główne informacje

SEKRETARIAT RADY UE
~GŁÓWNE INFORMACJE~
UNIA EUROPEJSKA
I
WALKA Z TERRORYZMEM
REV 1
Bruksela, 14 maja 2007 r.
Terroryzm w znaczący sposób zagraża bezpieczeństwu Europy, wartościom naszych
demokratycznych społeczeństw oraz prawom i wolnościom Europejczyków. Akty terroryzmu są
przestępstwem, którego nie usprawiedliwiają żadne okoliczności.
Terroryzmowi należy przeciwdziałać zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym.
Aktywność Unii Europejskiej nasiliła się po atakach z 11 września, a zwłaszcza po wstrząsających
zamachach w Madrycie (2004) i w Londynie (2005). Na wniosek prezydencji i koordynatora
ds. zwalczania terroryzmu Rada przyjęła strategię UE w dziedzinie walki z terroryzmem, która to
strategia zobowiązuje Unię do zwalczania – z poszanowaniem praw człowieka – terroryzmu na
całym świecie, tak aby jej obywatele mogli żyć w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa
i sprawiedliwości. Strategia UE w dziedzinie walki z terroryzmem obejmuje cztery obszary działań,
określone jako: zapobieganie, ochrona, ściganie i reagowanie.
Zapobieganie
Pierwszym celem strategii w dziedzinie walki z terroryzmem jest zapobieganie temu, by ludzie
zwracali się ku terroryzmowi, przez przeciwdziałanie czynnikom sprzyjającym rozprzestrzenianiu
się terroryzmu, które mogą prowadzić do radykalizacji postaw i rekrutacji terrorystów zarówno w
Europie, jak i poza jej obszarem.
•
Aby lepiej skoordynować działania państw członkowskich i Unii, Rada przyjęła strategię
i szczegółowy plan działań w dziedzinie walki z radykalizacją postaw i rekrutacją
terrorystów (2005). Wśród sposobów realizacji tych zadań są m.in. inicjatywy państw
członkowskich i Europolu podejmowane po to, by przeciwdziałać zjawisku radykalizacji
postaw w więzieniach oraz zwalczać gwałtowną radykalizację, do której dochodzi za sprawą
Internetu („Przeszukaj sieć” – „Check the Web”). Rozpoczęto prace nad europejską strategią
współdziałania policji ze społecznościami lokalnymi.
PRASA
Rue de la Loi 175
B – 1048 BRUKSELA
Tel.: +32 (0)2 281 6319
Faks: +32 (0)2 281 8026
[email protected] http://www.consilium.europa.eu/Newsroom
•
Dzięki wojskowym i cywilnym operacjom zarządzania kryzysowego w ramach europejskiej
polityki bezpieczeństwa i obrony UE przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa, którego
niezadowalający stan sprzyja gwałtownej radykalizacji postaw w krajach trzecich.
Wymienić tu należy operację w Acehu (2006), misję monitorującą przejście graniczne
w Rafah (Strefa Gazy) oraz planowaną misję wsparcia policji w Afganistanie (2007). Jako
element cywilnego celu podstawowego 2008 określono dodatkowe zdolności cywilne
mające służyć zapobieganiu terroryzmowi i jego zwalczaniu w ramach europejskiej polityki
bezpieczeństwa i obrony.
•
Projekty pomocy UE dla krajów trzecich w dziedzinie ładu administracyjno-regulacyjnego
i praworządności koncentrują się na przeciwdziałaniu czynnikom, które mogą wpływać na
radykalizację postaw i rekrutację terrorystów (partnerstwo euro-śródziemnomorskie,
Bałkany Zachodnie, dialog Azja – Europa, współpraca z Algierią i Marokiem).
•
UE wraz z krajami należącymi do partnerstwa euro-śródziemnomorskiego (Euromed)
zorganizowała spotkania ekspertów, po to by przeanalizować i porównać procesy
radykalizacji postaw w regionie Morza Śródziemnego. W 2007 roku Komisja planuje
konferencję Euromedu poświęconą temu, jak media mogą zapobiegać nawoływaniu do
terroryzmu.
•
W lipcu 2006 roku Rada zatwierdziła wytyczne wskazujące, jak dzięki komunikowaniu się
z mediami w UE zwalczać radykalizację postaw i rekrutację terrorystów. Rozszerzona
wersja tego dokumentu ma zostać zatwierdzona w trakcie prezydencji niemieckiej.
•
W 2006 roku Komisja utworzyła grupę ekspertów ds. gwałtownej radykalizacji postaw.
W trakcie realizacji 6. i 7. unijnego ramowego programu badań (2006 i 2007) zlecono kilka
międzynarodowych badań na temat radykalizacji postaw.
•
Zapobieganie terroryzmowi wymaga skutecznej koordynacji działań na szczeblu każdego
z państw członkowskich. Aby do niej zachęcać, zainicjowano wzajemne oceny, których
przedmiotem są krajowe rozwiązania w dziedzinie walki z terroryzmem. Stosując najlepsze
ogólnounijne wzorce, kilka państw członkowskich udoskonaliło swoje ustawodawstwo oraz
operacyjne i analityczne instrumenty służące walce z terroryzmem.
Ochrona
Drugim celem strategii w dziedzinie walki z terroryzmem jest ochrona obywateli i infrastruktury
oraz zmniejszenie podatności na ataki m.in. dzięki poprawie bezpieczeństwa granic, transportu
i infrastruktury strategicznej.
•
Działania służące poprawie ochrony granic to m.in. dyrektywa o umieszczaniu w unijnych
paszportach danych biometrycznych (2005), utworzenie agencji Frontex (2005) oraz
unowocześnienie wspólnotowego kodeksu celnego (2005). Rada osiągnęła także
porozumienie polityczne co do systemu SIS II (2006). Na jej forum oraz na forum
Parlamentu trwają negocjacje dotyczące rozporządzenia w sprawie wizowego systemu
informacyjnego. Komisja prowadzi obecnie ocenę skutków, z jakimi wiązałoby się
utworzenie europejskiego systemu danych dotyczących przelotu pasażera. Europejskie
służby celne i służby ochrony granic zorganizowały wspólne ćwiczenia w zakresie
zapobiegania przemytowi materiałów radioaktywnych, które mogłyby zostać wykorzystane
do produkcji brudnych bomb.
2
•
Środki służące poprawie bezpieczeństwa transportu to m.in. przyjęcie dyrektywy o
bezpieczeństwie portów (2005) oraz podjęcie inicjatyw na rzecz poprawy bezpieczeństwa
europejskich portów lotniczych po udaremnionym w Wielkiej Brytanii zamachu na jeden
z samolotów transatlantyckich (2006). Przedmiotem toczącej się procedury współdecyzji
Rady i Parlamentu Europejskiego są środki mające prowadzić do podniesienia europejskich
standardów ochrony lotnictwa (przegląd rozporządzenia 2320/02).
•
W grudniu 2006 roku Komisja – na wniosek Rady Europejskiej – zaproponowała szereg
środków służących poprawie ochrony infrastruktury strategicznej. Przedłożono dyrektywę,
która ustanawia procedurę rozpoznawania i wyznaczania europejskiej infrastruktury
strategicznej. Przygotowywany jest europejski system szybkiego ostrzegania umożliwiający
reagowanie na sytuacje nadzwyczajne (system ostrzegania i informowania o zagrożeniach
wobec infrastruktury strategicznej).
•
Komisja przygotowuje system monitorowania, który pozwoli kontrolować produkcję
substancji wykorzystywanych do wytwarzania materiałów wybuchowych; prace te są
priorytetowe dla prezydencji niemieckiej.
•
Po raz pierwszy w programie badawczym UE eksponowane miejsce zajmie działalność
badawczo-rozwojowa związana z bezpieczeństwem. W 7 ramowym programie badań (2007–
2013) zarezerwowano na ten cel 1,4 mld euro. Wśród priorytetów ważne miejsce zajmują
badania nad poprawą ochrony przed zamachami terrorystycznymi celów miękkich i celów
twardych.
Ściganie
Trzecim celem europejskiej strategii w dziedzinie walki z terroryzmem jest ściganie terrorystów
i poddawanie ich obserwacji na terenie całej UE i na świecie; utrudnianie sporządzania planów,
podróżowania i komunikacji; udaremnianie działalności siatek wsparcia; odcinanie terrorystów od
źródeł finansowania i materiałów wykorzystywanych w zamachach oraz stawianie terrorystów
przed sądem.
•
Coraz częściej w walce z terroryzmem i innymi poważnymi przestępstwami stosuje się
europejski nakaz aresztowania, który jak dotąd umożliwił ekstradycję ponad 2000 osób
podejrzanych o przestępstwa. Opierając się na tym doświadczeniu, Rada osiągnęła
porozumienie polityczne w sprawie wniosku o wprowadzenie europejskiego nakazu
dowodowego (2006). Rada przyjęła także decyzję ramową umożliwiającą wzajemne
uznawanie nakazów konfiskaty (2006).
•
Niedawne inicjatywy służące zwalczaniu finansowania terroryzmu to m.in. trzecia
dyrektywa o praniu pieniędzy (2005), rozporządzenie dotyczące przewożenia środków
pieniężnych, które nakazuje zgłaszanie środków pieniężnych lub ich odpowiedników
o wartości przekraczającej 10000 euro (2005), oraz rozporządzenie w sprawie przekazów
pieniężnych (2006). Przedmiotem prac Rady jest obecnie projekt rozporządzenia w sprawie
alternatywnych systemów przekazywania pieniędzy (usługi płatnicze).
3
•
Część środków ma na celu usprawnienie wymiany informacji w walce z terroryzmem.
W 2005 roku przyjęto wspólne stanowisko, które ma służyć skuteczniejszej wymianie
informacji – m.in. z Interpolem – o skradzionych i zgubionych paszportach. W 2006 roku
przyjęto dyrektywę o zatrzymywaniu danych oraz decyzję ramową o uproszczeniu wymiany
informacji i danych wywiadowczych między organami ścigania. Rada i Parlament debatują
obecnie nad wnioskiem dotyczącym usprawnienia wymiany informacji na temat wyroków
skazujących. Siedem państw członkowskich podpisało konwencję z Prüm (2005), która
pozwala krajowym organom ścigania na dostęp do baz danych innych państw
członkowskich (w tym baz z DNA i odciskami palców) i która ułatwia międzynarodową
współpracę policji. Działania służące włączeniu wspomnianej konwencji do porządku
prawnego Unii Europejskiej są przedmiotem dyskusji na forum Rady.
•
Zwiększono współpracę organów bezpieczeństwa i organów wywiadowczych dzięki
unowocześnieniu i rozszerzeniu unijnego Centrum Sytuacyjnego (2005), które dostarcza
państwom członkowskim i Komisji regularnych i dobrych jakościowo ocen zagrożenia
terroryzmem.
•
Zarówno Europol, jak i Eurojust uczestniczą w ok. 20 toczących się w Europie śledztwach
związanych z terroryzmem. Dzięki umiejscowieniu w Europolu i Eurojuście amerykańskich
oficerów łącznikowych możliwe było zacieśnienie współpracy transatlantyckiej. W 2006
roku zawarto porozumienie o usprawnieniu wymiany informacji między Eurojustem
a amerykańskim Departamentem Sprawiedliwości. Rada pracuje nad wnioskiem, który
wzmacniałby Europol, m.in. dzięki zmianie podstawy prawnej jego działań. Europejskie
Kolegium Policyjne (CEPOL) rozpoczęło programy szkoleń w dziedzinie zwalczania
terroryzmu dla wyższych rangą funkcjonariuszy policji.
•
Duża część środków finansowych z 7. ramowego programu badań (2007–2013) zostanie
przeznaczona na zwiększenie ochrony przed konwencjonalnymi materiałami wybuchowymi
i przed niekonwencjonalnymi zamachami terrorystycznymi (chemicznymi, biologicznymi,
radiologicznymi, jądrowymi).
Reagowanie
Czwartym celem unijnej strategii w dziedzinie walki z terroryzmem jest przygotowanie się
w duchu solidarności do reagowania na skutki zamachu terrorystycznego i do ich
minimalizowania poprzez zwiększenie zdolności do działania w sytuacji po zamachu, do
koordynowania reakcji oraz do zaspokajania potrzeb ofiar.
•
Określone zostały zasoby i zdolności wojskowe, które mogłyby posłużyć skoordynowanej
reakcji UE na klęski żywiołowe. Obejmują one transport strategiczny (powietrzny/morski),
transport taktyczny (helikoptery), jednostki medyczne, szpitale polowe i logistykę.
Zakończono procedury umożliwiające pogodzenie zapotrzebowania na transport
z dostępnymi zasobami transportowymi posiadanymi lub dzierżawionymi przez wojska
państw członkowskich.
4
•
Podjęto kilka inicjatyw, aby zwiększyć ochronę konsularną obywateli UE na wypadek
zamachów terrorystycznych lub klęsk żywiołowych w krajach trzecich. Komisja złożyła
niedawno dodatkowe wnioski w tej sprawie.
•
Nadal prowadzone są doroczne wielonarodowe ćwiczenia pozwalające sprawdzić gotowość
państw członkowskich do wzajemnego świadczenia pomocy w przypadku klęsk
żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka (2006: Bułgaria,
Dania/Szwecja; 2007: Luksemburg). Zdobyte doświadczenia wskazują, że należy
udoskonalić sposoby komunikacji między stolicami a Komisją Europejską. Aby usprawnić
komunikację kryzysową między swoimi własnymi jednostkami, Komisja utworzyła sieć
ARGUS.
•
Utworzono instrument finansowy służący działaniom wspólnotowym w dziedzinie ochrony
ludności (2007–2013). Pozwoli on Unii wspierać działania mające na celu: zapobieganie
klęskom żywiołowym i katastrofom spowodowanym przez człowieka, dążenie do gotowości
na wypadek ich wystąpienia oraz podjęcie reakcji w wypadku ich wystąpienia – zarówno
w Unii, jak i poza jej obszarem (szacunkowy roczny budżet: 25 mln euro).
•
Rozpoczęto pilotażowy projekt, którego celem jest pomoc ofiarom terroryzmu i ich
rodzinom. Na wspieranie ofiar terroryzmu zarezerwowano dodatkowe fundusze z programu
zapobiegania przestępczości i jej zwalczania 2007–2013.
•
Z inicjatywy prezydencji i koordynatora ds. zwalczania terroryzmu przyjęto wnioski
w sprawie opracowania uzgodnień UE dotyczących koordynacji działań w sytuacjach
nadzwyczajnych i kryzysowych (2005). Procedury operacyjne oraz podręcznik koordynacji
działań w sytuacjach kryzysowych zostały uzgodnione przez Radę (2006), a następnie
przetestowane podczas ćwiczeń przez Komitet Stałych Przedstawicieli, Komisję
i Sekretariat Rady (2006). Kolejne ćwiczenia odbędą się w 2007 r.
Współpraca międzynarodowa
Walka z terroryzmem odgrywa znaczącą i wciąż rosnącą rolę w unijnej wspólnej polityce
zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w szerszej dziedzinie stosunków międzynarodowych.
•
Dzięki zdecydowanemu poparciu Unii rośnie rola Organizacji Narodów Zjednoczonych
w zwalczaniu terroryzmu. Przykładem tego jest m.in. przyjęcie konwencji przeciwko
terroryzmowi nuklearnemu (2005) oraz strategii ONZ w dziedzinie walki z terroryzmem
(2006). UE nadal opowiada się za wszechstronną konwencją ONZ o przeciwdziałaniu
terroryzmowi. W stosunkach z krajami trzecimi UE stale apeluje o ratyfikację
i wprowadzenie w życie 16 obowiązujących konwencji i protokołów ONZ w sprawie
terroryzmu.
•
W latach 2004–2006 UE rozpoczęła odbywanie dorocznych rozmów na wysokim
szczeblu poświęconych zwalczaniu terroryzmu; rozmowy te podjęto z USA, Rosją,
Indiami, Pakistanem, Australią i Japonią. O podjęcie podobnych rozmów zwrócił się do
UE także Egipt. W ramach dialogu Azja – Europa (ASEM) UE była współgospodarzem
dwóch konferencji regionalnych poświęconych dialogowi między religiami (Bali, 2005;
Cypr, 2006). Kolejne spotkanie odbędzie się w 2007 r. w Pekinie. Od 2004 r. UE
współorganizuje doroczne spotkania, w których uczestniczą przedstawiciele krajów
należących do Rady Współpracy Państw Zatoki Perskiej; tematem tych spotkań jest
walka z finansowaniem terroryzmu.
5
•
Postanowienia dotyczące współpracy w dziedzinie zwalczania terroryzmu zostały
włączone do umów zewnętrznych Unii. Wymienić tu należy zmienioną umowę
z Kotonu, euro-śródziemnomorski zbiór zasad postępowania przeciwko terroryzmowi
(oba dokumenty z 2005 r.) oraz projekt umowy z Pakistanem w sprawie zwalczania
terroryzmu i nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia. Współpraca w dziedzinie
zwalczania terroryzmu stała się także jednym z elementów 11 planów działań
sporządzonych w ramach unijnej polityki sąsiedztwa.
•
Od 2004 roku UE podejmuje wraz z Algierią, Indonezją i Marokiem inicjatywy służące
tworzeniu zdolności do zwalczania terroryzmu, łącząc projekty pomocowe finansowane
przez państwa członkowskie i Komisję. Ponadto Komisja wspiera szereg projektów
związanych ze zwalczaniem terroryzmu, zwłaszcza w dziedzinie ochrony granic oraz
walki z finansowaniem terroryzmu, w licznych regionach – od Bałkanów po
południowo-wschodnią Azję. Nowy fundusz stabilności (2007–2013) umożliwi Unii
znaczne zwiększenie pomocy dla krajów trzecich, która będzie przeznaczona na
tworzenie zdolności do zwalczania terroryzmu. W 2007 r. rozpocznie się pierwsze
wspólne działanie w zakresie zwalczania terroryzmu w ramach europejskiej polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa. Będzie ono polegać na udzieleniu pomocy finansowej
Ośrodkowi Unii Afrykańskiej ds. Zwalczania Terroryzmu (Algier).
•
W ramach grupy G8 Komisja i kilka państw członkowskich wspierają światowe
działania pozwalające zmniejszyć ryzyko wejścia przez terrorystów w posiadanie broni
masowego rażenia. Unia popiera na przykład działania Rosji, których celem jest
ograniczenie nadmiernych zapasów broni jądrowej i chemicznej. Realizowane są
wspólne działania UE mające wspierać Międzynarodową Agencję Energii Atomowej
(IAEA) oraz Organizację ds. Zakazu Używania Broni Chemicznej (OPCW) w ich
wysiłkach na rzecz zapobiegania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia. Unia
zdecydowanie popiera też starania, by zapobiegać rozprzestrzenianiu broni biologicznej.
Kontakt:
Biuro Prasowe Rady Unii Europejskiej
[email protected]
Tel. +32 (0) 2 285 95 48
Faks: +32 (0) 2 285 80 26
______________________
6