Case Study Porgram LEADER +

Projekt "Ochrona przyrody i zrównoważony rozwój"
©Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju/ Stowarzyszenie Eko-Unia
CASE STUDY
Program LEADER+
Lokalna Grupa Działania
Górnołużycka Kraina Wrzosowisk i Stawów
1. NAZWA LGD/ KRAJ
Górnołużycka Kraina Wrzosowisk i Stawów / Wolny Kraj Związkowy Saksonia / Niemcy
2. LOKALIZACJA
Górnołużycka Kraina Wrzosowisk i Stawów położona jest we wschodniej części Wolnego Kraju
Związkowego Saksonia. Administracyjnie obejmuje Powiat Bautzen, Powiat Kamenz, oraz Dolnośląski
Powiat Górnołużycki: Centralną część obszaru LEADER+ obejmuje rezerwat biosfery o tej samej
nazwie. Obszar położony jest pomiędzy 3 większymi miastami: Hoyerwerda, Kamenz oraz Bautzen.
Historycznie, kulturowo, oraz administracyjnie związany jest z obszarem zamieszkanym przez Serbów
(serbo-łużyczan).
3. OPIS OBSZARU
•
główne walory przyrodniczo-krajobrazowe
Krajobraz obszaru to z jednej strony rozległe bory oraz liczne stawy i rzeki Górnołużyckiej Krainy
Wrzosowisk i Stawów oraz z drugiej ubogie w lasy pagórkowate tereny Górnołużyckich Pól o
przeważającej funkcji rolniczej. Najważniejsze rzeki obszaru takie jak Schwarze Elster, Klosterwasser,
Spree oraz Lobauer Wasser przepływają przez obszar z południa na północ. Obok licznych większych
i mniejszych stawów, które założone zostały jeszcze w czasach średniowiecza, w regionie LEADER
położone są trzy duże zbiorniki wodne Talsperre Quitzdorf, Silbersee (Speicherbecken Lohsa) oraz
Knappensee (Speicherbecken Knappenrode). Południowa część obszaru stawów jest rozpoznawalna
poprzez lasy ubogie w drzewa iglaste, w których dominują buki i brzozy. W tym obszarze spotkać
można szczególne bogactwo biotopów. Na uwagę zasługuje awifauna obszaru wrzosowisk i stawów.
Obszary stawów oraz ich otoczenie są miejscem lęgowym, przelotowym oraz żerowiskiem dla wielu
gatunków ptaków (miejsce lęgowe dla ponad 150 gatunków). Zgodnie z dyrektywą 79/409/EWG
zostały zgłoszone do Komisji Europejskiej w 1992 roku jako obszary chronione. Ponad jedną czwartą
powierzchni obszarów zgłoszonych w Wolnym Kraju Związkowym Saksonii zgodnie z Dyrektywa
92/43/EWG znajduje się w regionie wsparcia Programu LEADER. Znajdujący się na tym terenie
rezerwat biosfery UNESCO obejmuje jeden z największych kompleksów stawów w Europie Środkowej
•
sposób zagospodarowania
Charakterystyczną dla części obszaru wsparcia, przede wszystkim obszaru pomiędzy gminami
Königswartha, Großdubrau, Kreba-Neudorf oraz Lohsa, jest gospodarka rybacka (stawowa).
Powierzchnia stawów w stosunku do powierzchni gmin wynosi w gminach Königswartha, Mücka oraz
Kreba-Neudorf pomiędzy 10-15%. W opisywanym obszarze znajduje się około 1000 stawów.
•
uwarunkowania społeczno-gospodarcze obszaru
W obszarze działania LGD żyje wg stanu z 1999 roku 78756 mieszkańców na powierzchni 1.209,75
km². Gęstość zaludnienia wynosi 65 osób/km2 i jest znacznie niższa od średniej saksońskiej (242
osoby/km2). Od roku 1988 do 1992 obserwowano spadek liczby mieszkańców do 97% stanu z roku
1988. W latach 1993-1994 odnotowano niewielki wzrost. Wzrost liczby ludności w 1995 roku
związany był z urzędowym programem osiedlania azylantów z zagranicy w gminie Quitzdorf am See.
W rejonie Powiatów Górnołużyckich liczba zgonów przewyższa liczbę urodzeń. Od roku 1996 liczba
urodzeń ponownie rośnie, niemniej jednak nie pozwoliło to osiągnąć stanu z 1991 roku. Przy
równoczesnym spadku zgonów zmniejsza się negatywne saldo ludności.
Projekt "Ochrona przyrody i zrównoważony rozwój"
©Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju/ Stowarzyszenie Eko-Unia
4. OPIS PARTNERSTWA LGD
• historia LGD
Inicjatorem lokalnej grupy działania był Urząd Powiatowy Bautzen, a także Urząd Powiatowy Kamenz,
stowarzyszenie Domowina (związek Serbów Łużyckich) oraz rezerwat biosfery. W 1999 roku w
momencie tworzenia podwalin pod realizację Programu LEADER+ ostateczny kształt LGD był
nieznany. W 1999 roku istniała grupa 40 organizacji i instytucji, które zaczęły spotykać się regularnie
przy opracowywaniu strategii. LGD została założona później poprzez wspólną decyzję.
Stowarzyszenie zostało założone 04.11.2002 roku i zgłoszone do rejestru sądowego 7 maja 2003.
• cele LGD
Celem partnerstwa jest zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Górnołużyckiej Krainy Wrzosowisk i
Stawów. Partnerstwo osiąga cele nakreślone w opracowanej strategii (Regionalna Koncepcja)
poprzez mobilizację lokalnych liderów z wszystkich dziedzin oraz wymianę i przekazywanie
doświadczeń poprzez usieciowienie różnorodnych działań i rozbudowę partnerstwa. LGD opracowała
szczegółowe cele dla każdego z 5 warunków strategii rozwoju regionalnego (patrz „strategia LGD”).
Celem funduszu grantowego Górnołużyckiej Krainy Wrzosowisk i Stawów jest stworzenie i wsparcie
trwałych gospodarczych lokalnych inicjatyw rozwoju i zatrudnienia oraz wdrożenie, zaangażowanie
nowych technologii i wiedzy. LGD zakłada wsparcie przetwórstwa oraz sprzedaży regionalnych
produktów oraz usług i dalszy rozwój potencjału obszarów wiejskich (społecznego, kulturalnego,
historycznego).
• zarządzanie LGD
Zarządzanie lokalną grupą działania i całym programem LEADER na obszarze Górnołużyckiej Krainy
Wrzosowisk i Stawów powierzone zostało spółce Marketing-Gesellschaft Oberlausitz-Niederschlesien
mbH, której głównym zajęciem jest marketing regionalny i promocja. W Programie LEADER spółka
zajmuje się koordynacją, zarządzaniem projektami oraz public relations. Zadaniem spółki w Programie
LEADER+ jest opieka nad realizacją projektów, koordynacja realizacji projektów, kontrola, współpraca
z LGD oraz wnioskodawcami, public relations, budowanie wizerunku i promocja, współpraca
ponadregionalna. Większość LGD w Saksonii zleciła zarządzanie Programem firmą, menadżerom lub
poleconym osobom. Zarządzanie Programem LEADER+ wspierane jest ponadto przez tzw. krąg
koordynacyjny oraz dwie grupy robocze.
•
strategia LGD
Strategia opracowana przez LGD zakłada realizację 5 warunków ważnych dla rozwoju regionu:
1. Gospodarka Górnołużyckiej Krainy Wrzosowisk i Stawów rozpoznawalna jest poprzez zdrowe
branże związane z rolnictwem, rzemiosłem, wysokiej jakości usługami.
2. Górnołużycka Kraina Wrzosowisk i Stawów jest modelowym europejskim regionem
zrównoważonej gospodarki.
3. Najważniejszą branżą Górnołużyckiej Krainy Wrzosowisk i Stawów jest turystyka.
4. Wysoka jakość życia czyni Górnołużycką Krainę Wrzosowisk i Stawów atrakcyjnym miejscem
zamieszkania i pracy.
5. Dwujęzyczność w niemiecko – serbskim obszarze osiedleńczym jest zjawiskiem normalnym i
czyni Górnołużycką Krainę Wrzosowisk i Stawów bramą do Europy Wschodniej.
•
finansowanie
W latach 2002-2006 LGD Górnołużyckiej Krainy Wrzosowisk i Stawów ma do dyspozycji 2,9 miliona
EUR. Do końca 2005 roku 38 projektów zostało zatwierdzonych do realizacji, a 15 dalszych oczekuje
na otrzymanie wsparcia.
5. REALIZOWANE PROJEKTY
Finansowane projekty służą realizacji przyjętej przez LGD strategii rozwoju regionu.
Przykładowe projekty realizowane w ramach LGD:
• Koncepcja stworzenia systemu informacji turystycznej obszaru LEADER+
Górnołużyckiej Krainy Wrzosowisk i Stawów
Projekt polega na stworzeniu wspólnego dla całego obszaru jednolitego systemu informacji. Na
tablicach informacyjnych umieszczane są informacje dot. zabytków, ciekawostek, krajobrazu. Nacisk
kładziony jest na osobliwości i koncepcje turystyczne (wizje turystyczne) danej gminy i miejscowości,
jak również na wspólne dla regionu lub odbywające się regularnie imprezy (np. Łużyckie tygodnie ryb).
Zainstalowany jednolity system informacji powinien być pomocny przy prezentacji regionu jako
regionu turystycznego. W ramach projektu oznakowano 6 ścieżek rowerowych oraz ponad 70 ścieżek
tematycznych, wzdłuż sieci ścieżek rowerowych o długości 3500 km na Górnych Łużycach, wydano
broszury „turystyka rowerowa na Górnych Łużycach” oraz „Górne Łużyce na rowerze”, odpowiednio
oznakowano również granice rezerwatu biosfery.
Projekt "Ochrona przyrody i zrównoważony rozwój"
©Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju/ Stowarzyszenie Eko-Unia
• Budowa obywatelskiej telewizji KRABAT TV
Celem projektu w ramach Programu LEADER+ jest wsparcie działania stowarzyszenia
młodzieżowego „United Clubs for Kulow e. V." prowadziło od 1996 roku warsztaty wideo dla dzieci i
młodzieży.Wsparcie służyć ma budowie obywatelskiej telewizji, która swoją ofertę skieruje przede
wszystkim do obszarów wiejskich oraz podejmować będzie tematykę mającą na celu współpracę
ponadgraniczną. Mottem powstałej telewizji jest „od obywatela dla obywatela”.
• Studenckie projekty architektoniczne kształtowania krajobrazu „Bärwalder See“
Celem projektu była waloryzacja krajobrazu „Parku krajobrazowego Bärwalder See” pod względem
dorobku historyczno – kulturalnego. W ramach projektu studenci architektury przygotowali projekty
zagospodarowania terenu wokół zbiornika wodnego Bärwalder See.
• Gospodarstwo „Arka Nowego, hodowla zwierząt na wsi oraz inne formy spędzania
wolnego czasu dla oraz z dziećmi.
Celem projektu jest wsparcie pracy z dziećmi i młodzieżą poprzez tematykę „zagroda chłopska”.
Dzieci i młodzież poprzez bezpośredni kontakt poznają w jaki sposób opiekować się młodymi
zwierzętami, jak utrzymywać zwierzęta domowe, jak je odżywiać, jak uprawiać warzywa itp. W ten
sposób nabywane są i umacniane ważne cechy charakteru młodych ludzi, takie jak odpowiedzialność
oraz dyscyplina. Lekcje wzmacniają także szacunek do żywych organizmów.
• Studium wykonalności „Rozbudowa zagrody w Rietschen”
Celem projektu jest prezentacja zasobów budownictwa i rzemiosła łużyckiego. Z jednej strony opisane
zostały metody i sposoby dawnego budownictwa ludowego, z drugiej strony powstała koncepcja
budowy starej łużyckiej zagrody chłopskiej oraz jej turystycznego wykorzystania. Stworzona została
nowa oferta dla turystów w postaci wycieczki przyrodniczej i kulturalno – przyrodniczej.
Zorganizowano wystawy na temat życia w zagrodzie chłopskiej w XIX wieku oraz dotyczącą wilków.
• Kościół rowerzystów jako część składowa sieci ścieżek rowerowych Górnołużyckiej
Krainy Wrzosowisk i Stawów.
W Zielone Świątki 2004 roku ewangelicki kościół w Diehsa otwarty został jako kościół rowerzystów.
Kościół jest kolejnym punktem na trasie rowerowej, które przyciągać będzie turystów. W otoczeniu
kościoła zamontowane zostały miejsca do odpoczynku, kosze, stoiska dla rowerów oraz szyldy
informacyjne. Zamontowane zostaną pergole jako miejsca do pikników i odpoczynku rowerzystów.
• Łużyckie tygodnie ryb
Celem głównym „Łużyckich tygodni ryb” jest zrównoważony rozwój zorientowanej na przyrodę
turystyki Górnych Łużyc. Od pierwszej edycji w roku 2002 „Łużyckie tygodnie ryb” stały się znakiem
firmowym Górnych Łużyc. Dzięki czasowemu zorientowaniu święta we wczesną jesień udało się
przedłużyć okres pobytu turystów i gości na Górnych Łużycach. „Łużyckie tygodnie ryb” przyczyniają
się do wzmocnienia regionalnej tożsamości dot. wartości regionu wśród rybaków, właścicieli
pensjonatów i restauracji.
6. GŁÓWNE DOŚWIADCZENIA LGD. PROBLEMY. SZANSE.
LGD wypracowała dobrze funcjonjący mechanizm funduszu grantowego:
Pomysł projektu przedkładany jest do biura zarządzającego programem (LEADER Managment) lub
stowarzyszenia (Lokalna Grupa Działania). Kwalifikacja projektu przebiega w dalszej kolejności w 4
kolejnych etapach: 1.następuje omówienie projektu w Urzędzie ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich w
Kamenz dot. kwalifikalności wsparcia; 2. po zatwierdzeniu kwalifikalności oraz złożeniu fiszki
projektowej z założeniami dot. przebiegu projektu oraz finansowania następuje przedstawienie
projektu dla kręgu koordynacyjnego; 3. przy pozytywnej decyzji kręgu koordynacyjnego możliwe jest
wniesienie projektu poprzez biuro zarządzające (LEADER Managment) do Urzędu ds. Rozwoju
Obszarów Wiejskich w Kamenz w celu uzyskania wsparcia; 4. po uzyskaniu decyzji Urzędu ds.
Rozwoju Obszarów Wiejskich w Kamenz dot. wsparcia projektu, biuro zarządzające (LEADER
Managment) oraz Lokalna Grupa Działania mają obowiązek pełnić rolę doradczą przy realizacji
projektu przez wnioskodawcę.
7. KONTAKT
LEADER+ Management; c/o Marketing-Gesellschaft Oberlausitz-Niederschlesien mbH
Tzschirnerstraße 14a, 02625 Bautzen
Telefon: +49 (3591) 487713
Telefax: +49 (3591) 487748
[email protected]
www.oberlausitz.com