doc1 CEL STRATEGICZNY
download 
Reklamacja Transkrypt
1 CEL STRATEGICZNY
CEL STRATEGICZNY: I. POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW. Cel operacyjny: Zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców miasta. W 2009 r. kryterium dochodowe ustalone dla celów pomocy społecznej wynosiło: • dla osoby samotnie gospodarującej – w wysokości 477 zł, • dla osoby w rodzinie – w wysokości 351 zł. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku, w ramach swojej działalności statutowej, udzielał pomocy rodzinom i osobom samotnie gospodarującym, które znalazły się w trudnej sytuacji materialnej. Tabela 1. Udzielone świadczenia – zadania własne gminy Formy pomocy 1. Zasiłki okresowe Inne zasiłki celowe ogółem, w tym: - zasiłki specjalne celowe - na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego Usługi opiekuńcze Sprawienie pogrzebu 2. 3. 4. 5 192 7 160 1 486 10 848 15 188 3 432 Kwota świadczeń w zł 6 629 000 8 231 581 756 246 9 18 10 850 322 29 377 37 1 971 092 44 311 Liczba rodzin Lp. Liczba osób w rodzinach Tabela 2. Udzielone świadczenia – zadania zlecone gminy Lp. Zasiłki stałe*, w tym: - osoba samotnie gospodarująca - osoba pozostająca w rodzinie Specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi Pomoc przyznana cudzoziemcom, którzy uzyskali zgodę na pobyt tolerowany na terytorium RP 1. 2. 3. 1 280 1 130 150 1 547 1 130 417 Kwota świadczeń w zł 4 740 875 4 418 314 322 561 27 27 131 688 - - 8 750 Liczba rodzin Formy pomocy Liczba osób w rodzinach *Zasiłki stałe od 01.08.2009 r. są zadaniem własnym gminy finansowanym w całości dotacją z budżetu państwa Pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie objęli pracą socjalną 10 971 rodzin. Udzielali porad specjalistycznych i prawnych osobom korzystającym ze świadczeń pomocy społecznej oraz tym, które się o taką poradę zwróciły w związku z trudną sytuacją rodzinną lub materialną. Ponadto osoby potrzebujące były kierowane do organizacji pozarządowych (m.in.: Caritas, PKPS, „Eleos”, PCK). W 2009 r. Miasto Białystok przyznało organizacjom pozarządowym dotacje na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej – Pomoc rzeczowa i żywnościowa mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych: • • • • • Polskiemu Związkowi Niewidomych - 4 200 zł, Polskiemu Komitetowi Pomocy Społecznej - 13 300 zł, Stowarzyszeniu Bank Żywności - 19 000 zł, Stowarzyszeniu Czcicieli Miłosierdzia Bożego Diecezji Białostockiej - 7 100 zł, „Caritas” Archidiecezji Białostockiej – 22 350 zł, 1 Białostockiemu Stowarzyszeniu Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera – 12 000 zł, Stowarzyszeniu Kontakt Miast Białystok – Eindhoven – 22 050 zł. • • Z kolei w wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Wsparcie najuboższych mieszkańców Białegostoku, Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: Polskiemu Stowarzyszeniu Pedagogów i Animatorów „Klanza” - 3 200 zł, Prawosławnemu Ośrodkowi Miłosierdzia Diecezji Białostocko-Gdańskiej „Eleos” - 15 000 zł, „Caritas” Archidiecezji Białostockiej - 11 200 zł, Stowarzyszeniu Czcicieli Miłosierdzia Bożego Archidiecezji Białostockiej - 6 400 zł, Stowarzyszeniu „Ku Dobrej Nadziei” - 2 250 zł. • • • • • W roku 2009 MOPR zapewnił posiłki 4 211 osobom, zaś 12 026 osobom przyznał zasiłki celowe na żywność w ramach programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”. Dzienny Dom Pomocy Społecznej w ramach rządowego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” zapewnił posiłki 626 osobom; 42 osobom obłożnie chorym posiłki były dowożone do domów. posiłków w szkołach i przedszkolach W 2009 roku w ramach realizacji programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” podpisano porozumienia ze 141 placówkami, w tym: 80 szkołami, 55 przedszkolami, 5 żłobkami oraz Dziennym Domem Pomocy Społecznej. W ramach tego programu sfinansowano posiłki w szkołach, przedszkolach i żłobkach dla 3 498 dzieci. dofinansowanie do zakupu przyborów szkolnych W roku 2009 dofinansowaniem do zakupu przyborów szkolnych objęto 767 uczniów. Na ten cel wydatkowano kwotę 142 376,76 zł. wspieranie i dofinansowanie wypoczynku dzieci z rodzin o niskich dochodach oraz niewydolnych wychowawczo W roku 2009 Departament Edukacji, Kultury i Sportu Urzędu Miejskiego dofinansowywał organizację wypoczynku przez szkoły miasta Białegostoku oraz nadzorował otwarte konkursy ofert na realizację zadań publicznych w zakresie wypoczynku dzieci i młodzieży ogłaszane przez Prezydenta Miasta Białegostoku. W zadaniu o charakterze gminnym w zakresie organizacji wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej organizowanym przez szkoły miasta Białegostoku wzięło udział 5 351 uczestników: • „otwarte drzwi” – 2 075 osób, • półkolonie z wyżywieniem lub bez wyżywienia – 2 113 osób, • kolonie i obozy wypoczynkowe – 1 163 osób. Na realizację wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej organizowanego przez białostockie szkoły Departament Edukacji, Kultury i Sportu przekazał kwotę 220 003 zł. W wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej organizowanym przez podmioty określone w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.) wzięło udział 4 086 uczestników: • „otwarte drzwi” – 225 osób, • półkolonie z wyżywieniem lub bez wyżywienia – 421 osób, • kolonie i obozy wypoczynkowe – 3 440 osób. Na realizację wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej organizowanego przez jednostki nie zaliczane do sektora finansów publicznych przekazano kwotę 229 888 zł. W roku 2009 z dofinansowania MOPR do wypoczynku letniego skorzystało 319 rodzin o niskich dochodach na kwotę 89 683,60 zł. Ponadto z inicjatywy MOPR, we współpracy ze Stowarzyszeniem „Droga”, w 2009 r. zorganizowano wypoczynek wakacyjny z terapią dla dzieci i rodzin w Ośrodku Stowarzyszenia „Droga” w Jastarni, w którym uczestniczyło 11 rodzin zastępczych z dziećmi oraz część rodziców biologicznych (ogółem wyjechało 28 osób). MOPR objął dofinansowaniem w formie zasiłku celowego 2 rodziny na łączną kwotę 1400 zł. 2 stypendia socjalne Pomoc materialna o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie Miasta Białegostoku realizowana była w 2009 roku w postaci stypendium szkolnego i zasiłku szkolnego. Stypendia szkolne przyznane zostały w formach: całkowitego lub częściowego pokrycia kosztów udziału w zajęciach edukacyjnych, w tym wyrównawczych, wykraczających poza zajęcia realizowane w szkole w ramach planu nauczania, a także udziału w zajęciach edukacyjnych realizowanych poza szkołą oraz pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym. Stypendium szkolne na rok szkolny 2008/2009 w okresie 01.01.2009 r. do 30.06.2009 r. przyznane zostało 1 954 uczniom zamieszkałym na terenie Miasta Białegostoku. Najwyższa miesięczna wysokość stypendium wynosiła 128 zł, najniższa 77 zł. Stypendium szkolne na rok szkolny 2009/2010 w okresie 01.09.2009 r. do 31.12.2009 r. przyznane zostało 1 986 uczniom zamieszkałym na terenie Miasta Białegostoku. Najwyższa miesięczna wysokość stypendium wynosiła 128 zł, najniższa 77 zł. Zasiłki szkolne przyznane zostały w formie pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym. W roku 2009 przyznano 12 zasiłków szkolnych w wys. po 300 zł oraz 8 zasiłków szkolnych w wys. po 450 zł. Na realizację pomocy materialnej uczniom w 2009 roku wydatkowano ogółem 2 398 399 zł, w tym na stypendia szkolne 2 391 334 zł i zasiłki szkolne 7 065 zł. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku realizuje zadania wynikające z ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Tabela 3. Szczegółowa informacja dotycząca wydatkowanych środków, liczby wypłaconych świadczeń z podziałem na poszczególne rodzaje zasiłków i świadczeń WYDATKI ŚWIADCZENIA Lp. Rodzaj pomocy I - XII w zł I - XII 1. Zasiłki rodzinne 11 690 528,47 183 997 Dodatki do zasiłków rodzinnych , w tym z tytułu: /wiersz 2. 9 468 889,36 60 622 2.1+2.2+2.3+2.4 +2.5+2.6+2.7+2.8/ 2.1. urodzenia dziecka 1 209 000,00 1 209 opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu 2.2. 2 971 185,60 7 596 wychowawczego 2.3. samotnego wychowywania dziecka 1 780 909,70 10 280 2.4. kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego 701 510,80 9 180 2.5. rozpoczęcia roku szkolnego 1 124 400,00 11 244 2.6. na pokrycie wydatków związanych z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się szkoła 17 903,18 199 2.7. na pokrycie wydatków związanych z dojazdem do miejscowości, w której jest szkoła 15 300,00 306 1 648 680,08 21 159 417,83 7 628 518,80 1 517 612,00 3 206 000,00 33 511 548,63 20 608 244 619 49 862 3 490 3 206 301 177 2.8. 3. 4. 5. wychowywanie dziecka w rodzinie wielodzietnej Zasiłki rodzinne z dodatkami (w.1 + w.2) Zasiłki pielęgnacyjne Świadczenia pielęgnacyjne Jednorazowa zapomoga z tyt. urodzenia dziecka RAZEM Dział Świadczeń Rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie, zgodnie z Uchwałą nr XLII/463/05 Rady Miejskiej Białegostoku z dnia 30.05.2005 r. w okresie I-XII.2009 r. wypłacił podwyższony dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego Nr 139, poz.1642 z późn. zm.) 1 194 rodzinom 1 209 świadczeń na kwotę 604 500 zł. 3 W ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Dział Świadczeń Rodzinnych na podstawie decyzji wypłacił w okresie I-XII.2009 r. 126 świadczeń na kwotę 9 987 zł. Cel operacyjny: Tworzenie bazy lokalowej dla ludzi będących w trudnej sytuacji mieszkaniowej. • Realizowano uchwałę Rady Miejskiej Białegostoku Nr XXXV/435/08 z dnia 15.12.2008 r. w sprawie przyjęcia „Programu pomocy osobom i rodzinom zagrożonym eksmisją”, adresowanego do najuboższych mieszkańców miasta, którzy ze względu na trudną sytuację materialną będącą następstwem utraty pracy, przewlekłej choroby czy też innych zdarzeń losowych zaprzestali płacenia czynszu, wskutek czego popadli w zadłużenie, z którego bez pomocy nie są w stanie wyjść. Pomoc tym osobom polegała na ułatwieniu spłaty zadłużenia poprzez rozłożenie na raty lub częściowe umorzenie długu. Od momentu wejścia w życie programu: - przyjęto 1 055 wniosków o przystąpienie do programu, - podpisano 840 porozumień. • Dokonano 2 zamian lokali mieszkalnych rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi. • W okresie styczeń – grudzień 2009 r. dziewięcioro usamodzielnianych wychowanków zamieszkiwało w trzech mieszkaniach chronionych prowadzonych przez MOPR, w których łączny koszt utrzymania w 2009 r. wyniósł 22 809,36 zł, w tym wychowankowie partycypowali w kosztach na kwotę 2 839,61 zł. • W 2009 r. funkcjonowało jedno mieszkanie rotacyjne przeznaczone dla rodzin zastępczych przy ul. Nowy Świat (przekazane do dyspozycji Dyrektora MOPR przez Prezydenta Miasta Białegostoku), w której zamieszkiwała wielodzietna rodzina zastępcza. Od stycznia do grudnia 2009 r. w rodzinie przebywało 5 dzieci. Cel operacyjny: Zapobieganie degradacji ekonomicznej i społecznej osób i rodzin bezdomnych. Na terenie Białegostoku działały 3 organizacje pozarządowe dofinansowywane z budżetu Miasta, prowadzące domy dla bezdomnych, noclegownie i ogrzewalnie: • „Caritas” Archidiecezji Białostockiej zapewniający 83 miejsca w Domu dla Bezdomnych, 16 miejsc w noclegowni dla kobiet, 40 miejsc w noclegowni dla mężczyzn i 30 miejsc w ogrzewalni, • Stowarzyszenie „Ku dobrej nadziei” zapewniające 30 miejsc w ogrzewalni, • Stowarzyszenie Penitencjarne „Patronat” zapewniające 23 miejsca dla bezdomnych mężczyzn opuszczających zakłady karne. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Zapewnienie osobom bezdomnym miejsca całodobowego schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania, Miasto Białystok przyznało dotację „Caritas” Archidiecezji Białostockiej w wys. 125 000 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Wspieranie działań pomocowych na rzecz osób bezdomnych poprzez zapewnienie: schronienia, miejsc noclegowych oraz wyżywienia, usług higieniczno-sanitarnych i czystej odzieży, specjalistycznej pomocy poradniczej, pomocy medycznej, działań profilaktycznych w środowisku osób zagrożonych bezdomnością Miasto Białystok przyznało dotację „Caritas” Archidiecezji Białostockiej w wys. 260 500 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Zapewnienie posiłku oraz ubrania osobom tego pozbawionym oraz pracy socjalnej poprzez: realizację działań o charakterze pomocowym i aktywizującym nakierowanych na przywrócenie aktywności społeczno-zawodowej osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością, Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: • Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Diecezji Białostocko-Gdańskiej „Eleos” - 75 000 zł, • Polski Komitet Pomocy Społecznej - 35 000 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej – Pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego(prowadzenie schroniska dla bezdomnych byłych więźniów – 23 miejsca stacjonarne, Miasto Białystok przyznało dotację Stowarzyszeniu Penitencjarnemu „Patronat” – 30 000 zł. 4 Ośrodek Interwencji Kryzysowej działający w strukturach MOPR brał udział w programie „Bez domu, ale nie bez pomocy”, mającym na celu ochronę życia i zdrowia osób bezdomnych i bezradnych oraz prowadzenie wśród bezdomnych i zagrożonych zjawiskiem bezdomności działań informacyjnych dotyczących zasad i form korzystania z usług placówek pomocowych. Cel operacyjny: Ochrona bezpieczeństwa socjalnego niepełnosprawnych mieszkańców miasta. • Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie dofinansowywał ze środków PFRON w 2009 r.: - uczestnictwo osób niepełnosprawnych i opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych, - organizację działalności z zakresu sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych, - likwidację barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, - rehabilitację dzieci i młodzieży, - działalność warsztatów terapii zajęciowej. Tabela 4. Zestawienie zbiorcze zadań realizowanych w 2009 r. na rzecz niepełnosprawnych osób dorosłych Liczba zawartych Liczba Kwota wypłaconego NAZWA ZADANIA umów/pozytywnie wniosków* dofinansowania w zł rozpatrzonych wniosków Bariery techniczne 27 24 40 897 Bariery w komunikowaniu się 53 20 28 378 Bariery architektoniczne 34 13 82 453 Dorośli 1 054 514 431 823 Turnusy rehabilitacyjne Dzieci 145 144 166 427 Sport, kultura, rekreacja i turystyka 40 34 104 917 Warsztaty terapii zajęciowej 1 731 052 1 353 749 2 585 947 Suma: * nie dotyczy uczestników wtz Tabela 5. Zestawienie zbiorcze zadań realizowanych w 2009 r. na rzecz dzieci i młodzieży niepełnosprawnej Liczba zawartych REHABILITACJA DZIECI I Liczba Kwota wypłaconego umów/pozytywnie MŁODZIEŻY wniosków dofinansowania w zł rozpatrzonych wniosków Bariery techniczne 2 2 14 160 Bariery w komunikowaniu się 36 32 79 464 Bariery architektoniczne 5 2 16 555 Sport, kultura, rekreacja i turystyka 8 8 5 539 51 44 115 718 Suma: * nie dotyczy uczestników wtz • Działania podejmowane przez Miasto Białystok w 2009 r.: • adaptacja budynku przy ul. Knyszyńskiej 12A na potrzeby warsztatów terapii zajęciowej na kwotę 471 706 zł oraz modernizacja budynku 3B Domu Pomocy Społecznej przy ul. Baranowickiej zgodnie z wymogami standaryzacji na kwotę 2 151 801 zł, • zorganizowanie II edycji konkursu „Miejsce przyjazne osobom niepełnosprawnym” w ramach projektu „Białystok - Miasto bez barier” - celem Konkursu było promowanie budownictwa dostępnego osobom niepełnosprawnym, wyłonienie obiektów budowlanych położonych w Białymstoku najlepiej dostosowanych do potrzeb osób z dysfunkcją narządu ruchu oraz prezentacja najlepszych rozwiązań architektonicznych w mediach i Internecie, • realizacja ogólnopolskiej Kampanii Parkingowej mającej na celu kształtowanie odpowiedzialnych, prointegracyjnych postaw wśród kierowców oraz zwrócenie uwagi na fakt, iż zajmowanie miejsc parkingowych osobom niepełnosprawnym znacznie ogranicza ich swobodne poruszanie się i funkcjonowanie 5 w społeczeństwie; w ramach kampanii osoby niepełnosprawne prowadziły spotkania z młodzieżą szkół ponadgimnazjalnych mające na celu zasygnalizowanie problemu przyszłym kierowcom, • realizacja programu „Asystent Osoby Niepełnosprawnej”, mającego na celu umożliwienie niepełnosprawnym mieszkańcom Białegostoku pełnienia wszystkich ról społecznych poprzez wsparcie ich w momentach, gdy sami nie mogą sobie poradzić z uwagi na istniejące bariery architektoniczne, w komunikacji bądź mentalne, • W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań zleconych z zakresu spraw społecznych Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: S Polski Związek Głuchych Oddział Podlaski – 17 200 zł – „Choć migam-piszę poprawnie”, S Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym – 7 300 zł – „Punkt usługowy tłumaczy – przewodników osób głuchoniewidomych z terenu Miasta Białegostoku”, S Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym – 6 000 zł - „Punkt usługowy tłumaczy – przewodników osób głuchoniewidomych z terenu Miasta Białegostoku”. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w ramach realizacji zadań z zakresu rehabilitacji społecznej dofinansowywał ze środków PFRON w 2009 r. zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny i środki ortopedyczne. Tabela 6. Liczba zawartych umów/pozytywnie rozpatrzonych wniosków w 2009 r. dotyczących zaopatrzenia w środki ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny osób dorosłych Liczba zawartych Liczba umów/pozytywnie Kwota wypłaconego NIEPEŁNOSPRAWNE OSOBY DOROSŁE wniosków rozpatrzonych dofinansowania w zł wniosków Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze 1 408 1 392 674 354 Sprzęt rehabilitacyjny – osoby niepełnosprawne 66 63 56 358 Sprzęt rehabilitacyjny – jednostki 1 1 5 241 Suma: 1 475 1 456 735 953 Suma: Tabela 7. Liczba zawartych umów/pozytywnie rozpatrzonych wniosków w 2009 r. dotyczących zaopatrzenia w środki ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny dzieci i młodzieży niepełnosprawnej Liczba zawartych Liczba umów/pozytywnie Kwota wypłaconego REHABILITACJA DZIECI I MŁODZIEŻY wniosków rozpatrzonych dofinansowania w zł wniosków Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze 201 199 195 342 Sprzęt rehabilitacyjny – osoby niepełnosprawne 50 45 51 496 Sprzęt rehabilitacyjny – jednostki 251 244 2460838 Suma: MOPR w ramach zapewnienia opieki osobom chorym, niepełnosprawnym, które z powodu wieku wymagają pomocy innych osób, podejmował współpracę z organizacjami świadczącymi pomoc o charakterze usług opiekuńczych, w zakresie opieki nad osobami starszymi i przewlekle chorymi, tj.: „Caritas”, PCK, PKPS. 322 osobom przyznano decyzją świadczenia w postaci usług opiekuńczych oraz 27 osobom przyznano decyzją świadczenia w postaci specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Świadczenie na terenie Miasta Białystok na rzecz mieszkańców Białegostoku usług opiekuńczych, Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: • Podlaskiemu Zarządowi Okręgowemu Polskiego Czerwonego Krzyża - 944 384,80 zł, • Polskiemu Komitetowi Pomocy Społecznej - 889 224,50 zł, 6 „Caritas” Archidiecezji Białostockiej - 134 000 zł. • W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Świadczenie na terenie Miasta Białystok na rzecz mieszkańców Białegostoku specjalistycznych usług opiekuńczych, Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: • Polskiemu Komitetowi Pomocy Społecznej - 176 968,16 zł, • Podlaskiemu Zarządowi Okręgowemu Polskiego Czerwonego Krzyża - 75 240,96 zł. W 2009 r. Dom Pomocy Społecznej przy ul. Baranowickiej 203 świadczył specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z chorobą Alzheimera w zakresie: potrzeb bytowych (zapewnienie miejsca przebywania w godzinach: 7.00 – 17.00, zapewnienie wyżywienia: 2 posiłki dziennie – śniadanie i obiad), potrzeb zdrowotnych (zapewnienie opieki lekarskiej i pielęgniarskiej), potrzeb opiekuńczych i wspomagających (udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych, udział w terapii zajęciowej, podnoszenie sprawności i aktywności). W 2009 r. z w/w usług skorzystało 18 osób. W roku 2009 w ramach pomocy osobom niepełnosprawnym i członkom ich rodzin pracownicy MOPR udzielili 678 porad socjalnych, miedzy innymi dotyczących ulg i uprawnień przysługujących niepełnosprawnym oraz dostępnych form rehabilitacji i pomocy społecznej. Osoby te były kontaktowane ze stowarzyszeniami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych. W ramach pracy socjalnej działały grupy wsparcia i grupy samopomocowe, które podejmowały działania skierowane na usamodzielnienie osób niepełnosprawnych oraz wyprowadzanie ich z kręgu pomocy społecznej. W 2009 roku 225 osób niepełnosprawnych, w tym 170 z powiatu grodzkiego, skorzystało z poradnictwa zawodowego prowadzonego przez Powiatowy Urząd Pracy, które miało na celu pomoc osobom niepełnosprawnym w podjęciu decyzji odnośnie wyboru odpowiedniego zawodu. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań zleconych z zakresu spraw społecznych Miasto Białystok przyznało dotację na realizację zadania Działanie mające na celu prowadzenie poradnictwa psychologicznego, społeczno-prawnego oraz udzielanie informacji na temat przysługujących uprawnień, dostępnych usług, sprzętu rehabilitacyjnego i pomocy technicznej osób niepełnosprawnych Polskiemu Towarzystwu Walki z Kalectwem – 16 500 zł. Cel operacyjny: Wspieranie działań na rzecz integracji mniejszości romskiej. : W 2009 r. MOPR po raz kolejny realizował Program na rzecz społeczności romskiej na terenie miasta Białegostoku, obejmujący swoim zasięgiem Romów zamieszkujących nasze miasto oraz korzystających z pomocy społecznej. Zadania Programu skierowane były przede wszystkim na edukację dzieci romskich, ochronę zdrowia oraz poprawę sytuacji bytowej rodzin romskich. Zadaniami Programu objęto 110 osób pochodzenia romskiego. Na realizację Programu otrzymano dotacje z Ministerstwa Edukacji Narodowej w kwocie 11 100 zł oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w kwocie 24 200 zł. Wkład własny MOPR wyniósł 4 063 zł. Program był realizowany w następujących obszarach: a) Oświata i wychowanie – dotacja MSWiA • dofinansowanie dojazdów do szkół dzieciom romskim – 4 190 zł, • dofinansowanie kursów językowych dzieciom romskim – 9 948 zł. b) Gospodarka mieszkaniowa – dotacja MSWiA • dofinansowanie do zakupu materiałów remontowo - budowlanych – 2 000 zł, • dofinansowanie zakupu sprzętu gospodarstwa domowego – 6 987,84 zł. c) Edukacja – dotacja MEN • zakup kompletów podręczników i przyborów szkolnych oraz artykułów sportowych dzieciom romskim – 10 771,57 zł d) Ochrona zdrowia – dotacja MSWiA • zakupienie szczoteczek i past do zębów dzieciom romskim – 946,99 zł. 7 Cel operacyjny: Podejmowanie działań na rzecz integracji uchodźców. Tabela 8. Pomoc uchodźcom udzielona w roku 2009 przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku Liczba osób Kwota Formy pomocy Liczba rodzin w świadczeń w zł rodzinach Pomoc dla uchodźców, w tym: 4 13 55 793 - świadczenia pieniężne na utrzymanie 4 13 52 593 - wydatki związane z nauką języka polskiego 3 13 3 200 Pracownicy socjalni w zakresie działań na rzecz integracji uchodźców ściśle współpracowali z urzędami i instytucjami (m.in. Urzędem ds. Cudzoziemców, Podlaskim Urzędem Wojewódzkim, Powiatowym Urzędem Pracy, Wojewódzkim Urzędem Pracy, Strażą Graniczną), ośrodkami dla cudzoziemców, Kuratorium Oświaty i placówkami oświatowymi, a także z organizacjami pozarządowymi (Fundacja Edukacji i Twórczości, Centrum Pomocy Migracji i Uchodźców, „Caritas”, Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie „Droga”, Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia „Eleos”). Podejmowano działania mające na celu m. in.: aktywizację zawodową cudzoziemców i zwiększenie ich szans na rynku pracy poprzez naukę języka polskiego (Fundacja Edukacji i Twórczości w Białymstoku), kierowano cudzoziemców do prac społecznie użytecznych, organizowano poradnictwo zawodowe itp. W ramach pracy socjalnej udzielano pomocy przy załatwianiu spraw w instytucjach i urzędach przy wypełnianiu dokumentów, pomocy w czynnościach proceduralnych dotyczących uzyskania właściwej dokumentacji, a także w uzyskaniu statusu osoby bezrobotnej, wsparcia rzeczowego, rejestracji w Powiatowym Urzędzie Pracy, zgłaszano do ubezpieczenia zdrowotnego itp. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej – Pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w RP status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, mającymi trudności w integracji ze społeczeństwem, Miasto Białystok przyznało dotację Fundacji Edukacji i Twórczości w wys. 22 250 zł. Cel operacyjny: Promocja zdrowia i rozwój systemu ratownictwa. Rada Miejska Białegostoku przyjęła: • uchwałą Nr XXXVII/458/09 z dnia 20 stycznia 2009 r. „Miejski program promocji zdrowia i profilaktyki na 2009 r.”, • uchwałą Nr XXXVII/459/09 z dnia 20 stycznia 2009 r. „Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2009 r.” Cel operacyjny: Wdrażanie programów promocji zdrowia. W ramach tworzenia warunków do zapewnienia podstawowej opieki zdrowotnej Zarząd Dróg i Inwestycji Miejskich wykonał: • termomodernizację Żłobka Miejskiego Nr 3 przy ul. Wasilkowskiej na kwotę 395 843 zł, • termomodernizację Filii Żłobka Miejskiego Nr 3 przy ul. Warszawskiej na kwotę 370 308 zł, • termomodernizację Filii Żłobka Miejskiego Nr 2 przy ul. Upalnej na kwotę 158 684 zł, • audyt energetyczny oraz dokumentację techniczną na termomodernizację Żłobka Miejskiego Nr 5 przy ul. Grottgera na kwotę 21 838 zł. 8 Departament Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego we współpracy z innymi instytucjami działającymi na rzecz ochrony zdrowia (m.in. Szpitalem Miejskim im. PCK, Lekarską Specjalistyczną spółdzielnią Pracy „Eskulap”, psychologami) realizował następujące działania: • Program Profilaktyki Chorób Nowotworowych u Kobiet: - zakup badań usg piersi, - zakup badań mammograficznych dla kobiet w wieku 40 – 49 lat, - w szkołach ponadgimnazjalnych realizowany był program edukacyjny „Różowa Wstążeczka”, • Program stwarzania warunków umożliwiających osobom niepełnosprawnym włączenie się lub powrót do czynnego życia: - prowadzenie w mieście 5 grup w żłobkach integracyjnych i 1 grupy wczesnej interwencji, - dofinansowanie rehabilitacji kobiet po zabiegu mastektomii, - dofinansowanie rehabilitacji osób chorych na stwardnienie rozsiane, • program „Opieka nad kobietą ciężarną i noworodkiem” - prowadzenie Szkoły Rodzenia, • program działań zmierzających do zmniejszenia szkodliwości palenia tytoniu wśród mieszkańców miasta Białegostoku: - organizacja przeglądu dziecięcej twórczości teatralnej „Bądź Zdrów”, - prowadzenie Punktu Poradnictwa Antynikotynowego, - realizacja 5 programów edukacji antynikotynowej w szkołach wszystkich szczebli nauczania, - prowadzenie konkursów o tematyce antynikotynowej skierowanych do różnych grup wiekowych, • program edukacyjny „Już dziś możesz zadbać o zdrowie swojego przyszłego dziecka”, • działania w ramach profilaktyki uzależnień od środków psychoaktywnych, • program pierwszej pomocy przedmedycznej w nagłych wypadkach zagrażających życiu „Ratuj życie”, • dofinansowanie działalności Hospicjum „Dom Opatrzności Bożej” w Białymstoku, • współpraca z Narodowym Funduszem Zdrowia w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki i edukacji zdrowotnej, • program psychoedukacyjny walki ze stresem „Stres pod kontrolą”, • program profilaktycznych szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców miasta Białegostoku powyżej 65 roku życia, • program pomocy psychologicznej skierowany do dzieci i rodziców ofiar przemocy - Program „Opiekun dziecka-ofiary przestępstw”, • projekt skierowany do rodziców „Otwarte wtorki”, • program edukacyjny „Wolność oddechu – zapobiegaj Astmie”, • program edukacyjny „Mleko z klasą”, • program edukacyjny „Bezpieczny Przedszkolak”, • wspieranie i organizacja konkursów i festynów o tematyce zdrowotnej. W ramach realizacji „Miejskiego Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia” prowadzono: • Szkołę Rodzenia, • 5 grup w żłobkach integracyjnych. CEL STRATEGICZNY: II. PRZECIWDZIAŁANIE MARGINALIZACJI I WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU, ZAPOBIEGANIE ROZWOJOWI ZJAWISK PATOLOGII. Cel operacyjny: Wspieranie rodziny/rodziców w ich funkcjach opiekuńczo-wychowawczych. Szkoły z terenu Białegostoku organizowały rozmowy, prelekcje, warsztaty oraz indywidualne konsultacje dla rodziców uczniów dotyczące rozwoju dzieci i młodzieży oraz sposobów rozwiązywania powstających problemów. Tematy przeprowadzonych szkoleń to m.in.: „Zagrożenia wynikające z niekontrolowanego korzystania z Internetu 9 i rola rodziców w profilaktyce zagrożeń”, „Problemy wieku dojrzewania”, „Rodzina jako najważniejsza grupa wsparcia”. Cel operacyjny: Kompensacja deficytów wychowawczych i edukacyjnych. Szkoły z terenu miasta Białegostoku organizowały m.in. pogadanki edukacyjno-profilaktyczne z udziałem pedagoga, warsztaty „Ja i moja klasa”, „Moje radości i smutki. Jak sobie z nimi radzę?”, warsztaty o charakterze socjoterapeutycznym, warsztaty psychoedukacyjne „Akademia dorosłości”, zajęcia na temat sposobów rozwiązywania problemów związanych z cyberprzemocą, promowanie zachowań asertywnych w aspekcie zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży, edukacja prawna w zakresie ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny, warsztaty na temat relacji w grupie rówieśniczej w kontekście przemocy i radzenia sobie z emocjami i stresem. W WPOW „Dwójka” w roku 2009 realizowano program „Rozwinąć skrzydła” dla młodzieży w grupach usamodzielnienia, w ramach którego młodzież nabywała umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Prowadzono również warsztaty socjoterapeutyczne dla dzieci w wieku 8-10 lat, w ramach których dzieci uczyły się m.in. asertywności. WPOW „Jedynka” prowadziła zajęcia integracyjne z elementami socjoterapii dla dzieci w młodszym wieku szkolnym, zajęcia psychoedukacyjne „Korygowanie zaburzeń zachowań dzieci nadpobudliwych psychoruchowo i agresywnych”, zajęcia wychowawcze nt.: „Radzenie sobie z własną i cudzą agresją”, „Nienawiść niszczy życie człowieka”, program zajęć socjoterapeutycznych, program zajęć indywidualnych z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo, program wychowawczo-profilaktyczny „Rozpoznaję zagrożenia”, „Nie boję się jutra”. Wychowankowie Pogotowia Opiekuńczego uczestniczyli w zajęciach socjoterapeutycznych dotyczących problematyki właściwej komunikacji interpersonalnej, sposobów wyrażania uczuć, zachowań asertywnych, umiejętności rozwiązywania problemów, radzenia sobie ze stresem. Cel operacyjny: Prowadzenie działań z zakresu profilaktyki HIV/AIDS. Departament Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Białymstoku we współpracy z Sanepidem, szkołami, lekarzami – specjalistami chorób zakaźnych, stowarzyszeniem „Monar” i innymi organizacjami pozarządowymi realizował: • W ramach „Miejskiego Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia” zadania dotyczące zagadnień z zakresu profilaktyki HIV/AIDS: - konkurs „MAT - wygrywa Miłość, Akceptacja, Tolerancja”, - szkolenie nauczycieli biologii w zakresie „Zapobieganie HIV/AIDS i chorobom przenoszonym drogą płciową. Edukacja młodzieży szkolnej”, - prowadzenie kampanii edukacyjnej „Wróć bez HIV”, - obchody Światowego Dnia Pamięci o Zmarłych na AIDS - szkolenie policjantów Komendy Miejskiej Policji i pracowników Straży Miejskiej „Medyczne i psychospołeczne aspekty zakażeń HIV/AIDS”. • W ramach „Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii”: - system profesjonalnych szkoleń z przeznaczeniem do różnych grup odbiorców, - dofinansowanie działań w zakresie profilaktyki I, II, III – rzędowej realizowanej przez placówki pomocowe działające na terenie miasta Białystok, - Akademia Profilaktyków Szkolnych, - Żłobkowa Akademia Rodziców, - targi profilaktyczne „Znajdź czas dla swojego dziecka”, - pilotażowy program edukacyjno – korekcyjny „Terapia przez sztukę”, - konkurs „Żyj z pasją”, - realizacja projektu „Rozwój umiejętności psychospołecznych – alternatywa wobec autodestrukcyjnych zachowań młodzieży”, - kampania edukacji społecznej Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, - szkolenia rad pedagogicznych, 10 - szkolenie „Wczesne rozpoznawanie i interwencja wobec osób eksperymentujących ze środkami psychoaktywnymi”, konferencja skierowana do dyrektorów placówek oświatowych z terenu miasta „Wyzwania profilaktyczne w pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą we współczesnej szkole. - W WPOW „Jedynka” realizowano program wychowawczo- profilaktyczny „Rozpoznaję zagrożenia”. W WPOW „Dwójka” prowadzono zajęcia dotyczące profilaktyki narkomanii oraz HIV/AIDS w ramach programu „Rozwinąć skrzydła”. Cel operacyjny: Utrzymanie i wspieranie istniejących sieci placówek dziennego pobytu i świetlic socjoterapeutycznych. Popieranie rozwoju nowych placówek. Na terenie miasta Białegostoku funkcjonowały 4 Kluby Abstynentów: • Białostockie Stowarzyszenie Klub Abstynentów „Krokus”, ul. Sienkiewicza 3, • Białostockie Stowarzyszenie Klub Abstynentów „Tęcza”, ul. Antoniukowska 60, • Stowarzyszenie Abstynentów Klub Abstynentów „Arka”, ul. Św. A. Boboli 5, • Stowarzyszenie Rodzin Abstynenckich „Przymierze”, ul. Wasilkowska 45. Funkcjonowanie klubów było dofinansowane w 2009 r. dotacją na promowanie trzeźwego stylu życia połączonego z działaniami pomocowymi skierowanymi do osób i rodzin z problemem alkoholowym w wysokości 275 000 zł. Rada Miejska Białegostoku przyjęła Uchwałą Nr XXXIV/430/08 z dnia 24 listopada 2008 r. „Miejski program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na 2009 r.” Działania profilaktyczne w zakresie problemów alkoholowych w 2009 r. realizowane były: • przez kluby abstynentów – w ramach promowania trzeźwego stylu życia, • za pośrednictwem lokalnych rozgłośni radiowych: Akadera, Radio PLUS Białystok i Orthodoxia, które realizują cykliczne audycje z zakresu problemów uzależnień i przemocy domowej, • za pośrednictwem TV Białystok realizującej cykliczny program z zakresu uzależnień i przemocy domowej pt. „Nie warto”, • poprzez organizowanie lokalnych festynów i imprez profilaktycznych oraz udział w kampaniach ogólnopolskich, np. „Czy twoje picie jest bezpieczne”. Działania pomocowe skierowane do osób i rodzin z problemem alkoholowym połączone z promocją trzeźwego stylu życia realizowały: • Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, • placówki lecznictwa odwykowego: - Poradnia Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia przy ul. Storczykowej 5 (prowadzona przez Samodzielny Szpital Miejski im. PCK w Białymstoku), - NZOZ Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnień – Białystok, ul. Słonimska 15/1, - Dzienny Oddział Terapii Uzależnienia od Alkoholu SPP ZOZ w Choroszczy – Białystok, ul. Żurawia 14. • wspólnoty Anonimowych Alkoholików („Przebudzenie”, „Nadzieja”, „Meduza”, „Dromader”, „Pomocna Dłoń”, „Poranek”, „Pobudka”, „Nowe Życie”, „Promyk Nadziei”, „Podlasie”, „Jest Sposób”, „Zielone Wzgórza”, „Za Murami”, „Promyk ZK”, „Tulipan”, „Sierpień”, „Kresy”, „Delfin”, „Odrodzenie – Białystok”, „Krok po kroku”, „Nasza”, „Biała”, „Camel”, „24 godziny”, „Tu i Teraz”, „Żagiel”, „Nowa”, „Jedność”, „Fara”, „Piast”, „Przy PIK-u”), • punkty informacyjne dla osób z problemem alkoholowym: - punkty konsultacyjne dla osób i rodzin z problemem alkoholowym prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, - Punkt Informacyjny o Problemach Alkoholowych prowadzony przez „Caritas” Archidiecezji Białostockiej, - Punkt Informacyjny o Problemach Alkoholowych prowadzony przez Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia „Eleos”, - dyżury terapeutów uzależnień w klubach abstynentów. 11 W ramach realizacji „Miejskiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych” dofinansowano działanie następujących placówek zajmujących się udzielaniem pomocy i wsparcia ofiarom przemocy domowej: • Ośrodek Interwencji Kryzysowej, • punkty konsultacyjne dla ofiar przemocy domowej prowadzone przez organizacje pozarządowe: - ul. 1000-lecia Państwa Polskiego 2 (prowadzony przez BSKA „Krokus”), - ul. Antoniukowska 60 (prowadzony przez BSKA „Tęcza”), - ul. Św. A. Boboli 5 (prowadzony przez SAKA „Arka”), • Młodzieżowy Ośrodek Konsultacji i Terapii działający przy Dziennym Domu Pomocy Społecznej, • Poradnia Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia przy ul. Storczykowej 5, • Centrum Ochrony Dziecka i Rodziny prowadzone przez Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów „Klanza”. Ośrodek Interwencji Kryzysowej działający w strukturach Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie kontynuował Program „Ku normalności”. Zadania Programu to: • rozwijanie podstawowych umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami oraz trudnymi sytuacjami, • możliwość odreagowania napięć, • dostarczanie doświadczeń korekcyjnych przeciwstawnych do doświadczeń posiadanych przez dzieci ze względu na przebywanie w rodzinach dysfunkcyjnych, • nauka nawiązywania pozytywnych kontaktów, poczucia przynależności do pozytywnej grupy, poznawania norm i zasad postępowania, • kształtowanie u dzieci postaw abstynenckich, nauka zachowań asertywnych. W ramach programu w 2009 r. w OIK prowadzono grupę socjoterapeutyczną dla dzieci w wieku 8-13 lat oraz organizowano spotkania edukacyjne dla rodziców i opiekunów prawnych dzieci. Ogółem w 2009 r. programem objęto 22 dzieci i 21 osób dorosłych. W 2009 roku pracownicy OIK podejmowali szereg działań mających na celu współpracę z instytucjami oraz organizacjami działającymi na rzecz dobra dziecka i rodziny doświadczających trudnej lub kryzysowej sytuacji życiowej. Były to takie działania jak: • koordynowanie procedury Niebieskich Kart dla celów pomocy społecznej, • współpraca z białostockimi uczelniami wyższymi – zorganizowano 6 spotkań ze studentami, mających na celu zaznajomienie studentów z metodami pracy stosowanymi w OIK, • udział w akcjach zorganizowanych na terenie Białegostoku: „16 dni Akcji przeciwko przemocy ze względu na płeć”, „Tydzień pomocy ofiarom przestępstw”, • prowadzenie zajęć edukacyjnych z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie skierowanych do uczniów szkół średnich i policealnych (5 spotkań w ciągu roku), oraz pełnienie dyżuru psychologicznego w ramach pikniku szkolnego poświęconego bezpieczeństwu. Młodzieżowy Ośrodek Konsultacji i Terapii funkcjonujący przy Dziennym Domu Pomocy Społecznej świadczył pomoc rodzinom z problemem alkoholowym, a także rodzicom i opiekunom prawnym dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem. Oferowane przez MOKiT formy pomocy to: - porady i konsultacje, - psychoterapia indywidualna, - terapia rodzinna, - terapia małżeńska, - treningi asertywności, - doradztwo zawodowe, - konsultacje dla pedagogów szkolnych, nauczycieli, kuratorów sądowych, policji oraz pracowników innych instytucji podejmujących działania w zakresie uzależnień dzieci, młodzieży oraz przemocy w rodzinie. W 2009 roku z różnych form oddziaływań w Młodzieżowym Ośrodku Konsultacji i Terapii korzystały 354 osoby, w tym: 96 osób z terapii indywidualnej, 133 osób z terapii rodzinnej, 16 osób z terapii małżeńskiej. Do MOKiT po raz pierwszy zgłosiło się 237 osób. Na terenie miasta Białystok działa sieć świetlic socjoterapeutycznych dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, a w szczególności z problemem alkoholowym: - świetlica terapeutyczna dla dzieci prowadzona przez DDPS – Białystok, ul. Barszczańska 18, - świetlica prowadzona przez Parafię Rzymskokatolicką p.w. Ducha Świętego przy ul. Sybiraków 2, - świetlica prowadzona przez Stowarzyszenie Czcicieli Miłosierdzia Bożego im. Ks. M. Sopoćki przy ul. Radzymińskiej 1, 12 - świetlica prowadzona przez Zgromadzenie Służebnic Dobrego Pasterza przy ul. Mickiewicza 13, świetlica prowadzona przez Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Św. Rodziny przy ul. Stołecznej 5, świetlica prowadzona przez Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia „Eleos” przy ul. Św. Mikołaja 5 , świetlica prowadzona przez Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia „Eleos” przy ul. Dubois 25, świetlica prowadzona przez Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia „Eleos” przy ul. Warszawskiej 47, świetlica prowadzona przez Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów „Klanza” Oddział Białostocki przy ul. Dziesięciny 15, - świetlica prowadzona przez Katolicki Klub Sportowy „ Piast” przy ul. Elewatorskiej 6 , - świetlica prowadzona przez Stowarzyszenie Integracji Kulturalno-Ekologicznej „Gniazdozbiór” przy ul. Stołecznej 12 , - świetlica prowadzona przez Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie i Dzieciom „Szansa” przy ul. Magnoliowej 4, - świetlica prowadzona przez „Caritas” Archidiecezji Białostockiej przy ul. Warszawskiej 32, - świetlica prowadzona przez Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży „Przyjaciele” przy ul. Św. Kazimierza 2, - świetlica prowadzona przez „Caritas” Archidiecezji Białostockiej przy ul. Warszawskiej 32, - świetlica prowadzona przez „Caritas” Archidiecezji Białostockiej przy ul. Stoczni Gdańskiej 111/10. Nadzór merytoryczny nad realizacją programów świetlic prowadzi Młodzieżowy Ośrodek Konsultacji i Terapii w Białymstoku. Łącznie pod opieką świetlic w 2009 r. znajdowało się ok. 400 dzieci. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Białymstoku udzielała wsparcia osobom doświadczającym przemocy ze strony swoich bliskich oraz informacji o możliwościach przerwania przemocy domowej. Cel operacyjny: Przeciwdziałanie nieprzystosowaniu marginalizacją i wykluczeniem społecznym dzieci. społecznemu, zagrożeniu Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w ramach realizacji zadań własnych powiatu organizował opiekę w rodzinach zastępczych oraz udzielał pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci umieszczanych w rodzinach zastępczych. Tabela 9. Liczba rodzin zastępczych na terenie miasta Białegostoku i umieszczonych w nich dzieci w 2009 r. 230 26 LICZBA UMIESZCZONYCH DZIECI 292 36 7 20 1 9 1 3 LICZBA RODZIN ZASTĘPCZYCH TYP RODZINY ZASTĘPCZEJ spokrewniona z dzieckiem niespokrewniona z dzieckiem niespokrewniona z dzieckiem zawodowa rodzina zastępcza wielodzietna niespokrewniona z dzieckiem zawodowa rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego niespokrewniona z dzieckiem specjalistyczna zawodowa rodzina zastępcza W roku 2009 r. na terenie Białegostoku funkcjonowało łącznie 265 rodzin zastępczych, w których umieszczonych było 360 dzieci. W okresie styczeń – grudzień 2009 r. powstało 35 rodzin zastępczych dla 49 dzieci, w tym: • rodziny spokrewnione – 27 rodzin dla 35 dzieci, • rodziny niespokrewnione – 7 rodzin dla 11 dzieci, • rodzina zawodowa specjalistyczna – 1 rodzina dla 3 dzieci, • rodzina zawodowa wielodzietna – 1 rodzina dla 3 dzieci. 13 Tabela 10. Zakres wypłaconej w 2009 roku pomocy pieniężnej dla rodzin zastępczych Rodzaj pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej pokrycie niezbędnych wydatków związanych z przyjęciem dziecka do rodziny zastępczej wynagrodzenie zawodowych rodzin zastępczych T Y P R O D Z I N Y Z A S T Ę P C ZE J : spokrewnione niespokrewnione zawodowe Liczba Liczba Kwota Liczba Kwota Kwota w zł świadczeń świadczeń w zł świadczeń w zł Łącznie kwota w zł 2 637 1 982 437 288 231 659 253 223 311 2 437 407 28 55 730 8 19 416 13 13 612 88 758 - - - - 97 260 831 260 831 2 786 996 W 2009 r. funkcjonowało jedno mieszkanie rotacyjne przeznaczone dla rodzin zastępczych przy ul. Nowy Świat (przekazane do dyspozycji Dyrektora MOPR przez Prezydenta Miasta Białegostoku), w której zamieszkiwała wielodzietna rodzina zastępcza. Od stycznia do grudnia 2009 r. w rodzinie przebywało 5 dzieci. W 2009 r. w ramach działań zmierzających do utworzenia korzystnych warunków do funkcjonowania rodzinnej pieczy zastępczej MOPR realizował program „Odzyskać grunt pod nogami”, polegający na wprowadzeniu do bezpośredniej pracy z rodzinami zastępczymi asystenta rodzinnego, przy jednoczesnym wsparciu zespołu interdyscyplinarnego składającego się z psychologa, pedagoga, terapeuty, prawnika oraz we współpracy z Ośrodkiem Adopcyjno-Opiekuńczym, Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej i organizacjami pozarządowymi. Podpisano umowy zlecenia z 3 osobami na wykonywanie czynności asystenta rodziny. Asystenci wspierali rodziny zastępcze w zakresie radzenia sobie w trudnych sytuacjach i rozwiązywaniu problemów opiekuńczowychowawczych. W Programie wzięło udział 36 rodzin zastępczych (spokrewnionych i niespokrewnionych), w tym 54 dzieci. 33 wychowanków z rodzin zastępczych mających trudności w nauce zostało zgłoszonych do programu „Starszy brat, starsza siostra” realizowanego przez Fundację Edukacji i Twórczości, z czego 10 dzieci skorzystało z pomocy w nauce oferowanej przez wolontariuszy Fundacji. Łącznie Programem objęto 105 osób, w tym 54 dzieci. Z inicjatywy MOPR w 2009 r. rodziny zastępcze po raz kolejny wyjechały na wypoczynek wakacyjny z terapią rodziców biologicznych, dzieci i rodzin do Ośrodka Stowarzyszenia „Droga” w Jastarni. Łącznie wyjechało 11 rodzin zastępczych z dziećmi i częścią rodziców biologicznych (ogółem 28 osób). W wyjeździe uczestniczył terapeuta Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Białymstoku. W dniu 13 grudnia 2009 r. została zorganizowana zabawa choinkowa i spektakl w Białostockim Teatrze Lalek. Na realizację zabawy pozyskano kwotę 8994 zł od 16 sponsorów. W zabawie choinkowej uczestniczyło 89 rodzin zastępczych z dziećmi, z których 150 dzieci otrzymało paczki świąteczne. W sprawie 6 dzieci pochodzących z Miasta Białegostoku i umieszczonych na terenie innych powiatów zawartych było 5 porozumień w sprawie umieszczenia dziecka i wysokości wydatków na jego utrzymanie. Jednocześnie w w/w okresie zawarto 5 porozumień w sprawie umieszczenia dziecka i wysokości wydatków na jego utrzymanie w sprawie 8 dzieci pochodzących z innych powiatów i umieszczonych na terenie Miasta Białystok. W celu pozyskania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz promowania tej formy opieki po raz drugi wznowiono kampanię społeczną „Podarujmy im rodzinny dom” realizowaną przez Ośrodek AdopcyjnoOpiekuńczy. Na ten cel pozyskano środki z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w wys. 9 400 zł. Całkowity koszt programu wyniósł 11 750, 95 zł. Kampanię zainicjowano artykułem w prasie i programem w telewizji lokalnej oraz odczytaniem apelu i rozdawaniem ulotek. W dniu 02.12.2009 r. funkcjonujące zawodowe rodziny zastępcze zorganizowały konferencję prasową nt. rodzicielstwa zastępczego. W TVP Białystok ukazywał się spot reklamowy propagujący rodzicielstwo zastępcze, natomiast w Kurierze Porannym ukazywało się ogłoszenie o celu kampanii i terminie spotkania dla zainteresowanych tą formą opieki nad dziećmi. W roku 2009 Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy przygotował i zakwalifikował do pełnienia funkcji zawodowej rodziny zastępczej 3 rodziny (w tym jedną do prowadzenia pogotowia rodzinnego) oraz przygotował do pełnienia funkcji niespokrewnionej rodziny zastępczej 3 rodziny. 14 Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy prowadził szkolenia dla osób deklarujących chęć utworzenia rodziny zastępczej lub adopcyjnej, jak również dla już istniejących rodzin zastępczych, w szczególności: • w ramach programu „Rodzina” zatwierdzonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przeszkolono 5 rodzin wyrażających gotowość do utworzenia niespokrewnionej rodziny zastępczej, a 38 spokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych objęto szkoleniem indywidualnym, • ze środków pozyskanych z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej zorganizowano szkolenie „Wprowadzenie do diagnozy i interwencji w sytuacji dziecka krzywdzonego” przeprowadzone przez Fundację „Dzieci Niczyje” , w którym wzięło udział 19 osób (osoby prowadzące rodzinne domy dziecka, zawodowe rodziny zastępcze i pracownicy Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego), • przy współpracy psychologów Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Nr 1 w Białymstoku zorganizowano dwa warsztaty: „Wolni od lęku” – jak pomóc sobie i swojemu dziecku pokonać lęk oraz „Jak porozumiewać się ze swoim dzieckiem za pomocą bajek i opowiadań – bajkoterapia”. Ponadto w OAO odbywały się: • spotkania grupy wsparcia dla zawodowych rodzin zastępczych, • w ramach „Klubu wspierania zastępczego środowiska rodzinnego” zajęcia warsztatowe dla spokrewnionych i niespokrewnionych rodzin zastępczych, w których uczestniczyło 20 osób. Ośrodek prowadził także poradnictwo w ramach adopcyjnego telefonu zaufania. Z poradnictwa Ośrodka w różnych sprawach w 2009 r. skorzystało 398 osób, w tym 127 z rodzin zastępczych. W roku 2009 Młodzieżowy Ośrodek Konsultacji i Terapii prowadził terapię rodzinną skierowaną zarówno do rodziców, jak również do dzieci i młodzieży. W sumie pomocą objęto 354 osoby. Terapią indywidualną objęto 96 osób, terapią rodzinną 133 osoby, terapią małżeńską – 16. Pozostałe osoby objęto innymi formami pomocy, takimi jak: porady (telefon zaufania), treningi asertywności, doradztwo zawodowe. W roku 2009 rozpoczęto również prowadzenie warsztatów „Zarządzanie stresem”. Wśród osób, które objęto pomocą w 2009 roku: • 45 to dzieci i młodzież, u których wystąpiły zaburzenia emocjonalne lub zachowania destrukcyjne, • 52 osób z cechami współuzależnienia, • 30 dzieci korzystało z pomocy z powodu problemu alkoholowego w rodzinie, • 90 osób uzależnionych lub zagrożonych uzależnieniem od alkoholu, • 12 osób uczestniczyło w terapii z powodu przemocy, • 68 osób to dorosłe dzieci alkoholików, u których dysfunkcyjny wzorzec rodziny alkoholowej powodował problemy w ich życiu, • 52 osoby to rodzice przeżywający trudności w pełnieniu swojej roli, • 5 osób skorzystało z poradnictwa lub terapii zgłaszając problemy inne niż wyżej wymienione. Pracownicy MOKiT brali udział w konferencjach, spotkaniach zespołów interdyscyplinarnych, audycjach radiowych i telewizyjnych oraz imprezach profilaktycznych organizowanych przez Urząd Miasta promujących zdrowy i bezpieczny styl życia. Udzielali również konsultacji pedagogom szkolnym, kuratorom sądowym, policji, nauczycielom i pracownikom instytucji prowadzących pracę z młodzieżą. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Prowadzenie specjalistycznego poradnictwa w szczególności prawnego, psychologicznego, pedagogicznego i rodzinnego na rzecz mieszkańców Białegostoku - osób i rodzin mających trudności lub wykazujących potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: • Polskiemu Stowarzyszeniu Pedagogów i Animatorów „Klanza” - 54 000 zł, • Towarzystwu Przyjaciół Dzieci – 16 000 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej – Intensywna praca z rodzinami mającymi trudności w wypełnianiu swoich zadań (Program Asystent Rodzinny obejmujący swoim działaniem rodziny zamieszkałe na terenie Miasta Białegostoku – osiedla Zielone Wzgórza, Leśna Dolina, Słoneczny Stok, Starosielce), Miasto Białystok przyznało dotację Stowarzyszeniu Pomocy Rodzinie i Dzieciom „Szansa” – 26 000 zł. Ośrodek Interwencji Kryzysowej MOPR prowadził grupę wsparcia dla kobiet doznających przemocy w relacjach rodzinnych. W grupie uczestniczyły 23 osoby. 15 W ramach tworzenia grup wsparcia dla rodzin dysfunkcyjnych realizowane były programy dotyczące pracy z rodzicami biologicznymi dzieci umieszczonych w placówkach m.in. zajęcia warsztatowe dla rodziców wychowanków WPOW „Jedynka” pn. „Kocham – nie krzywdzę” oraz programy pracy z rodziną biologiczną dziecka realizowane w WPOW „Dwójka” – „Nasza Rodzina”, „Rozwój umiejętności wychowawczych” . Miasto Białystok udzieliło wsparcia finansowego na zadania realizowane przez następujące organizacje pozarządowe: Podlaskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Porażeniem Mózgowym „Jasny Cel” – 25 000 zł, Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Zarząd Oddziału w Białymstoku – 15000 zł, Stowarzyszenie wspierania Aktywności Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie „Aktywni” – 2 000 zł, Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Specjalnej Troski „Jeden Świat” – 4 000 zł, Polski Związek Niewidomych – 8 000 zł, Klub Jeździecki „Zagłoba” – 4 000 zł, Uczniowski Klub Sportowy „Kaliber” – 2 000 zł. • • • • • • • W placówkach opiekuńczo-wychowawczych kontynuowano realizację programów naprawczych, które zawierają harmonogramy działań niezbędnych do osiągnięcia wymaganych prawem standardów opieki, wychowania i świadczonych usług do końca 2010 r. Placówki otrzymały na ten cel z budżetu państwa kwotę 33 000 zł dotacji celowej. W ramach tej dotacji dokonano adaptacji pomieszczeń pralni na cele małej sali gimnastycznej w WPOW „Dwójka” oraz utworzono i wyposażono aneks kuchenny w Pogotowiu Opiekuńczym. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Prowadzenie specjalistycznej placówki opiekuńczo-wychowawczej wsparcia dziennego dla 22 dzieci i młodzieży w wieku do 15 roku życia, pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych, w lokalu znajdującym się w zasobach Gminy Białystok przy ul. Św. Proroka Eliasza 3, Miasto Białystok przyznało dotację Prawosławnemu Ośrodkowi Miłosierdzia Diecezji BiałostockoGdańskiej „Eleos” w wys. 62 400 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Zapobieganie marginalizacji młodzieży w wieku gimnazjalnym pochodzącej z rodzin ubogich, niepełnych, wielodzietnych i dysfunkcyjnych, Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: • Zgromadzeniu Sióstr Misjonarek Św. Rodziny - 45 000 zł, • Polskiemu Stowarzyszeniu Pedagogów i Animatorów „Klanza” - 12 000 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Rozwój klubowych form pomocy młodzieży ponadgimnazjalnej zagrożonej wykluczeniem społecznym, Miasto Białystok przyznało dotację Chrześcijańskiemu Centrum Edukacyjnemu „Diament” w wys. 13 000 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Prowadzenie opiekuńczej placówki opiekuńczo-wychowawczej wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych, Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: • Chrześcijańskiemu Centrum Edukacyjnemu „Diament” - 18 000 zł, • Towarzystwu Przyjaciół Dzieci - 15 000 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Prowadzenie wielofunkcyjnej placówki opiekuńczo-wychowawczej dla dzieci z hostelem oraz placówki wsparcia dziennego (3 miejsca pobyt interwencyjny, 12 miejsc w hostelu, 80 miejsc - pobyt dzienny), Miasto Białystok przyznało dotację Stowarzyszeniu Pomocy Rodzinie „Droga” w wys. 778 985 zł. W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Prowadzenie całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej dla 24 dziewcząt, Miasto Białystok przyznało dotację Zgromadzeniu Służebnic Matki Dobrego Pasterza w wys.546 480 zł. 16 W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Prowadzenie Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej typu rodzinnego dla ośmiorga dzieci z możliwością zwiększenia jej liczby do 10 dzieci, Miasto Białystok przyznało dotację „Caritas” Archidiecezji Białostockiej w wys. 182 400 zł. W ramach WPOW „Jedynka” funkcjonowała placówka wsparcia dziennego, której celem było eliminowanie zaległości szkolnych i emocjonalnych dzieci. W 2009 r. do placówki wsparcia dziennego uczęszczało 18 dzieci w wieku 8 – 15 lat. W 2009 r. w Białymstoku funkcjonowało 1 pogotowie rodzinne, z którym systematycznie współpracował MOPR oraz Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy. Pogotowie rodzinne przyjęło w 2009 roku 9 dzieci. Cel operacyjny: Profilaktyka zachowań antysocjalnych, przemocy oraz przemocy wśród dzieci. : Uczniowie białostockich szkół uczestniczyli w programach mających na celu profilaktykę uzależnień, m.in. „Trzymaj formę”, „Niepalący gimnazjalista – zdrowy licealista”, „Anoreksja i bulimia”, „Nie pal przy mnie proszę”. WPOW „Dwójka” realizowała programy: „Rozwinąć skrzydła”, „Ciało niedoskonałe, umysł zawodny, wyobraźnia znakomita”, „Promocja zdrowia – Mały czyścioszek”, „Żyjmy zdrowo i bezpiecznie”. : Pogotowie Opiekuńcze kontynuowało kampanię „Wychowawca Podwórkowy” skierowaną do młodzieży, promującą zdrowy i efektywny styl spędzania wolnego czasu przez młodzież białostockich dzielnic. Podczas trwania projektu wolontariusze szkół wyższych organizowali na osiedlach zajęcia sportowe. Liczba osób biorących udział w programie wynosiła miesięcznie ok. 550 osób. W ramach programu zatrudniono na umowę zlecenia 37 osób oraz podpisano umowy o wolontariacie z 7 osobami. Koszt Programu ogółem wyniósł 450 498,07 zł. Uczniowie białostockich szkół uczestniczyli w programach o zasięgu ogólnopolskim, lokalnym i szkolnym, m.in. „Szkoła bez przemocy”, „Cyberprzemoc”. W roku 2009 WPOW „Jedynka” realizowała program zajęć psychoedukacyjnych „Korygowanie zaburzeń zachowania dzieci nadpobudliwych psychoruchowo i agresywnych”. W 2009 r. w Ośrodku Interwencji Kryzysowej działającym w ramach Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku przeprowadzono 5 817 interwencji. Z pomocy Ośrodka skorzystało łącznie 2 031 osób – w tym 1 099 osób po raz pierwszy, zaś 932 – to osoby, które już wcześniej korzystały z poradnictwa w OIK. OIK obsługuje teren gminy Białystok i udziela pomocy każdemu, kto znajdzie się w stanie kryzysu. Po zdiagnozowaniu sytuacji ustalana jest najwłaściwsza forma pomocy i miejsce jej uzyskania. Pierwsza pomoc obejmuje wsparcie, możliwość odreagowania i udzielenie schronienia. Formy pomocy dostępne w 2009 roku: • poradnictwo specjalistyczne: - poradnictwo psychologiczne – udzielono 1 150 porad psychologicznych, - poradnictwo prawne – udzielono 825 porad prawnych, - konsultacje pedagogiczne – udzielono 99 porad pedagogiczno – wychowawczych, • grupa wsparcia dla kobiet doznających przemocy w relacjach rodzinnych - uczestniczyły w niej 23 kobiety, • grupa terapeutyczna dla kobiet doznających przemocy w relacjach rodzinnych – w grupie uczestniczyło łącznie 25 kobiet, • grupy socjoterapeutyczne dla dzieci w wieku od 8 do 13 lat – uczestniczyło w nich łącznie 22 dzieci, • grupy edukacyjne dla rodziców dzieci z grupy socjoterapeutycznej – w spotkaniach uczestniczyło w sumie 21 osób, • grupy korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc – w spotkaniach uczestniczyły w sumie 24 osoby. 17 Ośrodek udzielił schronienia w hostelu 50 kobietom i 50 dzieciom. Pracownicy OIK pełnili całodobowe dyżury przez wszystkie dni w roku. OIK koordynował także procedurę Niebieskich Kart dla pomocy społecznej we współpracy z policją, kuratorami, służbą zdrowia; w 2009 r. pracownicy socjalni OIK założyli 138 Niebieskich Kart. W ramach realizacji Miejskiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych dofinansowano działanie następujących placówek zajmujących się udzielaniem pomocy i wsparcia ofiarom przemocy domowej: • Ośrodek Interwencji Kryzysowej, • punkty konsultacyjne dla ofiar przemocy domowej prowadzone przez organizacje pozarządowe: - ul. 1000-lecia Państwa Polskiego 2 (prowadzony przez BSKA „Krokus”), - ul. Antoniukowska 60 (prowadzony przez BSKA „Tęcza”), - ul. Św. A.Boboli 5 (prowadzony przez Klub Abstynenta „Arka”), • Młodzieżowy Ośrodek Konsultacji i Terapii, • Poradnia Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia przy ul. Storczykowej 5, • Centrum Ochrony Dziecka i Rodziny prowadzony przez Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów „Klanza”. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Białymstoku w ramach prowadzenia postępowania zmierzającego do orzeczenia obowiązku leczenia odwykowego udzielała wsparcia osobom doświadczającym przemocy ze strony swoich bliskich oraz informacji o możliwościach przerwania przemocy domowej poprzez motywowanie do skorzystania z pomocy terapeutycznej i grup wsparcia, podjęcia działań prawnych, skorzystania z pomocy sieci placówek pomocowych. W 2009 r. Miejska Komisja objęła wsparciem ok. 200 osób. W 2009 r. na działalność Ośrodka Interwencji Kryzysowej wydatkowano środki finansowe: • ze środków własnych gminy – 667 912,82 zł, • z Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych – 333 500 zł, • z dotacji celowej budżetu państwa – 12 500 zł. Na terenie szkół odbywały się szkolenia dla nauczycieli z zakresu profilaktyki zachowań agresywnych młodzieży np.: „Rozwiązywanie problemów w twórczy sposób”, „Jak opracować i wdrożyć program poprawy efektywności kształcenia i wychowania”. Pracownicy pedagogiczni WPOW „Jedynka” brali udział w szkoleniach: „Praca terapeutyczna z dzieckiem krzywdzonym i jego rodziną”, „Praca terapeutyczna z rodziną z problemem przemocy”. Pracownicy WPOW „Dwójka” brali udział w szkoleniach: „Stres i wypalenie zawodowe”, „Rozpoznawanie, diagnozowanie i interwencja w pracy z dzieckiem krzywdzonym i jego rodziną”, „Komunikacja interpersonalna”, „Jak motywować uczniów do nauki i zmian w zachowaniu”. Pracownicy Pogotowia Opiekuńczego uczestniczyli w szkoleniu „Skąd ta agresja – krok po kroku zasady pracy z dzieckiem”. 18 Cel operacyjny: Promowanie i wspieranie różnorodnych form spędzania czasu wolnego przez dzieci, młodzież, przeciwdziałanie nudzie. W roku 2009 wychowawcy placówek opiekuńczo-wychowawczych realizowali różnego rodzaju programy służące zdrowemu stylowi życia m.in. ”Żyjmy zdrowo i bezpiecznie” - program dla dzieci i młodzieży, „Promocja zdrowia – Mały czyścioszek” przeznaczony dla dzieci w wieku od 1 do 5 roku życia rozwijający i kształtujący nawyki higieniczne. WPOW „Jedynka” była organizatorem IX Turnieju Tenisa Stołowego Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych Województwa Podlaskiego. Pogotowie Opiekuńcze w Białymstoku realizowało program „Wychowawca podwórkowy” (więcej informacji na str. 17 w zadaniu: „Podejmowanie działań profilaktycznych poprzez uruchamianie programów zapobiegania demoralizacji i przemocy rówieśniczej”), Szkoły z terenu miasta oferowały dzieciom i młodzieży różnego rodzaju zajęcia rozwijające zainteresowania (m.in. koła recytatorskie, matematyczne, historyczne, plastyczne, internetowe, chóry szkolne), a także zajęcia wyrównawcze i przygotowujące do egzaminów. Zarząd Mienia Komunalnego dokonał remontu placu zabaw przy ul. Bema 89A, polegającego m.in. na wykonaniu ogrodzenia, wymianie podłoża, przeniesieniu urządzeń zabawowych, wymianie ławek. Łączny koszt remontu wyniósł 30 639,15 zł. Cel operacyjny: Promowanie postaw prozdrowotnych w szkołach. W białostockich szkołach realizowano programy uwzględniające problematykę profilaktyki uzależnień i propagujących zdrowy styl życia: „Zachowaj trzeźwy umysł”, „Bezpieczny Internet”, „Edukacja prawna dzieci i młodzieży”, „Trzymaj formę”, „Wychowawca podwórkowy”, „Zdrowie czy papieros- wybór należy do Ciebie”, „Kleszcz mały czy duży nic dobrego nie wróży”, Rządowy Program „Bezpieczna i przyjazna szkoła”, „Szkoła bez przemocy”. Prowadzono także zajęcia z pedagogiem szkolnym - „Przyjazna szkoła”, „Spełnić marzenia”, realizowano program socjoterapeutyczny dla dziewcząt dotyczący poczucia własnej wartości „Jestem niepowtarzalna”, „Bądź odpowiedzialny – przygotowanie do odpowiedzialności i partnerstwa w rodzinie, „Stop przemocy!”, „Nie truj się!”, „Poznajmy się”, „Niepalący gimnazjalista – zdrowy licealista”, projekt pod patronatem Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku „Szkoła Bezpieczna i Przyjazna Uczniom” oraz program o cyberprzemocy, „Być zawsze i wszędzie”, „Młodzi Młodym”, ,,Twoje życie – Twój wybór”, ,,Prawo na co dzień" realizowanym przez studentów WSAP w Białymstoku (tematyka: m.in. rasizm, sekty, przemoc wśród nieletnich), „Rodzina - bezpieczna przystań”. Cel operacyjny: Ochrona osób starszych przed skutkami patologicznych zachowań i zdarzeń, których są ofiarami. W 2009 r. do Ośrodka Interwencji Kryzysowej zgłosiło się 47 osób powyżej 60 roku życia zgłaszających problemy przemocy domowej. Udzielono im pomocy w postaci wsparcia psychologicznego, poradnictwa socjalnego i prawnego. Z konsultacji z psychologiem skorzystało 9 osób. 4 osoby powyżej 60 roku życia uzyskały schronienie w hostelu prowadzonym przez OIK. 19 Dzienny Dom Pomocy Społecznej w 2009 r. objął opieką 43 osoby w dwóch świetlicach dla osób dorosłych tj. przy ul. Nowogródzkiej 5/1 i przy ul. Narewskiej 5. Podopieczni świetlic to osoby stanowiące zróżnicowaną grupę społeczną pod względem zdrowotnym, kulturowym i środowiskowym. Podopiecznym o ograniczonej sprawności fizycznej i psychofizycznej proponowano zajęcia z elementami ergoterapii, muzykoterapii i arteterapii. Osobom sprawnym ruchowo organizowano gimnastykę usprawniającą, zajęcia plastyczne, zajęcia na basenie, pogadanki i spotkania okolicznościowe, wyjścia do kin i teatru, wycieczki i wyjazdy za miasto, zabawy taneczne. Cel operacyjny: Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka. W 2009 roku 168 osób skierowano do prac społecznie użytecznych. Wydatki poniesione przez Miasto Białystok na wypłatę świadczeń z tego tytułu wyniosły 296 802,40 zł. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Priorytet VII.: Promocja integracji społecznej; Działanie 7.1.: Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji; Poddziałanie 7.1.1.: Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej) realizował projekt systemowy „Aktywność kluczem do sukcesu” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Projekt skierowany był do osób bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo, będących klientami pomocy społecznej. Głównym jego celem było zwiększenie aktywności zawodowej tych osób poprzez podniesienie ich kwalifikacji zawodowych oraz zapoznanie z aktywnymi sposobami poszukiwania pracy. Programem objęto 168 osób (w tym również usamodzielniającą się młodzież z placówek opiekuńczowychowawczych i rodzin zastępczych), z czego 14 beneficjentów podjęło pracę w czasie trwania projektu, zaś 142 programowo zakończyło uczestnictwo w formach wsparcia realizowanych w ramach projektu; 12 osób przerwało udział w projekcie (z różnych powodów). Działania zrealizowane w ramach projektu „Aktywność kluczem do sukcesu”: 1) społeczno-motywacyjne: doradztwo zawodowe, porady prawne i psychologiczne, warsztaty rozwoju osobistego (z zakresu komunikacji interpersonalnej, motywacji do podejmowania działań, budowania poczucia własnej wartości, treningi asertywności), treningi interpersonalne, 2) podnoszące i zmieniające kwalifikacje zawodowe: 17 szkoleń i kursów zawodowych (m.in. administrowanie sieciami komputerowymi, fakturowanie komputerowe z programem magazynowym i modułem obsługi kas fiskalnych, księgowość, grafika komputerowa, kurs fryzjerski, murarz-tynkarz, profesjonalna księgowa, opiekunka osób starszych i dzieci i in.), kurs języka angielskiego oraz kurs prawa jazdy kat. B dla młodzieży usamodzielniającej się, 3) o charakterze środowiskowym: Majówka w Lipowym Moście, spektakl w teatrze im. A. Węgierki, wypoczynek letni o charakterze tanecznym dla 54 dzieci beneficjentów programu (w okresie od 30.07. do 21.08.2009 r.), sfinansowanie 3 dzieciom obozów sportowych. Ponadto 133 beneficjentów objęto ubezpieczeniem zdrowotnym na czas udziału w projekcie oraz sfinansowano koszty dojazdu beneficjentów na zajęcia organizowane w ramach programu. Ogólny koszt programu to 1 470 609,83 zł, z czego wkład własny MOPR wyniósł 192 284,40 zł. Powiatowy Urząd Pracy w Białymstoku w 2009 roku pozyskał środki finansowe z Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację 2 projektów w ramach Priorytetu VI. Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1. poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie PO KL 2007-2013: • Projekt „POdejmij KLuczową decyzję” w ramach poddziałania 6.1.3. Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu do aktywności zawodowej osób bezrobotnych. Celem programu było zwiększenie szans na zatrudnienie bezrobotnych w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy. Działania obejmowały: 1) staże, 2) wspieranie przedsiębiorczości i tworzenia nowych miejsc pracy poprzez refundację kosztów wyposażenia nowotworzonych stanowisk pracy, 3) promocję samozatrudnienia dzięki jednorazowym środkom na podjęcie działalności gospodarczej, 4) podniesienie lub nabycie nowych kwalifikacji poprzez szkolenia. 20 W 2009 roku w projekcie udział wzięły 1254 osoby (29 osób dwukrotnie wzięło udział w projekcie), które skorzystały z następujących form wsparcia: − szkolenia – 124 osoby, − staże – 751 osób, − wyposażenie stanowiska pracy – 65 osób, − samozatrudnienie - 343 osoby podpisały umowy w sprawie udzielenia jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Koszt realizacji projektu w 2009 r. wyniósł 11 335 589,26 zł, w tym dotacja ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 9 635 250,87 zł. • Głównym celem projektu „Wysoka jakość pośrednictwa i poradnictwa przepustką na rynek pracy” (poddziałanie 6.1.2. Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie) było wsparcie Powiatowego Urzędu Pracy w Białymstoku w realizacji zadań na rzecz zwiększenia aktywności zawodowej, zdolności do zatrudnienia osób pozostających bez pracy oraz stworzenie warunków do rozwoju aktywności zawodowej na terenie działania PUP. Projekt realizowano poprzez dofinansowanie zatrudnienia doradców i pośredników pracy oraz poprzez podnoszenie kwalifikacji zawodowych kluczowych pracowników Urzędu, zajmujących się aktywizacją zawodową osób bezrobotnych. W ramach projektu w 2009 r. zatrudniono 12 osób: 3 pośredników pracy i 9 doradców zawodowych oraz przeszkolono 8 osób: 6 pracowników zatrudnionych w ramach projektu oraz 2 kluczowych pracowników PUP. Koszt realizacji projektu w 2009 r. wyniósł 345 408,73 zł, w tym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 293 597,42 zł. W 2009 r. do Powiatowego Urzędu Pracy w Białymstoku wpłynęły zawiadomienia z 9 zakładów pracy o zamiarze dokonania zwolnień grupowych, w tym z 5 firm z terenu Białegostoku. Ogółem wypowiedzenia wręczono 972 osobom, z tego 95 osobom w zakładach funkcjonujących na terenie Białegostoku. Stosownie do skali planowanych zwolnień i ich rozłożenia w czasie wszystkim pracodawcom proponowano: • spotkania ze zwalnianymi pracownikami na terenie zakładu pracy, • dyżury pracowników PUP w zakładach wg sporządzonego wspólnie z pracodawcami harmonogramu, • utworzenie punktu konsultacyjnego. Wybór odpowiedniej usługi dokonywany był wspólnie z pracodawcą. W 2009 r. w zakładach funkcjonujących na terenie Białegostoku zorganizowano: • dyżur w PHU „Market” sp. z o.o. oraz • dyżur i spotkanie z zarządem i pracownikami „Promotech” sp. z o.o. Pracownicy PUP przekazywali informacje z zakresu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, prawach i obowiązkach bezrobotnego, sytuacji na lokalnym rynku pracy, rodzajach ofert zgłaszanych do Urzędu, aktywnych formach przeciwdziałania bezrobociu oraz roli własnej aktywności w podjęciu pracy. W 2009 r. Powiatowy Urząd Pracy w Białymstoku w ramach wspierania rozwoju przedsiębiorczości zawarł z osobami bezrobotnymi 443 umów w sprawie udzielenia jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej i wydatkował na ten cel 7 589 037,32 zł. Spośród osób, które uzyskały wsparcie finansowe i rozpoczęły działalność gospodarczą 285 osób (w tym 110 kobiet) pochodziło z powiatu grodzkiego. Z analizy zawartych umów, dotyczącej rodzaju podjętej działalności wynika, iż 86% osób uzyskane środki finansowe przeznaczyło na działalność usługową, 12% osób na działalność handlową oraz 2% na uruchomienie produkcji. Ponadto w ramach wspierania rozwoju przedsiębiorczości Powiatowy Urząd Pracy udzielił wsparcia finansowego polegającego na refundacji pracodawcom kosztów wyposażenia stanowiska pracy. W ramach tej formy pracę podjęło 147 osób (w tym 67 kobiet), w tym z powiatu grodzkiego 104 osoby (w tym 48 kobiet). Pracodawcy otrzymali w ramach tej formy wsparcie finansowe w wysokości 2 510 953,02 zł. 21 Pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie uczestniczyli w 44 szkoleniach i kursach podnoszących kwalifikacje oraz umiejętności zawodowe. Łącznie w szkoleniach udział wzięło 214 pracowników MOPR. Dom Pomocy Społecznej przy ul. Baranowickiej wspierał doskonalenie zawodowe swoich pracowników poprzez finansowanie szkoleń; w 26 szkoleniach uczestniczyły łącznie 64 osoby. Spośród pracowników WPOW „Jedynka” 33 osoby uczestniczyły w 11 szkoleniach. Spośród pracowników WPOW „Dwójka” 22 osoby uczestniczyły w 10 szkoleniach. Spośród pracowników Pogotowia Opiekuńczego w 3 szkoleniach uczestniczyło łącznie 55 osób. Powiatowy Urząd Pracy w Białymstoku w 2009 r. realizował następujące programy: • „20-latkowie - to my!” Program realizowano w okresie 15.04.2009 r. – 31.12.2009 r. Obejmował on aktywizację zawodową osób bezrobotnych (staże), poprawę zdolności zatrudnieniowych (prace interwencyjne), nabycie nowych kwalifikacji (szkolenia). Udział w programie wzięły 824 osoby, z czego 482 zostały skierowane na staż, 40 podjęło zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych, a 295 odbyło szkolenie. Dodatkowo 7 osobom udzielono jednorazowego wsparcia w postaci finansowej na podjęcie działalności gospodarczej. Koszt realizacji programu wyniósł 1 991 890 zł. • „45-latkowie na start” Program realizowano w okresie 15.04.2009 r. – 31.12.2009 r. Celem programu było zwiększenie szans na zatrudnienie osób bezrobotnych poprzez szkolenia i zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych. W ramach programu przeszkolono 87 osób, zaś 21 osób podjęło zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych. Dodatkowo udzielono 2 dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Koszt realizacji programu wyniósł 264 700 zł. • „Zielone światło dla przedsiębiorców” i „Zostań przedsiębiorcą” Program „Zielone światło dla przedsiębiorców” realizowano w okresie 15.04.2009 r. – 31.12.2009 r. W ramach przedsięwzięcia uczestnicy odbyli szkolenie „ABC przedsiębiorczości”, otrzymali jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej lub uzyskali zatrudnienie poprzez refundację kosztów wyposażenia nowotworzonego stanowiska pracy. Kontynuacją programu „Zielone światło dla przedsiębiorców” był program „Zostań przedsiębiorcą” realizowany w okresie 01.11.2009 r. – 31.12.2009 r., w ramach którego PUP uzyskał dodatkowe środki na finansowanie rozpoczęcia działalności gospodarczej. W ramach obu programów 72 osoby podjęły działalność gospodarczą, 42 osoby bezrobotne zostały zatrudnione dzięki refundacji kosztów wyposażenia stanowiska pracy oraz 30 osób bezrobotnych skorzystało ze wsparcia w postaci szkolenia. Całkowity koszt realizacji w/w projektów wyniósł 1 966 010 zł. • „Nowa szansa” Program realizowano w okresie 01.06.2009 r. – 31.12.2009 r. Był on skierowany do osób bezrobotnych zwolnionych z pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, związanych z trudnościami gospodarczymi w warunkach kryzysu finansowego. Środki pozwoliły na objęcie wsparciem osób bezrobotnych, które straciły pracę w wyniku zwolnień grupowych, m.in. w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego S.A. w Łapach). Ogółem w programie udział wzięło 37 osób. W ramach programu wydatkowano kwotę 650 600 zł. 22 Prace interwencyjne W roku 2009 Starosta Powiatu Białostockiego podpisał z 94 pracodawcami 96 umów w sprawie organizacji 129 miejsc pracy w ramach prac interwencyjnych. W powiecie grodzkim pracę podjęło 90 osób, w tym 60 kobiet. Spośród osób zatrudnionych 25 osób, w tym 15 kobiet to młodzież do 25 roku życia, natomiast 17 osób, w tym 15 kobiet posiadało status długotrwale bezrobotnych, przy czym 29 osób, w tym 19 kobiet to osoby powyżej 50 roku życia. W ramach prac interwencyjnych w 2009 r. pracodawcom zrefundowano koszty w wysokości 906 352,33 zł. Roboty publiczne W roku 2009 Starosta Powiatu Białostockiego podpisał z 22 pracodawcami 55 umów w sprawie zatrudnienia 247 osób w ramach robót publicznych. W powiecie grodzkim pracę podjęło 20 osób, w tym 15 kobiet. Spośród zatrudnionych 2 osoby (1 kobieta) to młodzież w wieku do 25 roku życia, natomiast 11 osób (9 kobiet) posiadało status długotrwale bezrobotnych, przy czym 4 osoby (2 kobiety) to bezrobotni powyżej 50 roku życia. Organizatorzy robót publicznych otrzymali refundacje w wysokości 1 324 951, 58 zł. Organizacja miejsc odbywania stażu W celu umożliwienia osobom bezrobotnym zdobycia praktycznych umiejętności (doświadczenia), które są niezbędne do wykonywania pracy, Starosta Powiatu Białostockiego zawierał z pracodawcami umowy dotyczące organizacji miejsc odbywania stażu. W 2009 roku zawarto 1097 umów z 724 pracodawcami w sprawie organizacji 1787 miejsc odbywania stażu. Ogółem staż podjęły 1674 osoby bezrobotne (1307 kobiet). Z powiatu grodzkiego staż podjęło 1177 osób, w tym 918 kobiet. Spośród odbywających staż 736 osób ( 579 kobiet) to osoby bezrobotne do 25 roku życia, 9 osób (8 kobiet) powyżej 50 roku życia, natomiast 121 osób (106 kobiet) to długotrwale bezrobotni. Na organizację staży w 2009 r. wydatkowano kwotę 8 062 875,90 zł. Powiatowy Urząd Pracy organizował różnego rodzaju szkolenia zawodowe skierowane m.in. do tych osób, które nie posiadają żadnych kwalifikacji zawodowych bądź utracili zdolność do wykonywania pracy w danym zawodzie lub nie mają szans na uzyskanie zatrudnienia z uwagi na dotychczasowe umiejętności. Uczestnictwo w szkoleniach ma na celu pomoc w dostosowaniu się do zmiennych wymogów rynku pracy, a także zwiększenie mobilności zawodowej. W 2009 r. na szkolenia skierowano ogółem 966 osób z powiatu grodzkiego, w tym 316 kobiet. Powiatowy Urząd Pracy zorganizował szkolenie grupowe „ABC przedsiębiorczości”, na które zostało skierowanych 28 osób. W celu lepszego przygotowania się do skutecznego poruszania się na rynku pracy 175 osób bezrobotnych uczestniczyło w warsztatach aktywizujących „Samopoznanie – jak się komunikujemy”, „Asertywność w procesie poszukiwania pracy”, „Samopoznanie – spotkanie z pracodawcą”, „Bilans kompetencji”, „Mój rynek pracy”, „Skuteczne negocjacje”, „Dokumenty – moja wizytówka”, „Efektywne planowanie”, „Identyfikacja zasobów indywidualnych służących realizacji celów zawodowych”, „Samopoznanie w procesie poszukiwania pracy”, „Zwiększenie efektywności działań ukierunkowanych na znalezienie pracy”, „Samopoznanie – rynek pracownika i pracodawcy”, „Samopoznanie – jaki jestem”, „Samopoznanie – jak się dobrze zaprezentować”, „Własna firma”. Powiatowa Rada Zatrudnienia pozytywnie zaopiniowała wnioski dyrektorów szkół o wprowadzenie nowych kierunków kształcenia zawodowego. W ramach realizacji projektu systemowego „Aktywność kluczem do sukcesu” MOPR zorganizował 17 szkoleń i kursów zawodowych dostosowanych do wymogów rynku pracy. 23 Cel operacyjny: Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. Tabela 11. Wykaz organizacji pozarządowych korzystających z dofinansowania PFRON w zakresie sportu, kultury, rekreacji i turystyki dorosłych osób niepełnosprawnych w 2009 r. NAZWA ORGANIZACJI Stowarzyszenie na rzecz rehabilitacji psychiatrycznej Uniwersytet Trzeciego Wieku Stowarzyszenie Diabetyków Integracyjny Klub Sportowy „Victoria” Klub Amazonki Polski Związek Głuchych Stowarzysz. Samopomocowe Rady Seniorów Dz. Antoniuk Polski Związek Niewidomych Okręg Podlaski Stowarzyszenie Samopomocowe „Radość” Dz. Dziesięciny II Stowarzyszenie na rzecz Twórców Niepełnosprawnych „Nike” Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Razem: Kwota wypłaconego dofinansowania 6 017,00 15 329,00 3 702,00 14 280,00 13 081,00 8 064,00 13 308,00 6 400,00 9 082,00 4 116,00 11 538,00 104 917,00 Tabela 12. Wykaz organizacji pozarządowych korzystających z dofinansowania PFRON w zakresie sportu, kultury, rekreacji i turystyki dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w 2009 r. NAZWA ORGANIZACJI Polski Związek Głuchych Polski Związek Niewidomych Okręg Podlaski Fundacja Dr Clown Razem: Kwota wypłaconego dofinansowania 1 920,00 1 619,00 2 000,00 5 539,00 W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań zleconych z zakresu spraw społecznych Miasto Białystok przyznało następujące dotacje przeznaczone na działania na rzecz Osób Niepełnosprawnych: • „Caritas” Archidiecezji Białostockiej na zadanie „Prowadzenie rehabilitacji osób niepełnosprawnych w różnych typach placówek”– 9 600 zł, • Podlaskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Porażeniem Mózgowym „Jasny Cel” na zadanie „Od chaosu do równowagi – terapia metodą integracji sensorycznej dla dzieci z dysfunkcją ruchu (mózgowym porażeniem dziecięcym) zagrożonych deficytami integracji sensorycznej” – 16 912 zł, • Podlaskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Porażeniem Mózgowym „Jasny Cel” na zadanie „W dążeniu do samodzielności – kompleksowa i wieloprofilowa opieka nad dziećmi z dysfunkcją ruchu (mózgowym porażeniem dziecięcym) – 23 600 zł, • Podlaskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Porażeniem Mózgowym „Jasny Cel” na zadanie „Klub Rodzica – wsparcie dzieci i rodzin wychowujących dzieci z dysfunkcją ruchu (mózgowym porażeniem dziecięcym) – 7 560 zł, • Polski Związek Niewidomych Okręg Podlaski na zadanie „Cykl warsztatów, szkoleń oraz zajęć aktywizujących zawodowo i społecznie osoby niewidome i słabo widzące z terenu miasta Białystok” – 22 700 zł, • Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Specjalnej Troski „Jeden Świat” na zadanie „Muzyka i taniec w Jednym Świecie” – 6 940 zł, • Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Specjalnej Troski „Jeden Świat” na zadanie „Baśniowy Teatr, warsztaty teatralne dla dzieci niepełnosprawnych” – 4 640 zł, • Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Specjalnej Troski „Jeden Świat” na zadanie „Opiekuńczy w Jednym Świecie – szkolenia dla członków rodzin i opiekunów osób niepełnosprawnych” – 4 800 zł, • Stowarzyszenie Wsparcia Aktywności Niepełnosprawnych Intelektualnie „Aktywni” na zadanie „Indywidualna terapia logopedyczna dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym” –11 520 zł, 24 • Stowarzyszenie Wsparcia Aktywności Niepełnosprawnych Intelektualnie „Aktywni” na zadanie „Równi w kraju i Europie” – 13 800 zł, • Białostockie Stowarzyszenie Pomocy osobom z Chorobą Alzheimera na zadanie „Organizowanie lokalnych, regionalnych i ogólnopolskich imprez kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych dla osób niepełnosprawnych, wspierających ich aktywność w tych dziedzinach” – 9 200 zł, • Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym na zadanie „Punkt usługowy tłumaczy-przewodników z terenu miasta Białystok” – 7 300 zł, • Stowarzyszenie „My dla innych” na zadanie „Klubik – czyli osoby niepełnosprawne po godzinach” – 9 718 zł, • Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie „Aktywni” na zadanie „Prowadzenie dziennego ośrodka pobytu dla osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i głębokim” – 44 210 zł, • Polski Związek Głuchych Oddział Podlaski na zadanie „Prowadzenie rehabilitacji osób dorosłych z uszkodzonym słuchem w placówkach PZG” – 29 000 zł, • Caritas Archidiecezji Białostockiej na zadanie „Działania na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie działalności rewalidacyjnej, rehabilitacyjnej, terapeutycznej” – 15 000 zł, • Polski Związek Głuchych Oddział Podlaski na zadanie „Impreza turystyczna z zakresu turystyki edukacyjnej, trasa Szlak Tatarski – Kukle – Druskienniki” – 2 000 zł, • Białostockie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera na zadanie „Mocniejsi, bo nie sami – od 10 lat” – 3 000zł, • Fundacja „OIKONOMOS” na zadanie „Usprawnieni przyjaźnią, przyrodą zachwyceni” – 4 000 zł, • Stowarzyszenie Samopomocowe „Radość” na zadanie „Działania na rzecz dorosłych osób niepełnosprawnych w zakresie turystyki i kultury” – 7 000 zł, • Stowarzyszenie Miłośników Muzyki „Musica Sacra” na zadanie „V Festiwal Twórczości Osób Niepełnosprawnych” – 11 000zł, • Polski Związek Niewidomych na zadanie „Prowadzenie kompleksowej rehabilitacji osób niepełnosprawnych wzrokowo z miasta Białegostoku” – 10 000 zł, • Polski Związek Niewidomych na zadanie „Razem – cykl spotkań integracyjnych kierowanych do osób niewidomych i słabo widzących z miasta Białystok” – 5 600zł, • Stowarzyszenie „My dla innych” na zadanie „Działania na rzecz dorosłych osób niepełnosprawnych, Projekt Klubowicza” – 10 000 zł, • Polski Związek Niewidomych na zadanie „Organizowanie indywidualnej pomocy psychologicznej, grupy wsparcia dla osób nowoociemniałych i tracących wzrok z miasta Białystok” – 3 000 zł, • Towarzystwo Wspierania Inicjatyw Społecznych „Alpi” na zadanie „Prowadzenie Klubu integracyjnego dla dorosłych osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim i umiarkowanym” – 110 000 zł. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku w 2009 r. realizował „Miejski program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej i przestrzegania praw osób niepełnosprawnych na lata 2009-2015” przyjęty Uchwałą Rady Miejskiej Białegostoku Nr XXXIX/496/09 z dnia 30 marca 2009 r. W ramach realizacji Programu MOPR objął pomocą finansową ze środków PFRON 4 133 osoby na łączną kwotę 3 684 456 zł. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku prowadził sprawy dotyczące dofinansowania ze środków PFRON uczestnictwa osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych, zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, dofinansowania likwidacji barier architektonicznych, barier w komunikowaniu się i technicznych, organizacji sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych, zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny oraz działalności warsztatów terapii zajęciowej. MOPR udzielał także osobom niepełnosprawnym specjalistycznego poradnictwa psychologicznego, socjalnego i prawnego. Pracownicy MOPR informowali osoby niepełnosprawne o możliwościach podjęcia przez nie pracy, współuczestniczyli w zapewnieniu bezpłatnych posiłków, odzieży, zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny. W ramach pracy socjalnej działały grupy wsparcia i grupy samopomocowe, które podejmowały działania skierowane na usamodzielnienie osób niepełnosprawnych oraz wyprowadzanie ich z kręgu pomocy społecznej. W roku 2009 MOPR zainicjował powstanie 2 nowych grup wsparcia: na osiedlach Słoneczny Stok i Starosielce (obie grupy są przeznaczone dla osób z dysfunkcją narządu ruchu). Ponadto współpracowano z dotychczas istniejącymi grupami samopomocowymi funkcjonującymi na osiedlach Bacieczki i Dziesięciny I (osoby z dysfunkcją narządu ruchu i jedna z upośledzeniem umysłowym), Białostoczek (osoby z dysfunkcją narządu ruchu i głuchonieme), Przyjaźń (dzieci z porażeniem mózgowym i osoby dorosłe 25 z dysfunkcją narządu ruchu), Śródmieście (osoby ze schorzeniami psychicznymi i niedowidzące), Nowe Miasto (osoby z dysfunkcją narządu ruchu). W zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym MOPR współpracował z fundacjami i stowarzyszeniami działającymi na terenie miasta Białegostoku. Współpraca polegała m.in. na zapewnieniu zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny - MOPR posiada w swoich zasobach sprzęt rehabilitacyjny i ortopedyczny, który jest wypożyczany osobom potrzebującym na podstawie umowy użyczenia, leki, odzież, bezpłatne posiłki, zapewnieniu pomocy rzeczowej. W 2009 r. 322 osobom MOPR przyznał decyzją świadczenia w postaci usług opiekuńczych oraz 27 osobom przyznano decyzją świadczenia w postaci specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania. Środowiskowy Dom Samopomocy działający w strukturach MOPR, dysponujący 50 miejscami dla osób z zaburzeniami psychicznymi, prowadził pracownie tematyczne (plastyczną, muzyczną, teatralną, techniczną, kulturalno-oświatową, usprawniania fizycznego, gospodarstwa domowego, treningu kulinarnego) oraz Salę Doświadczania Świata. W roku 2009 ŚDS zorganizował: - IV Przegląd Piosenki Biesiadnej Osób Niepełnosprawnych „Po ten kwiat…”, w ramach realizacji programu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w którym wzięło udział 200 osób niepełnosprawnych z ośrodków wsparcia oraz warsztatów terapii zajęciowej z woj. Podlaskiego, - IV Przegląd Kolęd i Pastorałek dla osób niepełnosprawnych z ośrodków wsparcia i warsztatów terapii zajęciowej z województwa podlaskiego, - Dzień Rodziny - na terenie arboretum Środowiskowego Domu Samopomocy zorganizowano przedstawienie i poczęstunek dla podopiecznych i ich rodzin. W 2009 r. Departament Spraw Społecznych UM w Białymstoku realizował następujące zadania na rzecz wsparcia osób niepełnosprawnych: • ze środków pochodzących z dotacji Urzędu Miejskiego w Białymstoku sfinansował realizację filmu „Kulawi” inaugurującego Rok Twórczości Osób Niepełnosprawnych, • we współpracy ze Stowarzyszeniem Wspierania Aktywności Niepełnosprawnych Intelektualnie „Aktywni” i Specjalnym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym w Białymstoku zorganizował Marsz Godności Osób Niepełnosprawnych mający na celu integrację niepełnosprawnych i pełnosprawnych mieszkańców miasta, • zorganizował Integracyjny Miejski Dzień Dziecka oraz wakacje integracyjne dla dzieci niepełnosprawnych i ich pełnosprawnych rówieśników, • zorganizował spotkanie mikołajkowe dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie, podopiecznych szkół specjalnych, organizacji pozarządowych oraz domów opieki z terenu miasta Białystok, • zorganizował Targi Rehabilitacyjne mające na celu promowanie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych, jednostek miejskich oraz przedstawicieli innych jednostek działających na rzecz osób niepełnosprawnych. W 2009 r. Powiatowy Urząd Pracy skierował na szkolenia 115 osób niepełnosprawnych, w tym z powiatu grodzkiego 93 osoby. Z kolei z poradnictwa zawodowego prowadzonego przez PUP skorzystało 225 osób niepełnosprawnych, w tym 170 z powiatu grodzkiego. W domach pomocy społecznej realizowano programy naprawcze zmierzające do osiągnięcia określonych w przepisach prawa standardów świadczonych usług. Na ten cel Dom Pomocy Społecznej przy ul. Świerkowej 9 i Dom Pomocy Społecznej przy ul. Baranowickiej 203 otrzymały łącznie kwotę 288 000 zł dotacji z budżetu państwa, z czego wykorzystały 268 569,06 zł. Powyższą kwotę wydatkowano w szczególności na zakup wyposażenia i usługi remontowe. W ramach wspierania pracodawców w zakresie zatrudnienia i integrowania osób niepełnosprawnych Prezydent Miasta Białegostoku w roku 2009 zawarł: • 18 umów z pracodawcami na łączną kwotę 789 391 zł – na wyposażenie stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej, • 4 umowy z działającymi na terenie Miasta Białegostoku warsztatami terapii zajęciowej o dofinansowanie ich działalności: - warsztat terapii zajęciowej prowadzony przez „Caritas” Archidiecezji Białostockiej – 49 320 zł, - warsztat terapii zajęciowej prowadzony przez AC Spółkę Akcyjną – 57 540 zł, - warsztat terapii zajęciowej prowadzony przez Spółdzielnię SNB – 36 168 zł, 26 - warsztat terapii zajęciowej prowadzony przez Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Jard” – 49 320 zł, • porozumienie z Zarządem Powiatu Białostockiego w sprawie pokrywania kosztów rehabilitacji w części nieobjętej dofinansowaniem ze środków PFRON w odniesieniu do mieszkańców Miasta Białystok będących uczestnikami warsztatu terapii zajęciowej działającego na terenie Powiatu Białostockiego prowadzonego przez Podlaskie Stowarzyszenie Sportowe Osób Niepełnosprawnych „Start” – 23 016 zł, • 9 umów z niepełnosprawnymi dotyczących wsparcia finansowego na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej na łączną kwotę 284 296 zł. CEL STRATEGICZNY: III. WZMACNIANIE POTENCJAŁU SPOŁECZNOŚCI MIASTA, JEJ INSTYTUCJI I ZASOBÓW Cel operacyjny: Przygotowywanie młodzieży do aktywnego uczestnictwa w społeczności lokalnej. Dzieci i młodzież z Białegostoku brały udział w Marszu Godności Osób Niepełnosprawnych oraz w corocznej Majówce Integracyjnej w Parku Zwierzynieckim. Zadanie realizowano także poprzez: • realizowanie programu „Pomoc dla Hospicjum” – comiesięczne kwesty w białostockich supermarketach, • realizowanie programu „Pomóż dzieciom przetrwać zimę” – pomoc świąteczna rodzicom – sprzedaż paschałów, sprzedaż świec wigilijnych, • realizowanie programu „Dzieło nowego 1000-lecia” – kwesta na rzecz uzdolnionej młodzieży biednej, • działanie szkolnych kół wolontariatu. W roku 2009 zorganizowano XIV Białostocką Edycję Samorządowego Konkursu Nastolatków „Ośmiu wspaniałych” promującego wolontariat oraz postawy prospołeczne wśród młodzieży. Idea wolontariatu była również rozwijana na terenie miasta poprzez realizację programów „Starszy Brat, Starsza Siostra”, „Góra grosza”, organizację kiermaszów szkolnych, szkolnych klubów wolontariatu. Pracę wychowawców zatrudnionych w WPOW „Jedynka” wspierali wolontariusze (głównie studenci białostockich uczelni). W okresie wakacji z dziećmi pracowali również wolontariusze z Chin, Tajwanu i Bułgarii w ramach współpracy z organizacją AISEC. W WPOW „Dwójka” wolontariusze wykonywali swoje zadania w ramach wybranego jednego z 4 realizowanych na terenie placówki programów tj.: - „Wolontariusz Przyjaciel”, - „Starszy Brat, Starsza Siostra”, - „Wolontariusz Korepetytor”, - „Przyjaciel Dziecka”. W 2009 r. w Białymstoku funkcjonowała Młodzieżowa Rada Miejska działająca na podstawie art. 5b ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami) oraz Uchwały Nr XIX/197/07 Rady Miejskiej Białegostoku z dnia 26 listopada 2007 r. w sprawie powołania Młodzieżowej Rady Miejskiej w Białymstoku i nadania jej statutu. Jest ona apolitycznym organem samorządowym młodzieży, zamieszkałej na terenie Miasta Białegostoku i uczącej się w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych mających siedzibę na obszarze Miasta Białegostoku i liczy 28 radnych. Podstawą działania Młodzieżowej Rady jest praca społeczna radnych, wykonywana nieodpłatnie. Młodzież szkolna uczestniczyła w uroczystościach o charakterze patriotycznym takich jak Marsz Żywych Pamięci Polskiego Sybiru czy Święto Flagi. 27 24.04.2009 r. w Szkole Podstawowej Nr 15 w Białymstoku odbył się I Międzyszkolny Festiwal Kultury Czeczeńskiej, który miał na celu przybliżenie uczniom i zaproszonym gościom kultury, historii, tradycji i losów narodu czeczeńskiego. Działania podjęte przez Urząd Miejski w Białymstoku w ramach realizacji „Programu zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego Miasta Białegostoku” przyjętego Uchwałą Nr XXII/231/07 Rady Miejskiej Białegostoku z dnia 17 grudnia 2007 r.: zorganizowanie i przeprowadzenie Młodzieżowego Turnieju Motoryzacyjnego, którego celem było popularyzowanie wśród młodzieży szkolnej znajomości przepisów o ruchu drogowym i wiedzy motoryzacyjnej, propagowanie kulturalnego i bezpiecznego zachowania się młodego człowieka jako uczestnika ruchu drogowego oraz propagowanie i popularyzacja wiedzy z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, udział szkół z terenu miasta w Ogólnopolskim Turnieju Wiedzy „Bezpieczeństwo w ruchu drogowym”, udział uczniów w szkolnych konkursach plastycznych o tematyce dotyczącej bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a także w konkursie „Bezpieczna droga” zorganizowanym przez stację paliw STATOIL oraz Policję. • • • Pracownicy WPOW „Jedynka” uczestniczyli w kursie języka angielskiego w ramach programu „Wychowawco daj przykład”. Cel operacyjny: Autokreacja i samorealizacja najstarszego pokolenia. Wspieranie działalności i rozszerzanie oferty oraz bazy istniejących stowarzyszeń W wyniku otwartego konkursu ofert na realizację zadań w zakresie pomocy społecznej - Działania na rzecz aktywizacji społecznej osób starszych, Miasto Białystok przyznało następujące dotacje: - Stowarzyszenie Samopomocowe Orchidea - 15 000 zł, - Stowarzyszenie Samopomocowe Radość Dzielnicy Dziesięciny II - 5 790 zł, - Stowarzyszenie Samopomocowe Rada Seniorów dz. Antoniuk - 4 750 zł. Stwarzanie warunków międzypokoleniowego. do rozwoju wymiany międzypokoleniowej, budowanie poczucia solidaryzmu W 2009 roku w strukturze MOPR kontynuował swoją działalność Klub Seniora mieszczący się przy ul. Białej 13/33, którego głównym celem było udzielanie pomocy Seniorom, aktywizowanie społeczności osób starszych i społeczności lokalnej do działań wspierających ludzi starszych. Organizowano okazjonalne spotkania integracyjne takie jak: spotkania kolędowe, Dzień Babci i Dziadka, Walentynki, Dzień Kobiet, Ekumeniczne Spotkanie Wielkanocne. Seniorzy mieli także możliwość uczestniczenia zajęciach zwiększających sprawność ruchową (gimnastycznych i tanecznych) oraz zajęciach o charakterze edukacyjnym (zajęcia komputerowe, muzyczne, lektorat języka angielskiego i niemieckiego, wykłady i prelekcje). W 2009 r. zorganizowano także: - Miejski Dzień Seniora pod patronatem Prezydenta Miasta Białegostoku, w którym uczestniczyło 250 osób z następujących organizacji seniorskich: Rady Seniorów dzielnicy Antoniuk, „Radość”, „Orchidea”, „Nadzieja”, Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Związku Emerytów i Rencistów, Duszpasterstwa Emerytów i Rencistów, - – wczasy na terenie Rodzinnych Ogrodów Działkowych 1-30 czerwca i 3-15 sierpnia w ramach projektu „Odpoczywaj w naturze”, - Majówkę w ogrodzie Środowiskowego Domu Samopomocy, 28 imprezę plenerową „Pożegnanie Lata” w „Młynie Myśliwiec”. Dom Pomocy Społecznej przy ul. Świerkowej 9 w Białymstoku: - organizował spotkania integracyjne z młodzieżą i mieszkańcami innych placówek (przedszkola, szkoły, stowarzyszenia, osiedlowe kluby seniorów, inne domy pomocy społecznej), - organizował spotkania integracyjne z rodzinami mieszkańców, - organizował cykliczne imprezy kulturalno – oświatowe (Dzień Babci i Dziadka, Dzień Kobiet, Dzień Matki, Powitanie wiosny, Pożegnanie lata, Dzień Seniora, Andrzejki, Wigilia), - nawiązywał kontakty ze środowiskiem zewnętrznym poprzez współpracę z młodzieżą w ramach praktyk studenckich i wolontariatu. W ramach działalności Uniwersytetu III Wieku odbywały się zajęcia edukacyjne (m.in. nauka języków obcych), gimnastyczne oraz rozwijające pasje i zainteresowania seniorów. Funkcjonowało Stowarzyszenie Wolontariatu Międzypokoleniowego (więcej informacji na str. 30) Otwarcie placówek całodobowego pobytu na potrzeby lokalne. W Domu Pomocy Społecznej przy ul. Baranowickiej kontynuował działalność oddział dziennego pobytu dla osób z chorobą Alzheimera. Z dziennego pobytu korzystają osoby pełnoletnie (zwykle w podeszłym wieku), w oparciu o skierowanie lekarza specjalisty. Oddział realizuje swoje zadania poprzez zapewnienie miejsca przebywania mieszkańców w godzinach od 7.00 do 17.00 w dniach roboczych oraz 2 posiłków dziennie. Oddział zapewnia także opiekę lekarską i pielęgniarską, pomoc w podstawowych czynnościach życiowych, udział w terapii zajęciowej. Wspieranie organizowania wypoczynku i zajęć sportowych dla osób w podeszłym wieku. Klub Seniora działający w strukturach MOPR realizował zadanie m.in. poprzez: - organizowanie wycieczek (m.in. do Warszawy, Wilna, Świętej Wody, Tatarskim Szlakiem, AugustówStudzieniczna-Wigry), - zorganizowanie Miejskiego Dnia Seniora pod patronatem Prezydenta Miasta Białegostoku, - organizowanie wczasów na działkach w czerwcu i sierpniu, - organizowaniu imprez plenerowych, m.in. „Pożegnanie Lata”, - organizowanie cyklicznych zajęć tanecznych i gimnastycznych, - funkcjonowanie kącika prasowo-bibliotecznego, - funkcjonowanie koła krzyżówkowicza. Dom Pomocy Społecznej przy ul. Świerkowej realizował zadanie poprzez: - organizowanie wycieczek i pielgrzymek, - organizowanie turniejów rekreacyjno-sportowych, - wyjścia do kina i filharmonii, - zajęcia biblioteczne (Kącik Literacki), - udział mieszkańców DPS w corocznym Plenerze Malarskim i Przeglądach Zespołów Artystycznych (Zespół „Świerki”), - udział w terapii zajęciowej (pracownia plastyczna, pracownia gospodarstwa domowego, zespół muzyczny „Świerki”, kółko literackie, kółko sportowo-rekreacyjne), - podnoszenie sprawności i aktywizowanie mieszkańców (spacery, gimnastyka na wesoło, zajęcia sportowe na powietrzu, zajęcia na oddziale rehabilitacji – hydroterapia, gabinet usprawniania leczniczego, ciepłolecznictwo). 29 CEL STRATEGICZNY: IV. ROZWIJANIE POTRZEB AKTYWNEGO UCZESTNICTWA W ŻYCIU SPOŁECZNYM – SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE, PARTYCYPACJA SPOŁECZNA. Cel operacyjny: Tworzenie warunków do partnerstwa i budowania zrębów społeczeństwa obywatelskiego. Powyższy cel realizowano m.in. poprzez: • pozyskiwanie sponsorów dofinansowujących inicjatywy szkolne, np. udział uczniów w wycieczkach, • stworzenie warunków do rozwoju samorządności mieszkańców DPS. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku w celu pełnego zaspokojenia potrzeb socjalnych i realizacji ustawowych zadań, mógł liczyć na współpracę i zaangażowanie różnych instytucji, organizacji pozarządowych, szkół, Kościoła Katolickiego i innych kościołów oraz władz lokalnych. Współpracowano m.in. z „Caritas” Archidiecezji Białostockiej, Prawosławnym Ośrodkiem Miłosierdzia Diecezji Białostocko-Gdańskiej „Eleos”, PKPS, PCK, Stowarzyszeniem Pomocy Rodzinie „Droga”. Dzienny Dom Pomocy Społecznej współpracował z organizacjami pozarządowymi: Stowarzyszeniem Osób Samotnych i Samotnych Niepełnosprawnych „Nadzieja”, Stowarzyszeniem Pomocy Osobom Chorym na Stwardnienie Rozsiane i Kołem Sybiraków Nr 14. Od roku 2001 przy Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku działa Stowarzyszenie Wolontariatu Międzypokoleniowego. W nazwie stowarzyszenia podkreślono międzypokoleniowy charakter wolontariatu, aby zwrócić uwagę na konieczność wyjścia poza potrzeby i interesy jednego pokolenia, oraz na korzyści płynące ze współpracy osób należących do różnych generacji działających na rzecz osób różniących się wiekiem, potrzebami i możliwościami pracy społecznej. Ideą Stowarzyszenia Wolontariatu Międzypokoleniowego jest organizowanie pomocy wzajemnej, przynoszącej pożytek obu stronom. Stowarzyszenie w swoich szeregach skupia osoby dorosłe, będące przedstawicielami kilku pokoleń. 30
