1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z

Transkrypt

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z GEOGRAFII
dla klas I - III mgr Małgorzata Ślaga
PLANETA ZIEMIA
DOPUSZCZAJĄCY
Uczeń zna (wie):
DOSTATECZNY
DOBRY
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
terminy: wszechświat, Układ Słoneczny,
gwiazda, planeta, oś ziemska;
terminy: biegun ziemski, orbita, satelita,
terminy: meteoryt, kometa, planetoida,
sfera niebieska, zenit, górowanie
długość i szerokość
Słońca, południk, czas
geograficzna, czas strefowy, czas
słoneczny;
urzędowy, równonoc, przesilenie
– że Ziemia ma kulisty kształt,
letnie i zimowe;
– że globus jest modelem Ziemi,
– że Ziemia ma kształt geoidy,
– że Ziemia wykonuje ruch obrotowy i
– cechy siatki geograficznej i jej
– obwód Ziemi wzdłuż równika,
obiegowy,
elementy,
– średni promień Ziemi,
– czas ruchu obrotowego (doba) i
– cechy ruchu obrotowego i obiegowego
– wartość prędkości kątowej w ruchu
obiegowego Ziemi (rok),
Ziemi,
obrotowym Ziemi,
– że skutkiem ruchu obrotowego Ziemi
–
że oś ziemska do płaszczyzny orbity
– że skutkiem ruchu obrotowego Ziemi
jest dzień i noc,
nachylona
jest stale pod jednakowym
– że skutkiem ruchu obrotowego Ziemi są jest widomy ruch sfery niebieskiej ze
kątem,
wschodu na zachód.
astronomiczne pory roku,
– podział Ziemi na strefy czasowe.
–
że czas jednego obrotu Ziemi jest
– że ruch obrotowy odbywa się
podstawą rachuby czasu.
równocześnie z ruchem obiegowym.
Uczeń rozumie:
Uczeń rozumie:
Uczeń rozumie:
Uczeń zna (wie):
terminy: galaktyka;
– planety Układu Słonecznego,
– charakterystyczne cechy Słońca, planet
i innych ciał niebieskich.
Uczeń rozumie:
– że spłaszczenie Ziemi przy biegunach
jest zarówno dowodem i skutkiem
ruchu obrotowego Ziemi,
– związek między czasem słonecznym, a
strefowym i urzędowym,
– różnicę między prędkością kątową a
liniową punktów w ruchu obrotowym
Ziemi,
– występowanie dni i nocy polarnych.
– znaczenie lotów kosmicznych w
– że zmienia się czas słoneczny na Ziemi,
– konieczność posługiwania się czasem – zależność zmian wysokości Słońca w
urzędowym,
– wpływ ruchów Ziemi na życie
człowieka.
BARDZO DOBRY
poznawaniu wszechświata,
rytmie dobowym od ruchu obrotowego, – związek między długości dnia i nocy, a
zmianą miejsca wschodu i zachodu
– różnicę w długości trwaniu zwykłego i
Słońca na widnokręgu,
przestępnego roku astronomicznego,
– konsekwencje dla życia i działalności
– związek między strefą oświetlenia
człowieka, wynikające ze zmiany ilości
Ziemi, a szerokością geograficzną –
energii słonecznej docierającej do
zmiana wysokości Słońca nad widnopowierzchni Ziemi,
kręgiem w momencie górowania,
– związek wprowadzania czasu letniego i – zależność miedzy czasem słonecznym,
a długością geograficzną.
zimowego z długością trwania dnia i
nocy.
1
Uczeń potrafi:
– uzasadnić miejsce Ziemi w Układzie
Słonecznym, warunkujące życie
biologiczne,
– obliczyć wysokość Słońca nad
widnokręgiem w momencie górowania,
w podanym miejscu w dniach
rozpoczęcia astronomicznych pór roku,
– wyjaśnić zmiany długości dnia i nocy
oraz wysokości Słońca nad
widnokręgiem w czasie górowania w
różnych porach roku,
1.
Uczeń potrafi:
2.
3.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– posługując się globusem,
zademonstrować ruch obrotowy Ziemi,
równoleżniki (w tym równik),
– obliczyć różnicę czasu słonecznego
południki, kierunki główne, półkulę
wschodnią i zachodnią, północną i
miejscowego dla wybranych punktów
południową,
na Ziemi na podstawie ich długości
geograficznej,
– odczytać na globusie współrzędne
– odczytać czas strefowy na mapie stref
geograficzne punktów, leżących na
przecięciu południków i równoleżników
czasowych,
zaznaczonych na globusie,
– wskazać na mapie przebieg linii zmiany
– podać przykład skutków ruchu
daty,
obrotowego i obiegowego Ziemi,
– podać więcej niż po dwa następstwa
– podać daty rozpoczęcia
ruchu obrotowego i obiegowego Ziemi,
astronomicznych pór roku,
– określić na podstawie mapy strefę
– nazwać i wskazać na globusie
oświetlenia Ziemi, w której leży
równoleżniki stanowiące granice
wskazany obiekt geograficzny.
oświetlenia Ziemi,
– nazwać strefy oświetlenia Ziemi i
wskazać je na globusie.
– wskazać na globusie bieguny,
– ustalić długość geograficzną punktów
na podstawie różnicy czasu miejscowego,
– określić datę przy przekraczaniu linii
zmiany daty,
– przedstawić na rysunku oświetlenie
Ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku,
– podać cechy stref oświetlenia Ziemi:
długość trwania dnia i nocy, wysokość
Słońca nad widnokręgiem w czasie
górowania w różnych porach roku,
stronę widnokręgu, po której góruje
Słońce.
2
4.
– wyjaśnić występowanie dni i nocy
polarnych.
PODSTAWY GEOGRAFII
Mapa
1.
2.
3.
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
terminy: mapa, legenda mapy, morze
śródziemne, morze przybrzeżne,
zatoka, cieśnina, półwysep,
depresja, nizina, wyżyna, góry;
terminy: skala liczbowa i mianowana oraz – że szczegółowość mapy zależy od jej
podziałka liniowa, siatka
skali,
kartograficzna;
– granice kontynentów.
Uczeń rozumie:
– konieczność korzystania z map w
procesie uczenia się.
Uczeń zna (wie):
– umowny podział wszechoceanu,
wielkość powierzchni kontynentów i
oceanów.
Uczeń rozumie:
– znaczenie mapy jako źródła informacji.
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
– związek między siatką geograficzną a
Uczeń potrafi:
– korzystać z legendy mapy,
– wskazać na mapie elementy siatki
kartograficznej,
– wskazać na mapie kierunki główne i
pośrednie,
– określić współrzędne geograficzne
wskazanych obiektów,
– na podstawie mapy hipsometrycznej
zlokalizować wskazane wielkie formy
powierzchni Ziemi,
– nazwać kontynenty i oceany i wskazać
je na mapie,
– zlokalizować na mapie wskazane
morza, zatoki, cieśniny,
– wskazać na mapie wybrane półwyspy i
wyspy.
kartograficzną.
obiektów z dokładnością do 10',
– obliczyć rozciągłość południkową
w stopniach i km,
– obliczyć rozciągłość równoleżnikową
w stopniach,
– nazwać i wskazać na mapie wybrane
elementy linii brzegowej oraz formy
dna oceanu,
– wyszukać potrzebne informacje
z określonego rodzaju mapy,
– określić formy terenu na podstawie
rysunku poziomicowego,
– wskazać na mapie morza śródziemne
Europy i wybrane morza świata.
Uczeń potrafi:
wskazanych obiektów z podaną
dokładnością,
– na podstawie podanych współrzędnych
geograficznych odszukać na mapie
wskazane obiekty,
– obliczyć odległość w terenie na podstawie mapy,
– na podstawie mapy zlokalizować
wskazane elementy linii brzegowej,
– odczytać na mapie hipsometrycznej
wysokości bezwzględne,
– na podstawie mapy hipsometrycznej
zlokalizować wielki formy powierzchni Ziemi.
3
4.
Uczeń zna (wie):
– rodzaje map,
– wybrane półwyspy i wyspy oraz
archipelagi,
– nazwy wskazanych mórz, zatok i
cieśnin,
– wielkie formy ukształtowania dna
oceanicznego.
Uczeń rozumie:
– przydatność mapy przy rozwiązywaniu
różnych zadań praktycznych.
Uczeń potrafi:
– dobrać odpowiednią mapę tematyczną
do omawianego zagadnienia.
Klimat
1.
2.
3.
4.
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
terminy: atmosfera, troposfera;
terminy: wyż i niż baryczny, wiatr,
klimat, pasat, monsun;
terminy: izobara, izoterma, izohieta,
amplituda, temperatury
powietrza, strefa klimatyczna;
– przykłady klimatu astrefowego,
– mechanizm powstawania bryzy.
– strefy klimatyczne.
Uczeń rozumie:
– składniki klimatu.
– przyrodnicze czynniki kształtujące
klimat.
Uczeń rozumie:
– konieczność ochrony atmosfery.
Uczeń rozumie:
Uczeń rozumie:
– różnicę między pogodą a klimatem,
– związek między warunkami klima-
– wpływ działalności człowieka na
Uczeń potrafi:
– wskazać na mapie obszary
występowania pasatów i monsunów,
– odczytywać diagramy klimatyczne.
klimat,
– zależność między strefami
klimatycznymi a strefami oświetlenia
Ziemi,
– zależność ruchów powietrza od różnic
ciśnienia atmosferycznego,
wynikającego z różnic temperatury
powietrza.
tycznymi a życiem i działalnością
człowieka.
– wpływ siły Coriolisa na kierunek
wiatrów.
Uczeń potrafi:
– przedstawić roczny przebieg tempe-
ratury powietrza i opadów w każdej ze
stref klimatycznych,
Uczeń potrafi:
– rozpoznać typy klimatu na podstawie
diagramów klimatycznych,
– na podstawie danych wykonać diagram
– scharakteryzować klimat wybranego
klimatyczny,
obszaru na podstawie map i diagra– przedstawić wpływ czynników kształtumów klimatycznych,
jących klimat na rozkład temperatury
Uczeń potrafi:
–
na podstawie map klimatycznych
powietrza i opadów na Ziemi,
omówić wpływ czynników klimato– obliczyć średnią temperaturę powietrza, – wyjaśnić mechanizm powstawania
twórczych na poszczególne składniki
pasatów i monsunów,
– obliczyć amplitudę temperatury
klimatu w różnych rejonach Ziemi,
– podać przykłady zależności
powietrza,
– porównać wybrane typy klimatu na
gospodarczej działalności człowieka od
– cechy typów klimatu: równikowego
podstawie ich charakterystycznych
warunków klimatycznych,
wilgotnego, podrównikowego wilgotnecech,
– obliczyć zmiany temperatury powietrza – przedstawić schemat krążenia
go z porą suchą, zwrotnikowego
suchego, śródziemnomorskiego
wraz z wysokością,
powietrza na kuli ziemskiej,
(podzwrotnikowego), monsunowego,
– czytać mapy klimatyczne,
– przedstawić mechanizm powstawania
morskiego strefy umiarkowanej i
– przedstawić mechanizm powstawania
bryzy.
kontynentalnego strefy umiarkowanej,
wiatru halnego.
subpolarnego i polarnego,
– przedstawić cechy klimatu górskiego.
4
SFERY ZIEMI
1.
Uczeń zna (wie):
2.
3.
Uczeń zna (wie):
terminy: rzeka główna, dopływ, lodowiec; terminy: prądy morskie, dorzecze, dział
wodny, zlewisko, rzeka
okresowa, granica wiecznego
– wie, gdzie tworzą się lodowce.
śniegu, pole firnowe;
4.
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
terminy: tsunami, rzeka epizodyczna,
obszar bezodpływowy, gejzer;
terminy: izohalina, wody artezyjskie;
Uczeń rozumie:
Uczeń rozumie:
Uczeń rozumie:
– źródła zanieczyszczeń wód morskich.
– związek zmiany zasolenia oraz temperatury wody morskiej z szerokością
geograficzną,
– związek między rodzajem zasilania
rzeki i typem rzeki,
– związek wód artezyjskich z budową
geologiczną,
– znaczenie wód artezyjskich dla
człowieka,
– zależność położenia granicy wiecznego
śniegu od strefy klimatycznej.
– konieczność ochrony wód wszech-
Uczeń rozumie:
oceanu,
– rolę i znaczenie wody w środowisku
przyrodniczym i działalności człowieka, – związek zasolenia wody morskiej z jej
– konieczność ochrony rzek i jezior przed temperaturą,
– zależność między siecią rzeczną a
zanieczyszczeniami.
klimatem,
– różnice pomiędzy lodowcem górskim a
Uczeń potrafi:
lądolodem,
– znaczenie wód mineralnych i
– wskazać na mapie morza o najniższej i
termalnych dla człowieka.
najwyższej temperaturze wody oraz
najniższym i najwyższym zasoleniu,
Uczeń potrafi:
– wskazać na mapie najdłuższe rzeki
świata,
– wskazać na mapie największe systemy
– wskazać na mapie największe jeziora
rzeczne,
świata,
–
na podstawie mapy określić do jakich
– wskazać na mapach: obszary
zlewisk
należą wskazane rzeki,
występowania największych lądolodów
– na mapie konturowej wyznaczyć dział
oraz góry, w których występują
lodowce.
wodny pomiędzy wskazanymi
zlewiskami i dorzeczami,
– wskazać na mapie wybrane prądy
morskie,
– wymienić rodzaje ruchów wody
morskiej,
– wymienić elementy lodowca.
Uczeń potrafi:
– określić kryterium wyróżniania wód
mineralnych i cieplic,
– wskazać przykładowe występowania
gejzerów,
– przedstawić zróżnicowanie zasolenia
wody morskiej,
– przedstawić zróżnicowanie temperatury
wody morskiej w zależności od
szerokości geograficznej,
– omówić jak powstają góry lodowe.
5
– wpływ siły Coriolisa na kierunek
prądów morskich,
– wpływ warunków przyrodniczych i
działalności człowieka na zanikanie
jezior,
– skutki zanieczyszczania hydrosfery.
Uczeń potrafi:
– omówić przyczyny ruchów wody
morskiej: falowania, prądów morskich
oraz pływów,
– przedstawić ogólny schemat rozkładu
prądów morskich,
– omówić znaczenie gejzerów w życiu i
działalności człowieka,
– ocenić przyrodnicze znaczenia prądów
morskich oraz ich wpływ na rozmieszczenie łowisk.
1.
2.
3.
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
terminy: skała, magma, lawa;
terminy: trzęsienie ziemi, wulkan, minerał terminy: proces geologiczny, sejsmograf,
skałotwórczy, skamieniałość,
płyta;
skamieniałość przewodnia;
– główne pierwiastki budujące skorupę
– nazwy geosfer Ziemi: skorupa ziemsziemską.
ka, litosfera, płaszcz, jądro,
– przykłady skamieniałości przewodnich.
Uczeń rozumie:
Uczeń rozumie:
– że dzieje Ziemi zostały odtworzone na
podstawie skał i skamieniałości.
Uczeń potrafi:
Uczeń rozumie:
– rozpoznać i nazwać skały występujące
– że budowa wnętrza Ziemi opisywana
w najbliższej okolicy szkoły,
– rozpoznać wybrane okazy skał: granit,
wapień, sól kamienna, piasek, żwir,
glinę, kredę, piaskowiec, węgiel
kamienny,
– podać przykłady gospodarczego
wykorzystania skał i minerałów,
– na postawie schematu opisać wybuch
wulkanu.
Uczeń zna (wie):
– zasady określania wieku skał,
– rolę skał jako dokumentów dziejów
Ziemi.
jest hipotetycznie,
– rolę skamieniałości przewodnich w
odtwarzaniu dziejów Ziemi.
Uczeń potrafi:
– na podstawie mapy wskazać obszary
Uczeń potrafi:
częstych trzęsień ziemi i wybuchów
wulkanów,
– rozpoznać gnejs,
– odczytać prosty profil geologiczny,
– wymienić najważniejsze wydarzenia w
dziejach Ziemi,
– odczytać treść tablicy stratygraficznej,
– wyjaśnić genezę skał magmowych,
osadowych i przeobrażonych oraz
podać przykłady skał należących do
danej grupy.
– omówić genezę: granitu, bazaltu,
piaskowca, węgla kamiennego, soli
kamiennej,
– rozpoznać marmur,
– opisać skutki trzęsień ziemi,
– wskazać na mapie wybrane wulkany,
– wymienić stałe i gazowe produkty
wybuchu wulkanu.
6
4.
Uczeń zna (wie):
terminy: ruchy górotwórcze, wiek
względny i bezwzględny skał;
– zmiany temperatury i ciśnienia w głąb
Ziemi,
– nazwy er geologicznych.
Uczeń rozumie:
– związek między energią wewnętrzną
Ziemi, a wewnętrznymi procesami
geologicznymi zachodzącymi w litosferze,
– różnicę między skorupą ziemską a
litosferą,
– wpływ wewnętrznych procesów
geologicznych na powstawanie skał
magmowych i przeobrażonych.
Uczeń potrafi:
– na podstawie profilu geologicznego
odtworzyć kolejność wydarzeń
geologicznych,
– na podstawie mapy geologicznej
odczytać okres powstawania wybranych
górotworów,
– wskazać związek pomiędzy granicami
płyt litosfery a geologicznymi
procesami wewnętrznymi.
1.
2.
3.
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
terminy: wietrzenie;
terminy: zwietrzelina, kras, erozja rzecz- terminy: ruchy masowe;
na, erozja lodowca, erozja eoliczna, transport, akumulacja, meander, klif;
Uczeń rozumie:
– po jednym przykładzie form terenu
powstałych w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności rzek oraz
wiatru.
Uczeń rozumie:
– że działalność wody, wiatru i
lodowców jest zarówno budująca jak i
niszcząca.
Uczeń potrafi:
Uczeń zna (wie):
– rodzaje wietrzenia,
– rodzaje rzeźbotwórczej działalności
– wietrzenie jest procesem
Uczeń zna (wie):
terminy: abrazja, terasa;
Uczeń rozumie:
– zależność przebiegu wietrzenia od
przygotowującym działanie innych
rodzaju skał i warunków klimatyczzewnętrznych procesów geologicznych,
nych,
– rolę grawitacji w ruchach masowych.
– że zewnętrzne procesy geologiczne
dążą do wyrównania powierzchni
Ziemi, a procesy wewnętrzne są im
Uczeń potrafi:
przeciwstawnie.
– podać przykłady form terenu
powstałych w wyniku rzeźbotwórczej
Uczeń potrafi:
działalności lodowców,
– wyjaśnić przebieg procesów krasopowstałych w wyniku ruchów
masowych,
wych,
– na podstawie ilustracji omówić rolę
– podać przykłady form powstałych w
wiatru w modelowaniu form terenu,
wyniku różnych procesów
geologicznych,
– opisać działanie rzeki w różnych
– podać przykłady skał odpornych na
odcinakach jej biegu.
wietrzenie w warunkach klimatu
umiarkowanego,
– podać przykłady różnych typów
wybrzeży.
rzek i lodowców: erozja, transport,
akumulacja.
Uczeń rozumie:
– zależność skutków rzeźbotwórczej
działalności rzeki od ilości spływającej
wody, spadku rzeki oraz odporności
skał w korycie.
– na podstawie ilustracji rozpoznać
wskazane formy terenu, np. jaskinię
krasową, wydmę, klif.
4.
Uczeń potrafi:
– opisać działalność rzeki w różnych
odcinkach jej biegu,
działalności rzek i mórz w strefie
brzegowej,
działalności wiatru.
7
1.
2.
3.
4.
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
Uczeń zna (wie):
terminy: formacja roślinna, gleba;
terminy: gleba strefowa, astrefowa;
terminy: krajobraz antropogeniczny;
– najważniejsze formacje roślinne na
– przykłady roślin, na podstawie których
– charakterystyczne gatunki roślin dla
terminy: degradacja gleby, rekultywacja,
degradacja środowiska
przyrodniczego;
świecie,
– największe obszary leśne świata,
wyróżniono daną formację roślinną,
poszczególnych formacji roślinnych,
– przykłady wzajemnego oddziaływania
– charakterystyczne gatunki zwierząt,
sfer powłoki ziemskiej,
żyjących w poszczególnych formacjach
Uczeń rozumie:
– przykłady zmian w powłokach Ziemi
Uczeń rozumie:
roślinnych,
wywołanych działalnością człowieka.
– przykłady działań międzynarodowych,
–
związek
strefowości
i
piętrowości
roślin
– przyczyny zróżnicowania formacji
zmierzających do ochrony krajobrazu
z warunkami klimatycznymi,
roślinnych i gleb na Ziemi,
na świecie.
– związek strefowości gleb z formacjami
Uczeń rozumie:
– konieczność ochrony przyrody,
roślinnymi i warunkami klimatycznymi,
– że każdy człowiek może przyczynić się
– konieczność ochrony każdej ze sfer
Uczeń rozumie:
do ochrony środowiska przyrodniczego. – różnicę między glebami stefowymi i
astefowymi,
powłoki ziemskiej, bowiem naruszenie
równowagi jednej z nich powoduje
– zagrożenie dla lasów wynikające z
– zależność rodzaju gleb od rodzaju skał,
ujemne skutki w pozostałych,
rabunkowej gospodarki człowieka.
roślinności i klimatu,
Uczeń potrafi:
–
– potrzebę działań międzynarodowych na konieczność rekultywacji obszarów
zdegradowanych.
rzecz ochrony środowiska
– na podstawie map krajobrazowych
Uczeń
potrafi:
przyrodniczego.
zlokalizować występowanie wybranych formacji roślinnych,
Uczeń potrafi:
– wskazać na mapie obszary występo– podać przykłady zwierząt
wania
formacji
roślinnych:
tundry,
Uczeń
potrafi:
charakterystycznych dla danych
– podać przykłady przyrodniczych oraz
borealnych lasów iglastych, lasów
obszarów Ziemi,
liściastych strefy umiarkowanej, steantropologicznych czynników
– omówić na przykładach współzależ– podać przykłady wzajemnego
pów, roślinności śródziemnomorskiej
mających wpływ na degradację gleb,
ności między klimatem, roślinnością i
oddziaływania sfer powłoki ziemskiej w
pustyń i półpustyń, sawann, lasów
–
na podstawie źródeł informacji geoglebami,
najbliższej okolicy,
równikowych,
graficznych
scharakteryzować wy– na podstawie różnych źródeł informacji
– podać przykłady zmian w powłokach
– opisać wyżej wymienione formacje
brane
obszary
chronione na świecie,
podać przykłady skutków ingerencji
Ziemi wywołanych działalnością
roślinne,
– wskazać propozycje sposobów rekulczłowieka w poszczególne sfery
człowieka (na podstawie najbliższej
–
podać
przykłady
gleb
strefowych
i
powłoki
ziemskiej.
tywacji obszarów zdegradowanych.
okolicy),
astrefowych,
– podać przykłady działań zmierzających
– podać przykłady form ochrony
do ochrony przyrody.
krajobrazu.
8
WSPÓŁCZESNE PRZEMIANY SPOŁECZNE NA ŚWIECIE
LUDNOŚĆ
1.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy: migracja,
emigracja, imigracja, gęstość
zaludnienia,
podać liczbę ludności świata,
podać (w przybliżeniu) liczbę
ludności trzech najludniejszych państw
świata,
wymienić rasy ludzkie,
wyjaśnić związek liczby ludności z przyrostem
naturalnym,
wykonać wykres liniowy
przedstawiający wzrost liczby ludności
w wybra-nych latach,
wykonać wykres słupkowy
przedstawiający liczbę ludności
wybranych konty-nentów lub
wybranych państw,
wskazać na mapie obszary bezludne
i przeludnione na świecie,
wskazać na mapie pięć najludniejszych
państw świata oraz po trzy największe
(według liczby mieszkańców) miasta na
poszczególnych kontynen-tach.
2.
3.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy:
przyrost naturalny, aglome-racja,
eksplozja demogra-ficzna,
przyrost rzeczywisty,
podać przyczyny migracji,
wymienić czynniki wpływające
na gęstość zaludnienia,
przedstawić przyczyny
zróżnicowania rozmieszczenia
ludności na świecie,
wymienić trzy kraje o du-żym i
trzy kraje o małym przyroście
naturalnym,
wymienić dwa państwa, w
których występuje eksplozja
demograficzna,
odszukać w roczniku
statystycznym i odczytać liczbę
ludności świata, kontynentów,
państw,
wymienić główny religie świata,
na podstawie mapy określić
gęstość zaludnienia w wybranych
krajach,
wskazać na mapie wielkie
miasta świata (według liczby
mieszkańców).
wyjaśnić terminy: urbanizacja,
megalopolis,
podać liczbę ludności
poszczególnych kontynentów,
omówić pozytywne i nega-tywne
skutki dużego przy-rostu
naturalnego,
podać przyczyny wzrostu liczby
ludności świata,
przedstawić problemy życia
ludności w wielkich miastach,
podać przykłady państw
emigracyjnych i imigracyj-nych,
wskazać obszary dominacji
poszczególnych ras,
wymienić główne języki świata.
9
4.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy:
społeczeństwo młode
i
stare,
przedstawić społeczne
i
gospodarcze skutki małego
przyrostu naturalnego,
podać przykłady pozytywnych i negatywnych skutków
migracji,
podać przykłady wpływu
religii na życie
i
działalność gospodarczą
człowieka,
wyszukać we wskazanych
źródłach statystycznych
odpowiednie dane dotyczące
zagadnień demograficznych
oraz dokonać analizy
i wyciągnąć wnioski.
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA CZŁOWIEKA;
GOSPODAROWANIE ZASOBAMI NATURALNYMI ZIEMI
PRZEMYSŁ, ROLNICTWO, USŁUGI
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy: bogactwa naturalne,
surowce mineralne,
wskazać na mapie świata po dwa
wybrane obszary występowania węgla
kamiennego, ropy naftowej i rud
żelaza,
podać przykłady produktów
wytwarzanych przez wybrane gałęzie
przemysłu,
wskazać na mapie świata dowolnie
wybrane okręgi przemysłowe (4),
wyjaśnić terminy: bogactwa
odnawialne
i nieodnawialne,
biały węgiel, przemysł
wydobywczy
i
przetwórczy,
omówić znaczenie surowców dla
rozwoju gospodarczego państwa,
podać przykłady surowców
mineralnych: metalicznych,
energetycznych, chemicz-nych,
skalnych,
wskazać na mapie wybrane
okręgi surowcowe świata,
wyjaśnić terminy: produkt
krajowy brutto, okręg
przemysłowy, przemysł wysokiej
techniki,
przedstawić znaczenie
surowców energetycznych dla
rozwoju gospodarcze-go
państwa,
podać przykłady przyrodniczych, gospodarczych
i
społecznych czynników
lokalizacji przemysłu,
podać przykłady oddziaływania na
środowisko przyrodnicze zakładów
przemys-łowych zlokalizowanych w
okolicy miejsca zamieszkania ucznia.
wymienić tradycyjne
i
alternatywne źródła energii oraz
rodzaje elektrowni,
podać przykłady produktów
przemysłu wysokiej techniki,
podać przykłady zmian
w
środowisku przyrodniczym
spowodowanych przez przemysł.
odnaleźć w źródłach statystycznych kraje o największym wydobyciu
wskazanych surowców
mineralnych,
wymienić korzyści i zagrożenia płynące z ener-getyki
jądrowej,
przedstawić za pomocą
wykresów dane statystyczne
odnoszące się do przemysłu.
10
Uczeń potrafi:
wyjaśnić termin:
technopolia,
wyjaśnić przyczyny wzros-tu
zapotrzebowania na surowce
energetyczne
w wybranych
państwach;
omówić czynniki lokaliza-cji
przemysłu wysokiej techniki,
wymienić funkcje przemy-słu.
Uczeń potrafi:
wymienić nazwy podstawowych
roślin zbożowych i bulwiastych oraz
hodowanych zwierząt,
wymienić formy użytkowania ziemi,
wskazać na mapie trzy główne rejony
rolnicze świata,
wskazać na mapie świata wybrane
obszary uprawy pszenicy, ryżu i
kukurydzy,
wskazać na mapie trzy kraje
borykające się
z problemem
wyżywienia ludności,
podać przykłady organizmów
wodnych mających znaczenie
w
wyżywieniu ludności,
wskazać na mapie świata największe
obszary leśne (lasy równikowe, tajga).
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy: użytki rolne,
rolnictwo naturalne, rolnictwo
towarowe, plony, zbiory,
wymienić przyrodnicze czynniki
rozwoju rolnictwa,
podać przykłady roślin
żywieniowych charakterystycznych dla poszczegól-nych
stref klimatycznych,
warunków przyrodniczych na
możliwości rozwoju gospodarki
rolnej,
wskazać na mapie główne
regiony rolnicze świata,
podać przykłady degradacji
środowiska przyrodniczego
spowodowanej przez rolnictwo,
wymienić kraje produkujące
dużą ilość żywności głównie na
rynek wewnętrzny,
wskazać na mapie kraje, których
ludność jest niedożywiona lub
głoduje,
na podstawie danych
statystycznych wymienić
największych producentów
wskazanych produktów rolnych,
podać przykłady wykorzystania
poławianych organizmów
wodnych,
wymienić przyrodnicze
i gospodarcze funkcje lasu,
11
wyjaśnić terminy: monokultura,
akwakultura,
wyjaśnić związek uprawia-nych
roślin z warunkami środowiska
przyrodnicze-go,
wyjaśnić związek chowu
zwierząt z warunkami
kulturowymi (religijnymi) w
danym państwie,
podać przykłady czynni-ków
ekonomicznych wpły-wających
na rozwój rolnic-twa,
wymienić główne cechy
rolnictwa intensywnego,
ekstensywnego, plantacyjnego
i podmiejskiego,
wskazać na mapie obszary
upraw wybranych roślin
plantacyjnych (herbata, kawa,
kakaowiec, banany, bawełna),
łowiska ryb na świecie,
podać przykłady gospodar-czych
i społeczno-poli-tycznych
przyczyn głodu na świecie,
wymienić największych
eksporterów żywności (trzy
kraje),
wyjaśnić, na czym polegała
„zielona rewolucja” i jakie były
jej efekty,
wyszukać w źródłach statystycznych kraje o naj-
Uczeń potrafi:
podać przykłady czynni-ków
społeczno-kulturo-wych
wpływających na rozwój
rolnictwa (np.: wpływ tradycji,
religii),
na podstawie map tematycznych scharakteryzować
rolnictwo wskazanego obszaru,
wyjaśnić związek występowania łowisk z prądami
morskimi,
podać przykłady znaczenia
marikultury w gospodarce
państw nadmorskich,
ocenić stan wyżywienia
ludności w krajach o róż-nym
poziomie rozwoju,
podać przykłady działań
organizacji międzynarodowych na rzecz zmniejszenia
głodu na świecie,
wymienić działania
umożliwiające wzrost
produkcji rolnej,
wyszukać w źródłach statystycznych kraje pozys-kujące
największą ilość drewna.
większych połowach na świecie,
wskazać na mapie kraje
o
dużym zalesieniu,
wymienić źródła zagrożeń dla
lasów,
podać przykłady działal-ności
człowieka zmierza-jące do
ochrony lasów.
podać przykłady prawidło-wej
gospodarki leśnej,
podać przykłady działalności
człowieka wpływającej na
degradację lasów na świecie.
12
Uczeń potrafi:
wymienić rodzaje
i środki transportu oraz łączności,
podać przykłady działal-ności
usługowej,
wymienić niektóre towary
eksportowane przez kraje słabo i
wysoko rozwinięte gospodarczo,
wymienić przykłady walo- rów
turystycznych,
wymienić atrakcje turys-tyczne
najbliższej okolicy swojego miejsca
zamiesz-kania,
wskazać na mapie świata kilka portów
morskich,
wskazać na mapie Europy kilka
dużych węzłów transportu kolejowego.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy: usługi,
handel, eksport, import, komunikacja, transport, łączność,
wykonać wykres kołowy
ilustrujący udział usług
w
strukturze zatrudnienia
wskazanego kraju,
wskazać kraje, w których usługi
odgrywają znaczącą rolę w
gospodarce,
wskazać na mapie świata
przykłady terenów o dużej
atrakcyjności turystycznej,
wymienić kilka zabytków
kultury materialnej
o
znaczeniu światowym,
wymienić przykłady przyrodniczych walorów turystycznych o znaczeniu światowym,
na podstawie mapy wskazać
przebieg głównych szlaków
komunikacyjnych na świecie,
wskazać na mapie Europy
najdłuższe śródlądowe szlaki
wodne.
wyjaśnić terminy: bilans
handlowy, telekomunikacja,
wymienić kraje o najwięk-szym
udziale w obrotach handlu
zagranicznego,
wyjaśnić zależność pomię-dzy
poziomem rozwoju
gospodarczego państw,
a rodzajem eksportowa-nych
towarów,
przedstawić warunki ko-rzystnie
wpływające na rozwój turystyki
na danym terenie,
wymienić korzyści wy-nikające
z rozwoju turystyki w danym
kraju,
wyjaśnić, co decyduje
o
atrakcyjności turystycznej
danego kraju,
podać przykłady negatyw-nego
wpływu transportu na
środowisko i sposoby
przeciwdziałania temu zjawisku,
wymienić rodzaje transportu
rozwijające się obecnie
najszybciej
i wyjaśnić
przyczyny tego zjawiska.
13
Uczeń potrafi:
uzasadnić, że wymiana
handlowa jest przejawem
geograficznego podziału pracy,
na podstawie danych statystycznych scharaktery-zować
wskazany kraj pod względem
udziału w han-dlu światowym,
wskazać na mapie świata kraje
przyjmujące najwięcej
turystów,
na podstawie danych statystycznych wymienić kra-je
mające największe wpływy z
turystyki,
na podstawie danych statystycznych porównać
i ocenić poziom rozwoju
poszczególnych rodzajów
transportu w wybranych
krajach świata,
omówić znaczenie łącznoś-ci
we współczesnym świe-cie.
PRZEGLĄD KONTYNENTÓW
EUROPA
1.
Uczeń potrafi:
opisać położenie geogra-ficzne
Europy (położenie na półkulach),
wskazać na mapie Europy wybrane
elementy linii brzegowej: największe
wyspy, półwyspy, zatoki oraz morza
śródziemne
i przybrzeżne
Europy,
wskazać trzy ważne cieśni-ny,
nazwać i wskazać na mapie
najwyższe góry Europy,
wymienić kilka dużych rzek Europy,
nazwać i wskazać na mapie trzy
jeziora Europy.
2.
3.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
większe półwyspy, wyspy,
morza, zatoki oraz cieśniny
Europy,
określić współrzędne geograficzne przylądków najdalej
wysuniętych na północ,
południe i zachód Europy,
wskazać na mapie umowną
granicę między Europą,
a Azją,
cztery łańcuchy górskie Europy,
krainy geograficzne Europy,
na podstawie map klimatycznych określić typ klimatu
oraz strefę roślinną i gleby na
wskazanym obszarze Europy,
nazwać i wskazać kilka rzek
Europy należących do
poszczególnych zlewisk.
14
na podstawie mapy samodzielnie scharakteryzować linię
brzegową Europy,
wskazać na mapie przykła-dy
dobrze i słabo rozwinię-tej linii
brzegowej,
na podstawie mapy hipsometrycznej scharakteryzo-wać
ukształtowanie piono-we
Europy,
strefy klimatyczno-roślinne
Europy,
występowania głównych typów
klimatu Europy.
4.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić związek pomię-dzy
czynnikami kształtują-cymi
klimat a typami kli-matu
Europy,
wyjaśnić zależności
pomiędzy klimatem danego
obszaru a roślinnością oraz
siecią rzeczną,
omówić związek pomiędzy
stanem wody w rzece
a warunkami klimatycz-nymi,
podać przykłady gospodarczego wykorzystania rzek
i jezior.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie gospodarczej
Europy występowanie surowców mineralnych,
wymienić rośliny uprawiane w
różnych częściach Europy,
wskazać na mapie Europy miasta o
szczególnych walorach
turystycznych.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
na podstawie mapy omówić
rozmieszczenie ludności w
Europie,
wymienić główne języki
Europy,
udowodnić, że kraje Europy
mają mały przyrost naturalny,
wymienić kraje o ujemnym
przyroście naturalnym,
okręgi przemysłowe Europy
oraz rejony rolnicze.
15
wykazać na przykładach
związek gęstości zaludnienia Europy z warunkami
i działalnością człowieka,
podać przybliżoną liczbę
ludności Europy,
podać przykłady zróżnicowania poziomu gospodarki
państw Europy Wschodniej i
Zachodniej,
na podstawie danych statystycznych porównać strukturę
zatrudnienia
w wybranych
krajach (zna-cząca rola usług w
pań-stwach Europy Zachodniej).
Uczeń potrafi:
uzasadnić, że wraz z
rozwojem gospodarki państwa
maleje jej zależność od
czynnika surowcowego,
na podstawie danych statystycznych porównać
i zinterpretować wskaźniki
rozwoju przemysłu i rolnictwa wybranych państw
Europy Wschodniej i Zachodniej.
POLSKA I JEJ SĄSIEDZI
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie granice Polski,
wymienić nazwy państw
sąsiadujących z Polską
i ich stolic,
wskazać na mapie państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice,
odczytać z mapy nazwę głównej
rzeki w omawia-nych państwach i
morza, do którego uchodzi,
odczytać z mapy nazwy
największych miast położonych w
omawianych państwach.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
na podstawie mapy Europy
omówić położenie państw
sąsiadujących z Polską,
ukształtowanie powierzchni
krajów sąsiadujących z Polską,
krainy geograficzne państw
wymienić nazwy i wskazać na
mapie przynajmniej dwa miasta
omawianych państw,
na podstawie map tematycznych wskazać obszary
występowania wybranych
bogactw mineralnych oraz
wymienić główne rośliny
uprawne omawianych państw,
na podstawie map
demograficznych omówić
rozmieszczenie ludności
sąsiadów Polski.
16
na podstawie map scharakteryzować środowisko
przyrodnicze sąsiadów Polski
(rzeźba terenu, kli-mat, wody,
gleby),
omówić cechy położenia
geograficznego omawia-nych
państw, uwzględniając
dominantę,
miejsca występowania wybranych surowców mineralnych,
na podstawie danych statystycznych omówić wskaźniki
rozwoju gospo-darczego
omawianych państw,
nazwać i wskazać
rozmieszczenie ważniej-szych
obiektów geogra-ficznych w
omawianych krajach,
na podstawie diagramów
porównać liczbę ludności
omawianych państw,
przedstawić zróżni-cowanie
etniczne w oma-wianych
krajach,
wymienić wyróżniające cechy
środowiska i gospo-darki
wskazanego państwa.
Uczeń potrafi:
na podstawie map wskazać
obszary o korzystnych
warunkach dla życia
i
działalności człowieka w
omawianych państwach,
wyszukać we wskazanych
źródłach dane statystyczne
obrazujące rozwój gospodarczy omawianych państw,
omówić zróżnicowanie poziomu gospodarki państw
na podstawie wykresów
scharakteryzować strukturę
zatrudnienia wybranego
państwa,
przedstawić wybrane problemy związane ze zróżnicowaniem etnicznym
omawianych państw
(mniejszości narodowe
w omawianych krajach).
WŁOCHY, WIELKA BRYTANIA
1.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie ww. KRAJE i ich
stolice,
odczytać z mapy nazwy państw
sąsiadujących
,
wskazać główne rzeki oraz morza, do
których uchodzą,
wymienić i wskazać na mapie trzy
wybrane miasta,
wskazać na mapie wybrane krainy
geograficzne,
wymienić trzy obiekty chętnie
odwiedzane przez turystów.
2.
3.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
regiony geograficzne państw
(góry, wyżyny, niziny, baseny)
korzystając z map tematycznych wskazać miejsca występowania wybranych surowców
mineralnych i obszary upraw
wybranych roślin.
- scharakteryzować atrakcje
turystyczne danego kraju
17
korzystając z map klimatycznych omówić cechy klimatu
,
omówić rolę usług oraz
rolnictwa w gospodarce krajów,
wymienić dominujące gałęzie
przemysłu i wskazać kilka
ważnych ośrodków
przemysłowych,
podać przykłady walorów
turystycznych ,
wskazać główne węzły
komunikacyjne, porty,
4.
Uczeń potrafi:
omówić wpływ warunków
naturalnych na rozwój
gospodarki,
omówić rolę transportu w
gospodarce kraju,
na podstawie wskazanych
źródeł wiedzy przedstawić
pozycję tych państw w gospodarce Europy i świata,
- omówić rolę jaką kraje
odgrywają w UE
omówić rolę turystyki
w gospodarce.
AZJA – PROBLEMY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE
Uczeń potrafi:
uzasadnić, że Azja jest
najludniejszym kontynentem świata,
wymienić religie Azji ma-jące
najwięcej wyznaw-ców,
wymienić i wskazać na mapie dwa
najludniejsze kraje Azji oraz cztery
wiel-kie miasta.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
wymienić przykłady państw, w
których dominuje islam,
buddyzm, hinduizm,
najbardziej i najsłabiej
zaludnione,
miasta Azji oraz określić ich
współrzędne geograficzne.
wyjaśnić przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnie-nia w
Azji,
przedstawić zróżnicowanie
warunków życia ludności w
wielkich miastach Azji.
Uczeń potrafi:
ocenić różnorodność warunków przyrodniczych dla
rozwoju rolnictwa Azji,
czytać i interpretować mapy
demograficzne,
wyjaśnić czynniki lokaliza-cji
wybranych miast,
wskazać różnicę w rozwoju
gospodarczym i poziomie
życia ludności wybranych
państw Azji.
JAPONIA
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Japonię i jej
stolicę,
posługując się mapą odczytać nazwy głównych wysp
archipelagu japoń-skiego oraz
oblewających go mórz,
wymienić klęski żywioło-we
nawiedzające Japonię,
nazwać i wskazać na ma-pie trzy
japońskie miasta,
podać przykłady znanych produktów
przemysłu japońskiego.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
posługując się mapą scharakteryzować środowisko
przyrodnicze Japonii (ze
szczególnym uwzględnie-niem
zjawisk wulkanicz-nych,
trzęsień ziemi oraz tajfunów),
wskazać na mapie obszary o
dużej gęstości zaludnienia,
wskazać największe miasta
Japonii,
uzasadnić, że Japonia jest
potęgą gospodarczą świata.
18
omówić najważniejsze
przyczyny zróżnicowania
klimatycznego Japonii,
omówić znaczenie rybołówstwa i marikultury
w
gospodarce kraju,
wyjaśnić przyczyny nierównomiernego rozmiesz-czenia
ludności,
wymienić gałęzie prze-mysłu, w
których Japonia zajmuje
czołowe miejsce w świecie,
wykazać wpływ położenia
geograficznego na życie i
pracę mieszkańców Japonii.
Uczeń potrafi:
wykazać związek
zjawisk
wulkanicznych
i trzęsień
ziemi z budową
geologiczną,
omówić przyczyny dynamicznego rozwoju prze- mysłu
Japonii pomimo braku
zasobów mineralnych,
wymienić przykłady dostosowania gospodarki do
warunków środowiska
przyrodniczego
INDIE
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Indie i ich
stolicę,
sąsiadujących
z Indiami,
wskazać wielkie miasta
i wielkie
rzeki Indiach,
wymienić trzy rośliny uprawiane w
Indiach,
podać przykłady wpływu religii na
życie mieszkańców Indii.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
podać liczbę ludności Indii,
nazwać i wskazać krainy
geograficzne Indii,
wyjaśnić rolę monsunu
w
życiu ludzi i gospodarce kraju,
wskazać obszary głównych
upraw,
wymienić dominujący dział
gospodarki kraju,
największe miasta Indii.
19
dostrzec związek pogar-szania
się warunków życia w Indiach z
szybkim przyrostem liczby
ludności,
omówić problemy doty-czące
ludności Indii wyni-kające ze
zróżnicowania rasowego,
językowego
i religijnego,
omówić wpływ warunków
klimatycznych na rozmieszczenie upraw,
wyjaśnić, na czym polegała
„zielona rewolucja” w
rolnictwie Indii,
występowania głównych
surowców mineralnych.
Uczeń potrafi:
podać przykłady proble-mów
wielkich miast Indii,
omówić wpływ kastowego
podziału społeczeństwa na
życie ludności,
podać przykłady kontrastów
w środowisku przyrodni-czym
i życiu społeczno-gospodarczym Indii,
omówić czynniki hamujące
rozwój rolnictwa w Indiach
(np. system dzierżawy,
analfabetyzm, wielkość
gospodarstw, ubóstwo ludności wiejskiej).
CHINY
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Chiny i ich
stolicę,
podać liczbę ludności Chin,
sąsiadujących
z Chinami,
geograficzne oraz morza przybrzeżne
Chin,
odczytać z mapy nazwy wielkich rzek
i miast Chin,
wymienić cztery rośliny uprawiane w
Chinach,
wymienić produkty pochodzenia
chińskiego dostępne na rynku
polskim.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
wymienić trzy przyczyny
nierównomiernego rozmieszczenia ludności Chin,
obszary rolnicze,
surowców mineralnych,
nazwać i wskazać główne
okręgi przemysłowe.
20
posługując się mapami
tematycznymi wykazać
zróżnicowanie środowiska
przyrodniczego Chin
Wschodnich i Zachodnich,
wykazać związek między
warunkami naturalnymi
a
rolnictwem Chin (klimat,
sposoby gospodarowania, gleby
utworzone na lessach),
wyjaśnić, na czym polega
konkurencyjność chińskich
towarów na rynkach
światowych.
Uczeń potrafi:
na podstawie danych statystycznych uzasadnić wzrost
rozwoju gospodarczego Chin
mimo małej produkcji w
przeliczeniu na jednego
mieszkańca,
na podstawie danych statystycznych dotyczących produkcji rolnej i przemysło-wej
oraz innych wskaźniów ocenić
poziom rozwoju
gospodarczego Chin,
omówić znaczenie rolnic-twa
w gospodarce kraju.
Dopuszczający
Uczeń potrafi:
opisać położenie geogra-ficzne Afryki
w stosunku do równika i południka 0°,
nazwać i wskazać na ma-pie Afryki
wybrane ele-menty linii brzegowej,
nazwać i wskazać na ma-pie Afryki
góry oraz wy-brane kotliny,
wymienić i wskazać na mapie cztery
rzeki Afryki
i trzy jeziora,
wskazać na mapie Afryki obszary
występowania la-sów równikowych,
sawann i pustyń.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie obszary, które
zamieszkuje głównie rasa czarna,
wskazać na mapie cztery wielkie
miasta Afryki,
wskazać na mapie kilka wybranych
państw Afryki,
wymienić nazwy pięciu roślin
uprawnych typo-wych dla Afryki.
AFRYKA – ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
Dostateczny
Dobry
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
określić współrzędne geograficzne punktów najdalej
wysuniętych na N, S, E,W
Afryki,
omówić cechy ukształtowa-nia
pionowego Afryki,
nazwać i wskazać rzeki
należące do poszczególnych
zlewisk i obszary
bezodpływowe,
na podstawie map tematycznych określić typ klimatu oraz
strefę roślinną i gleby na
wskazanym obszarze Afryki.
Uczeń potrafi:
podać liczbę ludności Afry-ki,
uzasadnić, że w Afryce
występuje zjawisko eksplozji
demograficznej,
na podstawie map wskazać
obszary o największej i najmniejszej gęstości zaludnie-nia,
na podstawie map tematycznych wskazać obszary
o
niekorzystnych warunkach dla
życia i działalności czło-wieka,
na podstawie map tematycznych przedstawić rozmieszczenie surowców mineral-nych.
na podstawie mapy scharakteryzować linię brzego-wą
Afryki,
omówić rolę czynników
klimatotwórczych mają-cych
wpływ na klimat Afryki,
wskazać na mapie Afryki obszary
występowania głównych typów
klimatu.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy: kolonializm,
apertheid,
ocenić wpływ warunków
naturalnych i społeczno-gospodarczych na roz-mieszczenie
ludności,
wymienić skutki szybkiego
przyrostu liczby ludności,
na podstawie map tema-tycznych
przedstawić roz-mieszczenie
upraw oraz chowu zwierząt,
uzasadnić, że mało wydaj-ne rolnictwo
jest jedną
z przyczyn występowania
głodu w Afryce.
21
Bardzo dobry
Uczeń potrafi:
przedstawić zależności zachodzące między klimatem,
roślinnością
a glebami
Afryki,
na przykładzie Afryki wskazać
zależności po-między klimatem
a gęstoś-cią sieci rzecznej,
na podstawie dowolnych
źródeł informacji przedsta-wić
problemy ochrony śro-dowiska
przyrodniczego na wybranych
obszarach Afry-ki.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, dlaczego rolnictwo
Afryki nie zaspo-kaja potrzeb
ludności,
wykazać związek podziału
politycznego Afryki oraz
niektórych problemów
społeczno-gospodarczych z
przeszłością kolonialną te-go
kontynentu,
podać przykłady konflik-tów
plemiennych i wskazać obszary
ich występowania.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Egipt i jego
stolicę,
sąsiadujących
z Egiptem,
wskazać na mapie: trzy miasta Egiptu,
Nil, Kanał Sueski i zbiornik Nasera,
odczytać z mapy tematycznej nazwy
roślin uprawianych w Egipcie,
wymienić trzy zabytki kul-tury
materialnej.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie ETIOPIĘ i jej
stolicę ,
uzasadnić, że jest to biedny kraj
Afryki,
sąsiadujących ,
wskazać na mapie Wyż. Abisyńską,
odczytać z mapy tematycznej nazwy
roślin uprawianych w Nigerii,
wymienić zwierzęta hodowlane
Uczeń potrafi:
EGIPT
Uczeń potrafi:
omówić położenie Egiptu,
uzasadnić, że jest to
najludniejszy kraj arabski
Afryki,
środowiska przyrodniczego na
gospodarkę,
omówić znaczenie Nilu dla
życia i działalności człowie-ka.
Uczeń potrafi:
na podstawie mapy omó-wić
nierównomierne roz-mieszczenie
ludności Egiptu i podać tego przyczyny,
przedstawić pozytywne i
negatywne skutki wybudo-wania
tamy asuańskiej,
przedstawić znaczenie tu-rystyki
dla gospodarki kraju.
ETIOPIA
Uczeń potrafi:
omówić przyczyny istniejącej
syt. gosp. kraju,
na podstawie mapy wskazać
obszary występowania głównych upraw i hodowli.
Uczeń potrafi:
omówić wpływ religii (islamu)
na życie
i gospodarkę
Egipcjan,
posługując się wykresem oraz
odpowiednimi mapami
tematycznymi omówić
strukturę użytkowania ziemi
w Egipcie.
Uczeń potrafi:
przedstawić zależność gosp.
rolnej z wa-runkami naturalnymi,
etniczne kraju
konflikty plemienne,
na podstawie danych statystycznych określić miejsce
ocenić warunki naturalne
kraju w świecie pod względem
rolnictwa,
produkcji wybranych roślin
odszukać w źródłach
uprawnych.
statystycznych informacje
dotyczące gospodarki .
22
AMERYKA PÓŁNOCNA I POŁUDNIOWA – ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
Uczeń potrafi:
opisać położenie geograficzne
Ameryk
w stosunku do południka
0°
i oceanów,
wskazać na mapie i naz-wać wybrane
elementy li-nii brzegowej,
nazwać i wskazać na ma-pie wybrane
krainy geo-graficzne,
występowania lasów rów-nikowych w
Ameryce Po-łudniowej i lasów borealnych (tajgi) w Ameryce Północnej,
nazwać i wskazać na ma-pie kilka
wielkich rzek
i jezior Ameryki
Północnej oraz kilka rzek Ameryki
Południowej.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
ważniejsze elementy linii
brzegowej,
krainy geograficzne,
na podstawie map klimatycznych wskazać na mapie
obszary występowania
głównych typów klimatu
Ameryk,
wymienić czynniki wpływające na klimat,
formacji roślinnych,
wymienić i wskazać na ma-pie
zlewiska Ameryki Pół-nocnej i
Ameryki Południo-wej i
wybrane rzeki do nich
należące.
porównać linię brzegową
Ameryki Północnej
i Ameryki Południowej,
omówić wpływ rozciąg-łości
południkowej oraz układu krain
geograficz-nych na klimat,
na podstawie diagramów
klimatycznych oraz mapy
klimatycznej w atlasie określić
typ klimatu wy-branego obszaru,
omówić zróżnicowanie formacji
roślinnych w zależności od
klimatu,
bezodpływowe.
23
Uczeń potrafi:
omówić wpływ czynników
klimatotwórczych na kli-mat
wybranych obszarów,
ocenić środowisko przyrodnicze wybranych obsza-rów
pod względem przy-datności dla
życia i działal-ności
gospodarczej czło-wieka.
Uczeń potrafi:
AMERYKA PÓŁNOCNA I POŁUDNIOWA – PROBLEMY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
wymienić i wskazać na mapie trzy
największe państwa Ameryki Północnej i ich stolice oraz dwa największe
państwa Ame-ryki Południowej,
uzasadnić, że rdzennymi
mieszkańcami Ameryki Północnej są
Indianie, Aleuci i Eskimosi, natomiast
Ameryki Południowej Indianie,
wskazać na mapie wybrane miasta
Ameryk,
na podstawie map tema-tycznych
wymienić głów-ne rośliny uprawne
Ame-ryki Północnej i Ameryki
Południowej,
wskazać na mapach gospodarczych
miejsca występowania wybranych
bogactw mineralnych.
wyjaśnić terminy: Metys,
Mulat, Zambos,
wymienić trzy kraje Ameryk o
największej liczbie ludności,
posługując się mapą przedstawić nierównomierne rozmieszczenie ludności Ameryki Północnej i Ameryki
Południowej,
wskazać na mapie miasta
Megalopolis wschodniego
wybrzeża USA,
uzasadnić, że USA i Kanada
należą do państw
imigracyjnych,
wybrane państwa Ameryki
Północnej i Ameryki Południowej,
obszary rolnicze.
wyjaśnić terminy: Ameryka
Łacińska i Ame-ryka anglosaska,
wymienić nazwy narodo-wości,
które kolonizowały Amerykę
Północną i Ame-rykę
Południową,
przedstawić rolę imigran- tów w
rozwoju gospodar-czym
Ameryki Północnej i Ameryki
Południowej,
podać przykłady najważniejszych problemów społecznych Indian i Eskimosów,
na podstawie danych statystycznych omówić zróżnicowanie PKB na jednego
mieszkańca
w wybranych
krajach Ameryki Północnej
i Ameryki Południowej,
na podstawie wykresu
przedstawić strukturę raso-wą i
narodowościową wy-branego
państwa,
wskazać na mapie miasta, w
których mieszka liczna Polonia.
24
podać przyczyny zróżnico-wania
rasowego i etniczne-go Ameryk i
omówić wskazany problem z
tym związany,
wymienić główne przyczy-ny
stanowiące bariery dla rozwoju
gospodarczego wybranych
państw Amery-ki Łacińskiej
(np.: zadłuże-nie zagraniczne,
bezrobo-cie, nierównomierny podział własności ziemi).
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie USA
i ich stolicę,
nazwać i wskazać na ma-pie państwa
sąsiadujące z USA,
wskazać główne rzeki
i zbiorniki wodne, do któ-rych
uchodzą,
geograficzne,
wymienić i wskazać na mapie pięć
wielkich miast USA i obszary gęsto
zaludnione,
uzasadnić, że USA są największą
potęgą gospodarczą świata.
STANY ZJEDNOCZONE AMERYKI PÓŁNOCNEJ
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
krainy geograficzne USA,
na podstawie map klimatycznych wymienić typy klimatu występujące na obsza-rze
USA,
obszary rolnicze i miejsca
występowania bogactw mineralnych oraz największe
okręgi przemysłowe,
wymienić cechy przemysłu
USA (masowa produkcja,
wysoki poziom techniczny,
automatyzacja),
uzasadnić, że przemysł
wysokiej techniki narodził się
w USA.
wymienić cechy rolnictwa USA
(wielkoobszarowe prywatne
gospodarstwa rolne, towarowość
rolnic-twa, wysoki stopień mechanizacji, monokultury,
specjalizacja gospodarstw
rolnych),
na podstawie wykresu omówić
strukturę zawodo-wą ludności
(znacząca rola usług w
zatrudnieniu
i tworzeniu produktu krajowego
brutto),
wskazać na mapach miejsce
lokalizacji zakładów
nowoczesnych gałęzi przemysłu,
przedstawić rolę komuni-kacji w
gospodarce kraju.
Uczeń potrafi:
na podstawie danych statystycznych ocenić udział USA
w światowej produk-cji
przemysłowej i rolnej,
omówić znaczenie współ-pracy
zakładów przemys-łowych z
instytucjami na-ukowobadawczymi (prze-mysł
wysokiej techniki).
BRAZYLIA
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Brazylię i jej
stolicę,
sąsiadujących
z Brazylią,
wskazać najdłuższe rzeki,
wskazać na mapie główne krainy
geograficzne,
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
korzystając z mapy wskazać
miejsca występowania bogactw mineralnych,
podać przykłady różnic
w zagospodarowaniu
wschodniej części Brazylii i
interioru,
wykazać związki zachodzące
między warun-kami środowiska
przyrod-niczego a gospodarką,
przedstawić znaczenie rolnictwa plantacyjnego w
gospodarce kraju (uprawa roślin
eksportowych),
25
Uczeń potrafi:
na podstawie wykresu struktury
użytkowania gruntów w Brazylii
uzasadnić procentowy udział
poszczególnych form
użytkowania gruntów,
wymienić najważniejsze
problemy społeczne i gos-
wskazać na mapie obszary upraw
plantacyjnych i wy-mienić nazwy
uprawia-nych tam roślin,
wymienić i wskazać na mapie nazwy
trzech brazylijskich miast.
omówić na podstawie mapy
rozmieszczenie ludności,
uzasadnić konieczność
ochrony lasów równikowych
na Nizinie Amazonki.
podarcze Brazylii (zadłużenie
kraju, spadek produkcji
żywności na jednego
mieszkańca, konieczność
importu artykułów żywnościowych, ujemny bilans handlu
zagranicznego, du-ży przyrost
naturalny, ogromne dysproporcje
w poziomie życia społeczeństwa).
przedstawić znaczenie
Amazonki dla gospodarki kraju,
wymienić przyczyny oraz
wyjaśnić skutki niszczenia
puszczy nad Amazonką.
AUSTRALIA I ANTARKTYDA – ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE AUSTRALII
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Austra-lię i opisać
jej położenie geograficzne,
nazwać i wskazać na ma-pie wybrane
elementy linii brzegowej,
wskazać na mapie Alpy Australijskie i
ich najwyż-szą górę, rzekę Murray-Darling oraz jezioro Eyre,
wymienić nazwy charakterystycznych zwierząt i roś-lin
Australii,
uzasadnić, że Australia jest
najbardziej suchym kontynentem
świata.
Uczeń potrafi:
główne krainy geograficzne
Australii oraz baseny artezyjskie,
wielkie pustynie Australii,
wskazać na mapie Wielką
Rafę Koralową,
na podstawie map klimatycznych omówić rozkład
temperatury powietrza i
opadów na kontynencie
Australii.
Uczeń potrafi:
opisać, w jakich warunkach
tworzą się wody artezyjskie,
wymienić czynniki utrud-niające
dostęp do konty-nentu,
omówić wpływ czynników
klimatotwórczych na kli-mat
Australii,
na podstawie mapy klima-tycznej
wskazać obszary występowania
poszczegól-nych typów klimatu.
26
Uczeń potrafi:
na podstawie dowolnych źródeł
informacji wyjaśnić pochodzenie
polskich nazw na mapie
Australii,
omówić rozmieszczenie
formacji roślinnych i ich związek
z klimatem,
ocenić środowisko przyrodnicze Australii pod względem
przydatności dla życia i
działalności gospodarczej
człowieka.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Związek
Australijski i jego stolicę,
uzasadnić, że Związek Australijski to
państwo-kontynent,
wskazać na mapie trzy miasta
Związku Australijskiego,
uzasadnić, że Australia jest bardzo
słabo zaludnionym kontynentem,
wymienić główne rośliny uprawne i
zwierzęta hodowlane.
LUDNOŚĆ I GOSPODARKA ZWIĄZKU AUSTRALIJSKIEGO
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
rozmieszczenie ludności
i
wskazać przyczyny jej nierównomiernego rozmieszczenia,
nazwać i wskazać główne
miasta Związku Australijskiego,
obszary upraw i chowu
zwierząt,
wskazać obszary występowania wybranych surowców
mineralnych,
uzasadnić, że Związek
Australijski jest krajem,
który ma dobrze rozwinięte
wszystkie działy gospodarki,
mimo że w jego eksporcie
przeważają surowce
mineralne.
uzasadnić, dlaczego znaczna część
ludności Związku Australijskiego
mieszka w miastach,
wymienić czynniki wpły-wające
na wzrost liczby ludności Związku
Austra-lijskiego,
przedstawić wpływ czyn-ników
klimatycznych na rozmieszczenie
upraw
i chów zwierząt,
przedstawić znaczenie wód
artezyjskich dla rolnictwa Związku
Australijskiego,
na podstawie danych statystycznych przedstawić pozycję
Związku Austra-lijskiego w
światowym przemyśle
wydobywczym.
27
Uczeń potrafi:
rasowe
i etniczne Związku
Australijskiego,
na podstawie diagramu
przedstawić związek struktury
użytkowania gruntów z
warunkami kli-matycznymi,
wyjaśnić, dlaczego mimo
trudnych warunków śro-dowiska
naturalnego Związek Australijski
jest krajem wysoko rozwinię-tym
gospodarczo,
uzasadnić, dlaczego chów
zwierząt dominuje w rol-nictwie
Związku Austra-lijskiego.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Antar-ktydę i
opisać jej położenie geograficzne,
wymienić przedstawicieli fauny
Antarktyki,
wymienić niebezpieczeń-stwa
zagrażające bada-czom polarnym.
Uczeń potrafi:
ANTARKTYDA
Uczeń potrafi:
wyjaśnić termin: Antarktyka,
wymienić charakterystyczne
cechy środowiska
naturalnego Antarktydy,
uzasadnić konieczność
ochrony środowiska
naturalnego Antarktydy,
wymienić nazwiska pierwszych zdobywców bieguna
południowego.
wytłumaczyć przyczyny
osobliwych warunków środowiska
przyrodnicze-go,
określić status polityczny
Antarktydy,
wymienić powody prowa-dzenia
badań w Antarkty-ce.
Uczeń potrafi:
wytłumaczyć prowadzenie
badań naukowych w Antarktyce
dla poznania przeszłości i
przyszłości Ziemi,
omówić wkład Polaków w
badania Antarktyki.
WSPÓŁCZESNE PRZEMIANY POLITYCZNE NA ŚWIECIE
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie wybra-ny obszar,
na którym wys-tępuje konflikt zbrojny
i podać jego przyczyny,
wymienić nazwy organizacji
międzynarodo-wych (ONZ, Unia
Euro-pejska, NATO, Międzynarodowy Czerwony Krzyż),
wskazać siedzibę ONZ (miasto, kraj),
wskazać na mapie miasto będące
siedzibą władz UE,
nazwać wspólną walutę krajów UE.
Uczeń potrafi:
wymienić przyczyny konfliktów (religijne, polityczne, etniczne, gospodarcze),
określić cele międzynarodowych organizacji działających na rzecz pokoju, rozwoju gospodarczego oraz
pomocy humanitarnej,
uzasadnić, że terroryzm
może prowadzić do
konfliktów
międzynarodowych,
wskazać na mapie
europejskie państwa powstałe po rozpadzie ZSRR
i Jugosławii.
Uczeń potrafi:
wymienić i wskazać na mapie
państwa członkow-skie UE,
wskazać na mapie obsza-ry, na
których obecnie występują
konflikty i po-dać ich przyczyny,
podać przykłady przedsię-wzięć
wybranych organi-zacji
międzynarodowych,
wymienić kraje, w których polscy
żołnierze, biorąc udział w misjach
pokojowych, reprezentują
międzynarodowe siły zbrojne,
wymienić cele działania FAO,
UNESCO, WHO,
wskazać na mapie państwa
powstałe po rozpadzie ZSRR
28
Uczeń potrafi:
podać przykłady różnych
sposobów rozwiązywania
konfliktów na świecie z
uwzględnieniem działań ONZ,
podać przykłady współ-pracy
państw należących do UE w
różnych dziedzi-nach życia
gospodarczego i społecznego,
podać przykłady pozy-tywnych i
negatywnych skutków
przynależności do UE,
wymienić główne organy UE
(Parlament Europej-ski,
Trybunał Europejski, Europejski
Bank Inwesty-cyjny, Europejska
Agen-cja Środowiska Nat.
INTERAKCJA ZIEMIA
Uczeń potrafi:
podać przykłady wpływu środowiska
przyrodnicze-go na sposób życia oraz
na działalność człowieka,
wskazać podstawowe zasady
stosowane w codziennym życiu
służące ochronie środowiska.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy: klęska
ekologiczna, rekultywacja,
przedstawić projekt działań,
które można podjąć na rzecz
ochrony środowiska w
najbliższej okolicy.
CZŁOWIEK
Uczeń potrafi:
podać przykłady pozytywnych
i negatywnych skutków ingerencji
człowieka
w świat przyrody,
podać przykłady klęsk
ekologicznych i wyjaśnić ich
przyczyny,
podać przykłady oszczęd-nego
gospodarowania za-sobami
nieodnawialnymi.
29
potrafi:
wyjaśnić, na czym polega
koncepcja rozwoju zrównoważonego.
GEOGRAFIA POLSKI
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE POLSKI
POŁOŻENIE P 1.
Uczeń potrafi:
2.
2
Uczeń potrafi:
– podać wielkość powierzchni
– określić współrzędne
Polski,
geograficzne Polski,
– pokazać na mapie odcinki
– porównać na podstawie
granicy Polski z poszczególnymi
diagramów powierzchnię
sąsiadami oraz granicę morską,
terytorium Polski z innymi
– wymienić nazwy państw
państwami Europy.
sąsiadujących z Polską i ich
stolice.
4.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– obliczyć różnicę czasu
słonecznego miejscowego
wskazanych miejsc w Polsce,
– wymienić zalety położenia i
kształtu terytorium Polski.
– porównać granicę i terytorium
współczesnej Polski z granicą i
terytorium Polski przed II wojną
światową.
KLIMAT POLSKI
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– podać wartości średniej
temperatury powietrza w lipcu i
w styczniu oraz sumę rocznych
opadów w Polsce,
– wymienić klimatyczne
(termiczne) pory roku,
– opisać typy pogody i ich
zmienność
w ciągu roku,
– wymienić wybrane cechy
klimatu przejściowego.
– analizować wykres przebiegu
– przedstawić związek rocznego
– wyjaśnić przyczyny
temperatury powietrza i opadów
przebiegu temperatury powietrza
zróżnicowania klimatu w
w ciągu roku dla wybranej stacji
z położeniem Polski w strefie
różnych częściach Polski,
meteorologicznej
umiarkowanych szerokości
– wyjaśnić wpływ mas powietrza
w Polsce,
geograficznych N,
napływających nad Polskę na
– na podstawie diagramów oraz
– na podstawie map klimatycznych kształtowanie się typów pogody
map klimatycznych opisać cechy
przedstawić regionalne
w różnych porach roku,
klimatu wybranych regionów
zróżnicowanie temperatury
– wyjaśnić przyczyny wzrostu
Polski (w tym regionu
powietrza i opadów w Polsce
kontynentalizmu klimatu Polski z
zamieszkania).
w półroczu letnim i zimowym.
zachodu na wschód.
30
Uczeń potrafi:
RZEKI I JEZIORA W POLSCE
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– wskazać na mapie główne rzeki:
Wisłę, Odrę oraz wybrane rzeki
przymorza,
– zaznaczyć na mapie konturowej
wskazane dorzecze oraz dział
wodny,
– wskazać na mapie wybrane
– wymienić sposoby ochrony
prawe
przeciwpowodziowej,
i lewe dopływy Wisły oraz Odry, – podać przykłady jezior o różnej
– wskazać na mapie największe
genezie (w tym jeziora
jeziora
zaporowe),
w Polsce,
– wskazać na mapie Polski tereny,
– wymienić cieki i zbiorniki wodne na których występują wody
w swojej miejscowości oraz
mineralne
opisać stan ich czystości.
i cieplice.
– wyjaśnić przyczyny asymetrii
dorzecza Wisły i Odry,
– wskazać na mapie obszar Polski
należący do zlewiska Morza
Bałtyckiego, Północnego oraz
Czarnego,
– przedstawić przyczyny
zmienności przepływów rzek w
ciągu roku,
– wskazać na mapie Polski tereny
największego niedoboru wody.
Uczeń potrafi:
– wskazać związki między
stosunkami wodnymi na danym
terenie a klimatem oraz rzeźbą
terenu,
– omówić znaczenie wód
mineralnych
i cieplic dla życia oraz
działalności człowieka.
MORZE BAŁTYCKIE
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– na podstawie mapy opisać
położenie Bałtyku,
– wymienić przyczyny
zanieczyszczeń wód Bałtyku,
– korzystając z mapy, opisać linię
brzegową polskiego wybrzeża.
– korzystając z mapy, opisać
wybrane cechy fizyczne i
chemiczne wód Bałtyku:
temperaturę wody, zlodzenie,
zasolenie,
– podać przykłady działań
zmierzających do ochrony wód
Bałtyku w ramach
międzynarodowej współpracy
państw nadbałtyckich.
– porównać warunki przyrodnicze
Bałtyku z innymi morzami
śródziemnymi Europy,
– podać przykłady wpływu
Bałtyku na środowisko
przyrodnicze: kształtowanie linii
brzegowej i klimat.
– wykazać związek cech
fizycznych
i chemicznych wód Bałtyku z
położeniem geograficznym i
śródziemnym typem morza.
31
BUDOWA GEOLOGICZNA POLSKI. WPŁYW LĄDOLODU NA WSPÓŁCZESNĄ RZEŹBĘ TERENU POLSKI
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– wskazać na mapie tektonicznej
– na podstawie mapy geologicznej – wykazać na przykładach związek – czytać mapę stratygraficzną
główne jednostki strukturalne
Polski wskazać rejony
występowania skał na danym
Polski (opisać rozmieszczenie
Europy występujące na obszarze
występowania różnych rodzajów
obszarze
skał z różnych okresów
Polski,
skał (wyróżnionych ze względu
Polski z przeszłością
geologicznych),
– wskazać na mapie geologicznej
na genezę),
geologiczną,
– wymienić przykłady wpływu
zasięgi zlodowaceń
– wskazać na mapie Polski
– przedstawić genezę wybranych
lodowców górskich na rzeźbę
czwartorzędowych na obszarze
górotwory hercyńskie i alpejskie,
form polodowcowych,
terenu Tatr i Karkonoszy.
Polski,
– wskazać na mapie przykłady
– wymienić przykłady form terenu
form polodowcowych.
pradoliny
powstałych w wyniku erozyjnej i
i omówić ich genezę.
akumulacyjnej działalności
lądolodu.
II. KRAINY GEOGRAFICZNE POLSKI
PASOWY UKŁAD UKSZTAŁTOWANIA POWIERZCHNI POLSKI
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– nazwać i wskazać na mapie
poszczególne pasy
ukształtowania powierzchni
Polski,
– na podstawie mapy
hipsometrycznej odczytać
skrajne wysokości bezwzględne
w poszczególnych pasach
ukształtowania powierzchni
Polski.
– opisać udział terenów nizinnych, – przedstawić zróżnicowanie
wyżynnych oraz górskich w
wysokości bezwzględnych na
ogólnej powierzchni Polski,
terytorium Polski.
– uzasadnić, dlaczego Polskę
nazywamy krajem nizinnym,
– umiejscowić własny region
(miejscowość) w odpowiednim
pasie ukształtowania powierzchni
Polski.
32
Uczeń potrafi:
– podać kryterium wyróżniania
krain geograficznych Polski.
Uczeń potrafi:
– wskazać na mapie i omówić
położenie Pobrzeży
Południowobałtyckich,
– na podstawie mapy wymienić
krainy fizyczno-geograficzne
pasa pobrzeży,
elementy linii brzegowej.
Uczeń potrafi:
POBRZEŻA POŁUDNIOWOBAŁTYCKIE
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– na podstawie map klimatycznych – opisać powstawanie wybrzeża
opisać klimat pobrzeży,
mierzejowo-zalewowego oraz
– wymienić krainy o najbardziej
jezior przybrzeżnych,
urodzajnych glebach,
– uzasadnić konieczność ochrony
– wskazać na mapie miejsca
wybrzeża Bałtyku.
występowania surowców
mineralnych.
– zaplanować wycieczkę
krajoznawczą
w wybraną część Pobrzeża
Bałtyku,
– ocenić możliwości rozwoju
rolnictwa, przemysłu i turystyki
w pasie pobrzeży.
POLODOWCOWY KRAJOBRAZ POJEZIERZY
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– korzystając z mapy, opisać
położenie oraz podział fizycznogeograficzny pasa pojezierzy,
– wskazać na mapie zasięg
zlodowacenia bałtyckiego,
– korzystając z mapy,
scharakteryzować klimat
pojezierzy uwzględniając
temperaturę powietrza i opady,
– wymienić rodzaje osadów oraz
form polodowcowych i
wodnolodowcowych,
– wyjaśnić termin: rzeźba
młodoglacjalna,
przebieg głównych pradolin,
terenów leśnych i bagiennych,
– opisać krajobraz o rzeźbie
młodoglacjalnej.
największe jeziora oraz wzgórza
morenowe.
rolnictwa, przemysłu i turystyki.
33
– korzystając z map, wykazać
związek między budową
geologiczną, glebami, klimatem i
roślinnością pojezierzy,
– zaplanować wycieczkę
krajoznawczą
w wybraną część pojezierzy
uwzględ
niając walory turystyczne danego
re-gionu.
NIZINY ŚRODKOWOPOLSKIE
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– opisać, korzystając z mapy,
– opisać, korzystając z map
położenie oraz podział fizycznoklimatycznych, zróżnicowanie
geograficzny pasa Nizin
temperatury i opadów w
Środkowopolskich,
poszczególnych krainach
– odczytać wysokość bezwzględną
geograficznych,
wskazanych miejsc.
– wskazać na mapie i omówić
przebieg głównych pradolin,
rolnictwa.
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– wyjaśnić termin: rzeźba
– wyjaśnić przyczyny małej
staroglacjalna,
rocznej sumy opadów i wzrostu
– opisać etapy tworzenia się
kontynentalizmu klimatu z
staroglacjalnej rzeźby terenu,
zachodu na wschód Polski,
– określić genezę jezior na Polesiu – wykazać, korzystając z map,
Lubelskim,
związki między glebami,
– podać przykłady przyrodniczych
roślinnością i klimatem na
walorów turystycznych w pasie
przykładzie Nizin
nizin.
Środkowopolskich.
RÓŻNORODNOŚĆ KRAJOBRAZÓW WYŻYN
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– nazwać wyżyny Polski i,
– wymienić przykłady form
– wykazać związek rzeźby terenu – przedstawić przeszłość
korzystając z mapy, opisać ich
krasowych
poszczególnych wyżyn z
geologiczną wyżyn,
położenie,
w Dolinie Prądnika i w okolicy
występującymi tam skałami,
– wyjaśnić pochodzenie lessu na
– odczytać wysokości
Chęcin,
wyżynach oraz gołoborzy w
bezwzględne najwyższych
– wymienić bogactwa mineralne
rolnictwa na wyżynach,
Górach Świętokrzyskich.
wzniesień na Wyżynach Polskich (w tym surowce skalne)
– podać przykłady przyrodniczych
i w Górach Świętokrzyskich.
występujące na wyżynach Polski. walorów turystycznych na
wyżynach.
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE KOTLIN PODKARPACKICH
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Kotliny Podkarpackie.
– opisać, korzystając z mapy,
układ sieci rzecznej,
– wskazać na mapie miejsca
występowania surowców
mineralnych.
rolnictwa,
– zaplanować wycieczkę po
Krakowie.
34
– opisać, korzystając z map,
warunki klimatyczne,
zróżnicowanie gleb oraz szatę
roślinną.
Uczeń potrafi:
– wskazać na mapie położenie
Karpat,
– wskazać na mapie Tatry,
Pieniny, Podhale, Beskidy (w
tym Bieszczady), Pogórze
Karpackie,
– odczytać, korzystając z mapy,
wysokość bezwzględną
wybranych szczytów Karpat,
– wymienić elementy rzeźby
wysokogórskiej,
przyrody Tatr.
Uczeń potrafi:
– omówić, korzystając z mapy,
położenie Sudetów i Przedgórza
Sudeckiego,
– wskazać na mapie pasma górskie
Sudetów,
– odczytać, korzystając z mapy,
wysokości bezwzględne
wybranych szczytów
w Sudetach.
KARPATY – GÓRY O BUDOWIE FAŁDOWEJ
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– wymienić rodzaje skał
występujące
w Tatrach, Pieninach i
Beskidach,
– opisać cechy rzeźby Tatr, Pienin
i Beskidów,
– ocenić walory turystyczne Karpat
i możliwości rozwoju turystyki,
– podać przykłady działalności
gospodarczej w Karpatach.
– wyjaśnić terminy: flisz,
płaszczowina, połonina,
– opisać piętra roślinne w
Karpatach,
– wykazać związek między
piętrami klimatycznymi i
roślinnymi w Karpatach,
– wykazać związek między rzeźbą
terenu a skałami występującymi
w poszczególnych pasmach.
Uczeń potrafi:
– zaprojektować trasę wycieczki w
wybrany region Karpat,
– przedstawić wpływ alpejskich
ruchów górotwórczych na układ
warstw skalnych w Karpatach,
– przedstawić genezę elementów
rzeźby wysokogórskiej Tatr.
SUDETY – GÓRY O BUDOWIE ZRĘBOWEJ
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– wymienić główne rodzaje skał
występujących w Sudetach,
– wymienić główne bogactwa
mineralne Sudetów,
– podać przykłady miast
pełniących funkcję uzdrowisk,
– ocenić stan środowiska
przyrodniczego Sudetów.
– na podstawie profilu
geologicznego omówić wpływ
alpejskich ruchów
górotwórczych na współczesną
rzeźbę terenu Sudetów,
środowiska przyrodniczego w
Sudetach.
– podać przykłady rzeźby
zrębowej,
– przedstawić różnice w rzeźbie
terenu Sudetów i Przedgórza
Sudeckiego,
– ocenić walory turystyczne
Sudetów.
35
Uczeń potrafi:
– wymienić nazwy województw
oraz wskazać na mapie
województwa i ich stolice,
– wymienić jednostki podziału
administracyjnego Polski,
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY I LUDNOŚĆ POLSKI
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– opisać, korzystając z danych
statystycznych, zmiany liczby
ludności Polski po 1945 roku,
– podać aktualną wartość
wskaźnika przyrostu naturalnego
w Polsce,
– określić przynależność własnej
– opisać, korzystając z wykresu,
miejscowości do poszczególnych zmiany wskaźnika przyrostu
jednostek administracyjnych:
naturalnego w Polsce na tle
gminy, powiatu, województwa,
innych krajów,
– podać liczbę ludności Polski,
– wymienić główne rodzaje
– opisać rynek pracy w swojej
migracji zewnętrznych ludności
miejscowości i gminie,
Polski w czasie
– wymienić kilka mniejszości
i po II wojnie światowej,
narodowych zamieszkujących
– wyjaśnić przyczyny i kierunki
nasz kraj,
ruchów migracyjnych ludności
– podać przykłady grup
po zakończeniu II wojny
etnograficznych w Polsce,
światowej i obecnie,
– uzasadnić, dlaczego należy
– ocenić, na podstawie danych
odnosić się
statystycznych, wpływ salda
z szacunkiem do ludzi o innej
migracji na przyrost rzeczywisty
narodowości, wyznaniu czy
ludności Polski w wybranych
kulturze,
latach,
– wskazać na mapie Polski tereny – omówić, na podstawie
o dużej i małej gęstości
wykresów, strukturę zatrudnienia
zaludnienia,
w Polsce i w wybranych krajach
– wskazać na mapie położenie
Europy,
wybranych miast Polski,
– omówić, na podstawie wykresu,
– opisać funkcje pełnione przez
strukturę mniejszości
własną miejscowość.
narodowych w Polsce,
– wskazać na mapie tereny, na
których występują największe
skupiska mniejszości
Uczeń potrafi:
– wyjaśnić terminy: stolica, powiat – ocenić rolę aktualnego podziału
grodzki, powiat ziemski,
administracyjnego w sprawnym
– wymienić przykłady zadań
funkcjonowaniu państwa,
poszczególnych szczebli
– wyjaśnić przyczyny zmian
samorządowych,
modelu rodziny,
statystycznych, wpływ przyrostu
naturalnego na liczbę ludności
Polski w wybranych latach,
– porównać, korzystając z danych
statystycznych, wielkość
emigracji i imigracji ludności
polskiej w wybranych latach,
– wyjaśnić przyczyny migracji
ludności Polski ze wsi do miast
po II wojnie światowej,
– ocenić społeczne skutki
emigracji,
– uzasadnić, dlaczego Polska
powinna utrzymywać kontakty z
Polonią,
– przedstawić, na podstawie
wykresów, tendencje zmiany
struktury zatrudnienia w Polsce
w wybranych latach,
– wymienić sposoby
przeciwdziałania bezrobociu,
– podać udział mniejszości
narodowych
w ogólnej liczbie mieszkańców
Polski,
– wymienić atrakcje i bariery
36
– ocenić skutki małego lub
ujemnego przyrostu naturalnego
dla przyszłości kraju i jego
obywateli,
– zinterpretować piramidę wieku i
płci ludności Polski,
– dokonać analizy przyczyn zmian
struktury zatrudnienia ludności w
Polsce
w okresie od zakończenia II
wojny światowej do dziś,
– opisać zróżnicowanie stopy
bezrobocia w różnych częściach
Polski i wyjaśnić przyczyny tego
zjawiska,
– wyjaśnić terminy: naród,
mniejszość narodowa, obywatel
kraju,
nierównomiernego
rozmieszczenia ludności Polski
(w tym migracje wewnętrzne),
– omówić związek gęstości
zaludnienia
z warunkami przyrodniczymi i
rodzajem działalności
gospodarczej człowieka na
osadnicze występujące na
danym terenie,
terytorium Polski,
– opisać zmiany urbanistyczne
– porównać, na podstawie danych
polskich wsi, ze szczególnym
statystycznych, gęstość
uwzględnieniem własnego
zaludnienia swojego
regionu,
województwa z gęstością
– wyjaśnić, na czym polega proces
zaludnienia
urbanizacji; ocenić wskaźnik
w innych województwach,
urbanizacji
– podać odsetek ludności wiejskiej
w Polsce na tle innych krajów.
i miejskiej w Polsce oraz opisać
jego przestrzenne zróżnicowanie,
– dostrzec związek między
gęstością zaludnienia a stopniem
urbanizacji danego obszaru.
narodowych w Polsce,
– opisać, na podstawie mapy,
rozmieszczenie ludności Polski,
– podać przykłady funkcji, które
pełnią wybrane miasta Polski, ze
szczególnym uwzględnieniem
własnego regionu,
– opisać pozytywne i negatywne
skutki urbanizacji.
Uczeń potrafi:
. ROLNICTWO I LASY W POLSCE
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– wymienić uprawy w najbliższej
okolicy: wsi, w gminie (w
przypadku uczniów
mieszkających na wsi), strefie
podmiejskiej (w przypadku
uczniów mieszkających w
mieście),
– przedstawić rozmieszczenie
upraw wybranych roślin i chowu
wybranych zwierząt
gospodarskich,
– na podstawie danych
statystycznych scharakteryzować
strukturę użytkowania gruntów w
Polsce,
– wskazać na mapie Polski
występowanie wybranych
– opisać, korzystając z map,
zróżnicowanie przyrodniczych
warunków produkcji rolnej:
wysokości n.p.m., rzeźby terenu,
długości okresu wegetacyjnego,
rocznej sumy opadów, żyzności
gleb,
– opisać warunki przyrodnicze
produkcji rolnej własnego
regionu,
– omówić, na podstawie danych
statystycznych, strukturę
wielkości gospodarstw rolnych w
Polsce na tle innych państw,
– uzasadnić konieczność
racjonalnej gospodarki zasobami
leśnymi,
– ocenić wpływ rozdrobnienia
gospodarstw i rozproszenia
gruntów na poziom produkcji
rolnej,
statystycznych, stopień
mechanizacji i chemizacji
rolnictwa na tle innych państw,
statystycznych ocenić poziom
polskiego rolnictwa na tle innych
państw,
– wymienić przyczyny
konkurencyjności rolniczych
produktów państw UE w
stosunku do produktów polskich,
– przedstawić zróżnicowanie
37
Uczeń potrafi:
niekorzystnej struktury agrarnej
na polskiej wsi,
– przedstawić symptomy
opóźnienia polskiego rolnictwa w
stosunku do rolnictwa państw
UE,
– wymienić przyczyny trudności w
polskim rolnictwie w okresie
przemian,
– omówić kierunki koniecznych
przemian w polskim rolnictwie
prowadzące do wzrostu
towarowości,
– uzasadnić prawną ochronę
pomników przyrody.
kompleksów leśnych,
– wyjaśnić przyczyny degradacji
– nazwać i wskazać na mapie kilka polskich lasów.
parków narodowych w Polsce,
– nazwać rezerwaty przyrody
położone najbliżej miejsca
zamieszkania ucznia.
Uczeń potrafi:
– wskazać na mapie Polski miejsca
wydobycia wybranych surowców
mineralnych: energetycznych,
metalicznych, chemicznych,
skalnych,
– wymienić zakłady przemysłowe
w okolicy swojego miejsca
zamieszkania
i przedstawić ich profil
produkcji,
– wymienić najważniejsze
czynniki lokalizacji, które
zdecydowały o powstaniu
wybranego, znanego uczniowi
zakładu produkcyjnego,
– podać przykłady zagrożeń dla
środowi-
lesistości Polski i jego
przyczyny.
POZAROLNICZE DZIAŁY GOSPODARKI
BAZA SUROWCOWA I PRZEMYSŁ POLSKI
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– porównać, korzystając z danych
statystycznych, wielkość
wydobycia w Polsce wybranych
surowców mineralnych z
wydobyciem w innych krajach,
– na podstawie mapy wskazać
rozmieszczenie największych
zakładów przemysłowych oraz
wymienić czynniki, które
zdecydowały o ich lokalizacji,
– wskazać na mapie lokalizację
największych elektrowni
wodnych i cieplnych,
okręgi przemysłowe Polski,
Uczeń potrafi:
– wymienić surowce eksportowane – wyjaśnić pojęcia: inwestycje
i importowane,
zagraniczne, gospodarka
– uzasadnić konieczność
wolnorynkowa, restrukturyzacja
racjonalnego gospodarowania
przemysłu,
zasobami surowców
– analizować, na podstawie
mineralnych,
danych statystycznych, zmiany w
– podać przykłady gałęzi
wydobyciu wybranych surowców
przemysłu Polski, których
mineralnych,
znaczenie maleje oraz tych, które – wymienić najważniejsze
zyskują na znaczeniu,
przyczyny kryzysu polskiego
– przedstawić wpływ czynników
przemysłu w latach
lokalizacji przemysłu (głównie
osiemdziesiątych,
bazy surowcowej) na powstanie i – podać przykłady przemian w
rozwój wybranych okręgów
polskim przemyśle w latach
przemysłowych,
dziewięćdziesiątych:
prywatyzacja przedsiębiorstw,
38
ska geograficznego wynikające z – wymienić i wskazać na mapie
– wymienić najważniejsze ośrodki
upadek przedsiębiorstw
nadmiernej koncentracji
Polski obszary szczególnie
przemysłowe wybranych
nierentownych, powstanie spółek
przemysłu.
zagrożone oraz obszary klęski
okręgów,
z udziałem obcego kapitału,
ekologicznej,
– na podstawie map przedstawić
– uzasadnić konieczność nakładów profil produkcji wybranych
statystycznych podać przykłady
finansowych na ochronę
okręgów przemysłowych,
największych inwestorów
środowiska.
– porównać wybrane cechy
zagranicznych w Polsce w
polskiego przemysłu z
ostatnim okresie.
przemysłem krajów Unii
Europejskiej,
– wskazać najważniejsze
przyczyny zamykania zakładów
przemysłowych
w Polsce.
USŁUGI
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– wymienić rodzaje transportu,
– na podstawie mapy opisać
przebieg głównych szlaków
transportowych (kolejowych,
samochodowych, przesyłowych),
– wymienić nazwy i wskazać na
mapie największe polskie porty
morskie,
– podać przykłady zakładów i
instytucji usługowych,
– na podstawie zebranych
informacji omówić możliwość
rozwoju usług
w miejscu zamieszkania,
– wymienić przykłady towarów i
usług, które są przedmiotem
– przedstawić rolę usług w
gospodarce kraju i życiu
człowieka,
– przedstawić walory turystyczne
wybranych regionów Polski,
przyrody i dbania o zabytki jako
jeden z warunków rozwoju
turystyki,
– korzystać z przewodników
turystycznych oraz mapy
samochodowej,
statystycznych omówić strukturę
eksportu i importu Polski.
– omówić, na podstawie
wykresów, udział
poszczególnych rodzajów
transportu
w przewozie ładunków i
pasażerów,
– wymienić obiekty przyrody i
zabytki kultury materialnej
Polski uznane przez UNESCO za
światowe dziedzictwo kultury,
– zaplanować wycieczkę,
statystycznych wymienić kraje, z
którymi Polska ma największe
obroty handlowe,
– przedstawić współczesne
problemy polskiego transportu,
statystycznych przedstawić
poziom łączności w Polsce w
porównaniu z innymi krajami
Europy,
– przedstawić rolę mediów w życiu
i gospodarce społeczeństwa,
statystycznych zanalizować
bilans handlu zagranicznego
Polski.
39
statystycznych określić udział
Polski w handlu światowym.
handlu zagranicznego Polski
(eksportu i importu).
POLSKA NA TLE EUROPY I ŚWIATA
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– przedstawić przykłady
współpracy gospodarczej i
kulturalnej Polski z sąsiadami.
statystycznych podać przykłady
towarów i usług, które są
przedmiotem handlu pomiędzy
Polską a najbliższymi sąsiadami,
– wymienić państwa, z którymi
Polska podjęła współpracę w
ramach euroregionów.
– wyjaśnić pojęcie: euroregion,
statystycznych przedstawić
pozycję Polski w świecie
i w Europie w wybranych
dziedzinach,
– podać przykłady współpracy
Polski
z sąsiadami w strefach
przygranicznych w ramach
euroregionów
40
Uczeń potrafi:
– wymienić przykłady korzyści dla
terenów przygranicznych
wynikające ze współpracy
transgranicznej.
REGION, W KTÓRYM MIESZKAM
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
– na podstawie mapy określić
położenie własnej miejscowości
oraz jej przynależność do gminy,
powiatu i województwa,
– wymienić nazwy sąsiednich
miejscowości,
– podać nazwę krainy
geograficznej,
w której leży miejsce
zamieszkania ucznia,
– podać przykłady wykorzystania
skał oraz surowców mineralnych
występujących w regionie,
– podać nazwę najbliższej rzeki,
jeziora,
– przedstawić występowanie lasów
w regionie,
– opisać inne, poza lasami,
naturalne formacje roślinne
regionu (głównie najbliższej
okolicy),
– wymienić główne uprawy i
kierunki hodowli,
– podać przykłady największych
inwestycji w regionie,
największe miasta regionu,
– wymienić i opisać walory
najbliższej okolicy i regionu,
własnej miejscowości,
– podać przykłady wpływu
– na podstawie mapy przedstawić
położenie własnej miejscowości
na tle szlaków transportowych,
– nazwać i rozpoznać skały
występujące w najbliższej
okolicy,
– wymienić surowce mineralne
występujące w regionie oraz
miejsca ich eksploatacji,
– ocenić zagrożenie powodziami w
regionie,
– na podstawie dostępnych źródeł
informacji ocenić stan czystości
wód powierzchniowych w
najbliższej okolicy
i w regionie,
– wymienić największe zakłady
produkcyjne w regionie oraz
profil ich produkcji,
– opisać funkcje, które pełnią
największe miasta regionu,
– ocenić możliwość obsługi
turystów
w regionie,
– podać przykład zakładu
przemysłowego w regionie o
wyjątkowej uciążliwości dla
człowieka i środowiska
przyrodniczego,
– ocenić sposób składowania
odpadów, śmieci i ścieków we
własnej miejscowości,
– podać nazwy i wskazać na mapie
– wyjaśnić pojęcie: region,
– określić kryteria wydzielania
regionu,
gmin,
– przedstawić formy
gospodarczego wykorzystania
wód w regionie,
– podać gatunki roślin i zwierząt
żyjących w regionie, które są
objęte ochroną,
– wymienić i opisać zabytki
kultury materialnej najbliższej
okolicy i regionu,
– na podstawie różnych źródeł
informacji ocenić warunki
przyrodnicze dla rozwoju
rolnictwa w regionie,
– opisać formy użytkowania ziemi,
regionie,
– ocenić stan środowiska
przyrodniczego we własnej
miejscowości,
zmierzających do ochrony
przyrody w najbliższej okolicy,
rekultywacji terenów
zdegradowanych,
statystycznych porównać
wybrane cechy demograficzne
41
Uczeń potrafi:
powiatów,
– przedstawić związek rodzaju i
ułożenia skał z przeszłością
geologiczną regionu,
statystycznych ocenić poziom
rolnictwa w regionie na tle
innych rejonów kraju,
– ocenić wykorzystywanie w
gospodarce bazy surowców
skalnych i mineralnych,
– opracować przewodnik
turystyczny po okolicy miejsca
zamieszkania,
statystycznych opracować
charakterystykę ludności
województwa, w którym mieszka
uczeń, uwzględniającą wybrane
cechy demograficzne: liczbę
ludności, ruch naturalny
ludności, strukturę zatrudnienia,
migracje zewnętrzne (kierunki
i przyczyny).
działalności człowieka na
środowisko przyrodnicze
(negatywne i pozytywne),
– wymienić pomniki przyrody
występujące w najbliższej
okolicy,
– przedstawić cechy wyróżniające
ludność regionu na tle ludności
kraju (np. gwara, stroje
regionalne, budownictwo,
zdobnictwo),
zwyczajów
i obyczajów regionalnych,
zwyczajów regionalnych
podtrzymywanych przez własną
rodzinę.
parki narodowe i krajobrazowe,
które znajdują się w regionie,
– opisać położenie swojej
miejscowości na tle jednostek
terytorialnych kraju,
– opracować charakterystykę
ludności swojej miejscowości
uwzględniając: liczbę ludności,
pochodzenie ludności, zajęcia
ludności, problemy młodzieży,
– opisać wybrane budowle
związane
z historią miejscowości.
ludności województwa, w
którym mieszka uczeń z cechami
ludności Polski (przyrost
naturalny, gęstość zaludnienia,
strukturę zatrudnienia,
bezrobocie),
– wymienić wybitne postaci, które
zasłużyły się dla miejscowości,
regionu (kraju) w przeszłości
oraz współcześnie.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
-
posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania
-
potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych)
-
umie formułować problemy i dokonywać analizy lub syntezy nowych zjawisk
-
proponuje rozwiązania nietypowe
-
osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach geograficznych i przyrodniczych szczebla wyższego niż szkolny
42

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z

Transkrypt

Podobne dokumenty

GEOGRAFIA:

Szkoła Podstawowa nr 2 im. Henryka Sienkiewicza w Murowanej

pozycjoner b2

załącznik nr 2 lokalizacja terenu planowanego przedsięwzięcia na

Szkoła Podstawowa nr 2 im. Henryka Sienkiewicza w Murowanej

I . Rozumie pojęcia i zjawiska: histori

Skala - gimglogowek.pl

XXXVII Finał Centralny OMTTK Test wiedzy turystycznej i