Rozwijanie funkcji percepcyjno - motorycznych na materiale

Krakowska Małgorzata
Rozwijanie funkcji percepcyjno - motorycznych na materiale
ortograficznym.
Warunkiem niezbędnym do opanowania umiejętności poprawnego pisania i czytania
jest prawidłowy rozwój funkcji percepcyjno – motorycznych i pełna sprawność analizatorów:
wzrokowego, słuchowego i kinestetycznego.
Dzięki zastosowaniu odpowiednich ćwiczeń moŜemy usprawniać obniŜone funkcje
psychomotoryczne. W zaleŜności od rodzaju napotykanych przez dziecko trudności
dobieramy materiał, na którym będziemy ćwiczyć.
W związku z coraz częściej pojawiającymi się trudnościami w poprawnej pod
względem ortograficznym pisowni spowodowanymi zaburzeniami funkcji percepcyjno –
motorycznych konieczne jest korygowanie zaburzeń i doskonalenie poprawnej pisowni.
Rodzaj i zakres ćwiczeń dobieramy indywidualnie do trudności dziecka, zgodnie z
wymogami programów na danym etapie nauczania.
NajwaŜniejszą zasadą pracy nad poprawą ortografii jest systematyczna samodzielna
praca ucznia. ZróŜnicowane jej formy, stałe powtarzanie reguł ortograficznych oraz ćwiczenia
usprawniające umiejętność zastosowania ich w praktyce pomagają w utrwalaniu zasad i
wytwarzaniu pełnej świadomości ortograficznej.
Podstawą pracy samokształceniowej na terenie domu i szkoły są ćwiczenia z zastosowaniem
wyrazów, z którymi dziecko ma problemy, błędnie przez niego pisanych lub uznawanych za
wyrazy trudne. W poniŜszych materiałach prezentuję kilka pomysłów radzenia sobie z
trudnościami w pisaniu na podstawie wyrazów z „rz”.
1. Samodzielna codzienna praca ucznia nie musi trwać dłuŜej jak 15 – 20 minut, ale tylko w
przypadku gdy jest ona wykonywana bardzo systematycznie.
2. Proponuje się tygodniowe bloki podczas których ćwiczymy jedną trudność ortograficzną.
3. Praca samokształceniowa powinna polegać na wykorzystywaniu wyrazów trudnych dla
dziecka pod względem ortograficznym.
4. W oddzielnym zaszycie tworzymy słowniczek wyrazów trudnych.
5. Do słowniczka wpisujemy wyrazy z zeszytów szkolnych wszystkich przedmiotów, w
których popełniony został jakiś błąd lub wyrazy, które mają trudną do wyjaśnienia
pisownię.
6. KaŜdy z wyrazów zapisujemy na kartoniku wielkości 5 x 3 cm np.:
krzewy
porzeczka
brzoza
marzenia
7. Kartoniki segregujemy wg poszczególnych trudności ortograficznych i wkładamy do
kopert z odpowiednim oznaczeniem.
MoŜna do tego równieŜ wykorzystać kolory przypisane poszczególnym literom, które
proponuje pakiet ortograficzny „Ortofrajda”
ó
rz
Ŝ
h
Ó róŜowe od dziś będzie
granatowe rz wszędzie
Ŝ zielone niezawodnie
h brązowe bardzo modnie
wyjątki czerwone
ch i u czarnym posmolone
8. Ćwiczenia, jakie moŜna zaproponować dziecku to np.:
-
wyjaśnianie zasad pisowni poszczególnych wyrazów poprzez dopasowanie do
odpowiedniej reguły ortograficznej napisanej wcześniej na małych karteczkach np.:
„RZ” piszemy po
spółgłoskach
b, ch, d, g, j, k, p, t, w
krzewy
brzoza
chrzan
grzyb
ujrzeć
drzewo
trzmiel
przód
wrzos
„RZ” jest
niewymienne
burza
rzeźba
„RZ” piszemy w
zakończeniach
-arz, -erz, -mistrz, -mierz,
zegarmistrz
bramkarz
lekarz
harcerz
kuchmistrz
Sandomierz
kołnierz
„RZ” wymienia
się na r
parzy
rzeka
rzęsa
tchórz
rycerz
rzecz
korzeń
zwierzę
starzec
rowerzysta
morze
marzec morze
pierze
dobrze
-
podział i segregowanie wyrazów wg ilości liter, sylab;
-
układanie wyrazów w kolejności alfabetycznej, klasyfikowanie wg pierwszej, trzeciej
lub ostatniej litery;
-
tworzenie grup wyrazów wg ich zastosowania, nazw własnych;
-
tworzenie wyrazów pokrewnych, rodzin wyrazów, róŜnych form gramatycznych;
-
wyszukiwanie wyrazów w tekstach (w gazetach, czytankach, czasopismach) i
zakreślanie litery trudnej;
-
wyszukiwanie wyrazów w słowniku ortograficznym, korzystając ze słownika języka
polskiego wyjaśnianie znaczenia wyrazów;
-
wyszukiwanie obrazków z wyrazami trudnymi i dopasowywanie do nich podpisów;
-
tworzenie nowych wyrazów (np. zgodnych z ćwiczoną zasadą) z liter ćwiczonego
wyrazu trudnego np.
kalendarz
zegarmistrz
- len, dar, rak, rzeka, narada, dane
- zegarze, mistrz, w garze, przy sterze, stara, mierze
-
tworzenie rebusów, rymowanek i zagadek z ćwiczonymi wyrazami;
-
tworzenie i rysowanie pośladzie na bazie leniwej ósemki wzorów graficznych
utrwalających ćwiczone reguły ortograficzne np.:
-
wpisywanie w leniwą ósemkę i powtarzanie zasad ortograficznych np.:
pisownia „rz” po spółgłoskach
-
tworzenie z wyrazami krótkich zdań na zasadzie dobrania dwóch lub większej ilości
nie koniecznie pasujących do siebie słów
rycerz
burza
drzewo
Dzielny rycerz jechał konno w czasie burzy przez las, a silny podmuch wiatru porwał
mu płaszcz i zarzucił na drzewo.
-
tworzenie krótkich opowiadań z jak największą ilością wyrazów z koperty.
9.
Bardzo dobrą formą pracy samokształceniowej nad poprawnością pisania jest
przepisywanie prostych tekstów oraz pisanie z pamięci.
10.
Popularne dyktando (pisanie ze słuchu) moŜe być formą sprawdzającą po tygodniowym
bloku ćwiczeń z danymi wyrazami.
Sprawdzanie pisanego przez dziecko tekstu powinno odbywać się wg idei opracowanej
przez prof. dr hab. Martę Bogdanowicz w kilku krokach:
- na początku podajemy dziecku wyłącznie liczbę popełnionych w czasie pisania
błędów;
- dziecko ma za zadanie samodzielnie je wyszukać;
- w sytuacji, kiedy nie wszystkie wyrazy błędnie zapisane zostały odnalezione
dajemy dziecku do prześledzenia tekst z którego dyktowaliśmy. Po
przeczytaniu tekst zabieramy i prosimy o próbę ponownego odnalezienia
błędów;
- jeśli i tym razem nie wszystkie błędy zostały odnalezione dajemy dziecku tekst
– wzór z którego dyktowaliśmy do bezpośredniego porównania i zaznaczenia
ostatecznej ilości błędów.
Poprawa tekstu powinna dotyczyć wyłącznie wyrazów błędnie napisanych przez dziecko i
powinna przebiegać np. zgodnie z powyŜszymi wskazówkami
W pracy nad poszczególnymi zasadami moŜna równieŜ wykorzystać gotowe opracowania
np.:
Program Edukacyjno – Terapeutyczny ORTOGRAFFITI
A. Kanabrodzka, H. Owczarska, P. Pomianowska „W labiryntach ortografii”
A. J. Częścikowie „Ortografia co do głowy trafia”
B. Dyl, „Jak przez wiersze ortografia szybko nam do głowy trafia”
H. Grzelachowska, G. Grzelachowska – Witkowska „Ćwiczenia ortograficzne w
formie zabaw i gier dydaktycznych”
M. Iwanowicz „Mistrz ortografii. Podręcznik do systematycznej nauki ortografii dla
klas IV – VI szkoły podstawowej”
I. Landau „Szóstka z ortografii”
A. Łuczak, B. Kopicka – Trębacz „Ortografia dla szkoły podstawowej i gimnazjum” –
część I
A.Omiecińska, Z. Saduś „Ortografia kl. I - IV”
Z. Saduś „Jak pomóc uczniowi w nauce ortografii