trwałą skłonność do uczucia gniewu. Interesującym spostrzeżeniem był fakt, że u 74% badanych celem tego gniewu była własna osoba.
Spośród wszystkich emocji uwzględnionych w Kwestionariuszu Emocji, istnienie przewlekłego zespołu bólowego
kręgosłupa szyjnego, korelowało dodatnio z emocjami takimi jak: strach, niepokój, lęk, obawa, określonymi jako czynnik 3 (niepokój). Nie stwierdzono by te negatywne emocje
wpływały na natężenie dolegliwości bólowych kręgosłupa
szyjnego. Uzyskane wyniki potwierdziły jednak istnienie zależności pomiędzy czasem trwania dolegliwości i czasem ich
leczenia a wartością czynnika 3, określającego wspomniane negatywne emocje. Im czas trwania dolegliwości był
dłuższy, tym wartości czynnika 3 były większe. Jednym
z możliwych wyjaśnień takiego stanu rzeczy jest fakt, że
przewlekłe dolegliwości bólowe kręgosłupa wpływają negatywnie na jakość życia dotkniętej nimi osoby. Jak opisuje to Lisiński i Małgowska [5], proces chorobowy kręgosłupa i związany z nim ból, prowadzi do ograniczenia życia zawodowego, społecznego, kulturalnego i rodzinnego, co w konsekwencji może rodzić kompleks niższości w wyżej wymienionych sferach życia. Ostatecznie może to powodować
poczucie dyskomfortu życiowego, niezadowolenia i omówionej wcześniej depresji. Niewątpliwie, im dłużej trwają dolegliwości bólowe i przedłuża się ich leczenie, tym większe
prawdopodobieństwo wystąpienia takich zjawisk.
Z drugiej jednak strony emocje negatywne mogą być
czynnikiem inicjującym pojawienie się przewlekłego bólu
kręgosłupa szyjnego. Potwierdza to również przegląd literatury i wyników dotychczas przeprowadzonych badań opublikowany przez Lintona [22]. Wynika z nich, że takie czynniki emocjonalne jak stres, niepokój, zmartwienie, obawa są
czynnikami ryzyka powstania bólów kręgosłupa szyjnego
o charakterze przewlekłym.
Uzyskane wyniki wskazują na pewną zależność pomiędzy oceną jakości poprawy po zakończonej serii zabiegów
rehabilitacyjnych a poziomem strachu, lęku, niepokoju
i obawy (czynnik 3), odczuwanych przez pacjenta. Stwierdzona zależność jest jednak dyskusyjna (współczynnik p
na granicy istotności), bowiem chorych, którzy stwierdzili
brak poprawy (poziom niepokoju był u nich największy), było w grupie badawczej tylko dwóch.
Przeprowadzona analiza najczęściej odczuwanych emocji, wykazała istnienie zależności pomiędzy poziomem wykształcenia a odczuwaniem takich emocji jak gniew, wzburzenie, złość, wściekłość (czynnik 4). Uzyskane wyniki sugerują, że osoby lepiej wykształcone częściej odczuwają tego
rodzaju emocje. Na uwagę zasługuje również wynik zależności pomiędzy wiekiem a odczuwaniem wyżej wymienionych
emocji. Przeprowadzone przez nas badania wykazały, że im
starsze osoby, tym rzadziej odczuwają tego rodzaju emocje.
Przeprowadzone badania wykazały też jednoznacznie,
że okres odczuwanej poprawy zależy od ilości zabiegów
rehabilitacyjnych. Niemniej jednak, choć większość chorych zgłaszała znaczną poprawę po przebytej serii zabiegów rehabilitacyjnych, jednak była to w ich ocenie poprawa
krótkotrwała. Uzyskane wyniki potwierdziły dodatkowo zależność czasu poprawy od wieku, co oznacza, że im star-
-
319
WNIOSKI
CONCLUSIONS
1. Istnieje związek pomiędzy występowaniem przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa szyjnego a depresją.
2. Istnieje związek pomiędzy występowaniem przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa a najczęściej odczuwanymi emocjami takimi jak: strach, niepokój lęk, obawa i upokorzenie.
1. There is a relationship between the incidence of chronic cervical spine pain and depression.
2. There is a relationship between the occurrence of chronic spinal pain and the most frequently experienced
emotions, such as fear, distress, anxiety, apprehension
and humiliation.
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
tation of this phenomenon, it is advisable to examine
a group of patients diagnosed with depression and chronic
cervical spine pain and to compare the results with those
presented in this study.
PIŚMIENNICTWO / REFERENCES
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
1. Mazur R, Podemski R, Książkiewicz B. Neurologiczne powikłania niedomogi kręgosłupa. Gdańsk: Via Medica; 2003.
2. Mercadoa CA, Carroll LJ, Cassidy DJ, Cote P. Passive coping is a risk factor for disabling neck or low back pain. Pain 2005; 117: 51–57.
3. Ylinen J, Takala EP, Nykanen M, Malkia AH I wsp. Active neck muscle training in the treatment of chronic neck pain in women.
JAMA 2003; 289: 19.
4. Moffett Klaber AJ, Jackson DA, Richmond S i wsp. Randomised trial of a brief physiotherapy intervention compared with usual physiotherapy for neck pain patients: outcomes and patients preference. BMJ 2006; 330: 75-79.
5. Lisiński P, Małgowska M. Jakość życia a zespół bólowy kręgosłupa na tle przeciążeniowym. Chir Narz Ruchu Ortop
Pol 2005; 70: 361-365.
6. Golec E, Chrzanowski R, Klauz G, Golec J, Nowak S. Choroba Scheuermanna jako problem diagnostyczny i leczniczy. Prezentacja przypadku. Kwart Ortop 1996; 2: 70-73.
7. Chrzanowski R, Golec E, Klauz G i wsp. Stabilizacja transpedikularna kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego w chorobie nowotworowej-wyniki leczenia i rehabilitacji. Kwart Ortop 2007; 4: 396-405.
8. Lisiński P, Wielogórka E. Ocena dwudziestodniowego stosowania metody McKenziego u chorych z przewlekłym zespołem bólowym kręgosłupa szyjnego. Chir Narz Ruchu Ortop Pol 2005; 70: 217-221.
9. Viljanen M, Malmivaara A, Uitti J, Rinne M, Palmroos P, Laippala P. Effectiveness of dynamic muscle training, or ordinary activity for chronic neck pain: randomized controlled trial. BMJ 2003; 327: 475.
10. Miedema HS, Chorus AM, Wewers CW, Van der Linden S. Chronicity of back problems during working life. Spine
1998; 23: 2021-2028.
11. Demyttenaere K, Bruffaerts R, Lee S. Mental disorders among persons with chronic back or neck pain: Results from the world
mental health surveys. Pain 2007; 129: 332-342.
12. Karels CH, Bierma-Zeinstra SMA, Burdof A, Verhagen AP, Nauta AP., Koes BW. Social and psychological factors influenced
the course of arm, neck and shoulder complaints. J Clin Epidemiol 2007; 60: 839-8481.
13. Linton SJ. A review of psychological risk factors in back and neck pain. Spine 2000; 25: 1148-1156.
14. Rosenham DL, Seligman ME. Psychopatologia. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychopatologiczne; 2004.
15. Marszał-Wiśniewska M, Fajowska-Stanik M. Temperament, tendencje depresyjne i detekcja sygnałów emocjonalnych. Czas
Psychol 2005; 11: 119-130.
16. Wojciszke B, Baryła W. Skale do pomiaru nastroju i sześciu emocji. Czas Psychol 2004; 11 (1): 31-47.
17. Krasuski M. Algorytm postępowania diagnostyczno-leczniczego w zespołach bólowych kręgosłupa. Reh Med 2005; 9: 25-31.
18. Rybak M. Zjawisko powstawania i utrzymywania się bólu przewlekłego oraz znaczenie metod psychologicznych w kontroli i leczeniu bólu przewlekłego na przykładzie terapii poznawczo-behawioralnej. Nowiny Psychol 2000: 21-37.
20. Seligman ME, Walker EF, Rosenham DL. Psychopatologia. Warszawa: Zysk i s-ka; 2003.
21. Greenwood K, Thurston R, Rumble M, Waters S, Keefe J. Gniew a przewlekły ból – aktualny stan wiedzy i przyszłe kierunki
badań. Reh Med 2004; 8: 63-67.
Th
-
sza osoba, tym czas poprawy po rehabilitacji był krótszy.
Zależność tę potwierdza długi czas trwania dolegliwości
bólowych i przy tym długotrwałe ich leczenie. Informacje te
z pewnością kierują uwagę na problem braku długotrwałych efektów leczenia zespołów bólowych kręgosłupa, który znajduje odzwierciedlenie w literaturze.
Zasadniczym wnioskiem wynikającym z przeprowadzonych badań jest fakt, że u chorych z przewlekłym bólem
występują stany depresyjne i inne problemy emocjonalne.
Nadal jednak nie ma jednoznacznej odpowiedzi, czy stany
te są przyczyną, czy raczej skutkiem odczuwanego bólu.
W celu uzyskania danych umożliwiających pełniejszą interpretację zjawiska, wskazane jest na kolejnym etapie zbadanie grupy osób ze zdiagnozowaną depresją i przewlekłymi dolegliwościami bólowymi w odcinku szyjnym kręgosłupa oraz dokonanie porównań z prezentowanymi wynikami.
-
320

115 Szczygiel_Layout 1

Transkrypt

Podobne dokumenty

wpływ magnetostymulacji stosowanej w leczeniu zespołów

Zasady stosowania silnych opioidów w leczeniu bólu

Fundacja Chustka

Interdyscyplinarne postępowanie w bólu mięśniowo

Biopsychospołeczne oparte na dowodach naukowych

124 M - Acta Bio-Optica et Informatica Medica

Faces Pain Scale - Revised - Skala bólu czytana na podstawie twarzy