panslavism_brochure

26-30.06.2013
PANSLAWIZMY
PANSLAVISMS
KC PZPR
PANSLAVISMS
One of the basic criticisms of Edward Said’s Orientalism (1978)
– the founding volume of the postcolonial studies – concerns the
fact that the author examines the relations between the so-called
the first and the so-called third world, omitting the territories
of half-peripheries such as Central Europe. The understanding
of how the colonial and postcolonial forces have navigated the
cultural territories between Poland and its Slavic and non-Slavic
neighbours offers a way to re-read the post-Soviet and postcommunist condition: the ideology of the border territories
nostalgically called ‘Kresy’; the constructs of Western-centrism
or Panslavism or even the hidden agendas of so-called Eastern
Partnership.
Panslavisms is a five day exhibition exploring the PolishLithuanian and regional relations, accompanied by a conference
and a film program curated by Jan Sowa and taking place in the
restored part of the former Central Committee of the Polish
United Workers Party. It is also in this building where a military
alliance known as the Warsaw Pact (“Union of Peace and
Socialism”) was signed by eight countries in Central and Eastern
Europe in 1955.
Opening: 26.06.2013, 18:00–21:00
Conference: 27.06.2013, 17:00–21:00
Film Programe: 28–30.06.2013
Exhibition is open:
27–28.06.2013, 17:00–21:00
29–30.06.2013, 10:00–17:00
Former Central Committee of the Polish United Workers’ Party,
Nowy Świat 6/12, Warsaw
PANSLAWIZMY
Jedna z zasadniczych krytyk Orientalizmu Edwarda Saida (1978)
– dzieła założycielskiego studiów postkolonialnych
– dotyczy faktu, że autor bada relacje między tzw. Pierwszym
i Trzecim Światem, pozostawiając na uboczu regiony
półperyferyjne, takie jak Europa Środkowa. Zrozumienie roli,
jaką mocarstwa kolonialne i postkolonialne odegrały
na kulturowych terytoriach między Polską a jej słowiańskimi
i niesłowiańskimi sąsiadami, pozwala na nowo odczytać
postsowiecki i postkomunistyczny los, ideologię terenów
przygranicznych, noszących nostalgiczną nazwę „Kresy”, pojęcia
zachodocentryzmu lub panslawizmu, a nawet ukryte założenia
tzw. Partnerstwa Wschodniego.
Pięciodniowa wystawa poświęcona polsko-litewskim
i regionalnym stosunkom, której towarzyszy konferencja oraz
pokazy filmowe, odbywa się w budynku dawnego Komitetu
Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
W miejscu, w którym w 1955 roku osiem państw Europy
Środkowej i Wschodniej podpisało przymierze wojskowe
zwane Układem Warszawskim („Układ o Przyjaźni,
Współpracy i Pomocy Wzajemnej”).
Wernisaż: 26 czerwca, 18:00–21:00
Konferencja: 27 czerwca, 17:00–21:00
Program filmowy: 28–30 czerwca
Godziny otwarcia wystawy:
27–28 czerwca, 17:00–21:00
29–30 czerwca, 10:00–17:00
Dawna siedziba KC PZPR, Nowy Świat 6/12, Warszawa
EXHIBITION:
Artists: Arnas
Anskaitis (Vilnius), Levan
Chogoshvili (Tbilisi), Linas Jablonskis (Vilnius),
Dagna Jakubowska (Warsaw), Nana Kipiani
(Tbilisi), Juozas Laivys (Plungė), Artūras Raila
(Vilnius), Janek Simon (Cracow/Warsaw), Slavs
and Tatars (Euroasia), Jonas Staal (Rotterdam)
Curators:
Warsza
Virginija Januškevičiūtė and Joanna
WYSTAWA:
Arnas Anskaitis (Wilno), Levan
Chogoshvili (Tbilisi), Linas Jablonskis (Wilno),
Dagna Jakubowska (Warszawa), Nana Kipiani
(Tbilisi), Juozas Laivys (Plungė), Artūras Raila
(Wilno), Janek Simon (Kraków/Warszawa),
Slavs and Tatars (Eurazja), Jonas Staal
(Rotterdam)
Artyści:
Kuratorki:
Virginija Januškevičiūtė i Joanna Warsza
Arnas Anskaitis
Recollections, 2012
A young girl’s dream to become an artist comes true topped
with a groom by her side. Thus could be a tagline summarising
Recollections (Wspomnienia, 1932), currently the only film
in the Lithuanian State Archive that represents the Polish
period of Vilnius. Its star actress Halina Krawczykówna, one of
approximately 180 000 Poles who remained in Lithuania after
the post-war repatriations (a similar number have departed),
delivered a copy of the film to the archive in the early 1990s; the
rest of the films from the period had been taken to Poland or lost.
While the film is clearly a cinematographic fiction, its singular
status turns it into a document, and the personal recollections of
the Polish viewers it entices outweigh the romantic plot – or do
they?
The project was first presented to the members of Vilnius
expatriates’ society in Gdansk. During this last week of June the
piece is shown simultaneously in Warsaw and Vilnius.
ARNAS ANSKAITIS
Wspomnienia, 2012
Marzenie młodej dziewczyny aby zostać artystką spełnia się,
a na dodatek u jej boku pojawia się narzeczony. Tak można
w skrócie streścić Wspomnienia (1932), obecnie jedyny film
w Litewskich Archiwach Państwowych, obrazujący polski
okres w historii Wilna. Aktorka grająca w nim główną rolę
to Halina Krawczykówna, jedna z około 180. tysięcy Polek
i Polaków, którzy po drugiej wojnie światowej nie zdecydowali
się na repatriację i pozostali w Wilnie (podobna liczba osób
zdecydowała się wyjechać). Krawczykówna przekazała Archiwom
kopię filmu we wczesnych latach dziewięćdziesiątych. Pozostałe
filmy z tego okresu zostały przewiezione do Polski lub zaginęły.
Mimo że jest to film fabularny, jego szczególny status zamienia
go w rodzaj dokumentu, a wspomnienia jakie budzi u polskich
widzów, nabierają dla niektórych większej wagi niż sama intryga.
Chociaż, czy aby na pewno?
Projekt został wcześniej zaprezentowany stowarzyszeniu
repatryjantów z wileńszczyzny w Gdańsku. W ostatnim tygodniu
czerwca film jest pokazywany równocześnie w Warszawie
i w Wilnie.
LINAS JABLONSKIS
CAC/ŠMC Interviu #13–14, 2009
The 13th and 14th issue of the art magazine of the Contemporary
Art Centre in Vilnius was published in Russian and in Polish
on occasion of the opening of the CAC Reading Room. During
its preparation, Lithuanian artist Linas Jablonskis (known for
his drawings) disputed, over a cup of tea, the seemingly obvious
fact that the magazine is always published in Lithuanian and
English. In his words, this was quite an ignorant choice, as it
hasn’t been so long since – meaning, mid 20th century – one
would be surprised to hear someone speak Lithuanian on a street
in Vilnius. So why not publish it in Polish and Russian instead?
Jablonskis’ proposal-turned-intervention played with the what-if
scenario of a possible present refering also to forty years when
Lithuanian press was banned under the rule of Tsar, and with
the fact that he shares a surname with Jonas Jablonskis (1860
–1930), a so-called father of the standard Lithuanian language.
The issue is accompanied by the artist’s drawings from his
untitled and often undated oeuvre. The lithograph that Linas
Jablonskis proposed for the exhibition poster is reproduced
from Fyodor Solntsev’s album Antiquities of the Russian State
(1844–1853).
LINAS JABLONSKIS
CAC/ŠMC Interviu #13–14, 2009
Trzynasty i czternasty numer czasopisma wydawanego przez
Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie, opublikowany
po rosyjsku i po polsku, został poświęcony otwarciu Czytelni
CAC. Podczas przygotowywania tej edycji pisma litewski
artysta Linas Jablonskis (znany ze swoich rysunków), siedząc
nad filiżanką herbaty, wyraził wątpliwość co do zdawałoby
się oczywistego faktu, że czasopismo jest zawsze wydawane
po litewsku i po angielsku. Jego zdaniem decyzja ta świadczy
o ignorancji, jako że przez wiele lat, od połowy XX wieku,
praktycznie nikt na ulicach Wilna nie mówił po litewsku.
Dlaczego więc nie opublikować czasopisma po polsku i po
rosyjsku? Projekt Jablonskisa gra ze scenariuszem „co by było,
gdyby”, odnoszącym się do czasów współczesnych oraz tych, kiedy
prasa litewska była zakazana, oraz nawiązuje do faktu, że artysta
nosi to samo nazwisko co Jonas Jablonskis (1860–1930), zwany
ojcem litewskiej gramatyki i oficjalnego języka litewskiego.
Projektowi towarzyszy wystawa rysunków artysty, bez tytułów
i bez dat. Litografia, zaproponowana przez Linasa Jablonskisa
na plakat wystawy to reprodukcja z albumu Fiodora Sołncewa
pt. Antyki państwa rosyjskiego (1844–1853).
Dagna Jakubowska
Cooking Lesson (Eastern Partnership), 2013
In line with an old rule which states that you are what you eat
(a principle first introduced by the pioneer of research on food
and taste, Jean Anthelme Brillat-Savarin), Dagna Jakubowska
treats national cuisine as one of the most versatile and lasting
manifestos of a nation. She examines food sharing rituals and
local cuisines trough the lenses of economy, ecology, culture
and politics. Cooking Lesson focuses on the Polish post-colonial
nostalgia, political and cultural relationships in the region and
the mechanisms of constructing a national identity; it aims to
offer counter-tastes to the symbolic conflicts and traumas of
Central Europe.
Jakubowska’s participation is part of a larger project prepared
in collaboration with the US collective Conflict Kitchen for the
autumn of 2013.
DAGNA JAKUBOWSKA
Lekcja gotowania (Partnerstwo wschodnie), 2013
Wychodząc ze starej zasady „jesteś tym, co jesz” (sformułowanej
przez pioniera badań nad jedzeniem i smakiem, Jeana
Anthelme’a Brillat- Savarina), projekt został poświęcony kuchni
narodowej jako sposobowi komunikacji, a także jako najbardziej
uniwersalnemu, a zarazem najtrwalszemu przejawowi kultury
narodowej. Wspólne rytuały jedzeniowe i kuchnie lokalne
są krytycznie odczytane przez pryzmat ekonomii, ekologii, kultury
i polityki. Koncentruje się na ukraińskiej kuchni narodowej,
a także na polskiej nostalgii postkolonialnej, politycznych
i kulturowych relacjach w regionie. Proponuje on smakowe
antidotum na lokalne konflikty, traumy i problemy Europy
Środkowej.
Udział Dagny Jakubowskiej stanowi część szerszego projektu,
łączącego w sobie kuchnię, sztukę i politykę, przygotowywanego
jesienią 2013 we współpracy z amerykańskim kolektywem
Conflict Kitchen, serwującym tylko kuchnię tych krajów,
z którymi Stany Zjednoczone są w konflikcie.
Levan Chogoshvili
Peripheral Center, 2013
“Intellectual inventiveness is measured by the ability to forget,
not the ability to remember,” claims Levan Chogoshvili. “The
permanent stress of living entails inaccuracies and mistakes
without which innovation could not happen. As with the laws
of thermodynamics and bioenergetics, it is with the system
of constant pressure that we obtain the potential for work.”
Chogoshvili’s work from the early 1970s has been reflecting
on the intellectual ping-pong between the Soviet oppression
and slavicisation of the Caucasus and later its westocentrism.
Today he considers most of the Georgian art as an effort of a
bad apprentice, which wants to offer an inaccurate, distorted
interpretation of the Western art.
LEVAN CHOGOSHVILI
Centrum peryferyjne, 2013
„Intelektualną pomysłowość mierzy się zdolnością do
zapominania, nie do pamiętania – twierdzi Levan. – Ciągłe stresy,
jakich doznajemy w życiu, prowadzą do błędów i nieścisłości, bez
których żadna innowacja nie mogłaby mieć miejsca. Podobnie
jak w prawach termodynamiki lub bioenergetyki, tylko stałemu
napięciu zawdzięczamy nasz potencjał
do pracy”. Tworzone od wczesnych lat siedemdziesiątych prace
Chogoshvili odzwierciedlają intelektualny ping-pong między
sowieckim uciskiem a slawizacją Kaukazu oraz jego późniejszym
zachodocentryzmem. Artysta uważa, że twórczość przeważającej
części współczesnej sztuki gruzińskiej można porównać
do wysiłków niewprawnego uczniaka; który pragnie „zaoferować
nieścisłą, błędną i wykrzywioną interpretację sztuki zachodniej.”
Aleksander Komarov
Language Lessons, 2011
According to public opinion polls in Belarus about the future of
its political developments and international economic relations,
people’s opinions are equally divided over whether the country
should become part of the EU or remain in union with Russia.
Many Belarusian intellectuals consider this result as ‘dramatic’
and see therein a reason why the Belarusian language is not a
common one even in a country with a population of 9,5 million,
of which over eighty percent are ‘ethnic Belarusian’. Impassioned
discussions about the language of the country are held in Belarus
between old concepts about a language as a base for national
identity and more modern ideas about a language as a construct,
which are reflected on intensively. Russian was the language
of Belarusian modernisation from 1918 until the late 1980s.
During the early years of Perestroika, Belarusian became a form
of resistance. In the new Law about Languages it was fixed as
an official state language but already five years later the law was
changed and both Belarusian and Russian have been indexed
as state languages; using one or another language is now often
considered a political statement.
Aleksander Komarow
Lekcje językowe, 2011
Według badań opinii publicznej na temat przyszlości Białorusi
zadania są podzielone. Teoretycznie połowa populacja jest za
staraniami o wejście do Unii Europejskiej, druga połowa pragnie
pozostać w sojuszu z Rosją. Wielu białoruskich intelektualistów
uważa ten drugi wynik za dramatyczną decyzję i powód
powszechnej amnezji językowej w kraju, zamieszkiwanym przez
80% etniczych Białorusinów. Trwają więc żarliwe dyskusje
na temat zapomnianego języka. Spory toczą się między dawną
koncepcją języka jako podstawy tożsamości narodowej,
a bardziej nowoczesną koncepcją języka jako tworu myślowego.
Rosyjski był językiem białoruskiej modernizacji od roku 1918
po późne lata osiemdziesiąte. W początkowej fazie pieriestrojki
używanie języka białoruskiego stało się formą wyrażania oporu,
potem został on przyjęty jako język oficjalny, zaś pięć lat później
rosyjski został uznany za drugi język urzędowy. Ten historyczny
kontekst oraz obecne batalie stanowią tło filmu Aleksandra
Komarowa pt. Lekcje językowe. Komarow poprosił kilkoro
białoruskich intelektualistów (historyka sztuki, kulturoznawcę,
poetę, kompozytora i muzyka) o ich przemyślenia na temat
języka narodowego
Nana Kipiani
The Fantastic Tavern. A Draft for the Future
Exhibition, 2013
In 1918, Georgia declared its short-lived independence as the
Democratic Republic of Georgia, and Tbilisi became ‘Paris of the
East’ or ‘Warm Siberia’ where an inspired community of artists
developed unprecedented creative practices and collaborated to
produce astonishing works of art. The independence only lasted
until 1921. During this period several key figures of the Russian
avant-garde made their way to Tbilisi as they fled Moscow. Their
union with the Tbilisi avant-garde along with other international
artists marks a short but crucial period in Georgia’s history that
manifested in films, stage designs, theatrical performances,
musical compositions, literature, sound poetry, magazines, books,
paintings and sculptures, which altogether form what is referred
to as ‘Georgian Modernism’.
Nana Kipiani
The Fantastic Tavern. Szkic przyszłej wystawy,
2013
Od początku XIX wieku w Tbilisi, nazywanym „Paryżem
Wschodu”, działali znakomici artyści, często przybysze
z Moskwy, którzy rozwijali bezprecedensowe praktyki twórcze,
ale również tworzyli zdumiewające dzieła sztuki. Region ten
często nazywano Ciepłą Syberią przez przymusowe zesłania
i dobrowolną intelektualną emigrację. W 1917 roku Gruzja
ogłosiła niepodległość jako Demokratyczna Republika Gruzji,
która istniała zaledwie od 1918 do 1921 roku. W tym okresie
wielu członków rosyjskiej awangardy uciekało tam z Moskwy.
Ich współpraca z tbiliską awangardą, a także z międzynarodową
społecznością artystyczną – przez ten krótki, choć kluczowy
w bogatej historii Gruzji okres – zaowocowała szeregiem filmów,
projektów scenicznych, przedstawień teatralnych, kompozycji
muzycznych, dzieł literackich, poezji, czasopism i książek,
malarstwa i rzeźby, zwanych „Gruzińskim Modernizmem”.
Juozas Laivys
Fish, 2013
It’s been said that after the war it was easier for the early Soviet
nomenklatura to sovietise the whole of society, the public and
everyday spheres of life with the help of images and texts, than
it was to sovietise the visual arts. The slogans and flags were
at least making the ideology visible; but the arts had inherited
the traditions of the ‘bourgeois’ past and would often carry
a surplus of meaning that, although meant as ‘innocent’ and
‘collaborating’, can easily be read as visual sabotage. It’s a similar
kind of sabotage that Juozas Laivys is dealing with when he
proposes a sculpture for the fountain of a Stalinist ensemble
in Warsaw. The fish is loosely modelled after a found hybrid of
two genetically modified species whose samples have apparently
escaped the fish farms of Lithuania and neighbouring Slavic
countries, with which Lithuania shares a common river-basin.
Juozas Laivys
Ryba, 2013
Mawia się, że w okresie powojennym łatwiej było „sowietyzować”
społeczeństwo, publiczność i życie codzienne przy użyciu
obrazów i tekstów propagandowych niż przy użyciu sztuki
wizualnej. Slogany i flagi sprawiały przynajmniej, że okupacja była
jawna, natomiast sztuka, która odziedziczyła swoje tradycje po
„burżuazyjnej” przeszłości, często niosła ze sobą ukryte znaczenia.
Choć uchodziły one za „niewinną współpracę” – mogą z łatwością
zostać odczytane jako wizualny sabotaż. Juozas Laivys uprawia
ten sam typ sabotażu w swoim projekcie rzeźby w fontannie
przed stalinowskim gmachem w Warszawie. Praca przedstawia
rybę, będącą swobodną hybrydą dwóch gatunków genetycznie
modyfikowanych. Pojedyncze osobniki tego gatunku jakoby
wymknęły się ze stawów hodowlanych na Litwie i w sąsiednich
krajach słowiańskich, żyjąc obecnie w tej samej rzece, dzieląc
wspólny zbiornik wodny.
-
ArtUras Raila
I do not care at all about the rest (O resztę nie troszczę się
wcale), 2003
The artist has selected fragments of the early work of the future author
of Anykščiai Forest (1858-59), one of the cornerstones of Lithuanian
literature, whose biography is marked by numerous controversies
regarding his affiliations with Polish and Lithuanian cultures.
It is said that Anykščiai Forest was written as an answer to a Polish
professor’s remark that Lithuanian language is not suitable for poetry.
In the recorded medley of Baranauskas’ earlier work all references
to particular locations are omitted. Poems by Antanas Baranauskas
(1835–1902) are read by Vilnius poet Wojciech Piotrowicz. German
translation and voice: Claudia Sinnig. The piece was originally
commissioned by a Berlin based collective Urban Art for a site specific
project Dialog Loci in Kostrzyn/Küstrin.
-
ArTUras Raila
Photographs from the project Power of the Earth, 2005–2012
The starting point of the project is the assumption that the Earth is
threaded with energy lines – meridians of electromagnetic fields – that
have a powerful influence on all forms of life. Artūras Raila explores
this sphere of knowledge, as well the alternative, pagan communities
within the Lithuanian society among others through the investigation
of the pagan cultures along with the geo-biology and the influence of
‘earth energies’ on all living beings. Some proponents of these ideas
are driven by an unmistakable quest for national identity different
than Slavic. The philosopher Vilius Storosta–Vydūnas (1868–1953)
advocated a return to indigenous Lithuanian ethnic religion and
initiated public celebrations of ancient Lithuanian holidays that have
become popular since the country regained its independence in 1991
providing a reading of the planetary energy grid.
-
ARTURAS RAILA
O resztę nie troszczę się wcale (I do not care at all about
the rest) 2003
Artysta wybrał i nagrał fragmenty książki Anykščiai Forest (1858-59),
klasyki literatury litewskiej. Tekst została napisany rzekomo jako
odpowiedz na uwagę polskiego profesora, który uważał język litewski za
niegodny i niemożliwy materiał dla twórczości poetyckiej. Jednocześnie
wybrane wiersze Antanasa Baranauskasa (1835-1902) czytane są przez
wileńskiego poetę, Wojciecha Piotrowicza. Tłumaczenie na niemiecki
i głos: Claudia Sinnig.Praca powstała na zamówienie kolektywu Urban
Art z Berlina w ramach projektu Dialog Loci in Kostrzyniu.
-
ARTURAS RAILA
Fotografie należące do serii Siły Ziemi (Power of the Earth),
2005–2012
Punktem wyjścia projektu jest założenie, że Ziemię oplatają linie
energetyczne – południki pól elektromagnetycznych – które mają
potężny wpływ na wszystkie formy życia. Artūras Raila wgłębia się
w alternatywne, pogańskie społeczności litewskie, między innymi
poprzez badanie pogańskich kultur, geo-biologii i wpływu „energii
Ziemi” na wszystkie istoty żywe. Niektórzy zwolennicy tej teorii bez
wątpienia kierują się poszukiwaniem innej niż słowiańska tożsamości
narodowej. Vilius Storosta-Vydūnas, filozof (1868–1953), orędował
za powrotem do litewskiej religii pierwotnej, inicjując publiczne
obchodzenie starodawnych świąt litewskich, które od czasu odzyskania
niepodległości w 1991 roku bardzo zyskały na popularności, pokazując,
jak należy odczytywać siatkę planetarnych linii energetycznych.
Janek Simon
The Council for Mutual Economic Assistance
1949–1991, 2013
The Eastern Bloc was probably the only realised structure
uniting Slavs into one political system. The Council for Mutual
Economic Assistance was an organisation supposed to coordinate
the efforts of centrally planned economies of those countries. For
Panslavisms, Janek Simon prepares an installation in Bolesław
Bierut’s conference room depicting the rise, development and
decline of this Central European organisation. The artist has
been consequently interested in the Polish colonialist past: his
Polish Year in Madagascar (2004) was a research project, an
exhibition and a trip to Madagascar dealing with the issues of
Polish colonial ideology from the 1930s until the introduction
of the Polish troops to Afghanistan.
Janek Simon
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej
1949–1991, 2013
Blok Wschodni był prawdopodobnie jedyną istniejącą strukturą,
jednoczącą Słowian w ramach jednego systemu politycznego.
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej miała na celu
koordynację wysiłków scentralizowanych gospodarek krajów
członkowskich. Janek Simon, w ramach projektu Panslawizmy,
przygotowuje instalację w sali konferencyjnej Bolesława Bieruta,
ukazującą narodziny, rozwój i upadek tej środkowo-europejskiej
organizacji. Jest to kolejna praca Simona odnosząca się
do kolonialnej przeszłości Polski, wczesniej zorganizowal
on m.in. Rok Polski na Madagaskarze (2004) – projekt badawczy,
wystawę i podróż, poświęcone problematyce polskiej ideologii
kolonialnej od lat trzydziestych po obecność polskich wojsk
w Afganistanie.
Slavs and Tatars
Hip to Be Square, 2013
Hip to Be Square celebrates the cliché of the plodding Pole by
redeeming the methodical, slow-burn nature of the Solidarność
strike movement. The seemingly saccharine and innocuous title,
from Huey Lewis’ 1980s hit Hip to Be Square, is reinvested
with the radicalism of the normal and unsexy, the ‘square’ in
English slang, as a successful case study and precedent for other
movements of civil disobedience.
Slavs and Tatars
W Imię Boga, 2013
An unofficial slogan of Poland, “W Imię Boga za Naszą i Waszą
Wolność” (“In the Name of God, For Your Freedom and Ours”)
has been appropriated by peoples all around the world in their
struggles for self-determination. Featuring both Russian and
Polish in its original iteration, the banner is a complex nod to the
fate binding two countries whose history has been contentious
to say the least. By translating the original into Persian and reinstating the Russian, W Imię Boga addresses the transnational,
if not transcendental, nature of this phrase, aiming to rescue it
from the jaws of parochial or imperial instrumentalisations.
Both W Imię Boga and Hip to Be Square are the newest works
in Slavs and Tatars’ second cycle of work, Friendship of Nations:
Polish Shi’ite Showbiz (2009–), an investigation into the unlikely
points of convergence in Iran’s and Poland’s respective political,
cultural, and economic histories.
Slavs and Tatars
Hip to Be Square, 2013
Hip to Be Square rozprawia się ze stereotypem zaharowanego
Polaka poprzez rehabilitację metodycznego i relatywnie
spokojnego charakteru ruchu strajkowego Solidarność. Pozornie
przesłodzony i nieszkodliwy tytuł, pochodzący z przeboju Huey’a
Lewisa z lat osiemdziesiątych Hip to Be Square, wykorzystuje
slangowe znaczenie angielskiego słowa „square”jako sztywniak.
Ktoś jak najbardziej normalny i nieseksowny umożliwia analizę
przypadku i staje się wzorem dla innych ruchów obywatelskiego
nieposłuszeństwa.
Slavs and Tatars
W Imię Boga, 2013
Nieoficjalne polskie motto narodowe “W imię Boga
za Naszą i Waszą Wolność” zostało podjęte przez narody całego
świata, walczące o prawo do samostanowienia. Oryginalnie
wypisywane na sztandarach w języku polskim i rosyjskim,
wyraża ono złożony splot dziejów obu krajów, których historia
zawsze była – delikatnie mówiąc – mocno kontrowersyjna.
Przetłumaczenie oryginału na język perski i przywrócenie go
językowi rosyjskiemu sprawiło, że motto W Imię Boga nabrało
charakteru ponadnarodowego, by nie rzec transcendentnego,
wyrywając je zarazem z zagrożenia zaściankową lub imperialną
instrumentalizacją.
W Imię Boga oraz Hip to Be Square to najnowsze projekty
drugiego cyklu prac grupy Slavs and Tatars Friendship of Nations:
Polish Shi’ite Showbiz (2009–), mającego na celu poszukiwanie
mało prawdopodobnych punktów stycznych w historii
politycznej, kulturowej i ekonomicznej Iranu i Polski.
Jonas Staal
Ideological Guide to the Venice Biennale, 2013
Ideological Guide to the Venice Biennale is a free iPhone and
Android app that provides insight in the political, economic, and
general ideological infrastructure of the 2013 Venice Biennale. It
offers critical reflections that enable to explore the framework of
each of the national pavilions through the additional data on the
political background, selection procedure and financing of each of
the exhibitions on display. It also offers the possibility to visit the
different national pavilions based on the countries’ geopolitical
alliances: the user can navigate routes based on members of
the North Atlantic Treaty Organization (NATO), those which
acknowledge the International Criminal Court (ICC), and
member countries of the Group of Eight (G8), the League of
Arab States or also the Warsaw Pact signed in 1955.
Jonas Staal
Ideologiczny przewodnik po Biennale w Wenecji,
2013
Ideologiczny przewodnik po Biennale w Wenecji to bezpłatna
aplikacja na iPhone’a i Androida, dająca wgląd w polityczną,
ekonomiczną i ideologiczną infrastrukturę weneckiego Biennale
2013. Można tu znaleźć krytyczne refleksje, pozwalające
na przyjrzenie się założeniom każdego z pawilonów narodowych,
dzięki dodatkowym informacjom o kontekście politycznym,
procedurach selekcji i finansowaniu poszczególnych wystaw.
Można również zwiedzać różne pawilony krajowe według
przymierzy politycznych, do jakich należą dane kraje: użytkownik
może nawigować wśród członków Organizacji Traktatu
Północnoatlantyckiego NATO, wśród krajów uznających
Międzynarodowy Trybunał Karny, wśród tych, które należą
do Grupy Ośmiu (G8), do Ligi Państw Arabskich, a nawet
do Układu Warszawskiego podpisanego w 1955 roku.
CONFERENCE:
Pan-Slav(e)ism – Learning Capitalism from Central
and Eastern Europe
A multidisciplinary session curated and moderated by Jan Sowa, Ph.D.
There’s an etymological link between the words “Slav” and “slave”
dating back to the ancient times. If we think carefully about the historical
events that established it and about the entire span of East-West relations on
the European continent, this link makes a lot of sense and reveals something
deeper than just a contingent genealogy of Latin-based terms. Scholars such
as Fernand Braudel and Immanuel Wallerstein showed in a convincing
way that the part of the European continent lying East of the river Elbe and
inhabited mostly by Slavs was the first peripheral zone of capitalist worldeconomy in early-modern times. The whole block of countries – the so
called Polish-Lithuanian Commonwealth being the biggest and the most
prominent example in the area – were pushed into a state of dependency and
underdevelopment, forcing its rural populations into a virtual slavery known
as serfdom. Thus Central and Eastern Europe was historically the first Third
World.
The Kingdom of Poland and its nobility played a key role in extending
the enslavement of peasants far into the South-Eastern Europe as it attempted
to build its own colonial empire by dominating Lithuania and annexing vast
areas of Ukraine in the 16th century. Despite the fact that this imperial rule
was perplexed by endless wars, marked by numerous uprising of indigenous
populations and finally failed, it still inspires a post-colonial nostalgia in
contemporary Poland hampering a critical reflection over the countries past
as well as a recognition of its peripheral status. This reconceptualization
of Central and Easter European history should not be regarded as another
attempt to play a victim and to inspire pity for the region’s poor fate. Quite the
contrary – it offers an opportunity of symbolic empowerment. If we attempt
to construct a story of capitalism as it was experienced not by the winners
(Western European powers) but by the oppressed, than we can interpret it
as a globalization of dependence, underdevelopment and slavery, an ironic
KONFERENCJA:
Panslawizm zniewolony – Nauka kapitalizmu
na podstawie doświadczenia Europy Środkowej
i Wschodniej
A multidisciplinary session curated and moderated by Jan Sowa, Ph.D.
Między słowami „Slav” („Słowianin”) i „slave” („niewolnik”) istnieje
bardzo stary związek etymologiczny. Jeśli zastanowimy się nad wydarzeniami
historycznymi, które legły u podstaw tego związku, a także nad długim
okresem relacji Wschód-Zachód na kontynencie europejskim, związek
ów okaże się całkiem sensowny, wskazujący na coś znacznie głębszego niż
przypadkowa genealogia pochodzących z łaciny wyrazów. Uczeni tacy jak
Fernand Braudel i Immanuel Wallerstein przekonująco pokazali, że część
kontynentu europejskiego położona wschód od Łaby i zamieszkana głównie
przez Słowian, stanowiła we wczesnej nowoczesności (XVI wiek) pierwszą
strefę peryferyjną światowej gospodarki kapitalistycznej. Cały szereg krajów
– wśród których Rzeczpospolita Obojga Narodów stanowiła największy
i najbardziej znaczący przykład – osunęła się w stan uzależnienia i zacofania,
a ich chłopska ludność zepchnięta została w stan niewolnictwa zwanego
pańszczyzną. W ten oto sposób Europę Środkową i Wschodnią można uznać
za historycznie pierwszy Trzeci Świat.
Królestwo Polskie i jego szlachta odegrały kluczową rolę
w rozszerzeniu zniewolenia chłopów na bardziej odległe tereny Europy
Południowo-Wschodniej, w ramach próby zbudowania własnego imperium
kolonialnego poprzez zdominowanie Litwy i aneksję rozległych obszarów
Ukrainy w XVI wieku. I chociaż te imperialne rządy były zakłócane przez
nieustanne wojny i kolejne rewolty miejscowej ludności, aż ostatecznie upadły,
do dzisiaj we współczesnej Polsce są one źródłem postkolonialnej nostalgii,
przeszkadzając w krytycznej refleksji nad przeszłością kraju i w rozpoznaniu
jego peryferyjnego statusu. Takiego przeformułowania historii Europy
Środkowej i Wschodniej nie należy traktować jako kolejnej próby odegrania
roli ofiary czy też wzbudzenia litości dla ciężkiego losu regionu. Wręcz
przeciwnie – pozwala ono na symboliczne odzyskanie wiary we własne siły.
universalization of Eastern-European condition that made everybody a Slav(e)
– not by their ethnic identity but by their social, political and economic
situation.
Here’s a new Pan-Slav(e)ism that offers a unique chance to the
inhabitants of Central and Eastern Europe, a chance to finally read their
histories not as a local anomaly but rather a constitutive element of the truly
global and universal history. If we want to understand capitalism there’s no
better place to learn than Central and Eastern Europe. It applies also to the
most present times – one must not forget that the former Soviet Bloc was the
first area in Europe to be restructured in late 1980ties and early 1990ties
according to the principles of neoliberal economy, the very same ones that
underlie present Troika’s policies towards Greece, Cyprus and other indebted
countries of the EU.
The session Pan-Slav(e)ism – Learning Capitalism from Central and
Eastern Europe, with participants from the fields of both academia and art,
aims at rethinking Slavic condition in this new, universal perspective. What
were the realities of live in early-capitalist slavery? What kind of individual and
collective subjects have been shaped by this condition? How has it influenced
region’s cultures and arts? And, last but not least, how can one emancipate
from it?
Jan Sowa studied philosophy, literature and psychology at the Jagiellonian University in
Cracow and University of Paris VIII at Saint-Denis. He holds a Ph.D. in sociology and
is Assistant Professor in the Institute of Cultural Studies of the Jagiellonian University.
Jeślibyśmy spróbowali zbudować historię kapitalizmu nie z punktu
widzenia zwycięzców (państw Europy Zachodniej), ale uciśnionych, możemy
zinterpretować ją jako globalizację uzależnienia, zacofania i niewolnictwa, jako
ironiczne upowszechnienie losu Europy Wschodniej, który z wszystkich czynił
Slav(e) (niewolników i Słowian) – nie ze względu, rzecz jasna, na tożsamość
etniczną, ale na ich położenie społeczne, polityczne i ekonomiczne.
Oto panslav(e)ism - nowa wersja panslawizmu opisująca wspólnotę
zdominowanych i uciemiężonych przez kapitalizm, która mieszkańcom Europy
Środkowej i Wschodniej daje jedyną w swoim rodzaju szansę, aby w końcu
odczytać swoją historię nie jako lokalną anomalię, ale raczej jako element
składowy historii prawdziwie globalnej i uniwersalnej. Jeśli chcemy zrozumieć
nowoczesność i jej kluczowy składnik – kapitalizm – nie ma lepszego miejsca
do nauki niż Europa Środkowa i Wschodnia. Dotyczy to również historii
najnowszej. Nie zapominajmy, że dawny blok sowiecki był pierwszym
obszarem Europy, w którym pod koniec lat osiemdziesiątych i na początku
dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia dokonała się transformacja zgodna
z zasadami ekonomii neoliberalnej, tymi samymi, które dzisiaj leżą u podstaw
polityki „trojki” wobec Grecji, Cypru i innych zadłużonych państw Unii
Europejskiej.
Sesja zatytułowana Panslav(e)ism – ucząc się nowoczesności od Europy
Środkowej i Wschodniej, z udziałem przedstawicieli świata akademickiego
i artystycznego, ma na celu refleksję nad losem Słowian z uwzględnieniem tej
nowej, uniwersalnej perspektywy. Jak wyglądały realia życia codziennego
w zniewoleniu wczesnego kapitalizmu? Jakie podmioty indywidualne
i zbiorowe zostały przez ten los ukształtowane? Jak to wpłynęło na kulturę
i sztukę tego regionu? I wreszcie, last but not least, w jaki sposób można się
z tego wyzwolić?
Jan Sowa studiował filozofię, literaturę i psychologię na Uniwersytecie Jagiellońskim
w Krakowie oraz na Uniwersytecie Paris VIII w Saint-Denis. Obronił doktorat
z socjologii. Pracuje jako adiunkt w Instytucie Kultury UJ.
17:00 – Jan Sowa (Free University of Warsaw), welcome speech
17:15 – Daniel Beauvois (University of Paris I Panthéon
-Sorbonne), ‘Mulicultural’ Polish-Lithuanian Commonwealth
and What Do We Learn from It
17:45 – Anna Sosnowska (The American Studies Center
of University of Warsaw), From a Steel Worker to a Maid. Polish
Migrations to Industrial and Post-Industrial America
18:15–18:45 – Discussion
18:45–19:00 – Coffee break
19:00–19:30 – Andrzej Leder (The Institute of Philosophy
and Sociology of the Polish Academy of Science, Warsaw), Father
Figure in Central Eastern Europe
19:30–20:00 Alexander Kiossev (Center for Advanced Study
University of Sofia), Imagination and Empire in the 19th Century
Central Eastern Europe
20:00–20:30 – Discussion
20:30–21:00 – Closing discussion with participation
of all panelists
17:00 – Jan Sowa (Wolny Uniwersytet Warszawy) przywitanie
17:15 – Daniel Beaouvois (Uniwersytet Paris I Panthéon
-Sorbonne), Czego nas uczy “multikulturalizm” I Rzeczypospolitej
i do czego może się to przydać dziś?
17:45 – Anna Sosnowska (Ośrodek Studiów Amerykańskich
UW), Od hutnika do pokojówki. Polskie migracje do przemysłowej
i postprzemysłowej Ameryki
18:15–18:45 – dyskusja
18:45–19:00 – przerwa
19:00–19:30 – Andrzej Leder (Instytut Filozofii i Socjologii
PAN), Figura ojca w Europie Środkowo-Wschodniej
19:30–20:00 – Alexander Kiossev (Centrum Studiów
Zaawansowanych Uniwersytetu w Sofii), Imperialna wyobraźnia
w Europie Środkowo-Wschodniej XIX wieku
20:00–20:30 – dyskusja
20:30–21:00 – podsumowanie (dyskusja z udziałem wszystkich
panelistów)
Programe:
The program developed by Jan Sowa and Marek Golonko
featuring film specialist, political analyst and columnist Jakub
Majmurek, presents films exploring Polish plots existing in
national cinematography in Belarus, Lithuania, Ukraine and the
Soviet Union.
Friday 28.06 16:15 Talash, directed by Valentina Makarova, Belarus 2012
18:00 Bogdan Zinowij Chmielnickij, directed by Mykola Maszenka,
Ukraina 2007
Saturday 29.06
12:45 First Horse (Breakthrough of the Polish Front in 1920),
directed by Jefim Dżigan, USSR 1940
14:35 Red Leaves, directed by Vladimir Korsh, Belarus 1958
16:15 Home Army in Lithuania. Dead End of the History,
directed by Limas Bružas, Lithuania 1998
17:10 1410 Žalgiris Known but Unknown,
directed by Aleksandras Matonis, Lithuania 2013
Sunday 30.06
12:00 Closing discussion moderated by Jakub Majmurek
PROGRAM FILMOWY:
Program przygotowany przez Jana Sowę i Marka Golonko
z gościnnym udziałem filmoznawcy, politologa i publicysty Jakuba
Majmurka, prezentuje filmy przedstawiające wątki polskie
w narodowej kinematografii Białorusi, Litwy, Ukrainy
czy Związku Radzieckiego.
Piątek 28.06 16:15 Tałasz, reżyseria: Valentina Makarova, Białoruś 2012
18:00 Bogdan Zinowij Chmielnickij, reżyseria: Mykola Maszenka,
Ukraina 2007
Sobota 29.06 12:45 Pierwsza Konna lub Przerwanie Frontu Polskiego w 1920 roku,
reżyseria: Jefim Dżigan, ZSRR 1940
14:35 Czerwone liście reżyseria, reżyseria: Vladimir Korsh,
Białoruś 1958
16:15 Armia Czerwona na Litwie. Ślepy zaułek historii,
reżyseria: Limas Bružas, Litwa 1998
17:10 1410 Znany i nieznany Grunwald,
reżyseria: Aleksandras Matonis, Litwa 2013
Niedziela 30.06
12:00 Dyskusja podsumowująca, moderacja Jakub Majmurek
Production / Produkcja: Paulina Paga & Anna Bera
Design: Rene Wawrzkiewicz
Other Space Foundation artistic director / Prezes Fundacji Inna Przestrzeń:
Witek Hebanowski
26-30.06.2013
Dawna siedziba KC PZPR,
Nowy Świat 6/12, Warszawa
Former Central Committee
of the Polish United Workers’ Party,
Nowy Świat 6/12, Warsaw
www.transkaukazja.eu