Pobierz bezpłatnie artykuł w formie PDF

Joanna Markowska, Mariola Dorecka,
Bogumiła Wójcik-Niklewska, Wanda Romaniuk
PRACA ORYGINALNA
Katedra i Oddział Kliniczny Chorób Oczu Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 5
im. św. Barbary w Sosnowcu
Analiza czynników wpływających na funkcję
wzrokową po laseroterapii klinicznie znamiennego
cukrzycowego obrzęku plamki ze współistniejącym
zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem
Analysis of factors influencing on visual function after laserotherapy of clinically significant
diabetic macular edema coexisting with age-related macular degeneration
Abstract
Background. The aim of the study was analysis of factors
influencing on visual function after laserotherapy of clinically
significant diabetic macular edema coexisting with age-related macular degeneration.
Materials and methods. 115 patients (218 eyes) were
examined. All patients into two groups were divided: the
first group — patients with clinically significant macular diabetic edema (CSME) and the second group — patients with
clinically significant macular diabetic edema and age-related macular degeneration (CSME + AMD). All patients were
treated by argon laser photocoagulation (514 nm) modo
modified grid by Olk. The influence of sex, age, diabetic
retinopathy phase, diabetic mellitus and insulin-therapy duration, method of pharmacotherapy cardio-vascular diseases,
laser impacts number and supplementary laserotheraphy
on visual function after treatment were analysed.
Wstęp
Pomimo olbrzymiego postępu technicznego, jaki
osiągnięto w medycynie na przełomie XX i XXI wieku,
fotokoagulacja laserowa z wykorzystaniem światła zielonego lasera argonowego (514 nm) nadal pozostaje jeAdres do korespondencji: dr med. Joanna Markowska
ul. Wolności 514 b/9, 41–800 Zabrze
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2004, 4, 1, 47–54
Copyright © 2004 Via Medica, ISSN 1643–3165
Results. A strong correlation between age and visual acuity
before and after laser-treatment was found. No correlation
between age and value of delta visual acuity after laserotherapy CSME was found. No statistically significant influence of sex, age, diabetes mellitus and insulinotherapy duration, method of diabetes mellitus pharmacotherapy and
number of laser impacts on visual function after treatment
was found.
Conclusion. Laser photocoagulation is the best method of
CSME with AMD treatment.
Sex, age, diabetes mellitus and insulin-therapy duration, cardio-vascular diseases and number of laser impacts don’t influence on visual function after treatment. Supplementary laser-treatment makes worse the visual effect after treatment.
key words: diabetic retinopathy, diabetic macular edema,
age-related macular degeneration, laserotherapy
dyną skuteczną metodą leczenia cukrzycowego obrzęku plamki (CMDE, central macular diabetic edema) zarówno bez współistniejącego zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD, age-related macular degeneration), jak i ze zwyrodnieniem.
Autorki w poprzedniej pracy [1] stwierdziły, iż ostrość
wzroku po laseroterapii klinicznie znamiennego cukrzycowego obrzęku plamki (CSME, clinically significant
macular edema) z towarzyszącym AMD jest gorsza
w porównaniu z wynikami uzyskanymi po leczeniu pacjentów z CSME bez AMD.
www.ddk.viamedica.pl
47
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2004, tom 4, nr 1
Niniejsza praca jest próbą prześledzenia i oceny potencjalnych czynników mogących wpływać na efektywność fotokoagulacji laserowej stosowanej w cukrzycowej makulopatii obrzękowej z AMD i bez niego.
Celem pracy jest ocena wpływu płci, wieku pacjenta,
typu retinopatii cukrzycowej, czasu trwania cukrzycy, rodzaju farmakoterapii, czasu trwania insulinoterapii, schorzeń
sercowo-naczyniowych występujących w przebiegu cukrzycy, konieczności laseroterapii uzupełniającej i liczby zastosowanych impaktów na skuteczność leczenia fotokoagulacją argonową cukrzycowego obrzęku plamki współistniejącego ze zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem.
Materiał i metody
Badaniami objęto 115 pacjentów (218 oczu), których
podzielono na dwie grupy:
— grupa z CSME — 66 pacjentów (129 oczu), 36
kobiet (71 oczu) i 30 mężczyzn (58 oczu), w wieku
61,68 ± 1,32 roku, z cukrzycą trwającą 16,09 ±
± 0,84 roku;
— grupa z CSME i AMD — 49 osób (89 oczu), 36
kobiet (64 oczu) i 13 mężczyzn (25 oczu), w wieku
67,45 ± 1,01 roku, z cukrzycą trwającą 17,57 ±
± 0,93 roku.
Okres obserwacji pacjentów z CSME wynosił 2,0 ±
± 0,00 roku, a chorych z CSME i AMD — 3,16 ± 0,16 roku.
Czas trwania insulinoterapii w grupie CSME wynosił
11,00 ± 1,13 roku, a w grupie CSME + AMD — 8,38 ±
± 0,84 roku.
W grupie z CSME badano 94 oczy pacjentów leczonych insuliną i 35 oczu pacjentów przyjmujących leki
doustne; w grupie z CSME + AMD — 71 oczu pacjentów leczonych insuliną i 18 oczu chorych stosujących
leki doustne.
Wszystkich pacjentów badano według następującego schematu: wywiad, badanie ostrości wzroku do dali
i bliży, ocena przedniego odcinka gałki ocznej w biomikroskopie, tonometria aplanacyjna, gonioskopia, ocena
dna oka metodą pośrednią i bezpośrednią, dokumentacja fotograficzna i angiografia fluoresceinowa.
U wszystkich pacjentów z klinicznie znamiennym cukrzycowym obrzękiem plamki wykonano zabieg fotokoagulacji laserem argonowym (514 nm) metodą modified
grid według Olka.
Analizowano ostrość wzroku przed zabiegiem laseroterapii i po nim oraz zmianę ostrości wzroku (DV = Vk–Vp).
Chorych podzielono na trzy grupy — z poprawą ostrości
wzroku po zabiegu (DV > 1), z pogorszeniem ostrości
wzroku (DV < 1) i ze stabilizacją (DV = 1). W poszczególnych grupach oceniano korelację pomiędzy wynikiem laseroterapii a płcią, wiekiem pacjenta, Vp, Vk, typem retinopatii cukrzycowej, czasem trwania cukrzycy, rodzajem far-
48
makoterapii, czasem trwania insulinoterapii i obecnością
schorzeń sercowo-naczyniowych.
W analizie statystycznej zastosowano testy: c² Pearsona, Kruskala-Wallisa, t-Studenta, U Manna-Whitneya
oraz analizę regresji i korelacji Pearsona. Za poziom
istotności przyjęto p < 0,05.
Wyniki
Nie stwierdzono istotnego statystycznie wpływu płci
na funkcję wzrokową po laseroterapii cukrzycowego
obrzęku plamki w obu badanych grupach (p = 0,18;
p = 0,7). Wyniki przedstawiono na rycinie 1.
Pacjenci z CSME i AMD byli istotnie starsi w porównaniu z osobami z grupy CSME (p = 0,001), nie stwierdzono natomiast istotnego wpływu wieku na efekt terapeutyczny fotokoagulacji laserowej w obu badanych
grupach (CSME: p = 0,84; CSME z AMD: p = 0,28).
Wyniki przedstawiono w tabeli 1.
W obu badanych grupach wykazano silną ujemną korelację pomiędzy wiekiem pacjenta a ostrością wzroku zarówno przed leczeniem, jak i po jego zakończeniu. Nie stwierdzono natomiast wpływu wieku na wielkość uzyskanej poprawy lub pogorszenia wzroku po laseroterapii (tab. 2).
Badane grupy oczu w zależności od stadium zaawansowania retinopatii cukrzycowej różnią się między sobą
istotnie statystycznie (p < 0,0001), nie są jednorodne
i nie można rozpatrywać ich wspólnie. Efekt leczenia
w badanych grupach w zależności od stadium zaawansowania retinopatii cukrzycowej przedstawiono na rycinie 2.
Wyniki nie potwierdzają również istotnego wpływu czasu trwania cukrzycy, rodzaju farmakoterapii cukrzycy, długości stosowania insulinoterapii ani współistnienia schorzeń sercowo-naczyniowych na ostrość wzroku uzyskaną
po fotokoagulacji laserowej cukrzycowego obrzęku plamki. Wyniki przedstawiono w tabelach 3–8 i na rycinie 3.
Lepsze efekty leczenia uzyskuje się w grupie z CSME
bez AMD, gdyż przypadki te rzadziej wymagają terapii
uzupełniającej i wiążą się z mniejszym stopniem niedokrwienia siatkówki (tab. 9).
Nie stwierdzono korelacji pomiędzy liczbą zastosowanych impaktów laserowych w pierwszej sesji leczenia
a stopniem uzyskanej poprawy lub pogorszenia (tab. 10).
Konieczność stosowania laseroterapii uzupełniającej
w polu plamkowym pogarsza rokowanie uzyskania dobrej ostrości wzroku w przypadku cukrzycowego obrzęku plamki (tab. 11).
Dyskusja
W poprzedniej pracy [1] autorki wykazały, że współistnienie zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem
www.ddk.viamedica.pl
Joanna Markowska i wsp. Funkcja wzrokowa po laseroterapii cukrzycowego obrzęku plamki ze współistniejącym zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem
100%
30%
80%
70%
76%
24%
68%
32%
60%
50%
50%
40%
20%
44%
78%
Mê¿czyŸni
Kobiety
56%
22%
0%
Kobiety
CSME
p = 0,18
Mê¿czyŸni
CSME + AMD
p = 0,7
Stabilizacja
Pogorszenie
Poprawa
Rycina 1. Analiza funkcji wzrokowej po leczeniu w badanych grupach według płci (c² Pearsona). CSME (clinically significant diabetic
edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
Figure 1. Visual function analysis after treatment in all groups relatively to sex
Tabela 1. Sytuacja socjodemograficzna ankietowanych pacjentów
Table 1. Sociodemographic characteristic of the examined patients
Wiek pacjentów
Grupa
p
Ogólnie
Poprawa
Stabilizacja
Pogorszenie
CSME
61,68 ± 1,323
62,4 ± 7,051
61,5 ± 11,071
62,8 ± 10,375
0,84
CSME + AMD
67,45 ± 1,005
67,3 ± 7,937
68,2 ± 6,324
65,8 ± 6,772
0,28
CSME vs. CSME + AMD
0,001
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
(AMD) istotnie pogarsza funkcję wzrokową po laseroterapii cukrzycowego obrzęku plamki (CSME).
W obecnej pracy analizowano czynniki mogące
wpływać na wyniki funkcji wzrokowej uzyskane po leczeniu fotokoagulacją laserem argonowym CSME z towarzyszącym AMD. W piśmiennictwie wielokrotnie opisywano rolę czynników ryzyka wystąpienia AMD,
szczególnie czynników demograficznych, takich jak
wiek, rasa, płeć [2–7]. Wielu badaczy uważa, że AMD
występuje częściej u kobiet, co w połączeniu z wiekiem prawdopodobnie wiąże się ze spadkiem ochronnego działania estrogenów [13, 18, 20]. W niniejszych
badaniach autorki również stwierdziły częstsze występowanie AMD u kobiet (73%). Udowodniono, iż wiek
jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju i progresji
AMD [20, 21]. Wyniki przeprowadzonych przez autorki
badań wskazują na istotnie starszy wiek u pacjentów
z CSME i AMD w porównaniu z pacjentami tylko z CSME.
Wielu autorów oceniało wpływ zaburzeń układu krążenia i stwierdziło, że odgrywają istotną rolę w epidemiologii i ewolucji AMD [8–14, 16]. Autorki niniejszej pracy
analizowały wpływ obecności schorzeń sercowo-naczy-
Tabela 2. Analiza korelacji wieku i parametrów ostrości
wzroku
Table 2. Correlation between age and visual acuity parameters
Grupa
Korelacja
Pearsona
CSME
Wiek z Vp
–0,359
0,00003
Wiek z Vk
–0,370
0,00002
Wiek z DV
–0,057
CSME + AMD
R (x, y)
p
0,52
Wiek z Vp
–0,316
0,003
Wiek z Vk
–0,215
0,043
Wiek z DV
0,174
0,104
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD
(age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
niowych (nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, zaburzeń rytmu serca) na efekt laseroterapii
CSME z AMD. Nie odnotowano ich istotnego wpływu na
wyniki leczenia. Wiele doniesień naukowych dotyczy zależności pomiędzy cukrzycą i AMD. Klein i wsp. [11] nie
stwierdzili współzależności cukrzycy z suchą postacią
AMD. Natomiast Różanowska i wsp. [15] wykazali korela-
www.ddk.viamedica.pl
49
CSME + AMD
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2004, tom 4, nr 1
Pogorszenie
79%
Stabilizacja
68%
Poprawa
67%
Pogorszenie
15%
26%
6%
33%
81%
CSME
6%
4%
15%
Stabilizacja
85%
12%
Poprawa
88%
6%
0%
10%
20%
30%
40%
Retinopatia proliferacyjna
50%
60%
Retinopatia ciê¿ka
70%
80%
90%
3%
6%
100%
Retinopatia ³agodna do umiarkowanej
Rycina 2. Rozkład badanych oczu według typów retinopatii cukrzycowej. CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy
obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
Figure 2. Analysis of eyes relatively to diabetic retinopathy stage
100%
22%
70%
78%
80%
30%
60%
28%
85%
72%
40%
15%
20%
31%
89%
69%
11%
0%
Insulinoterapia
Leki doustne
hipoglikemizuj¹ce
Leki doustne
hipoglikemizuj¹ce
CSME
p = 0,78
Insulinoterapia
CSME + AMD
p = 0,19
Pogorszenie
Brak zmian
Poprawa
Rycina 3. Analiza funkcji wzrokowej w badanych grupach po leczeniu według rodzaju farmakoterapii (c² Pearsona). CSME (clinically
significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane
z wiekiem
Figure 3. Visual function analysis after treatment in all groups relatively to method of diabetes mellitus treatment
Tabela 3. Analiza korelacji DV z czasem trwania cukrzycy
w badanych grupach (model Pearsona)
Table 3. Correlation between DV and diabetes mellitus duration
Korelacja
Badana grupa
R (x, y)
P
CSME
–0,130
0,14
CSME + AMD
0,195
0,07
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD
(age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
50
cję wysiękowej postaci AMD z cukrzycą u mężczyzn powyżej 75 rż. Niniejsze badania dotyczyły oceny wpływu
czasu trwania cukrzycy, rodzaju farmakoterapii (leczenie insuliną czy lekami doustnymi) oraz czasu trwania
insulinoterapii na efekt laseroterapii CSME z AMD w porównaniu z CSME bez AMD. Nie stwierdzono istotnych
statystycznie różnic dotyczących uzyskanych wyników.
Oceniono również wpływ liczby impaktów laserowych zastosowanych w pierwszej sesji laseroterapii na efekty leczenia. Nie wykazano istotnych różnic dotyczących wyników po pierwszej sesji leczenia, natomiast uzyskano gor-
www.ddk.viamedica.pl
Joanna Markowska i wsp. Funkcja wzrokowa po laseroterapii cukrzycowego obrzęku plamki ze współistniejącym zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem
Tabela 4. Analiza porównawcza czasu trwania cukrzycy w zależności od efektu leczenia
Table 4. Comparative analysis of diabetes mellitus duration relatively to treatment effect
Czas trwania cukrzycy (śr. ± SEM)
Grupa
p
Ogólnie
Poprawa
Stabilizacja
CSME
16,09 ± 0,838
11,6 ± 5,290
17,0 ± 7,077
16,0 ± 6,026
0,015
CSME + AMD
17,57 ± 0,930
16,6 ± 5,570
19,0 ± 6,500
16,3 ± 6,546
0,16
p
Pogorszenie
0,10
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
Tabela 5. Analiza porównawcza DV w zależności od efektu
leczenia
Table 5. Comparative analysis of DV relatively to treatment effect
DV
Grupa
Tabela 6. Analiza korelacji DV z długością stosowania insulinoterapii
Table 6. Correlation between DV and insulintherapy duration
p
Leki doustne
Insulinoterapia
CSME
–0,03 ± 0,259
–0,05 ± 0,197
0,28
CSME + AMD
–0,27 ± 0,330
–0,08 ± 0,212
0,039
CSME vs.
CSME + AMD
0,24
Grupa
Korelacja
Pearsona
R (x, y)
p
CSME
DV z czasem trwania
insulinoterapii
–0,011
0,92
CSME + AMD
DV z czasem trwania
insulinoterapii
–0,015
0,90
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD
(age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD
(age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
Tabela 7. Analiza porównawcza czasu trwania insulinoterapii w zależności od efektu leczenia
Table 7. Comparative analysis of insulinotherapy duration relatively to treatment effect
Czas trwania insulinoterapii
Grupa
p
Ogólnie
Poprawa
Stabilizacja
CSME
11,00 ± 1,127
6,7 ± 3,771
12,1 ± 8,441
9,3 ± 6,445
0,06
CSME + AMD
8,38 ± 0,839
7,1 ± 2,031
9,0 ± 5,542
8,1 ± 5,915
0,63
p
Pogorszenie
0,06
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
Tabela 8. Analiza porównawcza wartości DV w badanych grupach w zależności od obecności lub braku schorzeń sercowo-naczyniowych
Table 8. Comparative analysis of DV relatively to cardio-vascular diseases
DV
Badana grupa
p
Test t-Studenta
Obecność schorzeń
sercowo-naczyniowych
Brak schorzeń
sercowo-naczyniowych
CSME
–0,074 ± 0,249
–0,003 ± 0,143
0,07
CSME + AMD
–0,100 ± 0,239
–0,200 ± 0,289
0,27
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
sze wyniki u pacjentów z CSME i AMD. W tej grupie
częściej zachodziła konieczność uzupełniającego zastosowania laseroterapii, ponadto osoby z tej grupy cechowały się większym stopniem niedokrwienia siatkówki
w porównaniu z chorymi z grupy CSME bez AMD. Fotokoagulacja laserem argonowym podsiatkówkowych
zmian neowaskularnych w AMD zmniejsza ryzyko znacz-
nej utraty wzroku w porównaniu z naturalnym przebiegiem choroby. Jednak uzyskany efekt terapeutyczny jest
krótkotrwały. U 50–60% pacjentów w ciągu 1 roku dochodzi do ponownego obniżenia ostrości wzroku [16, 17, 19].
Reasumując, znaczenie i skuteczność fotokoagulacji
laserowej w leczeniu CSME są udowodnione. Według
ETDRS (Early Treatment Diabetic Retinopathy Study) la-
www.ddk.viamedica.pl
51
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2004, tom 4, nr 1
Tabela 9. Analiza oczu poddanych laseroterapii i ilości impaktów laserowych w zależności od płci
Table 9. Analysis of eyes after laserotherapy and laser-impacts number relatively to sex
Badana grupa
I sesja
I sesja
II sesja
III sesja
I sesja
uzupełniająca uzupełniająca uzupełniająca laseroterapii
Kobiety
Mężczyźni
p
Test
t-Studenta
CSME
70 (54%)
33 (26%)
21 (16%)
5 (4%)
160 ± 7,044 162 ± 77,872 157 ± 83,127
0,53
CSME + AMD
67 (75%)
22 (25%)
0
0
116 ± 8,224 116 ± 78,915 118 ± 75,646
0,91
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
Tabela 10. Korelacja DV z liczbą impaktów laserowych (model Pearsona)
Table 10. Correlation between DV and number of laser impacts
Grupa
R (x, y)
p
CSME
0,140
0,12
CSME + AMD
–0,023
0,83
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
Tabela 11. Analiza porównawcza w zależności od konieczności zastosowania laseroterapii uzupełniającej i uzyskanego efektu
leczenia
Table 11. Comparative analysis relatively to supplementary laserotheraphy and treatment effect
Efekt laseroterapii
CSME
CSME + AMD
Terapia uzupełniająca
Brak
Poprawa
6 (38%)
10 (62%)
2 (22%)
7 (78%)
Stabilizacja
32 (37%)
54 (63%)
16 (34%)
31 (66%)
Pogorszenie
21(78%)
6 (22%)
4 (12%)
29 (88%)
p
Terapia uzupełniająca
0,001
Brak
0,08
CSME (clinically significant diabetic edema) — cukrzycowy obrzęk plamki; AMD (age-related macular degeneration) — zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
seroterapia cukrzycowej makulopatii obrzękowej zmniejsza ryzyka utraty wzroku o 50%.
Jak wynika z doniesień Macular Photocoagulation
Study, również po klasycznej fotokoagulacji laserem
argonowym zmian AMD stwierdzono poprawę ostrości wzroku. Jednak liczba pacjentów kwalifikujących
się do leczenia tą metodą jest bardzo ograniczona,
ponieważ prowadzi ona do nieselektywnej destrukcji
fotoreceptorów siatkówki pokrywającej zmiany podsiatkówkowe [4].
Streszczenie
Wnioski
1. Fotokoagulacja laserowa jest obecnie jedyną skuteczną metodą leczenia przypadków cukrzycowego
obrzęku plamki współistniejącego ze zwyrodnieniem
plamki związanym z wiekiem.
2. Płeć, wiek pacjenta, czas trwania cukrzycy, rodzaj
farmakoterapii, długość stosowania insulinoterapii,
obecność schorzeń sercowo-naczyniowych w prze-
52
biegu cukrzycy i liczba impaktów laserowych w pierwszej sesji nie wpływają na ostrość wzroku uzyskaną
po laseroterapii klinicznie znamiennego cukrzycowego obrzęku plamki bez i z towarzyszącym AMD.
3. Konieczność stosowania laseroterapii uzupełniającej
w cukrzycowym obrzęku plamki pogarsza funkcję
wzrokową.
Wstęp. Celem pracy jest analiza czynników mogących
wpływać na skuteczność laseroterapii klinicznie znamiennego cukrzycowego obrzęku plamki (CSME) ze współistniejącym zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem
(CSME + AMD) i bez niego.
Materiał i metody. Badaniami objęto 115 pacjentów (218
oczu), których podzielono na 2 grupy: grupa 1 — pacjenci
z CSME bez AMD, grupa 2 — pacjenci z CSME + AMD.
U wszystkich pacjentów stwierdzono klinicznie znamienny cu-
www.ddk.viamedica.pl
Joanna Markowska i wsp. Funkcja wzrokowa po laseroterapii cukrzycowego obrzęku plamki ze współistniejącym zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem
krzycowy obrzęk plamki według kryterium ETDRS. W leczeniu
zastosowano fotokoagulację laserem argonowym (514 nm)
metodą modified grid według Olka. Oceniano ostrość wzroku
przed leczeniem (Vp), 2 lata po leczeniu (Vk) i wartość uzyskanej różnicy ostrości wzroku (DV). Analizowano, czy na efekt
laseroterapii mają wpływ następujące czynniki: płeć, wiek pacjenta, stopień zaawansowania retinopatii cukrzycowej, czas
trwania cukrzycy, rodzaj farmakoterapii, długość stosowania
insulinoterapii, obecność schorzeń sercowo-naczyniowych,
liczba impaktów laserowych zastosowanych w pierwszej sesji
i konieczność laseroterapii uzupełniającej.
Wyniki. Wykazano silną korelację wieku pacjenta z ostrością
wzroku przed leczeniem i po jego zakończeniu, ale nie stwierdzono współzależności pomiędzy wiekiem a stopniem uzyskanej poprawy lub pogorszenia wzroku po laseroterapii cukrzycowego obrzęku plamki. Nie stwierdzono istotnego wpływu badanych czynników: płci, czasu trwania cukrzycy, rodzaju farmakoterapii cukrzycy, długości stosowania insulinoterapii, obecności
schorzeń sercowo-naczyniowych oraz liczby impaktów laserowych zastosowanych w pierwszej sesji na funkcję wzrokową po
laseroterapii cukrzycowego obrzęku plamki.
Wnioski. Fotokoagulacja laserowa jest obecnie jedyną skuteczną metodą leczenia przypadków cukrzycowego obrzęku plamki współistniejącego ze zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem. Płeć, wiek pacjenta, czas trwania cukrzycy, rodzaj farmakoterapii, długość stosowania insulinoterapii, obecność schorzeń sercowo-naczyniowych w przebiegu cukrzycy i liczba impaktów laserowych użytych w pierwszej sesji nie wpływają na ostrość wzroku uzyskaną po laseroterapii cukrzycowego obrzęku plamki bez i z towarzyszącym AMD. Konieczność stosowania laseroterapii uzupełniającej pogarsza rokowanie uzyskania dobrej ostrości
wzroku w cukrzycowym obrzęku plamki.
słowa kluczowe: retinopatia cukrzycowa, cukrzycowy
obrzęk plamki, zwyrodnienie plamki związane
z wiekiem, laseroterapia
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Piśmiennictwo
1.
2.
Markowska J., Dorecka M., Wójcik-Niklewska B., Romaniuk
W. Ocena skuteczności fotokoagulacji laserowej w klinicznie
znamiennym cukrzycowym obrzęku plamki współistniejącym
ze zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem. Diab. Dośw.
Klin. 2003; 3: 517–522.
Arnold J., Algan M., Soubrane G., Coscas G., Barreau E. Indirect scatter laser photocoagulation of subfoveal choroidal
neovascularization in age-related macular degeneration.
Graefes. Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 1997; 235: 208–216.
19.
20.
21.
Bird A. Age-related macular disease. Br. J. Ophthalmol. 1996;
80: 2–3.
Blumenkranz M.S., Russell S.R., Robey M.G., Kott-Blumenkranz R. Penneys N. Risk faktors in age-related maculopathy
complicated by choroidal neovascularization. Ophthalmol.
1986; 96: 552–558.
Evans K., Bird A.C. The genetics of complex ophthalmic disorders. Br. J. Ophthalmol. 1996; 80: 763–768.
Friedman E.S., Krupsky S., Lane A.M., Oak S.S., Egan K.,
Gragoudas E.S. Ocular blood flow velocity in age-related
macular degeneration. Ophthalmol. 1995; 102: 640–646.
Kański J.J. Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem. Okulistyka kliniczna 1997; 390–397.
Kałużny J. Antyutleniacze w profilaktyce chorób oczu. Klinika Oczna 1996; 98: 141–143.
Kałużny J., Jurgowiak M. Udział reaktywnych form tlenu w patogenezie wybranych chorób oczu. Klinika Oczna 1996; 98: 145–149.
Kałużny J., Mierzejewski A., Milewski S.A., Kałużny J.J. Badania angiograficzne dna oka 1998; 4: 85–90.
Klein R., Klein B.E.K., Franke T. The relationship of cardiovascular disease and its risk factors to age-related maculopathy.
The Beaver Dam Study. Ophthalmology 1993; 100: 406–414.
Klein R., Klein B.E.K, Jensen S.C. The relation of cardiovascular disease and its risk factors to the 5-year incidence of
age-related maculopathy. The Beaver Dam Eye Study. Ophthalmology 1997; 104: 1804–1812.
Romaniuk W. Starcze zwyrodnienie plamki. Komentarz. Medycyna po Dyplomie 1998; 7: 65–66.
Ross R.D., Barofsky J.M., Cohen G., Baber W.B., Palao S.W.,
Gitter K.A. Presumed macular choroidal watershed vascular
filling, choroidal neovascularization, and systemic vascular
disease in patients with age-related macular degeneration.
Am. J. Ophthalmol. 1998; 125: 71–80.
Różanowska M., Jarvis-Evans J., Korytowski W., Boulton M.E.,
Burke J.M., Sarna T. Blue light-induced reactivity of retinal
age pigment. J. Biol. Chem. 1995; 270: 18825–18830.
Ryan S.J. Age-related macular degeneration: atrophic form.
Exudative age-related macular degeneration. Retina 1994:
1103–1142.
Shiraga F., Ojima Y., Matsuo T., Takasu I., Matsuo N. Feeder
vessel photocoagulation of subfoveal choroidal neovascularization secondary to age-related macular degeneration.
Ophthalmology 1998; 105: 662–669.
Smith W., Mitchell P., Wang J.J. Gender, oestrogen, hormone
replacement and age-related macular degeneration: results
from the Blue Mountains Eye Study. Aust. N. Z. J. Ophthalmol. 1997; 25: 13–15.
Starr C.E., Guyyer D.R., Yannuzzi L.A. Starcze zwyrodnienie
plamki. Medycyna po Dyplomie 1998; 7: 59–65.
Starzycka M. Epidemiologia i czynniki ryzyka zwyrodnienia
plamki związanego z wiekiem. Klinika Oczna 1997; 99 (4):
271–275.
Starzycka M., Słomska J., Górniak-Bednarz A., Ortyl E. Czynniki ryzyka zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Klinika
Oczna 1997; 99 (4): 249–251.
www.ddk.viamedica.pl
53