8. Najstarsze dzieje Grecji-int

II
STAROŻYTNA GRECJA
Temat: Najstarsze dzieje Grecji
1. Grecja i jej warunki naturalne
2. Kultura minojska
 Kultura minojska, kultura




kreteńska – jedna z
najstarszych kultur epoki brązu w
obszarze Morza
Śródziemnego powstała
na Krecie około3000 r. p.n.e.
Odkryta i poznana dokładniej dopiero
na początku XX wieku dzięki pracom
wykopaliskowym prowadzonym przez
archeologa Arthura Evansa.
Prace wykopaliskowe potwierdziły
przekazy Homera o stu miastach
istniejących na Krecie.
Do największych
należały Knossos, Fajstos,Hagia
Triada i Malia.
Żadne z odkopanych miast nie
miało murów obronnych,
znaleziono też niewiele broni.
 Terminy, którymi określa się cywilizację minojską,
to: cywilizacja pałacowa (pałac był siedzibą
władcy oraz centrum życia społecznego, politycznego
i gospodarczego a zarazem magazynem żywności i
surowców oraz ich dystrybucji)
oraz talassokracja (określenie na dominację Krety
na morzu).
Pałac w Knossos
 Największy pałac znajdował
się w Knossos ( „labirynt z
Knossos”,).
 Duże pałace powstawały w
okresie średniominojskim np. w
Knossos i Fajstos, w mniejszych
miejscowościach powstawały
mniejsze budowle pałacowe.
 Pałac był przede wszystkim
centrum gospodarczym,
pełnił też funkcję centra
administracyjnego i
kulturowego.
 Pałace nie posiadały
fortyfikacji.
 Cywilizację powstałą na Krecie nazywamy często minojską. A.
Evans nadał kulturze minojskiej imię od mitycznego władcy
Krety – Minosa.
 Już wśród późniejszy Greków krążyły legendy o wspaniałości
cywilizacji kreteńskiej. Najbardziej znany z nich opowiada o
królu Minosie. Mieszkańcy Aten musieli co roku posyłać na
Kretę młodych chłopców i dziewczęta w hołdzie królowi
kreteńskiemu Minosowi. Składano ich następnie w ofierze
monstrualnemu półczłowiekowi – półbykowi o imieniu
Minotaur, który zamieszkiwał kręte korytarze labiryntu. W
końcu Minotaur został zabity przez Tezeusza, który jako
pierwszy uciekł z Labiryntu. Pomogła mu córka Minosa,
Ariadna, dając mu kłębek nici, dzięki któremu Tezeusz mógł
trafić do wyjścia z labiryntu.
Dzieje cywilizacji minojskiej
 Największe lata swojej świetności Kreta przeżywała ok. lat 2000 r.
p.n.e. za panowania króla Minosa.
 Ok. 1700 r. i 1600 r. dużych spustoszeń dokonało trzęsienie,
które zniszczyło pałace. Istnieje też hipoteza, że doszło wtedy do walk
wewnętrznych, jednak uważa się to za mniej prawdopodobne.
 Ok.1600 r. pałace został odbudowane
 Zmierzch kultury minojskiej przyniósł wybuch wulkanu na
wyspie Thira (ok. 1450 r. p.n.e.) oraz najazd Achajów około
roku 1400 r. p.n.e. Po kataklizmie pałace nie zostały już
odbudowane.
 W 1200 r. nastąpiło podbicie większej części wyspy przez
Dorów.
 1200- 800 zanika znajomość pisma
Pismo linearne A
 Pismo linearne A –
nieodczytaner pismo używane
w starożytnej Krecie.
Prawdopodobnie wywodzi się od
najstarszego pisma tej cywilizacji,
jakim było kreteńskie pismo
hieroglificzne.
 Pisma linearnego A
prawdopodobnie używano tylko
w najstarszych miastach Krety,
jak Knossos i Fajstos.
 W miarę rozkwitu gospodarczego
i militarnego, pociągającego za
sobą ekspansję Kreteńczyków
na inne ludy, pismo to
zmodyfikowano i dokonano
uproszczeń (pismo linearne B).
3. Kultura mykeńska
 Nazwa pochodzi od ważnego
ośrodka
cywilizacji Achajów –
miasta Mykeny,
znajdującego się w centrum
Kotliny Argolidzkiej.
 Kultura ta poznana dokładniej
dopiero pod koniec XIX
wieku dzięki pracom
wykopaliskowym
prowadzonym przez
archeologa Heinricha
Schliemanna z 1874 roku, a
później przez jego następców.
Pismo linearne B
 Achajowie pojawili się w Grecji w XVI w. p.n.e. Ich
pochodzenie nie jest znane.
 Nazywali siebie "Achajoi". W połowie XV w.
p.n.e. podbili Kretę i przejęli zdobycze cywilizacji
minojskiej – m.in. pismo.
pismo linearne B zdradza podobieństwo do pisma
linearnego A.
 Pismem linearnym B Achajowie posługiwali się
wyłącznie w celach administracyjnych.
 pismo linearne B zostało odkryte i odczytane przez
Michaela Ventrisa i Johna Chadwicka; tutaj
głównie zapiski administracyjne i nt ludności
Pałace mykeńskie
 W XIV w. p.n.e.
zbudowano pierwsze
pałace obronne.
Powstały one w Atenach i
Tirynsie. W następnym
stuleciu (XIII) pałace
wzniesiono w Mykenach,
Pylos, Gala i Tebach.
 Pałace były ośrodkami władzy, kultury, rzemiosła i
handlu. Rzemieślnicy wytwarzali dobra luksusowe i
broń na potrzeby władców. Przedmiotami
luksusowymi handlowano.
 Handel zewnętrzny organizowany był wyłącznie przez
władców. Zajmowali się nim wyznaczeni przez wanaksów
agenci. Kupców działających na własną rękę i ryzyko, nie
było.
 Eksportowano ceramikę, naczynia z brązu, oliwę i
tkaniny. Domostwa rzemieślników budowano wokół
pałacu, jedynego odbiorcy dóbr. Importowano miedź,
cynę, złoto, srebro, kość słoniową i bursztyn.
4. Społeczeństwo epoki mykeńskiej




władza i ziemia należała do
wanaksa – władcy, króla,
wodza wojowników; dawała
on ziemię wojownikom, a
oni za to walczyli i byli mu
wierni
heketai – najbliższa świta
wanaksa
damos – lud, zależny od
nich; dostarcza jedzenie
do pałaców
douloi – niewolnicy


króla mieszka w pałacu
otoczonym grubymi murami
z bloków skalnych (tzw.
mury cyklopowe)
5. Wieki ciemne
 Pod koniec XII w., nastąpił kryzys i w końcu upadek kultury mykeńskiej
(najprawdopodobniej najazd tzw. , ludów morza)
 Wieki ciemne - okres między upadkiem kultury mykeńskiej a początkiem




kolonizacji (XI-VIII)
krysys w rolnictwie, nawrót do pasterstwa
skromne groby
ale dobra wymiana z Cyprem, Syrią i Egiptem
upowszechnienie żelaza, kształtowanie religii





brak źródeł pisanych więc pojawia się przekaz ustny
przekaz usty o Minosie i wojnie trojańskiej
wędrowni zawodowi śpiewacy – aoidzi
Homer to aoid; w Iliadzie wojownicy achajscy epoki mykeńskiej
mity spisano później