BRZMIENIE (30) sb n -en- (28), -ęn- MurzNT (2). Pierwsze e jasne

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: BRZMIENIE (stan na dzień: 11-10-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/2
BRZMIENIE (30) sb n
-en- (28), -ęn- MurzNT (2).
Pierwsze e jasne, drugie pochylone.
sg N brzmienié (15); -é (2), -(e) (13). ◊ G brzmieniå (8). ◊ A brzmieni(e) (5). ◊ I brzmieni(e)m
(1). ◊ L brzmieniu (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.
1. Dźwięk, głos; sonitus, sonor, sonus Mącz, Cn; clangor, mugitus Mącz; canor, strepitus, tinnitus
Cn (25) : [srebro] Brzmienie z ſiebe [!] barzo wdzięcżne wypuſzcża/ [...] A dla tego Moyzeſz kazał
mieć Thrąby lane z Srebra FalZioł III 34c; Mugitus nemorum, Brzmienie álbo ſzum w leſiéch. Mącz
235b, 35a, 55c, 68b, 298d, 402a [2 r.].
brzmienie czego (5): Pothym gdy vſlyſzáły rzekthánie wieprzow/ zwięk trąb/ y bębnow brzmienie/
[...] vciekáły HistAl I2v; BibRadz Hebr 12/19; BielKron 328v; GrochKal 28; WujNT Hebr 12/19.
a. W terminologii muzycznej (5) :
Wyrażenia: »dobre brzmienie« (2): Concentus Náſtroyenie/ dobre brzmienie. Mącz 33d, 153b.
Cf »strojne brzmienie«.
»strojne brzmienie« (2): Harmonia [...] Latine concentus Dobre ſtroyne brzmienie. Mącz 153b,
214d.
»wdzięczne brzmienie«: Euphonia, Latine, bona consonantia, Dobra zgodá á wdzięczne brzmienie.
Mącz 109c.
»zgodne brzmienie«: Symphonia, lat. consonantia, vel concentus, Zgodne brzmienie/ ſtroyne
náſtroyenie. Mącz 436d.
b. W terminologii lekarskiej (7) : gdy go [sok z mrowich jajec] w vſzy wpuſzcza/ zátkánie y brzmienie
wypądza. SienLek 72.
Wyrażenie: »brzmienie w uszu« (5): FalZioł I 72a; Też żołć záięcza z węgorzowym ſádłem/
puſzczána w vſzy głuchość y brzmienie w vſzu odpądza. SienLek 72, 71v marg, 72 żp, Sv. Cf
»brzmienie albo piszczenie«.
Szeregi: »brzmienie albo dzwonienie«: O niedoſtátkoch vſznych/ iáko tych pozbywáć: iáko [...]
brzmienie álbo dzwonienie SienLek 70v.
»brzmienie albo piszczenie«: Też oleiek Liliowy ieſth dobry tym ktorzi miewaią brzmienie albo
piſzcżenie w vſzoch FalZioł I 72a.
2. Treść, zawartość pisma; tenor JanStat (3) :
brzmienie czego (3): Státut náſz [...] przećiwko mężobóycóm vczyniony/ [...] we wſzyſtkich
punktćiéch/ y we wſzyſtkim iego brzmieniu/ do mocy y władzéy piérwſzéy przywracamy SarnStat
607. Cf Szeregi.
Szeregi: »brzmienie albo opisanie«: LIſty dożywotné od nas dáné/ we wſzytkim wedle ich
brzmienia álbo opiſánia przez nas będą chowáné. SarnStat 86.
»rozumienie i brzmienie«: á tych [statutów i porządków] rozumienié y brzmienié ieſt tákowé.
SarnStat 369.
3. Znaczenie wyrazu (2) :
Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: BRZMIENIE (stan na dzień: 11-10-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 2/2
brzmienie czego (2): Ile śię tycze brzmięnia słowa gréckiégo znaczy wſzchód słońca wſzakże iſz tym
że słowem Zacharjáſz prorok powie w greckiem pana chriſtuſa MurzNT 166 marg, 218v marg.
Synonimy: 1. brzęk, dzwonienie; b. dzwonienie, piszczenie; 2. opisanie.
Cf BRZMIEĆ
BC