Scenariusz pasowania składa się z pięciu scen

Ortografia nie musi być trudna, str. 1
opracowała mgr Teresa Midura
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ortografia nie musi być trudna
Ortografia to przyjęty i obowiązujący system zasad i przepisów dotyczących poprawnego pisania. Podstawowym
zadaniem nauczania ortografii jest kształcenie umiejętności i nawyków bezbłędnego zapisywania wyrazów. Dydaktycy
ortografii, uznając potrzebę zaangażowania emocjonalnego uczniów i pobudzania ich aktywności, postulują
konieczność wykorzystania w nauczaniu ortografii form i metod zabawowych. Bardzo wskazane jest zatem stosowanie
w nauczaniu ortografii różnorodnych łamigłówek, rebusów, szachów ortograficznych, loteryjek, zgadywanek
i krzyżówek, ponieważ różnego rodzaju gry dydaktyczne, zwłaszcza te które zostały wykonane przez uczniów
samodzielnie w znacznym stopniu wpływają na podniesienie poziomu sprawności ortograficznej. Równie skuteczne
w nauczaniu ortografii są algorytmy. Algorytm rozumiany jest tu jako „przepis obejmujący operacje elementarne i ich
kolejność, który pozwala na bezbłędne rozwiązanie określonego zadania należącego do jakiejś grupy lub klasy zadań”.
Nauczanie algorytmiczne ortografii może odbywać się dwutorowo:
–
poprzez podawanie uczniowi gotowych przepisów algorytmicznych,
–
poprzez układanie algorytmów przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela,
Druga metoda z punktu widzenia dydaktycznego jest korzystniejsza, gdyż samodzielne tworzenie prze uczniów
algorytmów przyczynia się do trwalszego opanowania wiedzy ortograficznej oraz operatywnego posługiwania się nią
w rozwiązywaniu problemów ortograficznych. Należy jednak pamiętać, że jest ona bardzo czasochłonna. Stosowanie
algorytmów ortograficznych ułatwia i przyspiesza proces uczenia się. Ponadto zgodnie z badaniami U. Strzelczyk2.
–
„w sposób jasny i zrozumiały pokazują strukturę czynności jakie należy wykonać, aby poprawnie napisać
wyraz,
–
zwiększają przyrost wiadomości i umiejętności ortograficznych,
–
zapewniają większą trwałość zdobytej wiedzy,
–
podają ją w sposób usystematyzowany i przejrzysty,
–
pobudzają do wnikliwej obserwacji i analizy zjawisk ortograficznych,
–
wyrabiają ustawiczną czynność ortograficzną, spostrzegawczość, poczucie odpowiedzialności za napisane
słowo,
–
powodują wzrost pewności ortograficznej,
–
dają szansę integrowania ortografii z fonetyką i słowotwórstwem,
–
sprzyjają aktywizowaniu jednostki,
–
dają szansę samodzielnego kształtowania umiejętności ortograficznych”.2
Nauczanie algorytmiczne należy stosować z umiarem, we właściwej proporcji z innymi metodami nauczania
ortografii. Korzystne jest stosowanie algorytmów przy wprowadzaniu nowego materiału, przy jego utrwalaniu bądź
systematyzowaniu.
Opracowanie algorytmów ortograficznych odbywa się w/y określonej procedury:
1.
Zgromadzenie materiału ortograficznego.
2.
Wnikliwa analiza zjawisk ortograficznych w celu wykrycia ich istotnych właściwości.
3.
Sformułowanie reguł ortograficznych.
4.
Wyodrębnienie poszczególnych czynności wynikających z danej reguły.
5.
Ustalenie kolejności indywidualnych czynności w dojściu do celu, którym jest poprawne napisanie
wyrazu.
6.
Przedstawienie reguły ortograficznej w postaci algorytmu.
7.
Ćwiczenia ortograficzne z wykorzystaniem algorytmu.
8.
Kształtowanie umiejętności i nawyków ortograficznych3
Ortografia nie musi być trudna, str. 2
opracowała mgr Teresa Midura
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Zdarzają się algorytmy z wyjątkami ortograficznymi. Dlatego wyrazy te należy wyeksponować, podkreślić lub
napisać innym kolorem. Wprowadzenie poszczególnych gałęzi algorytmu powinno odbywać się stopniowo, po wyborze
odpowiednich wyrazów z czytanki, z wiersza, z różnych tekstów ćwiczeń. Nie powinno się podawać gotowych wyrazów
do algorytmu, lecz powinni je wypracować sami uczniowie.
Oto przykład tworzenia algorytmu pisowni wyrazów z „ó”.
1.
a.
b.
Połącz w pary
koza,
ósmy,
kółko,
lód,
wraca,
przyjaciół,
przyjaciel,
pióro,
koło,
wrócił,
pierze,
osiem,
krowa,
lody,
kózka,
krówka,
dopisz liczbę pojedynczą
spody - …………… doły - ……………
pierze - …………… dzioby - ……………
bory - ……………
ogrody - ……………
Ustalenie reguły: „ó” piszemy, gdy w wyrazach pokrewnych wymienia się na „o”, „e” lub „a”.
Narysowanie pierwszej gałęzi algorytmu.
2.
a.
Otocz pętlą w trzech różnych kolorach wyrazy zakończone końcówkami:
- „ów”, - „ówka”, - „ówna”.
Sulejów kotów
mrówka
Maków makówka
lodówka
psów
Śpiewakówna
podkówka
Nowakówna
b.
Poznanie wyjątków: zasuwka, skuwka, wsuwka. Polecenie ułóż zdania z tymi wyjątkami.
c.
Uzupełnij wg wzoru:
koty - nie ma kotów
Nowak - Nowakówna
krowy - nie ma ……………
Pietrzak - …………………
chłopcy - nie ma ……………
Sabaj - …………………
dach - dachówka
mak - ………………
stół - ………………
Ustalenie reguły pisowni( podkreślenie wyjątków) Narysowanie II gałęzi algorytmu.
3.
Wyszukaj w Słowniczku ortograficznym wyrazy zaczynające się na literę „ó”
ósemka,
ów,
ówczesny,
ówdzie
Narysowanie III gałęzi algorytmu.
Ortografia nie musi być trudna, str. 3
opracowała mgr Teresa Midura
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ostateczna wersja algorytmu:
Sprawdź, jeżeli:
1. W innych formach
wyrazu lub wyrazach
pokrewnych „ó” wymienia
się na „o”, „e”, „a”.
2. W zakończeniach wyrazu
występuje - ów, - ówna, ówka
3. „ó” występuje na
początku wyrazów np.: ów,
ówdzie, ówczesny,
ósemka.
Wyjątki:
skuwka, wsuwka, zasuwka
Piszemy „ó”
Współcześnie w dobie szybkiej komputeryzacji wskazane jest również w nauczaniu ortografii stosowanie
programów komputerowych. Bardzo atrakcyjnym, lubianym przez uczniów jest program proponowany przez WSiP
„Klik uczy ortografii”. Równie interesujące są inne programy np. „Bolek i Lolek na tropie zaginionej księgi ortografii”
oraz „Ortografia śpiewająco”. Szczególnie poleciłabym do wykorzystania programu „ Ortografia śpiewająco”, gdzie
oprócz zabaw komputerowych podane są propozycje piosenek zawierających w swoich słowach wszystkie
najważniejsze zasady ortograficzne. Dzieci ucząc się piosenek tak bardzo im bliskim mogą jednocześnie zapamiętywać
wprowadzone w piosence zasady pisowni oraz wykorzystać je w samodzielnie wykonywanych ćwiczeniach i zabawach
ortograficznych.
Bibliografia:
1. S. Słomkiewicz: „Nauczanie algorytmiczne, a psychologiczna teoria czynności”, Warszawa 1997
2. U. Strzelczyk: „Możliwości zastosowania algorytmów w początkowym nauczaniu ortografii”. Katowice 1989