REGULAMIN BEZPIECZNEJ PRACY W PRACOWNI

MIKROBIOLOGIA I IMMUNOLOGIA
dla studentów II roku studiów I st.
na kierunku KOSMETOLOGIA
Zajęcia 1
Seminarium
Ćwiczenia
Zajęcia organizacyjne. Regulamin przedmiotu. Zasady BHP obowiązujące
w pracowni mikrobiologicznej.
Podstawowe techniki pracy w laboratorium mikrobiologicznym. Budowa
mikroskopu i technika mikroskopowania.
liczba godzin
1
1
REGULAMIN BEZPIECZNEJ PRACY W PRACOWNI MIKROBIOLOGICZNEJ
1. Studenci uczestniczący w ćwiczeniach laboratoryjnych wchodzą do pracowni w obecności
prowadzącego ćwiczenia.
2. W pracowni należy stosować odzież ochronną (fartuch, w razie potrzeby rękawice jednorazowe).
3. Długie włosy muszą być spięte.
4. W pracowni niedopuszczalne jest spożywanie posiłków, picie, żucie gumy, wykonywanie
makijażu, wprowadzanie zwierząt.
5. Do pracowni nie wolno wnosić telefonów komórkowych, odtwarzaczy mp3 i innego sprzętu
elektronicznego.
6. Studenci są zobowiązani do utrzymywania porządku w pracowni – miejsce pracy musi być zawsze
czyste; pobrane odczynniki i materiały muszą być po wykonaniu ćwiczeń odniesione na właściwe
miejsce; szkło laboratoryjne należy umyć. Nie należy wykonywać ćwiczeń w brudnych naczyniach.
7. Nie należy przeprowadzać żadnych ćwiczeń bez zezwolenia prowadzącego.
8. Podczas wykonywania ćwiczeń należy unikać zbędnych rozmów – w razie konieczności można
porozumiewać się szeptem.
9. Wszelkie prace laboratoryjne należy wykonywać z zachowaniem szczególnych środków
ostrożności – tak by nie narażać siebie i innych osób na niebezpieczeństwo. Nieuwaga,
niedostateczne zapoznanie się z instrukcjami i używanymi substancjami może spowodować
wypadek. Wszystkie substancje w pracowni należy uważać za mniej lub bardziej trujące.
10. Szczególną ostrożność należy zachować:
a. przy pracy z substancjami żrącymi (kwasy, zasady) – w razie wypadku polaną powierzchnię
należy obficie spłukać wodą i zgłosić zdarzenie prowadzącemu.
b. przy pracach z palnikiem i z substancjami łatwo palnymi.
- probówkę lub kolbę ogrzewać tylko od dołu,
- probówkę lub kolbę, w której ogrzewamy ciecz należy trzymać wylotem w bok – nigdy do
siebie ani w kierunku sąsiada,
- nie wolno nachylać się nad naczyniem, w którym wrze ciecz lub do którego dodaje się
substancje.
c. przy wszystkich pracach należy zwrócić szczególną uwagę na zabezpieczenie oczu.
11. Wszelkie ćwiczenia należy wykonywać stosując odczynniki w takich ilościach, stężeniach
i w takich warunkach, jakie zostaną podane przez prowadzącego lub będą zaznaczone w instrukcji.
12. Wszelkie materiały, sprzęt i aparaturę dostępną w pracowni należy wykorzystywać zgodnie
z przeznaczeniem.
13. Nie wolno pipetować ustami.
14. Nie wolno próbować badanych substancji bez pozwolenia prowadzącego.
15. Wąchając badane substancje należy kierować do siebie ich opary ruchem dłoni, a nie zbliżać nosa
do naczynia.
16. Nie należy otwierać kilku odczynników jednocześnie – otwarte naczynie z odczynnikiem zaraz po
pobraniu substancji należy dokładnie zamknąć właściwą zakrętką lub korkiem.
17. Nie wolno zostawiać żadnych substancji bez etykiety lub podpisu. Zabronione jest zrywanie etykiet
z butelek, słojów i innych pojemników.
18. Nie wolno wyrzucać resztek substancji niebezpiecznych – należy je zbierać w pojemnikach
przeznaczonych do tego celu.
19. Z pracowni nie wolno wynosić żadnych sprzętów, przyrządów i odczynników.
20. Należy zgłosić prowadzącemu każde uszkodzenie sprzętu lub przyrządu.
21. Wszelkie wypadki przy pracy laboratoryjnej (np. pęknięcie probówki, pęknięcie lub stłuczenie
pojemnika z odczynnikiem, pochlapanie się badanym materiałem lub odczynnikiem, rozsypanie
odczynnika, skaleczenie) należy koniecznie i bezzwłocznie zgłosić osobie prowadzącej ćwiczenia.
Nie wolno samodzielnie podejmować środków zaradczych.
22. Po zakończeniu ćwiczeń należy przemyć stoły środkiem odkażającym, w szatni zdjąć fartuch
i następnie bezwzględnie umyć ręce.
lp. Ćwiczenia praktyczne
1 Włączanie palnika gazowego
2 Wyjaławianie ezy mikrobiologicznej – wyżarzanie
1 para
2
2
Trzymając za koniec obsadki, wprowadzić ezę pod kątem 45° w płomień palnika. Opalać ezę tak długo
aż cały drucik będzie czerwony. W czasie chłodzenia ezy nie wykonywać nią gwałtownych ruchów.
3
Wyjaławianie szklanej głaszczki – opalanie
2
Zanurzyć koniec głaszczki w roztworze alkoholu wlanego na szklaną szalkę Petriego. Na krótką chwilę
wprowadzić głaszczkę w płomień palnika, tak by doprowadzić do zapalenia się alkoholu. Studząc
głaszczkę nie wykonywać nią gwałtownych ruchów.
4
Wyjaławianie pęsety – opalanie
2
Zanurzyć końce pęsety w pojemniku z roztworem alkoholu. Na krótką chwilę wprowadzić pęsetę w
płomień palnika, tak by doprowadzić do zapalenia się alkoholu. Studząc pęsetę nie wykonywać nią
gwałtownych ruchów.
5
Posługiwanie się pipetami automatycznymi
1 zestaw
Przygotować 4 czyste probówki i opisać je kolejnymi numerami. Do probówek wprowadzić kolejno
odpowiednie ilości wody:
Probówka nr 1 – 8 µl,
Probówka nr 2 – 85 µl, Probówka nr 3 – 500 µl,
Probówka nr 4 – 1 ml
6
7
Zapoznanie się z budową mikroskopu i techniką mikroskopowania
Prowadzenie obserwacji mikroskopowych – preparaty barwione metodą Grama
-
-
8
2
1 preparat
mikroskop umieścić ok. 20 cm od brzegu stołu, tubusem zwróconym w stronę obserwatora,
załączyć oświetlenie mikroskopu,
umieścić gotowy preparat na stoliku mikroskopu,
śrubą makrometryczną podnieść stolik, tak by soczewka obiektywu znalazła się nad preparatem, nie
wolno podnosić stolika patrząc w okular - grozi zniszczeniem soczewki
patrząc w okular powoli oddalić obiektyw śrubą makrometryczną, aż do ukazania się obrazu, śrubą
mikrometryczną regulować ostrość obrazu,
po obejrzeniu preparatu na małym powiększeniu nastawić interesujące miejsce na środek pola
widzenia i przestawić obiektyw na większe powiększenie za pomocą rewolweru,
obserwacje przy obiektywie z immersją olejową (pow. 100x): obraz powinien być silnie oświetlony
- należy maksymalnie podnieść kondensor, otworzyć przysłonę,
- nanieść kroplę olejku na preparat, soczewkę obiektywu zanurzyć w olejku (opuszczając obiektyw
śrubą makrometryczną), patrząc w okular powoli oddalić obiektyw śrubą makrometryczną, aż do
ukazania się obrazu, śrubą mikrometryczną regulować ostrość obrazu,
wykonać rysunek i opis uwzględniający: nazwę drobnoustroju, powiększenie, kształt, barwę i
ułożenie komórek
po zakończeniu obserwacji zdjąć preparat ze stolika, soczewkę obiektywu przetrzeć wacikiem
nasączonym ksylenem, w celu oczyszczenia z olejku immersyjnego
Przemycie stanowiska pracy środkiem do dezynfekcji
1
Budowa mikroskopu świetlnego i technika mikroskopowania
Obraz powstający w mikroskopie jest prosty, powiększony i pozorny. W konstrukcji mikroskopu są połączone
dwa układy: optyczny i mechaniczny.
Układ optyczny składa się z dwóch połączonych ze sobą części: oświetleniowej (oświetlanie obserwowanego
obiektu - preparatu) i z części powiększającej.
Do elementów optycznych mikroskopu zaliczamy:
Źródło światła – w prostych mikroskopach element ten stanowiło lusterko, obecnie jest to wbudowana żarówka
z reflektorem. Oświetlenie należy dostosować do powiększenia, przy małych powiększeniach stosuje się słabe
natężenie światła, przy dużych – silne.
Kondensor – jest to zespół 2–3 soczewek silnie koncentrujących światło formując stożek wystarczający do
oświetlenia pola przedmiotowego preparatu.
Przysłona – reguluje ilość światła wpadającego do kondensora.
Obiektywy – elementy powiększające obraz. Zbierają światło wychodzące z przedmiotu i tworzą jego
powiększony obraz pośredni, oglądany przez okular(y) mikroskopu. Wyróżniamy obiektywy suche (powietrzne)
i mokre (immersyjne, zanurzeniowe). Obiektywy suche powiększają do 60 razy, immersyjne 90 do 150 razy.
Obiektyw immersyjny jest oznaczony jako OIL lub IMMERSION OIL.
Immersja polega na wypełnieniu cieczą (olejkiem immersyjnym) przestrzeni pomiędzy szkiełkiem
podstawowym (preparatem) a obiektywem. W przypadku obiektywów suchych we wspomnianej
przestrzeni, na drodze światła znajduje się powietrze.
Okulary – są zbudowane z szeregu soczewek i powiększają obraz na zasadzie lupy. Zwykle powiększają od
2-30 razy. Powiększenie okularu podane jest na oprawce.
Powiększenie mikroskopu równe jest iloczynowi powiększenia obiektywu i powiększenia okularu.
Układ mechaniczny zapewnia właściwe położenie poszczególnych elementów układu optycznego.
Do elementów mechanicznych mikroskopu zaliczamy:
Podstawa i statyw – zapewniają sztywność konstrukcji
Stolik przedmiotowy – służy do umocowania preparatu i jego przesuwania w poziomie w osiach X, Y, przez co
następuje zmiana pola widzenia
Śruba makrometryczna – służy do ustalania odległości preparat – obiektyw. W zależności od konstrukcji śruba
podnosi/opuszcza stolik przedmiotowy lub tubus z obiektywami.
Śruba mikrometryczna – służy do nastawiania ostrości, ogniskowania.
Rewolwer – jest to obrotowa tarcza mikroskopu, w której umieszczone są obiektywy. Jego obracanie umożliwia
prostą zmianę obiektywu, a tym samym używanego powiększenia.
Tubus – jest to przestrzeń pomiędzy obiektywem a okularem, w której następuje formowanie się obrazu.
Układ mechaniczny kondensora - pozwala na regulację położenia kondensora w pionie (im niżej kondensor
jest położony tym mniej światła dociera do preparatu).
Technika mikroskopowania przy użyciu obiektywów suchych i immersyjnych
1) Ustawić mikroskop 15-20 cm od krawędzi stołu, sprawdzić czystość mikroskopu, optyczne części (obiektyw,
okular) przetrzeć miękka, sucha ściereczką.
2) Włączyć źródło światła.
3) Przekręcając śrubą makrometryczną podnieść tubus tak (lub obniżyć stolik), aby obiektywy znalazły się ok. 5
cm nad stolikiem.
4) Przygotowany preparat umieścić na stoliku i docisnąć zaciskami.
5) Poprzez obrót rewolweru nastawić (włączyć w oś optyczną mikroskopu) obiektyw o wybranym powiększeniu
– obserwacje rozpoczynamy od obiektywu o najmniejszym powiększeniu.
6) Patrząc z boku, za pomocą śruby makrometrycznej zbliżyć maksymalnie stolik z preparatem do soczewki
obiektywu.
7) Następnie patrząc w okular, przy użyciu śruby makrometrycznej, bardzo wolno opuszczać stolik aż do
ukazania się konturu badanego obiektu. Ostrość obrazu nastawić za pomocą śruby mikrometrycznej. Szukać
nowych obrazów mikroskopowych przy użyciu śruby do przesuwania preparatu w osi X/Y
8) Po obejrzeniu preparatu przy małym powiększeniu, nastawić interesujące miejsce w centrum pola widzenia
i rewolwerem nastawić obiektyw o większym powiększeniu, ostrość obrazu skorygować za pomocą śruby
mikrometrycznej.
UWAGA: Przy obiektywach suchych – należy obniżyć położenie kondensora lub zmniejszyć otwór przysłony
(obraz nie może być zbyt silnie oświetlony).
Przy obiektywie 100x z immersją olejkową (stosowanym zwykle do preparatów utrwalonych i barwionych)
- należy podwyższyć położenie kondensora i otworzyć przysłonę, aby dobrze oświetlić preparat.
9) W celu prowadzenia obserwacji za pomocą obiektywu 100x z immersją olejkową, na preparat należy
nanieść kroplę olejku immersyjnego
10) Patrząc z boku zbliżyć maksymalnie stolik z preparatem do soczewki obiektywu tak, aby koniec
soczewki zanurzył się w naniesionej kropli olejku immersyjnego.
11) Następnie patrząc w okular, przy użyciu śruby makrometrycznej, bardzo wolno opuszczać stolik aż do
ujrzenia konturu badanego obiektu. Ostrość obrazu nastawić za pomocą śruby mikrometrycznej. Podczas
szukania nowych obrazów mikroskopowych przy użyciu śruby do przesuwania preparatu w osi X/Y należy
pamiętać, aby soczewka była zawsze zanurzona w olejku immersyjnym.
12) Po zakończeniu mikroskopowania usunąć preparat ze stolika, a obiektyw przetrzeć miękką
ściereczką. Jeśli stosowano immersję – obiektyw przemyć wacikiem nasączonym ksylenem.
13) Zostawić mikroskop z obiektywem o najmniejszym powiększeniu w osi optycznej.