Spotkanie Szefów PSZ_Kopenhaga_czerwiec 2012

W dniach 18-19 czerwca 2012 roku w Kopenhadze odbyło się spotkanie Szefów Publicznych
SłuŜb Zatrudnienia z krajów UE/ EOG. Spotkanie zostało zorganizowane przez duńskie
Publiczne SłuŜby Zatrudnienia w ramach Prezydencji Danii w Radzie Unii Europejskiej oraz
Komisję Europejską.
Podczas spotkania omawiano następujące zagadnienia:
Pakiet dotyczący zatrudnienia i jego implikacje dla PSZ
Komisja Europejska zaprezentowała Pakiet dotyczący zatrudnienia (Employment package).
Jest to zestaw dokumentów, w których wzywa się państwa członkowskie do wzmocnienia ich
krajowych polityk zatrudnienia.
W skład Pakietu wchodzą: Komunikat „Towards a Job-rich recovery” oraz towarzyszące
Komunikatowi dokumenty: „Implementing the youth opportunities initiative”, „Exploiting the
employment potential”, „Exploiting the employment potential of ICTs”, „Exploiting the
employment potential of green growth”, „An action plan for the EU healthcare workforce”,
„Open dynamic and inclusive labour markets”, „Labour market trends and challenges”,
„Reforming EURES to meet the goals of Europe 2020”, „Quality framework for
traineeships”, „Exploiting the employment potential of personal and household services”.
Komunikat Komisji Europejskiej „Towards a Job-rich recovery” (W kierunku odnowy
gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu) wyznacza działania, których celem jest osiągnięcie
pełnego zatrudnienia i spójności społecznej, określa takŜe kluczowe obszary wymagające
przeprowadzenia reform w celu zdynamizowania rynków pracy oraz zwiększenia poziomu
włączenia społecznego.
Rekomendowanymi przez Komisję Europejską działaniami są:
1. skierowanie dofinansowania na tworzenie nowych miejsc pracy, zmniejszenie klina
podatkowego, propagowanie i wspieranie samozatrudnienia (przedsiębiorstwa społeczne
jako istotne czynniki napędzające tworzenie miejsc pracy), przekształcenie pracy
nierejestrowanej w legalne zatrudnienia, modernizacja systemów ustalania płac (wyŜsze
płace netto),
2. tworzenie pracy w kluczowych sektorach gospodarki: dodatni wzrost liczby miejsc pracy
w ramach zielonej gospodarki (szacuje się Ŝe do 2020 roku moŜe powstać 5 mln miejsc
pracy), wzrost zatrudnienia w sektorze zdrowia i opieki społecznej,
3. uruchomianie funduszy UE na tworzenie miejsc pracy (84 mld EUR z ESF na lata 2014 –
2020).
4. dokonanie bezpiecznych przemian na rynku pracy: wewnętrzna elastyczność w czasach
dekoniunktury gospodarczej bardzo skutecznie przyczynia się do utrzymywania miejsc
pracy, utrzymanie „godziwych” płac i unikania pułapki niskich płac (wskaźnik ubóstwa
pracujących w UE przekracza 8%), czerpania korzyści ze zmian (wyeliminowanie ryzyka
związanego ze zmianami w Ŝyciu zawodowym), zwalczania segmentacji rynku pracy
(powstrzymanie nadmiernego stosowania niestandardowych umów i naduŜywania
fikcyjnego zatrudnienia), restrukturyzacji gospodarki (innowacyjne rozwiązania uzyskują
wsparcie UE), znaczenia kształcenia ustawicznego (zobowiązanie pracodawców do
szkolenia swoich pracowników),
5. mobilizacja podmiotów: wzmocnienie dialogu społecznego, reforma publicznych słuŜb
zatrudnienia (PSZ ma się przekształcić w „agencje zarządzania przemianami” wspierające
przemiany w toku kariery zawodowej pracowników), partnerstwa MŚP,
6. inwestycje w umiejętności: przewidywanie zapotrzebowania na umiejętności (powstanie
unijnej panoramy umiejętności do końca 2012 roku), europejski paszport umiejętności
1
będzie dołączany do Europass CV, kontynuacja prac nad wspólną wielojęzyczną
klasyfikacją zawodów, kwalifikacji i kompetencji ESCO,
7. wzmacnianie mobilności: usunięcie przeszkód w mobilności (wprowadzenie pełnej
swobody przepływu pracowników), modernizacja dyrektywy w sprawie kwalifikacji
zawodowych, reforma EURES, wprowadzenie do 2013 roku samoobsługowego serwisu
„Match and Map”,
8. wzmocnienie sprawozdawczości krajowej,
9. wzmocnienie powiązania między polityką zatrudnienia a instrumentami finansowymi.
Komisja Europejska podkreśliła, Ŝe Pakiet dotyczący zatrudnienia będzie wspomagał
osiągniecie celu 75% zatrudnienia określonego w Strategii Europa 2020, który wymaga
stworzenia 15 mln miejsc pracy. „Pakiet” wzmacnia takŜe działania wskazane w „Semestrze
europejskim”.
Począwszy od 2013 roku Komisja planuje wprowadzić w ramach europejskiego semestru
tablicę wyników, która pozwoli śledzić postępy państw członkowskich w realizacji ich
krajowych planów zwiększania zatrudnienia. Aby zwiększyć zaangaŜowanie krajowych i
unijnych partnerów społecznych w tworzenie polityki zatrudnienia, Komisja przedstawiła
plany wymiany opinii i monitorowania zmian poziomu zarobków w Unii Europejskiej. W
pakiecie podkreślono ponadto związek między strategią a instrumentami finansowymi UE
(takimi jak Europejski Fundusz Społeczny) w procesie wspierania priorytetów i reform w
obszarze zatrudnienia poszczególnych państw.
Strategia Europa 2020; Semestr europejski i rekomendacje krajowe
Semestr europejski rozpoczął się w styczniu 2011 roku zaprezentowaniem przez Komisję
Europejską dwóch raportów: Rocznej analizy wzrostu gospodarczego (Annual Growth
Survey) i Wspólnego Sprawozdania o Zatrudnieniu (Joint Employment Report). Komisja
Europejska przygotowała tzw. krajowe fiszki z rekomendacjami na temat kluczowych
wyzwań w zakresie zatrudnienia (key employment challenges).
W przypadku Polski Komisja Europejska wskazała na zbyt niską stopę zatrudnienia starszych
pracowników i kobiet, niski udział osób niepełnosprawnych w rynku pracy, niewielką
mobilność w obrębie regionów, niedopasowanie umiejętności osób młodych do rynku oraz
niewielki udział osób starszych w szkoleniach.
Komisja Europejska omówiła sposób osiągania celów wskazanych w fiszkach krajowych.
Ponownie podkreślono konieczność wzmocnienia roli publicznych słuŜb zatrudnienia,
zdefiniowania grup wymagających wsparcia, a takŜe dopasowania umiejętności
pracowniczych do zapotrzebowania rynku.
Przedstawiciel Malty zaprezentował główne załoŜenia wiodącego w tym obszarze
dokumentu: Komunikatu Komisji Europejskiej „Działanie na rzecz stabilności, wzrostu
gospodarczego i zatrudnienia” (Action for stability, growth and jobs). Komunikat podejmuje
następujące działania:
−
mobilizowanie potencjału wzrostu unii gospodarczej i walutowej (wzmocnienie paktu
stabilności i wzrostu, wzmacnianie zabezpieczeń finansowych i sektora bankowego,
przyjęcie tzw. patentu unijnego w celu oŜywienia przedsiębiorstw innowacyjnych,
przyjęcie „Aktu o jednolitym rynku II”, uzgodnienie wieloletnich ram finansowych 2014
– 2020),
−
uwolnienie potencjału wzrostu przez państwa członkowskie (realizacja zróŜnicowanej
konsolidacji fiskalnej, przywrócenie normalnego kredytowania gospodarki, promowanie
2
wzrostu gospodarczego i konkurencyjności, działania na rzecz rozwiązania problemu
bezrobocia, modernizacja administracji publicznej),
−
w obszarze działań PSZ priorytetem jest przeciwdziałanie bezrobociu osób młodych,
inwestycje w kształcenie ustawiczne, modernizacja PSZ, wzmocnienie roli pośrednictwa
pracy, wzrost zatrudnialności osób starszych oraz integracja migrantów.
Badanie „PES Adjustment to the crisis” (Przystosowanie publicznych słuŜb
zatrudnienia do kryzysu) w aspekcie aktualnej sytuacji na rynku pracy.
Komisja Europejska przedstawiła rezultaty badania na temat przystosowania publicznych
słuŜb zatrudnienia do kryzysu.
Aktualnie stopa bezrobocia w EU15 wynosi 11 %, w EU27 – 10,3%. Około 25 mln osób
pozostaje bez pracy. Bezrobocie osób młodych sięga 5,462 mln, z czego 3,358 mln w strefie
euro.
Badanie wykazało, Ŝe więcej niŜ połowa publicznych słuŜb zatrudnienia w EOG ograniczyła
swoje wydatki, lecz zwiększyła zatrudnienie, zwłaszcza w wydziałach mających kontakty z
klientem. 21 PSZ odnotowało spadek stopy bezrobocia. Niemal wszystkie PSZ wdroŜyły
działania skierowane do osób młodych: 16 PSZ współpracuje z instytucjami szkoleniowymi,
11 PSZ realizuje programy skierowane do grupy NEET, połowa PSZ realizuje gwarancje dla
młodych (aktywizacja, wsparcie, itp.).
Koncepcja reorganizacji Bundesagentur für Arbeit (Niemcy)
Szef Publicznych SłuŜb Zatrudnienia w Niemczech przedstawił załoŜenia reformy
niemieckich publicznych słuŜb zatrudnienia (BA). W ramach nowej struktury BA działa 10
dyrektoriatów regionalnych, 156 lokalnych agencji z 604 biurami, 306 biur pracy oraz 132
biur usługowych róŜnego rodzaju. Podmioty ze zatrudniają ponad 10 tys. pracowników.
Działalność publicznych słuŜb zatrudnienia finansowana jest z podatków.
W ramach reformy wprowadzono profilowanie klientów urzędów pracy: w przeciągu 3 dni
bezrobotny jest wzywany do urzędu, gdzie ocenia się jego kompetencje.
Raport z prac Grupy Roboczej PES Europa 2020
Szef Publicznych SłuŜb Zatrudnienia z Belgii (VDAB) przedstawił dokument wypracowany
w ramach Grupy Roboczej w sprawie strategii dotyczącej Publicznych SłuŜb Zatrudnienia na
okres do 2020 roku.
Stanowiska państw odnośnie przekształcenia PSZ w kontekście wyzwań Strategii EU 2020
przedstawiały się następująco:
1. Publiczne SłuŜby Zatrudnienia potwierdziły swą wiodącą rolę na rynku pracy jako
wdraŜającego europejską / krajową politykę zatrudnienia. W większości państw
współpraca z innymi instytucjami gwarantuje realizację celów pro-zatrudnieniowych.
Wskazano na legitymizację PSZ poprzez stosowane wartości, działanie w określonych
ramach prawnych, sprawozdawczość Parlamentowi czy teŜ transparentność motywów,
usług i celów.
2. Poprzez dostęp do narzędzi dla poszukujących pracy Publiczne SłuŜby Zatrudnienia
zapewniają równowagę pomiędzy wspieraniem bezrobotnych a pewnością zatrudnienia.
Pewność kariery zawodowej jest w większości przypadków połączona z podejściem
zorientowanym na identyfikację kompetencji, indywidualnymi planami działań,
partnerstwami gwarantującymi „usługi na miarę”, itp. Zwrócono uwagę na konieczność
podjęcia inicjatywy bezpośrednio przez poszukujących pracy oraz wielokanałowość
oferowanych usług.
3
3. Zwiększenie zasobów pracy jest postrzegane jako podstawowy cel PSZ. Wspieranie
moŜliwości zatrudnienia przez całe Ŝycie jest łączone z moŜliwością dokonywania wyboru
drogi zawodowej. PSZ odgrywa kluczową rolę przy ocenie podjęcia pracy przez
zainteresowanego i oferuje mu usługi wzmacniające te moŜliwości.
4. Szkolenia są uznawane jako waŜny instrument eliminujący rozbieŜności pomiędzy podaŜą
a popytem na rynku pracy. Niektóre publiczne słuŜby zatrudnienia nie definiują szkoleń
jako wiodącego zadania pozostawiając to zadanie systemowi edukacyjnemu, inne zaś
podkreślają potrzebę indywidualnego podejścia szkoleniowego (ustanowienie centrów
kompetencyjnych, zlecanie usług szkoleniowych, nawiązywanie partnerstw, itp.).
Pomiędzy PSZ istnieje konsensus co do rozwoju instrumentów pozwalających na
prognozowanie zmian, zapotrzebowania na kompetencje i określania niedoborów na rynku
pracy. Szczególna uwaga skierowana jest na poszukujących pracy obarczonych ryzykiem
bezrobocia długoterminowego.
5. Większość publicznych słuŜb zatrudnienia wyraziła opinię o konieczności
przedefiniowania modelu biznesowego, tak aby PSZ działały w bardziej przyjazny sposób
i były w stanie podjąć kompleksowa problematykę. Doceniono takŜe konieczność
inwestowania w nowoczesne technologie oraz w kompetencje i umiejętności pracowników
PSZ.
Spotkanie Grupy Roboczej EURES Wysokiego Szczebla
Komisja Europejska przedstawiła najwaŜniejsze zasady przyszłego finansowania EURES
oraz decyzji EURES:
6 października 2011 roku Komisja Europejska przedstawiła pakiet legislacyjny dotyczący
polityki regionalnej UE w zakresie zatrudnienia i spraw społecznych na lata 2014-2020.
W skład pakietu wchodzą następujące projekty rozporządzeń:
−
w sprawie Programu Unii Europejskiej na Rzecz Przemian i Innowacji Społecznych,
−
w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie nr
1081/2066.
Zaproponowano, Ŝe od 2014 roku działalność horyzontalna sieci EURES zostanie objęta
Programem Unii Europejskiej na rzecz Przemian i Innowacji Społecznych (PSCI, ang.
Programme for Social Change and Innovation), a krajowa oraz transgraniczna działalność
sieci EURES prowadzona przez członków i partnerów EURES będzie finansowana z
Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), którego jednym z celów tematycznych jest
promocja zatrudnienia i mobilności zawodowej.
Celem reformy sieci EURES jest jej dostosowanie do szybkości zmian wynikających z
pokryzysowej sytuacji na rynku pracy. Planuje się przekształcenie jej w instrument skutecznie
przyczyniający się do realizacji strategii Europa 2020, a takŜe rozszerzenie na konkretne
grupy pracowników skłonnych do mobilności oraz pracodawców doświadczających trudności
związanych z rekrutacją na terenie kraju. Sieć EURES powinna łączyć podejście
ukierunkowane na popyt i na podaŜ.
Komisja Europejska zaproponowała, aby częścią Pakietu zatrudnienia była nowelizacja
decyzji EURES 2003/8/EC wdraŜająca postanowienia rozporządzenia 492/2011. W praktyce
EURES powinien zapewnić, Ŝe zobowiązania nałoŜone na państwa członkowskie jak
upublicznienie ofert i podań o pracę, jak teŜ wymiana informacji o warunkach Ŝycia i pracy
jest realizowana w efektywny sposób. Decyzja przełoŜy te zobowiązania na działania
operacyjne i wskaŜe rolę i odpowiedzialność członków sieci. Przyjęcie decyzji jest
przewidziane na jesień 2012 – decyzja wejdzie w Ŝycie z dniem 1 stycznia 2014 roku
4
Sytuacja na rynku pracy w Danii
Przedstawiciel Danii przedstawił sytuację na duńskim rynku pracy.
Stopa bezrobocia Danii wynosi 7,6 %. Kryzys ekonomiczny spowodował, Ŝe nastąpił wzrost
bezrobocia długotrwałego i osób młodych. Około 730 tys. osób pobiera zasiłki, w tym 262
tys. - zasiłki z tytułu bezrobocia.
Priorytetem jest skierowanie klientów rynku pracy z system zasiłkowego do zatrudnienia, a
osoby młode do systemu edukacji. Zdefiniowano cztery grupy docelowe: 1. Osoby bez
kwalifikacji pobierające zasiłki publiczne, 2. Osoby pobierające zasiłki stałe, 3. Długotrwale
bezrobotni oraz 4. Pracodawcy.
Na poziomie rządowym zadania rynku pracy realizuje Minister Pracy, krajowe władze ds.
rynku pracy i cztery regiony. Podmioty te wspiera 29 funduszy ubezpieczeniowych z tytułu
bezrobocia (zarządzanych przez związki zawodowe). Na poziomie lokalnym działają 93
zintegrowane centra pracy wspierane przez 98 biur pomocy (wypłacających zasiłki) i
zewnętrzni dostawcy usług.
Zarządzanie produktami i wynikami odbywa się za pośrednictwem przeglądów, analiz badań i
dystrybucję wiedzy. Algorytm środków przekazywany jest adekwatnie do danej grupy. 17 na
19 badań wykazało pozytywne efekty subsydiowania wynagrodzeń, zaś losowe eksperymenty
społeczne – poradnictwa zawodowego. Nadal istnieje potrzeba większej wiedzy na temat
efektywności polityk rynku pracy, szczególnie w stosunku do grup defaworyzowanych.
Strategia zarządzania centrami pracy obejmuje legislację (gdzie ustalone są wymagania
minimalne), zachęty ekonomiczne (wpływami z podatków zarządza samorząd), system
informatyczny i dialog społeczny.
Podczas warsztatów na temat polityki opartej na dowodach i rozwoju strategicznym PSZ
przedstawiciel Danii przedstawił duńskie podejście polegające na:
− wdraŜaniu polityk w oparciu o dowody empiryczne przeprowadzone w ramach prób
losowych,
− gromadzeniu w bazie: www.jobeffekteroku.dk polityk rynku pracy, które poddawane
są analizie,
− współpracy władz słuŜb zatrudnienia z ośrodkami badawczymi.
Zaprezentowano program szybkiego powrotu do pracy (grupa losowa i grupa kontrolna po
2500 osób). Projekt pokazał, Ŝe intensywne usługi doradcze (indywidualne spotkania)
skracają czas powrotu do pracy o 3 tygodnie.
5