dr hab. prof. IHPAN Marek Daniel Kowalski (Kraków, Uniwersytet

dr hab. prof. IHPAN Marek Daniel Kowalski (Kraków, Uniwersytet Jagielloński)
Źródła proweniencji papieskiej w warsztacie historyka Polski średniowiecznej –
kompetencje badacza, stan obecny i potrzeby w zakresie edycji, metody edytorskie.
Źródła proweniencji papieskiej należą do najczęściej wykorzystywanych przez
historyków, ale niekiedy sprawiają badaczom spore trudności. Zostały one wytworzone przez
najbardziej skomplikowaną machinę biurokratyczną średniowiecznej Europy. Poprawna ich
interpretacja wymaga znajomości: reguł kancelaryjnych, procedur kurialnych (w kancelarii i
Kamerze), podstawowych zasad procesu sądowego w Rocie Rzymskiej oraz podstaw
dyplomatyki papieskiej. Nie dysponujemy jak dotąd dobrym i kompletnym wydaniem
papieskich poloników. Do podstawowych wad polskich edycji należą: publikacja jedynie
wybranych kategorii źródeł, pominięcie wielu materiałów, zła metoda publikacji dokumentów
i duża liczba błędów. Wszystko to poważnie ogranicza możliwości badawcze. O ile materiały
do końca okresu awiniońskiego zostały już niemal w całości ogłoszone drukiem, o tyle dla
późnego średniowiecza (1378-1503) wydana została (głównie w formie regestów) jedynie
część źródeł, które w większości wymagają reedycji, ze względu na poważną liczbę błędów.
Nie zostały dotąd opublikowane supliki i bulle po 1471 r. oraz większość piętnastowiecznych
akt Kamery Apostolskiej, kolegium kardynalskiego i in. Towarzyszy temu brak polskich
studiów nad dyplomatyką papieską i niewielka liczba opracowań dotyczących
średniowiecznego papiestwa, co przekłada się na trudności w korzystaniu z tego rodzaju
źródeł. W obecnej sytuacji potrzebna jest nowa, kompleksowa edycja papieskich poloników
(trwają prace nad tomem I serii Monumenta Vaticana res gestas Polonicas illustrantia).
Kolejnym krokiem powinno być równolegle udostępnianie materiału źródłowego także w
formie bazy danych, np. na wzór istniejącej bazy Repertorium Germanicum, do czego źródła
papieskie wyjątkowo dobrze się nadają.