Lekcje matematyki oraz fizyki i astronomii w opinii absolwentów

Lekcje matematyki oraz fizyki i astronomii w opinii absolwentów gimnazjów z 2006 roku
W 2006 roku pracownicy Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Gdańsku oraz Kuratorium
Oświaty w Gdańsku przeprowadzili badanie uwarunkowań wyników egzaminu
gimnazjalnego na terenie powiatu (P) w województwie pomorskim. Wybrano powiat, którego
średnie wyniki egzaminów na przestrzeni lat 2002 – 2006 były niskie.
Jedną z metod badania stanowiła ankieta. Kwestionariusze ankiety wypełniło 560 uczniów
klas III z 6 gimnazjów: G1 – G6. Dwa gimnazja (G1 i G2) mieściły się w niedużych miastach,
pozostałe na wsiach. Ankietowani gimnazjaliści uczęszczali łącznie do 26 klas. Liczyły one
od 20 do 29 uczniów.
Analizując zebrane dane szukano związków wyników egzaminu m.in. z
• atmosferą pracy szkoły
• przebiegiem procesu kształcenia
• działaniami na rzecz przygotowania uczniów do egzaminu.
Rozkłady odpowiedzi uczniów analizowano w trzech grupach:
• grupa N – uczniowie, którzy uzyskali wyniki egzaminu mieszczące się w staninach 1. – 3.
(w części matematyczno-przyrodniczej (MP) od 0 do 15 pkt), stanowili 29,1% badanych
• grupa Ś – uczniowie, których wyniki egzaminu znalazły się w staninach 4. – 6. (w części
MP od 16 do 32 pkt), stanowili 53,1%
• grupa W – uczniowie o wynikach egzaminu ze staninów 7. – 9. (w części MP od 33 do 50
pkt), stanowili 17,8%.
W komunikacie Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczącym konferencji „Matematyka,
fizyka i prestiż nauczyciela” (patrz: www men.gov.pl) wyrażono głęboką troskę o
zwiększenie zainteresowania fizyką i matematyką wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Dlatego
w niniejszym opracowaniu przedstawiono wyniki badania dotyczące lekcji tych przedmiotów.
Wskazują one, że zasadne jest zaniepokojenie resortu edukacji brakiem zainteresowania
uczniów tymi dziedzinami wiedzy.
Jedno z pytań, które zadano badanym gimnazjalistom, dotyczyło pracy w grupach. Pytani
rzadko zauważali taki sposób pracy na analizowanych lekcjach (lekcje fizyki i astronomii
wskazało jedynie 7,5%, matematyki – 25,5%). Należy dodać, że obserwacja i doświadczenie
powinny stanowić główne metody nauczania przedmiotów przyrodniczych, zaś rozwijanie
umiejętności „efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie” należy do ogólnych
zadań szkoły∗.
Kolejne pytanie dotyczyło atrakcyjności lekcji fizyki i astronomii oraz matematyki.
Większość gimnazjalistów nie wskazywała tych zajęć jako najczęściej ciekawych (Rysunek
1., procent akceptacji stwierdzenia A).
Stosunkowo dużo ankietowanych sygnalizowało brak zrozumienia tego, co tłumaczyli
nauczyciele na lekcjach. W powiecie P tylko co czwarty uczeń najczęściej rozumiał
wyjaśnienia na lekcjach fizyki i astronomii, opinie dotyczące lekcji matematyki również
okazały się niezadowalające (Rysunek 1., procent akceptacji stwierdzenia B).
Zauważono, że z brakiem zrozumienia tłumaczeń nauczycieli często związane były problemy
z odrabianiem prac domowych. Połowie ankietowanych najczęściej problemy sprawiały prace
domowe z fizyki i astronomii. Niewiele lepiej było z matematyki.
Młodzież o wysokich wynikach egzaminu częściej rozumiała wyjaśnienia nauczycieli
na lekcjach i rzadziej miała problemy z pracami domowymi z matematyki. W przypadku
fizyki i astronomii problemy z pracami domowymi najczęściej sygnalizowano w grupie Ś
(Rysunek 2.). Należy jednak wziąć pod uwagę, że część osób z grupy N mogła w ogóle nie
∗
Patrz: Podstawa Programowa Kształcenia Ogólnego, Zadania ogólne szkoły.
1
podejmować trudu rozwiązania zadań domowych. Rozkład odpowiedzi uczniów dotyczących
lekcji fizyki i astronomii przypomina rozkład wyników trudnego testu. Zatem treści nauczania
z tego przedmiotu były trudne dla większości ankietowanych.
Rysunek 1. Opinie uczniów dotyczące lekcji:
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
fizyki i astronomii
27,5%
P
42,7%
43,9%
G1
22,3%
38,5%
G2
53,8%
40,7%
46,3%
G4
G3
13,0%
28,3%
35,0%
46,7%
14,1%
27,2%
72,8%
G5
31,1%
48,9%
35,0%
38,6%
G6
G6
G5
G4
G3
G2
G1
P
matematyki
68,2%
25,0%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
22,5%
24,5%
51,4%
20,0%
24,6%
54,6%
14,8%
25,9%
50,0%
13,3%
13,3%
45,0%
22,8%
18,5%
43,5%
28,3%
29,4%
57,2%
27,3%
29,5%
45,5%
0%
20%
40%
procent wskazań
60%
80%
100%
procent wskazań
A - Najczęściej lekcje są dla mnie ciekawe
B - Najczęściej rozumiem to, co tłumaczy nauczyciel
C - Najczęściej prace domowe sprawiają mi problemy
Rysunek 2. Opinie uczniów z różnych warstw wyników dotyczące lekcji:
fizyki i astronomii
16,3%
26,4%
A
B
Grupa W Grupa Ś Grupa N
Grupa W Grupa Ś Grupa N
matematyki
66,1%
C
A
B
C
29,0%
44,1%
40,0%
A
43,3%
69,1%
B
C
16,5%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
A
B
13,2%
22,0%
C
47,2%
A
B
14,1%
20,6%
C
A
57,2%
33,0%
B
40,2%
C
43,3%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
procent wskazań
procent wskazań
A - Najczęściej lekcje są dla mnie ciekawe
B - Najczęściej rozumiem to, co tłumaczy nauczyciel
C - Najczęściej prace domowe sprawiają mi problemy
Wyniki badania wykazały prostą zależność przyczynowo-skutkową między atrakcyjnością
lekcji dla młodzieży, zrozumieniem przez nich zagadnień omawianych przez nauczycieli
i łatwością radzenia sobie z pracami domowymi. Warto zastanowić się, w jaki sposób
zwiększyć zainteresowanie lekcjami matematyki oraz fizyki i astronomii, stopień zrozumienia
tłumaczeń nauczycieli, a jednocześnie zmniejszyć trudności, na jakie napotykają uczniowie
odrabiając prace domowe.
Opracowanie: Teresa Kutajczyk
Barbara Przychodzeń
2