Dok. 64

15-18 marca 1968 r.
Informacja Wydziału Organizacyjnego KC PZPR
Aktualna sytuacja w Warszawie
1. Na odbywających się w dalszym ciągu zebraniach organizacji partyjnych, przeważnie otwartych
(dotychczas - ponad 500), członkowie partii i bezpartyjni wyrażają pełne, zdecydowane poparcie dla
polityki partii, dla stanowiska Komitetu Warszawskiego, żądają wyciągnięcia surowych wniosków w
stosunku do osób bezpośrednio i pośrednio winnych zaistniałych ekscesów.
Coraz liczniejsze są pytania, dlaczego w zaistniałej sytuacji dotychczas nie wypowiedziało się
kierownictwo partii.
Notuje się narastającą aktywność organizacji partyjnych i członków partii. W szeregu zakładów
na odbywających się zebraniach przyjmowani są do partii nowi kandydaci. W Zakładach Materiałów
Magnetycznych na zebraniach OOP przyjęto do partii 19 osób, w tym 15 robotników, w Zakładach
im. Waryńskiego - 5 kandydatów, w ZBML, przewiduje się w najbliższych dniach przyjęcie 12
nowych kandydatów.
Na zebraniu otwartym POP "Metalexport" przyjęto uchwalę, w której zebrani m.in. domagają
się: "zbadania działalności zawodowej i politycznej wiceministra handlu zagranicznego Józefa
Kutina oraz wyciągnięcia konsekwencji służbowych i partyjnych". Pod adresem wymienionego
padło w dyskusji szereg zarzutów: "...do zawartego kontraktu na eksport trzech statków z Polski do
Szwajcarii wartości około 10 mln dolarów podpisano za zgodą wiceministra Kutina dodatkową
umowę (po 8 miesiącach od daty zawarcia kontraktu), w której ustalono, że w przypadku, gdy strona
polska nie dostarczy statków w ustalonych terminach, kara za niedotrzymanie terminu wyniesie 40%
wartości kontraktu, tj. przeszło 4 mln dolarów. Statki nie zostały oddane w terminie. Wiceminister
Kutin nie wyraził zgody na przydzielenie funduszu na prace przy tych statkach w godzinach
nadliczbowych. W efekcie trzeba było zapłacić 4 min dolarów szwajcarskiej firmie GEFAG,
finansowanej przez francuski bank DREYFUSA.
Wiceminister Kutin podjął decyzję, że spłata tych 4 milionów dolarów nastąpi w drodze
zawierania nowej transakcji z bankiem DREYFUSA, a mianowicie sprzedano DREYFUSOWI 120
tysięcy ton polskiego cukru po niskich cenach i kupiono ze Szwajcarii 100 tysięcy ton zboża,
przepłacając setki tysięcy dolarów. Zboże zakupione w Szwajcarii (z firmy finansowanej przez
DREYFUSA) było dostarczone z ZSRR.
Firma DREYFUSA na reeksporcie zboża i imporcie cukru zarobiła w tej transakcji przeszło 6
milionów dolarów. W efekcie tych kombinacji zamiast 4 milionów dolarów, które trzeba było
zapłacić z tytułu tak szkodliwie ustalonych warunków kontraktowych, straty wyniosły 6 milionów
dolarów".
Na zebraniu organizacji partyjnej w teatrze "Komedia" pytano, jak to się stało, że wielki pisarz
Jasienica, będąc bandytą, przez wiele lat był w Polsce Ludowej autorytetem literackim. Zebrani
1
domagali się wycofania jego książek ze szkół. Podkreślano brak szerszych informacji o ludziach
skompromitowanych; ograniczenie się tylko do podania nazwisk sprzyja szerzeniu się plotek i
domysłów.
Zgłaszane są postulaty, aby w prasie, radio i TV komentować postulaty zawarte w rezolucjach
"studenckich wieców". Bardzo krytyczne są głosy odnośnie zapowiedzi w "Kulturze" o wydaniu
nowej książki Jasienicy.
2. Z informacji Zarządu Stołecznego ZMS wynika, że w dniach 9-15 marca odbyło się ponad 40
zebrań aktywu ZMS z udziałem około 2000 osób, na których omawiano - w oparciu o referat I
sekretarza KW - istniejącą sytuację oraz zadania aktywu.
3. W szkołach średnich stwierdza się nie dość aktywną postawę części nauczycieli w wyjaśnianiu
faktycznych przyczyn zaistniałej sytuacji. Postawa ta powoduje, iż część młodzieży w dalszym ciągu
nie może wyrobić sobie właściwego zdania.
4. Na Uniwersytecie Warszawskim odbywają się organizowane przez ZMS zebrania i dyskusje
na wydziałach na temat uchwały Zarządu Uczelnianego ZMS. Odbyły się dotąd na Biologii, Historii,
Prawie, Polonistyce, Geologii, Neofilologii, Geografii, Matematyce. Charakteryzowała je ożywiona
dyskusja, liczne pytania. Z wyjątkiem koła ZMS na Wydziale Geografii pozostałe solidaryzują się z
uchwałą Zarządu Uczelnianego ZMS i z linią organizacji. Członkowie ZMS domagają się ujawnienia
prowodyrów i stojących za nimi sił, jasnego sprecyzowania, o co tu idzie walka.
Na Politechnice daje się odczuć atmosfera głoszenia haseł o rozwiązanie ZMS oraz o usunięcie
członków PZPR z władz ZSP, aby "organizacja ta miała własne stanowisko". Zarysowują się
tendencję przejęcia sprawy przez ZSP, które wyrażają się w niezdecydowanym stanowisku tej
organizacji na uczelni i solidaryzowaniu się z niektórymi hasłami, głoszonymi przez wiecującą część
studentów.
Zarząd Stołeczny wydał dwa numery "Naszej Walki" oraz przygotował mutację dla młodzieży
szkolnej. Wydawnictwo to spotyka się z żywym zainteresowaniem młodzieży studenckiej.
W dniu 16 marca zgłosił się do Zarządu Stołecznego przedstawiciel "Komitetu Studenckiego"
Uniwersytetu Warszawskiego, Tadeusz Kobierski, który oświadczył, iż stanowisko ZMS-u jest
właściwe i że organizacja powinna przejąć wszystkie sprawy związane z ostatnimi wydarzeniami na
Uniwersytecie Warszawskim.
5. W dalszym ciągu pojawiają się różne wrogie ulotki i napisy, m.in. z budynku ZG ZMS zdjęto
ulotkę zatytułowaną: "robotnicy Polacy", podpisaną przez Demokratyczną Organizację Młodzieży
"Opór".
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Komitet Centralny, Wydział Organizacyjny, L.dz. Org./T/01/51,
Informacja Nr 43/A/4381, Warszawa 18 marca 1968 r., Tajne (AAN, KC PZPR 237/VII-5340, k. 180-/82).
2