ze panem Zalęskim prosic wmw nie mea causa ale publico wmw

ze panem Zalęskim prosic wmw nie mea causa ale publico wmw bono y reputatione,
znąm tesz potrosze ludzi we Lwowie ale hoc genere intellectus iakie mu Pąn Bog dał
przy pracy y latach wątpię aby civitas mogla miec aptiorem, iako się nie zawodzę w
rozumieniu moim tak ufam ze się y w chęci wmw nie zawiodę ktory iterato tę promotią iako dawnych przyiaciol moich zalecam sluzby me zatym w laskę wm pilnie
oddaię wszytkich. Dan w Warszawie dnia 21 janu[arii] 1640.
I ta sedalitas y dexteritas iego, ktorą tu na ten czas petitit sama za nim loquetus
z collegami co tu zaras byli.
Wm zyczliwy przyiaciel y sługa Alex Trzebiensky ich mcim panam burmistrzowi raicom miasta iego k. mci Lwowa moim wielce laskawym panom y przyiaciolom
oddac.
ЦДІАЛ, ф. 132, оп. 1, спр. 1039, арк. 3–4. Оригінал. Мова польська, латинська.
№ 171
1642 р., [лютий]. – Меморандум [короннoго гетьмана Станіслава Конецпольського?], поданий на сейм, про фінансові розрахунки на утримання
війська на Україні із зазначенням норми платні для кожної категорії війська і військових посад
Te dwóch rzeczy potrzebują: miejsca i sposobu żołnierzowi życia.
Miejsce. To może być snadnie, gdy Rzeczpospolita na komutacyją jakiej przestronnej majętności na Ukrainie, włości na Ukrainie pozwoli, albo ją też semel pro
semper zapłaci. Co same województwa Małopolskie, ponieważ im przechody z obozu
do obozu wojsk najbardziej dokuczają, złożywszy jedno podymne, uczynić mogą.
Sposób zaś inakszy być nie może, patrząc na taki żołd przy takiej drogości, aby
się nim komentując z targu żyć miało wojsko, póki się nie obmyślą piniądze, które
obmyśliwszy takiem addytamentem, jako się niżej napisze, może się żołnierz przy
żołdzie i przemyśle swoim na miejscu rok od roku leżąc, czeladzi i koni mniej chowając, kontentować.
Skupiwszy tedy to wszystko wojsko, będzie go półpięta tysiąca, to jest usarzów
1000, kozaków 1500, draganów z służałą piechotą 2000.
Tym dając kormowych pieniędzy:
Usarzom tysiącu jednemu na ćwierć z kuchennem po fl. 23, uczynią na ćwierć
fl. 23 000, a na rok fl. 92 000.
Kozakom piętnastuset z kuchennem po fl. 17 na ćwierć, uczyni na ćwierć
fl. 24 000, a na rok fl. 96 000.
A iż przy wojsku starszyzny dla porządku potrzeba, którem przez osobliwego
traktamentu rezydować niepodobna (jako namiestnik hetmański), gdyż hetmani przy
wojsku ustawiczni być nie mogą, pułkownicy i inszy urzędnicy. Zaczym traktamentu
namiestnikowi hetmańskiemu na ćwierć fl. 2000, a na rok uczyni to fl. 8000.
Pułkownikom czterem przy wojsku mieszkającym, ponieważ Kozacy mają swój
traktament, na ćwierć po fl. 1000 kożdemu z nich, czyni fl. 4000 na ćwierć, a na rok
fl. 16 000.
№ 1 7 1 . 1 6 4 2 р . , [ л ю ти й ]
329
Strażnikom wojskowym na ćwierć fl. 300, na rok fl. 1200.
Strażnikom pułkowym czterma na ćwierć po fl. 150 kożdemu, uczyni na ćwierć
wszystkim fl. 600, a na rok fl. 2400.
Obożnemu wojskowemu na ćwierć fl. 250, na rok fl. 1000.
Obożnem pułkowem czterma kożdemu na ćwierć po fl. 100, czyni na ćwierć
wszystkim fl. 400, a na rok fl. 1600.
Profosowi generalnemu na ćwierć fl. 100, na rok fl. 400.
Suma tedy tego wszystkiego na jednę ćwierć uczyni fl. 80 150, a na rok
fl. 320 600.
Tę tedy sumę skąd obmyślić, nie zaciągając kontrybucyi tak poddanych szlacheckich, jako i duchownych, lubo ich niemały ciężar dotyka, inszego nie masz sposobu,
tylko aby z dóbr J.K.M. poddani maiori ex parte do tego się przykładając. Miasta,
którym stanowiska ciężkie zwykły bywać, proportione duple kwarty kormowe wydawali
piniądze, kwarty bowiem symple według terażniejszego roku wybranej z retentami
ukazuje się fl. 208 720 15/12. Przyłożywszy drugą taką uczyni fl. 417 441 11-7. Zapłaciwszy tedy z tej kontrybucyjej tych kormowych pieniędzy fl. 320 600, zostanie się
jeszcze na płacą generalnego żołdu, jako się wspomniaіo, fl. 96 841 1-7.
Te zaś dobra Rzeczypospolitej, które kwarty nie dają tak w starych sumach
będące, jako i ad extenuationem, ci przecie pod tenże podpadające ciężar, że nie są
lustrowane, jednem podymnem miasto duple kwarty niechajby się przykładały. Wójtostwa też wszystkie, ponieważ kwarty nie płacą a tenże ciężar ponoszą, niechąjby
proportione ducta wnieśli co do skarbu.
Wybrańcy.
I ci non minori ex parte do obrony państw Rzeczypospolitej należąc, których
bywała bez wszelkiego kosztu Rzeczypospolitej niemała liczba, teraz tak się skurczyła,
że coś nad tysiąc ledwo ich co zwykło do obozu stawać i ci za ustawiczną służbą i
różnemi od dzierżawców swoich angariami muszą zniszczeć i służby Rzeczypospolitej
zaniechać. Trzeba by ich tedy wskrzesić i poczuć się, aby więtszy porządek był w tej
mierze. Z prywatnych, których jest niemało, że więtszą liczbę z poddanych swoich
dobrze ćwiczonej piechoty mają, aniżeli tak wielkie Rzeczypospolitej dobra. Czemu
się dwojakiem sposobem radzić może: albo żeby w dobrach Rzeczypospolitej według
tak wielu konstytucyj dziewiętnaście dwudziestego wyprawili pachołka, albo żeby z
skarbu za króla Stefana świętej pamięci wyjąwszy, gdzie ich kilka tysięcy było, tych
wyprawić znowu. Dać im oficyjery, kapitany, szlachtę tychże województw osiadłą
pułkowniki, o których już dobrze in hoc genere armorum egzercytowanych z łaski
Bożej w naszym narodzie nie trudno. Ci tedy, gdy extraordinarium periculum nie
masz, przy wojsku na Ukrainie po tysiącu rok od roku koleją licby mieli, a gdy extraordinarium periculum nastąpi.
W takiem tedy porządku wojsko Rzeczypospolitej gdy stanie i to ukrainne,
i kozackie, i wybrańcy, gdy przy nich ludzie świętej pamięci X.J.M. Ostrowskiego
kasztelana krakowskiego stawać będą przy tym i ci tak szlachta z starostw ukrainnych
Baru, Latyczowa, Chmielnika, Białej Cerkwie, Kowla, Owrucza, Ostrza, Korsunia etc.
ad servitia bellica obligati, nie zasłaniając się kwartą, jako i miasta ukrainne, ziemianie,
bojarowie w swym porządku powinność swą oddawać będą, może znieść niemały
impet nieprzyjacielski, nim Rzeczpospolita większe sposobi siły. Zawsze będzie goto-
330
№ 1 7 1 . 1 6 4 2 р . , [ л ю ти й ]
we wojsko ad resistendum nieprzyjacielowi, odpoczną sobie miasta J.K.M. i poddani
szybko przydą do siebie, gdy będą od stanowisk, przystastw, stacyj, przechodów i
inszych egzakcyj wolni. Nie dokuczą więcej obywatelom koronnem chorągwie ode
wsi do wsi włócząc się, nie będą brać czasu w Trybunale żołnierskie sprawy, clerus,
plebs miasto przeklęstwa będzie modły do majestatu Boskiego wylewać za szczęśliwe
progresy rycerstwa.
O sposobach przywiedzienia tych rzeczy do efektu i onych egzekucyjej nie się
tu nie pisze, ale się zachowuje inszemu czasowi i spólnej namowie.
Actum et tractatum anno domini 1642.
Korespondencja Stanisława Koniecpolskiego, hetmana wielkiego koronnego 1632–1646. – Kraków,
2005. – № 553. – S. 702–704. Мова польська.
№ 172
1642 р., квітня 5. Варшава. – Номінація королем Владиславом IV Мельхіора
Стаміровського львівським підчашим
Ad officium et acta praesentia castrensia capitanealia Leopoliensia p[erso]naliter venienso nobilis Adamus Manastyrski generosi Melchioris Stamirowski pocillus
Leopolien(sis) […] obtulit et ad acheandum porrexit litteris priuilegi(s) sacrae regiae
maiesthatis eidem generoso Domino suo super pocillarum Leopoliensis a sacra regia
maiesthati subscri(pt)us et sigillo maioris cancellariae obsignatus petens eas ab officio
praefenti suscipi et actis ingrossari(s) quod et obtinuit. Quarum quidem literarussi
tenor siquit estq(ue) talis.
Vladislaus quartus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae,
Prussiae, Mazouiae, Samogitiae, Liuoniae, Smolensciae, Czernichouiaeque, nec non
Suecorum, Gottorum, Vandalorum haeareditarius rex. Significamus praesentibus literis
nostris quorum interest universis et singulis, quia nos volentes generosi Melchioris
Stamirowski praeclaras virtutes condecorare, ipsumque ad inserviendum nobis et
reipublicae gratia et benevolentia nostra regia incitare et inflammare faciendum nobis
esse duximus, ut eidem pocillatoratum Leopoliensem post resignationem generosi
Martini Stamirowski parentis sui vacantem, conferemus, uti quidem damus et conferimus praesentibus literis nostris ita, ut eundem pocillatoratum cum omnibus iuribus,
praerogatiuis, praeeminentiis, obuentionibus, prouentibus ad eum de iure vel consuetudine spectantibus habeat, gerat et obtineat ad extrema vitae suae tempora vel ad
maioris officii aut dignitatis assecutionem. Quod omnibus quorum interset, praesertim
vero dignitariis, officialibus cunctaeque nobilitati palatinatus Russiae districtus veo
Leopoliensis notum esse volumus, mandantes, ut praefatum generosum Melchiorem
Stamirowski pro vero et legitimo pocillatore Leopoliensi habeant et agnoscant ipsique
de loco, iuribus, praerogatiuis, praeeminentiis et obuentionibus ad ipsum spectantibus
et pertinentibus respondeant et ab aliis responderi curent, pro gratia nostra. In cuius
rei fidem praesentes manu nostra subscriptas sigillo regni communiri iussimus. Datum
Varsauiae die quinta mensis Aprilis anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesi№ 1 7 2 . 1 6 4 2 р . , к в і тн я 5 . В а р ш а в а
331