Article

06.05.2015
Przejęcie części zakładu pracy – niebezpieczeństwa dla pracodawców
W obecnej rzeczywistości gospodarczej przedsiębiorcy ponoszą rozliczne koszty swojej działalności.
Najbardziej odczuwalnymi są obciążenia podatkowe oraz składki na ubezpieczenie społeczne
zatrudnionych pracowników. Rosnące koszty pracy powodują, że wielu pracodawców szuka aktywnie
rozwiązań pozwalających na zredukowanie wydatków związanych z zatrudnieniem. Jednym z
pojawiających się na ryku sposobów na ograniczenie kosztów pracowniczych są usługi polegające na
przejęciu pracowników oraz obciążeń pracowniczych. Działania takie są często podejmowane pod
szyldem outsourcingu usług, z którym jednak nie mają wiele wspólnego. Mechanizm działania jest
zwykle podobny. Przedsiębiorstwa istniejące stosunkowo krótko oferują zawarcie umowy, na podstawie
1
której dotychczasowi pracownicy firmy, do której skierowano ofertę mają zostać przejęci w trybie art. 23
kodeksu pracy tzn. mają oni stać się pracownikami nowego podmiotu. Jednocześnie umowa pomiędzy
dotychczasowym a nowym pracodawcą stanowi, że wynagrodzenia przejmowanych pracowników nie
ulegają zmianie, pracują oni nadal na swoich dotychczasowych stanowiskach pracy i na podstawie
poprzednio zawartych umów o pracę. Oszczędności dla zakładu pracy mają polegać na tym, że cena za
świadczenie usług przez przedsiębiorcę jest znacząco niższa od sumy wynagrodzeń, jaki
dotychczasowy pracodawca musiałby zapłacić zatrudniając pracowników. Firmy argumentują, że
znaczące oszczędności (nieraz sięgające 30-40%) są możliwe dzięki rzekomo uzyskiwanymi przez nie
dofinansowaniami pochodzącymi z Unii Europejskiej.
Czy taki mechanizm jest bezpieczny i jakie mogą być konsekwencje jego stosowania?
1
Jak stanowi kodeks pracy w art. 23 w sytuacji, kiedy dochodzi do faktycznego przejścia zakładu pracy
lub jego części na innego pracodawcę dochodzi również do przejęcia pracowników powiązanych z tym
zakładem (jego częścią). Kodeks pracy nie zawiera definicji zakładu pracy ani też jego części, definicja
ta została wypracowana przez orzecznictwo i doktrynę, przy czym, jest to pojęcie, które sprawia jedne z
największych trudności interpretacyjnych w prawie pracy. Ewolucja poglądów na temat istoty zakładu
pracy i jego części przekraczałaby ramy tego opracowania. Zgodnie z definicją wypracowaną w
orzecznictwie (w tym przede wszystkim europejskim) z transferem przedsiębiorstwa mamy do czynienia
wtedy, kiedy przejmowana jest jednostka gospodarcza, która zachowuje swoją tożsamość, oznaczającą
zorganizowane połączenie zasobów, którego celem jest prowadzenie działalności gospodarczej, bez
względu na to, czy jest to działalność podstawowa czy pomocnicza. Współczesna rzeczywistość
gospodarcza rodzi wiele problemów interpretacyjnych, związanych z różną specyfiką działalności
przedsiębiorców a więc różnym pojmowaniem tego, co można uznawać za zorganizowaną część
zakładu pracy, a w szczególności jakim elementom należy przypisać decydującą wagę. Inaczej bowiem
oceniać należy istotę zakładu pracy, którego działalność oparta jest prawie wyłącznie na pracy ludzkiej
(np. usługi sprzątania czy nadzoru), inaczej natomiast zakłady, w których pierwszoplanową rolę
odgrywają składniki materialne (np. zakłady produkcyjne, przedsiębiorstwa transportowe). W pierwszym
przypadku większą wagę ma utrzymanie tożsamości jednostki gospodarczej jako zorganizowanego
zespołu osobowego, skierowanego na realizację jej celów gospodarczych, w drugim natomiast silniej
akcentuje się elementy przejęcia mienia, jako niezbędnej bazy służącej do prowadzenia określonej
działalności. Obowiązek przejęcia składników majątkowych, które pozwalają normalnie prowadzić
(kontynuować) działalność gospodarczą jest w tym drugim wypadku konieczny i znajduje akceptację
również w orzecznictwie europejskim. To właśnie kwestia właściwej oceny czy doszło do przejścia
JP Weber Accord’Next sp. z o.o.
Rynek 39/40
PL 50-102 Wrocław
TAX ID: PL 899 13 64,516
REGON statistical no.: 930850052
District Court of Wrocław
6th Commercial Department for the National
Court Register
entry: 0000047563
Share capital: PLN 120,000.00
JP Weber Investments sp. z o.o.
Rynek 39/40
PL 50-102 Wrocław
TAX ID: PL 897 17 70 733
REGON statistical no.: 021432080
District Court of Wrocław
6th Commercial Department for the
National
Court Register
entry: 0000378247
Share capital: PLN 250,000.00
1
Source: JP Weber_150506_ Przejęcie części zakładu pracy – niebezpieczeństwa dla pracodawców
www.jpweber.com
1
zorganizowanej części przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 23 k.p. stała się w kilku orzeczeniach
przyczyną problemów przedsiębiorców, którzy wierząc ofertom zdecydowali się na „papierowe”
przekazanie swoich pracowników w celu uzyskania spodziewanych oszczędności. Przedsiębiorstwa,
których działanie w dużej mierze opierało się na wykorzystaniu składników majątkowych decydowały się
na zawarcie umów, na podstawie których zewnętrzne firmy przejmowały dotychczasowych
pracowników, kontynuując ich umowy o pracę, nie przejmując jednocześnie żadnego składnika majątku.
W większości przypadków przejęci pracownicy nadal pracowali w tym samym miejscu i według tych
samych umów o pracę, na tych samych stanowiskach z takim samym zakresem obowiązków, faktyczny
nadzór na nimi sprawował dotychczasowy pracodawca jak również to on dokonywał wszelkich
bieżących czynności wobec pracujących, natomiast z pracy pracowników nadal i wyłącznie korzystał
dotychczasowy pracodawca. Jedyną faktyczną zmianą była zmiana podmiotu wypłacającego
wynagrodzenia, które było wręcz wyliczane przez przedsiębiorcę, do którego skierowano „przejętych”
poprzednio pracowników.
W sytuacji tak zawieranych umów problemy przedsiębiorców pojawiały się, gdy okazywało się, że
rzekome oszczędności rzędu 30-40% w rzeczywistości osiągane były poprzez nieodprowadzanie
składek na ubezpieczenie społeczne przejętych pracowników przez ich nowego pracodawcę. W
omawianych sytuacjach sprawy dotyczące obowiązków z tytułu nieopłaconych należności trafiały a
drogę sądową w konsekwencji wydawania przez organy ubezpieczeniowe decyzji obciążających
nieopłaconymi składkami przedsiębiorców, którzy skorzystali z ofert firm specjalizujących się w
rzekomym obniżaniu kosztów pracowniczych. Przykładami mogą być tu stany faktyczne, jakie stały się
przedmiotem wyrokowania Sądu Apelacyjnego w Białymstoku (sygn. akt III AUa 146/14), w którym
doszło do tego właśnie rodzaju pozornego przejęcia. W sprawie tej Sąd orzekł, że przekazanie
pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony innemu podmiotowi (tu: agencji pracy tymczasowej)
1
bez zachowania przesłanek związanych z przejęciem istotnych składników majątkowych w myśl art. 23
k.p. i następnie jednoczesne oddelegowane tej samej osoby na poprzednie miejsce pracy, uzasadnia
1
ocenę takiej sekwencji zdarzeń pod kątem art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 23 k.p., zwłaszcza gdy w wyniku
tej operacji koszty związane z jego zatrudnieniem zostały określone na poziomie 60% faktycznych
kosztów jego pracy. Sąd podkreślił, że pomioty prowadzące działalność gospodarczą powinny mieć
świadomość, że umowa świadczenia usług w oparciu o „przejętych” pracowników, która nie przynosi
praktycznie żadnych korzyści wykonującej je stronie powinna budzić już na wstępie wątpliwości.
1
Przejęcie pracowników bez zachowania przesłanek z art. 23 k.p. (a więc bez przejęcia choćby
elementarnego mienia służącego do świadczenia usługi opartej na wykorzystaniu środków produkcji)
było tak naprawdę czynnością pozorną, zmierzającą w konsekwencji do ominięcia obowiązków płatnika
składek. W konsekwencji, w wielu przypadkach zanegowano „przejęcia” jako pozorne i nie spełniające
podstawowych przesłanek, natomiast organy ubezpieczeniowe wydawały decyzje, na podstawie których
całością nieopłaconych składek obciążano przedsiębiorców, którzy zawarli nieskuteczne (w
konsekwencji) umowy rzekomego przekazania pracowników. Kolejnymi przykładami mogą być tu wyroki
Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 7 października 2013 r. (sygn. akt IV U 1066/13) lub orzeczenie
Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 maja 2014 r. (sygn. akt III AUa 30/14). Jak wynika z
informacji przekazywanych opinii publicznej podobny mechanizm może dotyczyć ponad 10 tyś
przypadków.
Source: JP Weber_150506_ Przejęcie części zakładu pracy – niebezpieczeństwa dla pracodawców
www.jpweber.com
2
Podsumowanie
Outsourcing jest jedną z branż, bez której niemal niemożliwy byłby efektywny rozwój wielu
przedsiębiorstw. Jak wynika jednak z powyższego, przedsiębiorcy, do których kierowane są oferty
obniżenia kosztów pracowniczych poprzez wykorzystanie rzekomo atrakcyjnych mechanizmów
dofinansowań powinni podchodzić do takich rozwiązań ze szczególną uwagą. Wadliwie skonstruowane
umowy i pozorność całego procesu, sprowadzająca się do niezachowania przesłanek przejścia części
zakładu pracy może mieć poważne skutki finansowe, zwłaszcza gdy połączona jest z ofertą
niesprawdzonego kontrahenta.
Adam Małycha
Associate
Tel: +48 (71) 36 99 542
[email protected]
Source: JP Weber_150506_ Przejęcie części zakładu pracy – niebezpieczeństwa dla pracodawców
www.jpweber.com
3