zobacz

Materiały pomocnicze dla nauczycieli na temat programu multimedialnego
„Flora Ojczysta”
Skuteczna identyfikacja roślin może wydawać się osobom niewtajemniczonym dość
trudna. Tradycyjne klucze dychotomiczne do oznaczania roślin, mimo iż wciąż
są powszechnie stosowane, wykazują pewne niedoskonałości wynikające z samej struktury
klucza jako drzewa decyzyjnego. Korzystając z takiego klucza trzeba odpowiedzieć na szereg
pytań, a chcąc dojść do diagnozy trzeba odpowiedzieć na każde pytanie. Ponadto
profesjonalne klucze do oznaczania roślin pisane są językiem nieprzystępnym i są słabo
ilustrowane. Z kolei powszechne atlasy, zwykle ładnie ilustrowane, nie zawierają kluczy
z prawdziwego zdarzenia.
Multimedialny program „Flora ojczysta” oferuje nowe sposoby oznaczania roślin
w sposób szybki i skuteczny. Program zawiera 1210 gatunków roślin. Chociaż liczba ta jest
mniejsza niż połowa polskiej flory, znajdują się tu rośliny pospolite, z różnych względów
ciekawe oraz prawie wszystkie rośliny chronione. W bazie znajdziemy niemal każdy gatunek,
który możemy spotkać w najbliższej okolicy, na wycieczce, łące, przy drodze, czy w lesie.
Program „Flora ojczysta” sprawia, że rozpoznawanie roślin jest łatwiejsze niż
za pomocą tradycyjnych kluczy. Użytkownik programu może skorzystać z wygodnego dla
siebie narzędzia do identyfikacji roślin, zróżnicowanego w zależności od potrzeb
i możliwości oznaczającego.
Program stwarza możliwość dużej swobody wyboru
wiadomości o roślinie, które można wykorzystać w procesie oznaczania. Użytkownik może
wskazać znane sobie cechy np. kolor płatków, czy osadzenie liści na łodydze.
Przystępując do identyfikacji nieznanej rośliny można wybrać jeden z kilku dostępnych
trybów pracy. Do wyboru są cztery mechanizmy oznaczania gatunków roślin:
1. Wybór cech rośliny z wyświetlanej przez program listy. Sposób ten:
umożliwia samodzielne wybieranie własności rośliny z list cech;
umożliwia
posługiwanie
się
cechami
o
drugorzędnym
znaczeniu
(ale ułatwiającym identyfikację), np. wysokość rośliny;
stwarza możliwość korzystania w każdej chwili z atlasu (zdjęcia rośliny,
jej liści, kwiatów, owoców) oraz charakterystyki morfologicznej rośliny;
daje możliwość utworzenia ( na pewnym etapie) klucza dychotomicznego;
1
2. Oznaczanie za pomocą trybu interaktywnego (pytanie – odpowiedź).
w tym przypadku program zadaje pytania rozstrzygające, na które użytkownik
może odpowiadać „tak”, „nie”, „nie wiem”, „pomiń cechę”;
po serii pytań użytkownik dochodzi do diagnozy;
odpowiedź „nie wiem” lub „pomiń cechę” powoduje, że program zadaje inne
pytanie, aż o wyczerpania puli pytań;
jeżeli po wyczerpaniu puli pytań wciąż nie daje się postawić jednoznacznej
diagnozy co do badanego okazu, wówczas można przejść do innego sposobu
oznaczania
(np.
klucza
wielodostępnego,
zbudowania
klucza
dychotomicznego), aby rozpoznać gatunek;
3. Oznaczanie za pomocą trybu swobodnego opisu.
Na metodę składa się okno notesu i edytora zapytań;
Notes służy do wprowadzania swobodnej notatki dotyczącej okazu. W okno
notesu należy wpisać własnymi słowami opis rośliny (lepiej jednak, aby były
to słowa botaniczne). Program przetwarza opis na listę zapytań, która jest
wyświetlana w edytorze zapytań. Zapytanie można zatwierdzić lub poddać
edycji;
Jeżeli ten sposób nie daje jednoznacznej odpowiedzi, można sie wspomóc
innymi trybami oznaczania rośliny aż do uzyskania diagnozy;
4. Oznaczanie przy pomocy dychotomicznego klucza. Można go jednak stworzyć
dopiero na pewnym etapie oznaczania rośliny.
Chcąc potwierdzić diagnozę można wykorzystać atlas, w którym zmieszczone
są fotografie roślin. Przedstawiono w nich pokrój ogólny, kwiaty, liście owoce.
Warto dodać, że program pozwala w każdej chwili przełączyć się z jednego sposobu
oznaczania na drugi. Użytkownik sam decyduje, co chce „powiedzieć komputerowi”
o roślinie. Komputer natomiast informuje o naturalnych granicach swobody,
nie pozwala na wybieranie sprzecznych właściwości.
2
Oprócz interaktywnych narzędzi do identyfikacji roślin program zawiera także:
Oryginalne zdjęcia przedstawiające roślinę i szczegóły jej budowy (kwiaty, owoce,
liście);
Kompendium
wiedzy o
poszczególnych
gatunkach
(nazwy naukowe wraz
z synonimami, nazwy ludowe, informacje o siedlisku, rozmieszczeniu, porze
kwitnienia, ochronie oraz praktycznym wykorzystaniu);
Słownik botaniczny z 700 hasłami;
Uważam, że
program „Flora ojczysta” jest doskonałym środkiem dydaktycznym, który
z powodzeniem może być wykorzystywany na lekcjach. Pozwala dzieciom zdobyć nową
wiedzę poprzez zabawę . Zwiększa tempo i efektywność przekazu informacji. Pozwala
zaciekawić ucznia oraz zwiększyć jego motywację do nauki.
Program może być wykorzystywany przy realizacji takich treści programowych jak:
Rozpoznawanie gatunków roślin;
Drzewa, krzewy i rośliny naszych lasów;
Złożoność świata żywego, znaczenie różnych sposobów jego porządkowania;
Przykłady różnorodności roślin;
Rośliny chronione, lecznicze, trujące;
Program można uruchomić niemal na każdym komputerze, ze względu na niewielkie
wymagania sprzętowe.
Informacje o programie:
Autorzy: Ireneusz R. Moraczewski, Barbara Sudnik – Wójcikowska, Bożena Dubielecka,
Lucjan Rutkowski, Kazimierz A. Nowak, Wojciech Borkowski, Halina Galera.
Strona programu: www.flora-ojczysta.pl
Nauczyciele zainteresowani wykorzystaniem programu na lekcjach, mogą wypożyczyć
go w Wojewódzkim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Łodzi.
Program znajduje się także w ofercie producentów i dystrybutorów pomocy szkolnych
i dydaktycznych dla nauczycieli (np. Nina – pomoce dydaktyczne, www.nina.isu.pl).
Opracowała: Agnieszka Pająk
nauczyciel przyrody w Szkole Podstawowej nr 1 w Łodzi
3