uss poloczek.indd - U Schyłku Starożytności. Studia Źródłoznawcze

U SCHYŁKU
STAROŻYTNOŚCI
12 (2013)
U SCHYŁKU
STAROŻYTNOŚCI
12 (2013)
STUDIA
ŹRÓDŁOZNAWCZE
Redakcja:
Adam Izdebski (Uniwersytet Jagielloński), Przemysław Nehring (Uniwersytet Mikołaja Kopernika),
Maria Nowak (Uniwersytet Warszawski), Rafał Toczko (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Ewa Wipszycka (Uniwersytet Warszawski), Robert Wiśniewski (Uniwersytet Warszawski, redaktor naczelny)
Rada Naukowa:
Bożena Iwaszkiewicz-Wronikowska (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Anna Nikolova (Uniwersytet Sofijski), Maciej Salamon (Uniwersytet Jagielloński), Marek Starowieyski (Uniwersytet Warszawski), Marian Szarmach (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Witold Witakowski (Uniwersytet w Uppsali)
Baza recenzentów czasopisma:
Stanisław Adamiak (Pontificia Università Gregoriana), Marek Jankowiak (Oxford University), Rafał Kosiński (Uniwersytet w Białymstoku), Adam Łajtar (Uniwersytet Warszawski), Maria Mossakowska-Gaubert
(Institut Français d’Archéologie Orientale), Józef Naumowicz (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Szymon Olszaniec (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Artur Rodziewicz (Uniwersytet Warszawski),
Krystyna Stebnicka (Uniwersytet Warszawski), Adam Ziółkowski (Uniwersytet Warszawski)
Adres redakcji:
Instytut Historyczny
Uniwersytet Warszawski
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
[email protected]
Wskazówki dla autorów i opis procesu recenzyjnego dostępne są na stronie czasopisma: www.uss.uw.edu.pl
Niniejszy tom jest wersją pierwotną czasopisma. Artykuły dostępne są również w wersji elektronicznej
na stronie CEEOL, abstrakty zaś również w bazie CEJSH.
Publikacja dofinansowana przez Instytut Historyczny UW i Rektora Uniwersytetu Warszawskiego
Projekt okładki i stron tytułowych
Jakub Rakusa-Suszczewski
Redaktor
Ida Radziejowska
Korekta
Halina Stykowska
Ilustracja na okładce
Konstantyn Wielki (Mozaika z kościoła Hagia Sophia)
ISSN 2080-8097
Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa
ul. Grzybowska 37a/7, 00-855 Warszawa
www.sublupa.pl [email protected]
SPIS TREŚCI
Sławomir Poloczek
Problem wykorzystania Akt Archelaosa jako źródła do badań
wczesnych misji manichejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Historia badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Treść utworu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Problem wersji greckiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Język oryginału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przekład łaciński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Problem autorstwa i czasu powstania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Misje manichejskie na terenie rzymskiej Mezopotamii i Syrii . . . . . . .
Czas akcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Problem geografii Akt Archelaosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carrhae – problemy interpretacyjne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Castellum Arabionis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Geografia legendarna, nie historyczna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Osoby występujące w narracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Obraz doktryny manichejskiej w Aktach Archelaosa . . . . . . . . . . . . . .
Wybrane elementy obrazu Maniego i organizacja misji . . . . . . . . . . . .
Obraz prowadzenia publicznej dyskusji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konkluzja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
10
12
15
16
17
17
18
21
22
23
25
26
27
30
35
38
40
Marta Tycner-Wolicka
Fundacja Konstantynopola 8 listopada 324 roku i jej
chrześcijańskie konotacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
Krystyna Stebnicka
Fundacja kościoła w Mamre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mamre w rzeczywistości egzegetycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pogańskie Mamre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eutropia i Eusebios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
77
80
84
Jan Prostko-Prostyński
Późnoantyczni Flavii: nowi obywatele rzymscy? . . . . . . . . . . . . . . . . .
95
6
Spis treści
Andrzej Szoka
Salustios z Emezy i ostatnie wzmianki o filozofach cynickich
w V–VI wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Maciej Szymaszek
Termin gammadia w Liber Pontificalis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Jacek Wiewiorowski
Szczegóły geograficzne w Notitia dignitatum in partibus Orientis . . . . 149
Grzegorz Ochała
Kalendarz liturgiczny Kościoła nubijskiego w świetle
zachowanych fragmentów nubijskich lekcjonarzy. . . . . . . . . . . . . . .
Źródła. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Typologia źródeł. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Porządek liturgii słowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dobór perykop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Apendyks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
183
186
196
198
202
224
227
Adam Jaroszyński
Edykt Dioklecjana o cenach maksymalnych. Jeszcze raz
o kompletności tekstu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
CONTENTS
Sławomir Poloczek
The Acts of Archelaus as a historical source for the study
of the early Manichaean missions. The question of interpretation. . . .
9
Marta Tycner-Wolicka
The Founding of Constantinople on November 8th 324
and its Christian connotations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
Krystyna Stebnicka
The foundation of the church in Mamre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
Jan Prostko-Prostyński
Flavii in the Later Roman Empire: the New Citizens? . . . . . . . . . . . .
95
Andrzej Szoka
Saloustios of Emesa and the last remarks on cynic philosophers
in the 5th and 6th centuries . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Maciej Szymaszek
The term gammadia in Liber Pontificalis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Jan Wiewiorowski
Geographical details in the Notitia dignitatum in partibus Orientis . . 149
Grzegorz Ochała
Liturgical calendar of the Nubian Church: the evidence of Nubian
lectionary fragments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Adam Jaroszyński
Diocletian’s edict on maximum prices – on the completeness
of the text once more. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233