Efekt Balassy–Samuelsona: perspektywy przystąpienia Polski do
Transkrypt
Efekt Balassy–Samuelsona: perspektywy przystąpienia Polski do
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego WNE UW Leszek Wincenciak Efekt Balassy–Samuelsona: perspektywy przystąpienia Polski do unii walutowej Zebranie KMiTHZ 8 grudnia 2004 r. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Wstęp •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Wstęp • B. Balassa (1964), P. Samuelson (1964) — teoretyczne uzasadnienie odchyleń od zasady PPP •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Wstęp • B. Balassa (1964), P. Samuelson (1964) — teoretyczne uzasadnienie odchyleń od zasady PPP • Zmiany realnego kursu walutowego proporcjonalne do zmiany relatywnej ceny dóbr niehandlowych •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Wstęp • B. Balassa (1964), P. Samuelson (1964) — teoretyczne uzasadnienie odchyleń od zasady PPP • Zmiany realnego kursu walutowego proporcjonalne do zmiany relatywnej ceny dóbr niehandlowych • Dochodzenie do strefy Euro, ERM II, kryteria konwergencji •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Wstęp • B. Balassa (1964), P. Samuelson (1964) — teoretyczne uzasadnienie odchyleń od zasady PPP • Zmiany realnego kursu walutowego proporcjonalne do zmiany relatywnej ceny dóbr niehandlowych • Dochodzenie do strefy Euro, ERM II, kryteria konwergencji • Niespójność kryteriów konwergencji (kursowego i inflacyjnego) spowodowana efektem BS •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Wstęp • B. Balassa (1964), P. Samuelson (1964) — teoretyczne uzasadnienie odchyleń od zasady PPP • Zmiany realnego kursu walutowego proporcjonalne do zmiany relatywnej ceny dóbr niehandlowych • Dochodzenie do strefy Euro, ERM II, kryteria konwergencji • Niespójność kryteriów konwergencji (kursowego i inflacyjnego) spowodowana efektem BS • Temat ostatnio bardzo modny wśród ekonomistów •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 2. Model teoretyczny •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 2. Model teoretyczny Gospodarka składa się z dwóch sektorów: handlowego i niehandlowego. Przyjmuje się, że ceny dóbr handlowych podlegają prawu jednej ceny, czyli wyrażając wszystkie ceny dóbr handlowych we wspólnej walucie, powinniśmy obserwować zjawisko ich wyrównywania się pomiędzy krajami. Taki wniosek nie musi być spełniony dla sektora dóbr niehandlowych, co potwierdzają obserwacje — ceny usług są na ogół wyższe w krajach wyżej rozwiniętych. Rosnąca produktywność w sektorze dóbr handlowych spowoduje wzrost płac w tym sektorze. Przy założeniu, że praca jest mobilna, spowoduje to wzrost płac w całej gospodarce, także w sektorze dóbr niehandlowych, nawet wtedy, gdy produktywność w tym sektorze nie wzrosła. Producenci w sektorze dóbr niehandlowych będą w stanie płacić wyższe płace tylko wówczas, gdy relatywna cena dóbr niehandlowych wzrośnie, co z kolei prowadzi do wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit P = PTα PN1−α T , ∗ (1) ∗ , P ∗ = PT∗α PN∗1−α T (1a) EP ∗ Q= , P (2) Realny kurs walutowy: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit P = PTα PN1−α T , ∗ (1) ∗ , P ∗ = PT∗α PN∗1−α T (1a) EP ∗ Q= , P (2) Realny kurs walutowy: Logarytmując równania (1) i (1a), wstawiając je do zlogarytmowanego równania (2) oraz oznaczając zmienne wyrażone w logarytmach małymi literami, otrzymujemy: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit P = PTα PN1−α T , ∗ (1) ∗ , P ∗ = PT∗α PN∗1−α T (1a) EP ∗ Q= , P (2) Realny kurs walutowy: Logarytmując równania (1) i (1a), wstawiając je do zlogarytmowanego równania (2) oraz oznaczając zmienne wyrażone w logarytmach małymi literami, otrzymujemy: q = e + α∗p∗T + (1 − α∗)p∗N T − αpT − (1 − α)pN T (3) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Różniczkując powyższe wyrażenie po czasie, otrzymamy stopy wzrostu poszczególnych zmiennych. Przyjmijmy dla uproszczenia zapisu, że d lndtY = YẎ = ∆y . •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Różniczkując powyższe wyrażenie po czasie, otrzymamy stopy wzrostu poszczególnych zmiennych. Przyjmijmy dla uproszczenia zapisu, że d lndtY = YẎ = ∆y . ∆q = ∆e + ∆p ∗T − ∆p T ∗ ∗N T ∗T + (1 − α ) ∆p − ∆p NT T − (1 − α) ∆p − ∆p (3a) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Zakładamy, że w sektorze dóbr handlowych obowiązuje prawo jednej ceny, czyli: ∆pT = ∆e + ∆p∗T , (4) zatem pierwsze wyrażenie po prawej stronie równania (3a) redukuje się do zera. Możemy więc zapisać, że: ∆q = (1 − α∗) ∆p∗N T − ∆p∗T − (1 − α) ∆pN T − ∆pT (5) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Zakładamy, że w sektorze dóbr handlowych obowiązuje prawo jednej ceny, czyli: ∆pT = ∆e + ∆p∗T , (4) zatem pierwsze wyrażenie po prawej stronie równania (3a) redukuje się do zera. Możemy więc zapisać, że: ∆q = (1 − α∗) ∆p∗N T − ∆p∗T − (1 − α) ∆pN T − ∆pT (5) Tu na chwilę możemy się zatrzymać, żeby zauważyć, iż do realnej aprecjacji waluty krajowej dochodzi, gdy ∆pN T − ∆pT > ∆p∗N T − ∆p∗T a . a Przy założeniu, że sektor dóbr handlowych ma taki sam udział w PKB w obu krajach. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Dalsze założenia: T T Y T = AT LαT KT1−α , NT NT Y N T = AN T LαN T KN1−α . T •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Dalsze założenia: T T Y T = AT LαT KT1−α , NT NT Y N T = AN T LαN T KN1−α . T Przy założeniu doskonałej konkurencji, ceny ustalane są na poziomie kosztu krańcowego, zaś doskonała mobilność czynników powoduje, że ich ceny wyrównują się między sektorami. Warunki maksymalizacji zysku producentów w każdym sektorze prowadzą do uzyskania czterech następujących równań: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit W = AT α T KT LT 1−αT (6) 1−αN T P N T N T N T KN T W = T A α P LN T −αT KT R = AT (1 − αT ) LT −αN T NT P KN T R = T AN T (1 − αN T ) P LN T (7) (8) (9) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Oszczędzając nieco żmudnych przekształceń (należy zlogarytmować równania (6) – (9), następnie obliczyć ich pochodne względem czasu i przyrównać wyrażenia opisujące zmiany cen czynników) otrzymujemy następującą postać warunku B–S, w tak zwanej formie krajowej (tzw. efekt Baumola–Bowena): ∆p NT αN T T − ∆p = T ∆a − ∆aN T α T (10) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Oszczędzając nieco żmudnych przekształceń (należy zlogarytmować równania (6) – (9), następnie obliczyć ich pochodne względem czasu i przyrównać wyrażenia opisujące zmiany cen czynników) otrzymujemy następującą postać warunku B–S, w tak zwanej formie krajowej (tzw. efekt Baumola–Bowena): ∆p NT αN T T − ∆p = T ∆a − ∆aN T α T (10) Jeśli stopa wzrostu produktywności w sektorze handlowym jest wyższa niż w sektorze dóbr niehandlowych, ceny dóbr niehandlowych w relacji do cen dóbr handlowych rosną. Warto zauważyć, że powyższe stwierdzenie może nie być prawdziwe, jeśli sektor handlowy charakteryzuje się większą pracointensywnością produkcji niż sektor niehandlowy, tj. gdy αN T < αT . Z kolei gdy jest odwrotnie, to nawet taki sam wzrost produktywności w obu sektorach doprowadzi do aprecjacji relatywnej ceny dóbr niehandlowych. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Podobne rozumowanie możemy przeprowadzić dla gospodarki zagranicznej. Wstawiając równanie (10) wyprowadzone dla zagranicy do równania (5) oraz podstawiając zlogarytmowane i zróżniczkowane po czasie równanie (2) otrzymujemy równanie opisujące różnicę stóp inflacji zagranicy i badanego kraju, dane następującym wzorem: NT α ∆aT − ∆aN T ∆p − ∆p∗ =∆e + (1 − α) T α ∗N T α ∗T ∗N T − (1 − α∗) ∆a − ∆a α∗T (11) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Różnica stóp inflacji może być zatem wyrażona jako suma dwóch składników: po pierwsze, stopy deprecjacji waluty krajowej; po drugie, różnicy między wzrostem relatywnej produktywności w kraju (∆aT − ∆aN T ) w stosunku do zagranicy (∆a∗T − ∆a∗N T ). Zatem w systemie stałego kursu walutowego, im większa jest różnica w tempie wzrostu relatywnej produktywności w kraju względem zagranicy, tym większa różnica w stopach inflacji. Powyższe równanie jest zatem podstawą do sformułowania wniosku o niespójności kryteriów konwergencji dot. inflacji i kursu walutowego. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Zauważmy, że jeśli głównym celem polityki makroekonomicznej jest utrzymywanie stabilnej różnicy inflacji w dopuszczalnym przez kryterium konwergencji paśmie (czyli utrzymywanie tempa wzrostu cen na zbliżonym do UE15 poziomie), to zgodnie z modelem Balassy–Samuelsona trzy następujące przypadki mogą mieć miejsce: różnica produktywności (∆aT − ∆aN T ) − (∆a∗T − ∆a∗N T ) 1. 0 2. + 3. − zmiana kursu∗ ∆e 0 − + Uwaga: Dla uproszczenia przyjęto, że α = α∗ , αN T = αT , α∗N T = α∗T . ∗ Znak ’−’ oznacza aprecjację. W. Orłowski [2001] szacuje w zależności od przyjętych założeń, że ograniczanie tempa wzrostu produktywności w celu spełnienia kryteriów inflacyjnego i kursowego może spowodować wzrost bezrobocia od około 2 do 6% w latach 2005– 2007. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 3. Podział na sekcje handlowe i niehandlowe Co mówi literatura przedmiotu? •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 3. Podział na sekcje handlowe i niehandlowe Co mówi literatura przedmiotu? • Podział sekcji na handlowe i niehandlowe to zadanie wręcz niewykonalne na zadowalającym poziomie precyzji (np. Groen [2004]) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 3. Podział na sekcje handlowe i niehandlowe Co mówi literatura przedmiotu? • Podział sekcji na handlowe i niehandlowe to zadanie wręcz niewykonalne na zadowalającym poziomie precyzji (np. Groen [2004]) • Sektor handlowy to taki, w którym udział eksportu w produkcji sprzedanej wynosi więcej niż 10% (De Gregorio et al. [1994]) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 3. Podział na sekcje handlowe i niehandlowe Co mówi literatura przedmiotu? • Podział sekcji na handlowe i niehandlowe to zadanie wręcz niewykonalne na zadowalającym poziomie precyzji (np. Groen [2004]) • Sektor handlowy to taki, w którym udział eksportu w produkcji sprzedanej wynosi więcej niż 10% (De Gregorio et al. [1994]) • Sektor handlowy: odchylenie standardowe indeksu cen wyrażonych we wspólnej walucie jest nie większe niż 20% (Orłowski [2001]) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Problemy... •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Problemy... • Dane roczne — zdezagregowane, ale krótki szereg, dane kwartalne — mała dezagregacja •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Problemy... • Dane roczne — zdezagregowane, ale krótki szereg, dane kwartalne — mała dezagregacja • Zanieczyszczenia — duża część dóbr uznawanych powszechnie za handlowe zawiera w sobie niehandlowy komponent, w postaci choćby usługi transportowej, marży hurtowej czy detalicznej itp. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Moja definicja: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Moja definicja: Sektor handlowy — udział eksportu w produkcji sprzedanej większy niż 10% lub współczynnik penetracji importowej większy niż 10%. Za sekcje handlowe uznałem zatem wszystkie sekcje przetwórstwa przemysłowego (D) i górnictwo (C). Do sekcji niehandlowych zaliczyłem pozostałe sekcje. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Moja definicja: Sektor handlowy — udział eksportu w produkcji sprzedanej większy niż 10% lub współczynnik penetracji importowej większy niż 10%. Za sekcje handlowe uznałem zatem wszystkie sekcje przetwórstwa przemysłowego (D) i górnictwo (C). Do sekcji niehandlowych zaliczyłem pozostałe sekcje. Udział eksportu w produkcji sprzedanej oraz penetracja importowa w sektorze dóbr handlowych (T) i niehandlowych (NT) 1992–2001 1992 1993 Xsh 22.21 24.51 Mpen 27.18 30.26 Xsh 1.86 Mpen 1.62 1.48 1.83 1994 1995 1996 1997 1998 Sekcja dóbr handlowych 26.89 27.60 27.17 27.70 29.86 31.72 32.66 36.31 39.89 42.34 Sekcja dóbr niehandlowych 1.68 1.54 1.50 1.83 1.47 2.00 1.88 2.18 2.05 1.84 1999 2000 2001 30.78 34.06 36.81 43.51 45.06 45.39 1.33 1.63 1.30 1.52 1.31 1.42 i Udział eksportu w produkcji sprzedanej – Xsh = X Yi × 100. Mi Penetracja importowa – Mpen = Yi −X × 100. i +Mi •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 4. Dane i stylizowane fakty 4.1. Źródła danych •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 4. Dane i stylizowane fakty 4.1. Źródła danych Główne źródło danych: • dane kwartalne dla UE15 i Polski – Eurostat, New Cronos, 1995(1)–2004(2); Źródła pomocnicze: • International Financial Statistics IMF; • STAN Industry Database (OECD) CD-ROM 2003 – dane handlowe, dane o produktywności, zatrudnieniu, wartości dodanej w podziale na 2-cyfrowe sekcje; •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 4.2. Stylizowane fakty •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 4.2. Stylizowane fakty Pierwsza przesłanka modelu Balassy–Samuelsona jest spełniona: obserwujemy wzrost relatywnej produktywności w czasie transformacji na korzyść sektora dóbr handlowych: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 4.2. Stylizowane fakty Pierwsza przesłanka modelu Balassy–Samuelsona jest spełniona: obserwujemy wzrost relatywnej produktywności w czasie transformacji na korzyść sektora dóbr handlowych: Produktywność pracy, 1992–2002 1992 T NT T NT 1993 1994 1995 100.00 110.77 121.39 130.63 100.00 103.10 105.32 108.96 – – 110.77 109.58 107.61 103.10 102.15 103.46 1996 1997 1998 1992 = 100 142.27 157.75 166.68 110.50 111.55 113.11 rok poprzedni = 100 108.91 110.88 105.66 101.42 100.95 101.40 1999 2000 2001 2002 186.05 211.89 217.16 225.18 119.33 124.26 126.34 128.85 111.63 113.89 102.49 103.70 105.50 104.14 101.67 101.99 Źródło: Obliczenia własne na podstawie: OECD, STAN database, 2003. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Relatywne produktywności pracy w Polsce i UE15, 1995(1)– 2004(2) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Druga przesłanka modelu mówi, że powinno to prowadzić do wyrównywania się płac w obu sektorach (takiego samego wzrostu wynagrodzeń). A to z kolei powinno prowadzić do rosnącej relatywnej ceny dóbr niehandlowych i realnej aprecjacji waluty krajowej. Rysunek poniżej przedstawia ewolucję relatywnej ceny dóbr niehandlowych w czasie w Polsce i UE15 oraz inflację w Polsce i UE15. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Druga przesłanka modelu mówi, że powinno to prowadzić do wyrównywania się płac w obu sektorach (takiego samego wzrostu wynagrodzeń). A to z kolei powinno prowadzić do rosnącej relatywnej ceny dóbr niehandlowych i realnej aprecjacji waluty krajowej. Rysunek poniżej przedstawia ewolucję relatywnej ceny dóbr niehandlowych w czasie w Polsce i UE15 oraz inflację w Polsce i UE15. Relatywne ceny 2004(2) PN T PT oraz inflacja w Polsce i UE15, 1995(1)– •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Średnioroczne tempa wzrostu wybranych zmiennych w sektorze dóbr handlowych (T) i niehandlowych (NT) w Polsce i w UE15 1995–2004 Polska Zatrudnienie (T) –3.53 Zatrudnienie (NT) –0.31 Produktywność pracy (T) 9.45 Produktywność pracy (NT) 3.77 Inflacja (T) 6.42 9.41 Inflacja (NT) UE15 –0.73 1.47 2.29 0.89 1.38 2.62 Źródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat, New Cronos on-line, 2004. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Realny kurs złotego wobec ecu/euro (spadek oznacza aprecjację złotego) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Podsumowując... •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Podsumowując... Z modelu teoretycznego wynika, że: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Podsumowując... Z modelu teoretycznego wynika, że: • szybszy wzrost produktywności w sektorze handlowym powoduje wzrost płac w tym sektorze, a przy założeniu mobilności i homogeniczności pracy także w sektorze dóbr niehandlowych •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Podsumowując... Z modelu teoretycznego wynika, że: • szybszy wzrost produktywności w sektorze handlowym powoduje wzrost płac w tym sektorze, a przy założeniu mobilności i homogeniczności pracy także w sektorze dóbr niehandlowych • brak wzrostu produktywności w sektorze niehandlowym powoduje, że wyższe płace mogą być wypłacone tylko wtedy, gdy cena dóbr niehandlowych wzrośnie •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Podsumowując... Z modelu teoretycznego wynika, że: • szybszy wzrost produktywności w sektorze handlowym powoduje wzrost płac w tym sektorze, a przy założeniu mobilności i homogeniczności pracy także w sektorze dóbr niehandlowych • brak wzrostu produktywności w sektorze niehandlowym powoduje, że wyższe płace mogą być wypłacone tylko wtedy, gdy cena dóbr niehandlowych wzrośnie • rosnąca relatywna cena dóbr niehandlowych powoduje ogólny wzrost poziomu cen i realną aprecjację waluty krajowej •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Podsumowując... Z modelu teoretycznego wynika, że: • szybszy wzrost produktywności w sektorze handlowym powoduje wzrost płac w tym sektorze, a przy założeniu mobilności i homogeniczności pracy także w sektorze dóbr niehandlowych • brak wzrostu produktywności w sektorze niehandlowym powoduje, że wyższe płace mogą być wypłacone tylko wtedy, gdy cena dóbr niehandlowych wzrośnie • rosnąca relatywna cena dóbr niehandlowych powoduje ogólny wzrost poziomu cen i realną aprecjację waluty krajowej • występuje niespójność celów: ustabilizowania inflacji na niskim poziomie oraz utrzymania stałego kursu walutowego w sytuacji szybszego niż za granicą wzrostu produktywności •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Podsumowując... Z modelu teoretycznego wynika, że: • szybszy wzrost produktywności w sektorze handlowym powoduje wzrost płac w tym sektorze, a przy założeniu mobilności i homogeniczności pracy także w sektorze dóbr niehandlowych • brak wzrostu produktywności w sektorze niehandlowym powoduje, że wyższe płace mogą być wypłacone tylko wtedy, gdy cena dóbr niehandlowych wzrośnie • rosnąca relatywna cena dóbr niehandlowych powoduje ogólny wzrost poziomu cen i realną aprecjację waluty krajowej • występuje niespójność celów: ustabilizowania inflacji na niskim poziomie oraz utrzymania stałego kursu walutowego w sytuacji szybszego niż za granicą wzrostu produktywności •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit • W systemie kursu stałego (fixed albo heavily managed float) efekt B–S przekładałby się na wyższy ogólny poziom cen (wzrost inflacji mierzony CPI) oraz realną aprecjację złotego. W systemie kursu płynnego powinniśmy natomiast obserwować pewną kombinację zarówno nominalnej aprecjacji jak i wyższego poziomu cen •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit • W systemie kursu stałego (fixed albo heavily managed float) efekt B–S przekładałby się na wyższy ogólny poziom cen (wzrost inflacji mierzony CPI) oraz realną aprecjację złotego. W systemie kursu płynnego powinniśmy natomiast obserwować pewną kombinację zarówno nominalnej aprecjacji jak i wyższego poziomu cen • W okresie dochodzenia do przyjęcia wspólnej waluty, czyli w czasie de facto usztywnienia kursu złotego względem euro, może się okazać, że występowanie efektu B–S (jeśli jest on silny) spowoduje powstanie swoistego trade–off : stabilność kursowa albo stabilność cena •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit • W systemie kursu stałego (fixed albo heavily managed float) efekt B–S przekładałby się na wyższy ogólny poziom cen (wzrost inflacji mierzony CPI) oraz realną aprecjację złotego. W systemie kursu płynnego powinniśmy natomiast obserwować pewną kombinację zarówno nominalnej aprecjacji jak i wyższego poziomu cen • W okresie dochodzenia do przyjęcia wspólnej waluty, czyli w czasie de facto usztywnienia kursu złotego względem euro, może się okazać, że występowanie efektu B–S (jeśli jest on silny) spowoduje powstanie swoistego trade–off : stabilność kursowa albo stabilność cena • Próba spełnienia obu kryteriów konwergencji stwarza poważne ryzyko, że restrykcyjna polityka monetarna i restrykcyjna polityka fiskalna (z uwagi na konieczność spełnienia innych kryteriów konwergencji) mogą przyczynić się do powstania luki dochodowej (spadek tempa wzrostu PKB i wzrost bezrobocia)b a Natalucci i Ravenna [2003] przedstawiają analizę tego problemu w bardziej sformalizowanym ujęciu modelu równowagi ogólnej b Zob. np. Orłowski [2001] •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 5. Oszacowanie efektu Balassy–Samuelsona dla Polski •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 5. Oszacowanie efektu Balassy–Samuelsona dla Polski Podstawą estymacji jest równanie (11), które w nieco zmienionej notacji wygląda następująco: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 5. Oszacowanie efektu Balassy–Samuelsona dla Polski Podstawą estymacji jest równanie (11), które w nieco zmienionej notacji wygląda następująco: ∆4pt = β0 + β1∆4et + β2∆4RLPt + εt, gdzie zmienne pisane małymi literami wyrażono w logarytmach, oraz: LP T LP ∗T RLPt = ln − ln . LP N T t LP ∗N T t •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Rozpoczynamy badanie od przetestowania stopnia integracji poszczególnych zmiennych, w celu ustalenia stacjonarności szeregów. Poniższa tabela zawiera odpowiednie statystyki rozszerzonego testu Dickey–Fullera. Rozszerzony test Dickey–Fullera (ADF) stopnia integracji zmiennych Zmienna ∆4 pt ∆4et ∆∆4et ∆4RLPt ADF −3.594 −1.793 −6.898 −3.392 Wartość krytyczna na poziomie istotności 5% −3.567 −3.568 −3.572 −2.983 •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Po uwzględnieniu korekty koniecznej dla uzyskania stacjonarności szeregów, estymowane równanie przyjęło postać modelu autoregresyjnego z rozłożonymi opóźnieniami (ADL): •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Po uwzględnieniu korekty koniecznej dla uzyskania stacjonarności szeregów, estymowane równanie przyjęło postać modelu autoregresyjnego z rozłożonymi opóźnieniami (ADL): ∆4pt = α0 + α1∆4pt−1 + α2∆∆4et + α3∆4RLPt + α4∆4RLPt−1 + εt (12) •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Po uwzględnieniu korekty koniecznej dla uzyskania stacjonarności szeregów, estymowane równanie przyjęło postać modelu autoregresyjnego z rozłożonymi opóźnieniami (ADL): ∆4pt = α0 + α1∆4pt−1 + α2∆∆4et + α3∆4RLPt + α4∆4RLPt−1 + εt (12) Powyższy model można uzyskać z modelu: ∆4pt = β0 +β1∆4pt−1 +β2∆4et +β3∆4et−1 +β4∆4RLPt +β5∆4RLPt−1 +εt, z warunkiem ograniczającym: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Po uwzględnieniu korekty koniecznej dla uzyskania stacjonarności szeregów, estymowane równanie przyjęło postać modelu autoregresyjnego z rozłożonymi opóźnieniami (ADL): ∆4pt = α0 + α1∆4pt−1 + α2∆∆4et + α3∆4RLPt + α4∆4RLPt−1 + εt (12) Powyższy model można uzyskać z modelu: ∆4pt = β0 +β1∆4pt−1 +β2∆4et +β3∆4et−1 +β4∆4RLPt +β5∆4RLPt−1 +εt, z warunkiem ograniczającym: β2 = −β3 •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Jeżeli β2 = −β3 , to ∆4 et − ∆4 et−1 = ∆∆4 et . Po oszacowaniu modelu bez ograniczeń przetestowano hipotezę: H0 : β2 = −β3 •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Jeżeli β2 = −β3 , to ∆4 et − ∆4 et−1 = ∆∆4 et . Po oszacowaniu modelu bez ograniczeń przetestowano hipotezę: H0 : β2 = −β3 i otrzymano wartość statystyki F(1,27) = 1.70, dla której p-value wynosi 0.204, co oznacza brak podstaw do odrzucenia hipotezy H0 . •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Wyniki estymacji •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Wyniki estymacji Zmienna α (SE) ∗∗∗ LS4.lnP 0.951 (0.030) DS4.E -0.032 (0.033) ∗∗∗ S4.RLP 0.121 (0.038) LS4.RLP -0.086∗∗ (0.038) Stała -0.003 (0.003) N 33 2 R 0.975 F (4,28) 269.809 DW (4,28) 2.03 LM(4) 4.42 •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Wnioski z estymacji •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Wnioski z estymacji Oszacowania parametrów modelu pozwalają na określenie krótkookresowej, jak i długookresowej elastyczności różnicy stóp inflacji względem różnicy w relatywnej produktywności. Elastyczność krótkookresowa wynosi po prostu α3 = 0.121, co oznacza, że natychmiastowy, krótkookresowy efekt 1% różnicy w tempie wzrostu relatywnej produktywności powoduje 0.121% wzrost różnicy w stopie inflacji. 3 +α4 Elastyczność długookresowa wynosi: α1−α = 0.714, co oznacza, że długookre1 sowa reakcja różnicy stóp inflacji na 1% różnicę w tempie wzrostu relatywnej produktywności jest znacznie silniejsza niż reakcja krótkookresowa. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Jeśli przyjmiemy, że E(∆4 et ) = 0, oraz różnica tempa wzrostu relatywnej produktywności utrzyma się na poziomie średniej dla okresu 1995–2004, czyli około 4%, to wynikająca stąd różnica stóp inflacji między Polską a UE15 wyniesiea : •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Jeśli przyjmiemy, że E(∆4 et ) = 0, oraz różnica tempa wzrostu relatywnej produktywności utrzyma się na poziomie średniej dla okresu 1995–2004, czyli około 4%, to wynikająca stąd różnica stóp inflacji między Polską a UE15 wyniesiea : α0 + (α3 + α4)∆4RLP ∗ −0.003 + (0.121 − 0.086) · 4 = ≈ 2.80 ∆4 p = 1 − α1 1 − 0.951 ∗ •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 1. Jeśli przyjmiemy, że E(∆4 et ) = 0, oraz różnica tempa wzrostu relatywnej produktywności utrzyma się na poziomie średniej dla okresu 1995–2004, czyli około 4%, to wynikająca stąd różnica stóp inflacji między Polską a UE15 wyniesiea : α0 + (α3 + α4)∆4RLP ∗ −0.003 + (0.121 − 0.086) · 4 = ≈ 2.80 ∆4 p = 1 − α1 1 − 0.951 ∗ Oznacza to, że przy utrzymaniu dotychczasowego tempa wzrostu relatywnej produktywności w Polsce względem krajów UE15 inflacja w Polsce może być wyższa niż w krajach UE15 o niecałe 3 pkt. procentowe i jest to wielkość, która powoduje nie spełnienie kryterium konwergencji dotyczącego inflacji. a W. Orłowski [2001] szacuje, że przy założeniu 6% wzrostu PKB, w wyniku efektu Balassy– Samuelsona i usztywnienia kursu złotego względem euro, inflacja w Polsce może być wyższa od tej w UE15 od 2.4% do 4.2%. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 2. Jeśli przyjmiemy następujący scenariusz: poziom cen w Polsce będzie podążał w ślad za poziomem cen w UE, czyli będziemy mieli do czynienia ze zbieżnością stóp inflacji, co oznacza, że E(∆4 pt ) = E(∆4 pt−1 ) = 0 oraz jednocześnie będziemy się starali spełnić kryterium kursowe, czyli E(∆4 et ) = 0, to wynikająca stąd wartość tempa wzrostu relatywnej produktywności względem krajów UE15 powinna wynosić: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 2. Jeśli przyjmiemy następujący scenariusz: poziom cen w Polsce będzie podążał w ślad za poziomem cen w UE, czyli będziemy mieli do czynienia ze zbieżnością stóp inflacji, co oznacza, że E(∆4 pt ) = E(∆4 pt−1 ) = 0 oraz jednocześnie będziemy się starali spełnić kryterium kursowe, czyli E(∆4 et ) = 0, to wynikająca stąd wartość tempa wzrostu relatywnej produktywności względem krajów UE15 powinna wynosić: 0 = α0 + (α3 + α4)∆4RLP ∗ ∆4RLP ∗ = − α0 −0.003 ≈ 0.086. =− α3 + α4 0.035 •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 6. Podsumowanie •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 6. Podsumowanie • Temat efektu B–S ostatnio bardzo modny wśród ekonomistów z powodu teoretycznej niespójności kryteriów konwergencji •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 6. Podsumowanie • Temat efektu B–S ostatnio bardzo modny wśród ekonomistów z powodu teoretycznej niespójności kryteriów konwergencji • Wnioski należy formułować ostrożnie, ponieważ: •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 6. Podsumowanie • Temat efektu B–S ostatnio bardzo modny wśród ekonomistów z powodu teoretycznej niespójności kryteriów konwergencji • Wnioski należy formułować ostrożnie, ponieważ: – PPP może nie być spełniony w krótkim i średnim okresie •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 6. Podsumowanie • Temat efektu B–S ostatnio bardzo modny wśród ekonomistów z powodu teoretycznej niespójności kryteriów konwergencji • Wnioski należy formułować ostrożnie, ponieważ: – PPP może nie być spełniony w krótkim i średnim okresie – Praca nie jest homogeniczna a jej mobilność ograniczona •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 6. Podsumowanie • Temat efektu B–S ostatnio bardzo modny wśród ekonomistów z powodu teoretycznej niespójności kryteriów konwergencji • Wnioski należy formułować ostrożnie, ponieważ: – PPP może nie być spełniony w krótkim i średnim okresie – Praca nie jest homogeniczna a jej mobilność ograniczona – Wyniki są wrażliwe na definicje sektorów T i NT •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit 6. Podsumowanie • Temat efektu B–S ostatnio bardzo modny wśród ekonomistów z powodu teoretycznej niespójności kryteriów konwergencji • Wnioski należy formułować ostrożnie, ponieważ: – PPP może nie być spełniony w krótkim i średnim okresie – Praca nie jest homogeniczna a jej mobilność ograniczona – Wyniki są wrażliwe na definicje sektorów T i NT • Z uzyskanych wyników estymacji wydaje się, że obecne tempo wzrostu relatywnej produktywności w Polsce może przysparzać pewnych trudności ze spełnieniem kryteriów konwergencjia a Z szacunków W. Orłowskiego [2001] wynika, że w wyniku działania efektu B–S, przy założeniu 6% wzrostu PKB inflacja może być w Polsce wyższa od 2.4 do 4.2 pkt. proc. Z moich obliczeń wynika, że tempo wzrostu relatywnej produktywności wyższe o 4% może powodować inflację wyższą o ok. 2.8 pkt. proc. w stosunku do krajów UE15. •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Dziękuję za uwagę •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit Dziękuję za uwagę Zaprojektowano przy pomocy pdfLATEX’a •First •Prev •Next •Last •Go Back •Full Screen •Close •Quit