KORZYSTAMY Z WYDAWNICTW INFORMACJI BEZPOŚREDNIEJ

1
KORZYSTAMY Z WYDAWNICTW INFORMACJI BEZPOŚREDNIEJ - scenariusz lekcji bibliotecznej
dla klasy I gimnazjum
Halina Świtlicka, Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Krakowie, Filia w Olkuszu
Opublikowano 08.04.2004
Nauczyciele poszczególnych przedmiotów oczekują od gimnazjalistów większej samodzielności w dotarciu
do źródła informacji. Umiejętność wyszukiwania i korzystania z tradycyjnych źródeł informacji jest ważnym
elementem edukacji czytelniczo-medialnej.
Cel główny: Przygotowanie do samodzielnego korzystania różnych wydawnictw informacji bezpośredniej
Cele operacyjne:
Na poziomie wiadomości uczeń po lekcji powinien:
•
•
•
•
•
•
Zapamiętać jakie są rodzaje wydawnictw informacyjnych
Znać podział słowników i encyklopedii
Znać budowę i zasady korzystania ze słowników i encyklopedii
Rozumieć pojęcia: źródło informacji, wydawnictwa informacji pośredniej i bezpośredniej, aparat
pomocniczy
Rozumieć różnicę między wydawnictwem informacji pośredniej i bezpośredniej
Rozumieć znaczenie aparatu pomocniczego
Na poziomie umiejętności uczeń powinien umieć
w sytuacjach typowych:
•
•
•
Wymienić rodzaje wydawnictw informacyjnych
Dopasować tytuł wydawnictwa do odpowiedniej grupy encyklopedii i słowników
Samodzielnie wyszukiwać wskazane hasła
w sytuacjach problemowych:
•
•
•
Samodzielnie wybrać źródło informacji przydatne w pracy własnej
Określić rodzaj wydawnictwa, z którego korzystał
Wykorzystać aparat pomocniczy
Formy pracy:
•
ćwiczeniowa, grupowa, podająca, indywidualna.
Środki dydaktyczne:
a. na każdym stoliku encyklopedie ogólne i specjalne, słowniki językowe, rzeczowe, leksykony, książki
adresowe i telefoniczne, wydawnictwa albumowe, skrzynka z katalogu alfabetycznego i działowego,
Przewodnik Bibliograficzny, informatory;
b. plansze przedstawiające podział wydawnictw, encyklopedii, słowników, aparat pomocniczy książki;
c. kartki z zadaniami dla uczniów.
2
Przebieg lekcji
I.
Część wstępna:
o
Rozmowa na temat znaczenia informacji. Co to jest informacja? Gdzie szukamy informacji?
Dlaczego książka pełni szczególną rolę w zdobywaniu wiedzy? Z jakich źródeł korzystacie
najczęściej z tych wystawionych na stolikach? Uczniowie podają i zapisują na tablicy nazwy
słowników i encyklopedii, z których korzystają. Jakie są rodzaje informacji?
II.
Część główna:
o
Uczniowie oglądają bibliografie, katalogi wydawnicze, informatory. Porównują z tymi
zapisanymi na tablicy. Które źródła podają nam informację w sposób bezpośredni, a które
odsyłają nas dalej? Pokaz i omówienie planszy z podziałem wydawnictw. (Zał.1)
o
Dzisiaj zajmiemy się wydawnictwami informacji bezpośredniej. Zapisanie tematu lekcji:
Korzystamy z wydawnictw informacji bezpośredniej.
o
Ćwiczenia praktyczne w grupach: jakie informacje zawierają słowniki a jakie encyklopedie?
Uczniowie oglądają, porównują i wyciągają wnioski: Encyklopedie - zawierają informacje
z wielu dziedzin wiedzy lub tylko z jednej; słowniki - to zbiory wyrazów z objaśnieniem ich
znaczeń.
o
W jaki sposób możemy podzielić encyklopedie i słowniki? Każda grupa dostaje na stolik po
jednym egzemplarzu encyklopedii ogólnej, specjalnej, słownika językowego oraz
rzeczowego i otrzymuje zadanie wyszukania czterech haseł w podanych wydawnictwach.
Budowa i zasady korzystania ze słowników i encyklopedii.
o
Z jakich wydawnictw korzystaliście? Odsłonięcie i odczytanie planszy: encyklopedie i ich
rodzaje oraz słowniki i ich rodzaje. (Zał. 2 i 3). Wspólne ułożenie i zapisanie definicji:
encyklopedie ogólne - zawierają informacje ze wszystkich dziedzin wiedzy. Encyklopedie
specjalne - zawierają informacje z jednej dziedziny wiedzy; układ haseł może być
alfabetyczny lub systematyczny. Słowniki - podają informację z objaśnieniami ich znaczeń
(zwykle alfabetycznie); dzielimy je na rzeczowe i językowe. Słowniki rzeczowe - podają
informacje dotyczące terminów z jednej dziedziny wiedzy. Słowniki językowe - zawierają
wyrazy występujące w danym języku lub tłumaczą wyrazy na inny język.
o
Co to jest aparat pomocniczy książki? Omówienie znaczenia poszczególnych jego części,
czyli wstępu, spisu treści, tablic, indeksów, skorowidzów, bibliografii itd. (Zał. 4).
o
Przeglądanie wydawnictw ze szczególnym zwróceniem uwagi na ich zawartość treściową
oraz aparat pomocniczy.
o
Uczniowie dostają kartki z hasłami do wyszukiwania. (Zał. 5). Praca indywidualna ucznia. (
Hasła należy dopasować do własnego księgozbioru. Ilość dla każdego ucznia może być
dowolna. Kartki z hasłami może rozdawać nauczyciel. Za każdą prawidłowo uzupełnioną
kartkę uczeń otrzymuje punkt).
o
Ocena pracy: odczytywanie przez uczniów informacji zgromadzonych na kartkach. Za
prawidłowe wypełnienie oraz najwięcej zgromadzonych kartek, uczniowie zostają ocenieni
przez nauczyciela.
o
Podsumowanie lekcji. Wydawnictwa poznane na lekcji. Rodzaje słowników i encyklopedii.
Wyszukiwanie informacji w tych wydawnictwach.
o
Praca domowa: uporządkować alfabetycznie swoje kartki z hasłami i wkleić do zeszytu.
III.
Zakończenie lekcji.
o
Uczniowie łączą swoje stoliki w jeden duży, na którym układają słowniki i encyklopedie
według rodzajów.
o
Podziękowanie młodzieży za współpracę.
3
Zał. 1
WYDAWNICTWA INFORMACYJNE
Służą upowszechnianiu informacji. Dzielimy je na dwie grupy:
- wydawnictwa informacji bezpośredniej
zawierają wiadomości faktograficzne z
różnych dziedzin nauki i życia,
wyjaśniają znaczenie pojęć, dostarczają
bezpośrednio odpowiedzi na
postawione pytanie. Należą do nich:
słowniki, encyklopedie, leksykony,
wydawnictwa albumowe, monografie,
przewodniki, poradniki językowe, książki
adresowe i telefoniczne, tablice
chronologiczne, katalogi muzeów,
wystaw.
- wydawnictwa informacji pośredniej
zawierają wiadomości o
piśmiennictwie, informują o tym w
jakim źródle można znaleźć potrzebną
informację. Są pośrednikiem między
poszukującym czytelnikiem a źródłem.
Kierują go od opisu bibliograficznego
do źródła informacji. Należą do nich:
bibliografie, katalogi bibliotek, katalogi
księgarskie i wydawnicze.
Zał. 2
PODZIAŁ ENCYKLOPEDII
OGOGNE - informacje ze wszystkich
dziedzin wiedzy.
SPECJAGNE -zawierają informacje z
jednej dziedziny wiedzy.
Zał. 3
PODZIAŁ SŁOWNIKÓW
RZECZOWE - podają informacje
JĘZYKOWE - zawierają i objaśniają
encyklopedyczne dotyczące terminów z wyrazy istniejące w danym języku:
jednej dziedziny wiedzy
ogólne, specjalne, przekładowe
Zał. Z
APARAT POMOCNICZY KSIĄŻKI
Ułatwia szybkie dotarcie do potrzebnych informacji. Tworzą go:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
wstęp
przedmowa
spis treści
spis tablic, tabel
spis map
spis skrótów
spis ilustracji
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
indeksy
rejestry
skorowidze
bibliografie
odsyłacze
wykresy
żywa pagina
4
Zał. 5
KARTKI Z HASŁAMI
1. Hasło:
2. Wyjaśnienie hasła:
3. 3ródło:
4. Rodzaj źródła: