KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 24.10.2005

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
Bruksela, dnia 24.10.2005
COM(2005) 517 końcowy
.
SPRAWOZDANIE KOMISJI
Sprawozdanie roczne z działalności Unii Europejskiej w dziedzinie badań
naukowych i rozwoju technologicznego w 2004 r.
{SEC(2005) 1326}
PL
PL
SPRAWOZDANIE KOMISJI
Sprawozdanie roczne z działalności Unii Europejskiej w dziedzinie badań
naukowych i rozwoju technologicznego w 2004 r.
1.
WSTĘP
Niniejsze sprawozdanie roczne obejmuje osiągnięcia i działania podejmowane w 2004 r.
Zostało ono sporządzone zgodnie z art. 7 Traktatu Euratom1 i art. 173 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską2, jak również art. 4 decyzji dotyczącej szóstego
programu ramowego3.
Sprawozdaniu towarzyszy dokument roboczy służb Komisji, dostarczający bardziej
szczegółowych informacji oraz informacji statystycznych. Główne rozdziały dotyczą
działalności i wyników osiągniętych w 2004 r. oraz postępów w działaniach w dziedzinie
badań i rozwoju technologicznego w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej. Tabele
statystyczne znajdują się w oddzielnym Załączniku.
2.
WSPÓLNOTOWE
2.1.
Realizacja szóstego programu ramowego
DZIAŁANIA
TECHNOLOGICZNEGO
W
DZIEDZINIE
BADAŃ
I
ROZWOJU
Realizacja szóstego programu ramowego przebiegała pomyślnie. Program został
zainicjowany w 2002 r. przy budżecie 17,5 mld EUR na okres 2002-2006, który wraz z
rozszerzeniem Unii został następnie zwiększony do 19,2 mld EUR. Szczególne wysiłki
zostaty także podjęte w celu zachęcenia nowych Państw Członkowskich do uczestnictwa w
programie.
W 2004 r. złożono prawie 16,000 wniosków, przy udziale ponad 84,400 uczestników.
Spośród nich do finansowania wybrano prawie 2,000 wniosków (przy udziale ponad 13,700
uczestników).
W 2004 r. podpisano łącznie prawie 2,100 umów, przy całkowitym wkładzie WE
wynoszącym ponad 4,200 mln EUR.
1
2
3
PL
„Komisja zapewnia realizację programów i przedkłada Radzie roczne sprawozdanie w tej kwestii.”
„Na początku każdego roku Komisja przedstawia sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
Sprawozdanie to zawiera zwłaszcza informację o działaniach w zakresie badań, rozwoju
technologicznego oraz upowszechniania wyników w roku poprzednim oraz program pracy na rok
bieżący.”
Decyzja nr 1513/2002/WE z dnia 27 czerwca 2002 r. Artykuł 4: „W kontekście sprawozdania rocznego,
które Komisja przedkłada na podstawie art. 173 Traktatu, Komisja składa szczegółowe sprawozdanie z
postępu realizacji szóstego programu ramowego, w szczególności z postępu w osiąganiu jego celów
oraz priorytetów …; sprawozdanie to zawiera także informacje dotyczące aspektów finansowych oraz
użytych instrumentów.”
2
PL
W ramach tytułu „Integracja i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej” złożono
przeszło 7,300 wniosków, spośród których do finansowania wybrano prawie 1,100, przy
udziale ponad 11,400 uczestników. Większość z nich (około 4,200 wniosków) dotyczyła
siedmiu priorytetów tematycznych określonych w szóstym programie ramowym, a znacząca
liczba dotyczyła działań horyzontalnych z udziałem małych i średnich przedsiębiorstw oraz
szczególnych środków wspierania współpracy międzynarodowej.
Nowe działania wprowadzone w szóstym programie ramowym dotyczące „Naukowego
wsparcia dla prowadzonych polityk” (SSP) oraz programu NEST (New and Emerging
Science and Technology) również przyniosły pozytywne wyniki, przy czym do finansowania
wybrano ponad 120 wniosków.
W ramach tytułu „Strukturyzacja Europejskiej Przestrzeni Badawczej” w 2004 r. złożono
ponad 8,500 wniosków, z których przeważająca większość (około 7,900 wniosków) dotyczyła
działań w zakresie zasobów ludzkich i mobilności. Do finansowania wybrano ponad 800
spośród wyżej wspomnianych wniosków, z których 90 % dotyczyło zasobów ludzkich i
mobilności, inne natomiast dotyczyły finansowania działań w zakresie badań i innowacji,
infrastruktur badawczych oraz nauki i społeczeństwa.
Wśród wniosków złożonych w 2004 r. nowe instrumenty, jakimi były projekty zintegrowane i
sieci doskonałości, stanowiły około 900 wniosków, z których około 150 wybrano do
finansowania. W ciągu 2004 r. podpisano 165 umów w zakresie projektów zintegrowanych
oraz 76 w zakresie sieci doskonałości.
Programy prac szczegółowych programów szóstego programu ramowego były kilkakrotnie
aktualizowane. Do końca 2004 r. program WE „Integrowanie i wzmacnianie Europejskiej
Przestrzeni Badawczej” był uaktualniany 14 razy, program „Strukturyzacja Europejskiej
Przestrzeni Badawczej” osiem razy, zaś program prac Euratom „Rozszczepienie i synteza
jądrowa” dwukrotnie. Każde uaktualnienie stanowi bodziec dla nowych zaproszeń do
składania wniosków. Do końca 2004 r. w ramach szóstego programu ramowego
opublikowano ponad 120 zaproszeń do składania wniosków.
Pod koniec 2003 r. niezależny zespół wysoce wykwalifikowanych ekspertów pod
kierownictwem profesora R. Marimón zapoczątkował przegląd skuteczności instrumentów
szóstego programu ramowego. Zespół ten zdał sprawozdanie4 pod koniec czerwca 2004 r.
Zespół, który dokonał oceny nowych instrumentów (sieci doskonałości i projektów
zintegrowanych) zatwierdził ich cele, jednakże zaproponował pewne modyfikacje w zakresie
ich realizacji. Komisja udzieliła oficjalnej odpowiedzi na sprawozdanie pod koniec sierpnia
2004 r. i w dalszym ciągu stosowała środki korygujące, jak również wprowadziła plan działań
na rzecz racjonalizacji i przyspieszenia, tak aby poprawić realizację programu ramowego.
Ocena pięcioletnia obejmująca okres od 1999 do 2003 r. została przeprowadzona przez zespół
wysoce wykwalifikowanych ekspertów pod kierownictwem dr E. Ormala. Zespół podkreślił
znaczenie programów ramowych dla rozwoju podstawy wiedzy w Europie oraz dla
uzupełniania braków na europejskiej scenie badawczej, w szczególności w zakresie tworzenia
sieci łączących naukowców i działania. Zalecenia zespołu dotyczyły zarówno szóstego
programu ramowego, jak i przyszłych programów ramowych. Uznał on w szczególności za
słuszne znaczne podniesienie finansowania badań oraz utworzenie Europejskiej Rady ds.
4
PL
COM(2004) 574; SEC(2004) 1057 z 27.8.2004 r.
3
PL
Badań Naukowych i platform technologicznych. Ocena ta została poparta szeregiem badań
wpływu ex post. Badanie wpływu dotyczące piątego programu ramowego dowiodło, że
wspierał on badania o strategicznym znaczeniu, które nie mogłyby zostać przeprowadzone
bez wsparcia ze strony UE.
2.2.
Inne działania zmierzające do utworzenia Europejskiej Przestrzeni Badawczej
W uzupełnieniu do programu ramowego, Unia Europejska podjęła szereg innych istotnych
kroków zmierzających do utworzenia Europejskiej Przestrzeni Badawczej, które stanowi
główny cel Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych.
Realizowany obecnie plan działań „Inwestowanie w badania naukowe” już przyniósł
pierwsze konkretne osiągnięcia, takie jak utworzenie 25 Platform Technologicznych. Liczne z
nich osiągnęły już znaczne postępy w opracowywaniu własnych Strategicznych Programów
Badań. Obecnie ma również miejsce koordynacja krajowej polityki w dziedzinie badań
poprzez tzw. otwartą metodę koordynacji (OMC) obejmującą komitet CREST (patrz punkt
3.1 poniżej).
Mając na celu przyciągnięcie najlepszych naukowców do Europy i poprawę rozwoju ich
kariery zawodowej podejmowane były inicjatywy takie jak: wizy dla naukowców z państw
trzecich5; przygotowanie wniosku dotyczącego zalecenia w sprawie Europejskiej Karty
Naukowca oraz kodeksu postępowania przy zatrudnianiu naukowców; sieć ERA-link łącząca
europejskich naukowców pracujących w Stanach Zjednoczonych; sieć ERA-MORE
pomiędzy centrami mobilności dla naukowców europejskich.
Komunikat „Towards a European strategy for nanotechnology”6 („Zmierzając ku europejskiej
strategii dla nanotechnologii”) wywołał debatę polityczną na temat tej kluczowej technologii
21-go wieku, która ma na celu rozwój produktów, technik i systemów w skali atomów i
molekuł, które ułatwią życie i mogą być stosowane w wielu dziedzinach, takich jak zdrowie,
środowisko i bezpieczeństwo.
W celu przyczynienia się do ustanowienia niezależnego europejskiego systemu obserwacji
satelitarnej oraz teledetekcji Komisja, w ścisłej współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną,
przedstawiła plan realizacji dla drugiego etapu inicjatywy Globalny monitoring środowiska i
bezpieczeństwa (GMES)7(obejmującego lata 2004-2008). Inicjatywa ta, wspólnie ze
strategicznym projektem nawigacji satelitarnej GALILEO, będzie stanowić integralną część
obecnie przygotowywanego europejskiego programu kosmicznego.
Grupa ds. Obserwacji Ziemi (GEO), która ma na celu opracowanie do lutego 2005 r. 10letniego planu realizacji obszernej, skoordynowanej i zrównoważonej Globalnej Sieci
Systemów Obserwacji Ziemi (GEOSS), jest kierowana wspólnie przez Komisję Europejską,
Stany Zjednoczone, Japonię i Republikę Południowej Afryki. Z 55 krajów uczestniczących w
inicjatywie GEO 20% stanowią państwa europejskie. Komisja silnie wspiera przygotowania
planu realizacji GEOSS i koordynuje pozycję Europy.
Unia Europejska dążyła do osiągnięcia konsensusu pomiędzy stronami w sprawie lokalizacji
projektu ITER (Międzynarodowego Eksperymentalnego Reaktora Termojądrowego) w
5
6
7
PL
COM(2004) 178 z 16.3. 2004 r.
COM(2004) 338 z 12.5.2004 r.
COM(2004) 65 z 3.2.2004 r.
4
PL
Cadarache we Francji – lokalizacji wybranej jednomyślnie przez Radę – jak również w
sprawie dodatkowych działań w ramach ITER. Projekt ITER ma na celu budowę reaktora
syntezy jądrowej w drodze współpracy pomiędzy Unią Europejską, Japonią, Stanami
Zjednoczonymi, Chinami, Koreą Południową i Rosją. Dowiedzenie realności funkcjonowania
takiego niezanieczyszczającego źródła energii byłoby ważnym krokiem na drodze do
sprostania rosnącym potrzebom energetycznym.
Nowe działanie przygotowawcze w zakresie badań nad bezpieczeństwem8 ma na celu
wspieranie opracowania strategicznego programu badań, tak by wypełnić lukę pomiędzy
badaniami cywilnymi wspieranymi przez programy ramowe Wspólnoty oraz inicjatywami
krajowymi i międzyrządowymi.
Podpisanie umów o współpracy naukowo-technicznej z Brazylią i Meksykiem oraz
ratyfikowanie umów z Tunezją i Marokiem w 2004 r. poszerzyło międzynarodowy wymiar
Europejskiej Przestrzeni Badawczej.
Komunikat przedstawiony na początku 2004 r. zatytułowany „Europe and basic research”9
(„Europa i podstawowe badania naukowe”) rozpoznał potrzebę nowego mechanizmu
wspierającego podstawowe badania opartego jedynie na kryteriach jakości naukowej, tj.
Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych. Debata na temat tego komunikatu przyczyniła się
również do przygotowania wniosku dotyczącego siódmego programu ramowego.
3.
POSTĘPY W PAŃSTWACH
METODY KOORDYNACJI
CZŁONKOWSKICH
3.1.
Otwarta metoda koordynacji wspierająca osiągnięcie celów z Barcelony
ORAZ ZASTOSOWANIE OTWARTEJ
Otwarta metoda koordynacji (OMC) jest odpowiedzią Wspólnoty, która ma na celu
przyczynienie się do uczenia się i integrowania polityk poprzez wspieranie i ułatwianie
wzajemnej wymiany wiedzy i najlepszych praktyk. W 2004 r. pomyślnie zakończono
pierwszy etap zastosowania otwartej metody koordynacji w stosunku do polityki w dziedzinie
badań naukowych. Sprawozdanie komitetu CREST dotyczące tego pierwszego etapu
stosowania otwartej metody koordynacji w odniesieniu do 3% Planu Działań zostało przyjęte
w październiku i przedstawione Radzie oraz Komisji. Zawiera ono 30 zaleceń dotyczących
polityki. Państwa Członkowskie i Rada potwierdziły wartość dodaną zastosowania metody w
stosunku do badań naukowych. W związku z tym zainincjowano drugi etap.
Nieznaczna krytyka pierwszego etapu dotyczyła stosunkowo dużych wymogów w zakresie
informacji, które zostały nałożone na Państwa Członkowskie. Dla drugiego etapu,
zapoczątkowanego na początku 2005 r., ustanowiono zatem jaśniejsze i łatwiejsze procedury.
Skupia się on na następujących pięciu kwestiach:
• zachęcaniu do zreformowania publicznych centrów badawczych i uczelni
wyższych, w szczególności w celu wspierania transferu technologii do
społeczeństwa i przemysłu;
8
9
PL
COM(2004) 72 z 3.2.2004 r.
COM(2004) 9 z 14.1.2004 r.
5
PL
• opracowaniu środków w celu wspierania wzrostu nowych małych i średnich
przedsiębiorstw prowadzących intensywną działalność badawczą;
• opracowaniu i ocenie środków fiskalnych w celu wspierania badań naukowych,
rozwoju i innowacji w przedsiębiorstwach;
• poprawie opracowania i wdrażania zestawów środków polityki krajowej; oraz
• prawach własności intelektualnej w sektorze publicznym.
Tematy zostały określone w świetle wyników pierwszego etapu, które poszerzą i pogłębią
analizę. Grupy zajmujące się poszczególnymi tematami złożą sprawozdanie komitetowi
CREST, który w dalszym ciągu pełni szczególną rolę sprawozdawczą w stosunku do Komisji
i Rady. Oczekuje się, że sprawozdanie z drugiego etapu zostanie przyjęte przez komitet
CREST w marcu 2006 r.
W uzupełnieniu do prac w ramach pierwszego etapu poprawiona strategia lizbońska
usprawniła system sprawozdawczości krajowej dotyczący rzeczonej strategii. W
szczególności Państwa Członkowskie przyjmują krajowe programy reform, które są
przedstawiane Komisji. Krajowe programy reform uwzględnią sprawozdania dotyczące
większości otwartych metod koordynacji, łącznie z otwartą metodą koordynacji 3%
zastosowaną do badań naukowych.
Jeśli chodzi o otwartą metodę koordynacji stosowaną w zakresie zasobów ludzkich, zespół
kierujący realizacją strategii mobilności prowadzi działalność od 2002 r. Zespół ten składa się
z przedstawicieli Państw Członkowskich, a jego działalność doprowadziła do osiągnięcia
bardzo konkretnych wyników w zakresie poprawy sytuacji sprzyjającej mobilności
naukowców. Znajduje to odzwierciedlenie w corocznych sprawozdaniach z realizacji oraz
sprawozdaniach dla komitetu CREST w ramach realizacji 3% Planu działań. Było to bardzo
pozytywne doświadczenie, zarówno dla Państw Członkowskich, jak i dla służb Komisji.
3.2.
Tendencje w zakresie inwestycji w badania naukowe
Ogólna tendencja w zakresie intensywności działań w badawczych i rozwoju (R&D) w UE25 w okresie od 2000 do 2003 r. jest bliska stagnacji10. Ten powolny rozwój jest
spowodowany głównie niską stopą wzrostu intensywności działań w zakresie R&D w trzech
państwach o największym udziale w tym obszarze, jakimi są Niemcy, Francja i Zjednoczone
Królestwo, na które przypada około jednej trzecia wydatków na R&D w UE-25.
Roczna stopa wzrostu intensywności działań w zakresie R&D wynosząca 0,7% (średnia
roczna stopa w okresie od 2000 do 2003 r.) nie wystarczy, by osiągnąć 3%-owy cel do 2010 r.
Jeśli tendencja ta nie ulegnie zmianie (tj. przyjmując prognozę liniową stosowaną w oparciu o
tendencję w latach 2000-2003), intensywność działań UE w zakresie R&D wyniesie około
2,20% w 2010 r. Jednakże w UE intensywność działań w zakresie R&D wzrastała szybciej,
niż w USA, gdzie prywatne inwestycje na ten cel znacznie spadają od 2000 r. W związku z
10
PL
Intensywność działań w zakresie R&D jest stosunkiem wydatków brutto na badania naukowe i rozwój
(GERD) do produktu krajowego brutto (GDP). Wszystkie wskaźniki pochodzą z opracowania „Key
Figures 2005 on Science, Technology and Innovation. Towards a European Knowledge Area”, które
zostanie opublikowane w 2005 r. Dane opierają się na najnowszych dostępnych szeregach czasowych,
których źródłem są OECD (MSTI-2005-1) oraz EUROSTAT.
6
PL
tym UE-25 jako całość powoli dogania USA. Wzrost intensywności działań w zakresie R&D
w Japonii jest wyższy niż w UE i USA, choć ten pozornie dobry wynik może być częściowo
powodowany niską stopą wzrostu PKB Japonii (mianownik) w ostatnich latach.
Udział prywatnego sektora w wydatkach na badania naukowe i rozwój (GERD) w UE-25 jest
znacznie mniejszy niż w USA i Japonii. Wkład prywatnego sektora w finansowanie badań w
ostatnich latach uległ nawet redukcji zarówno w UE, jak i USA, przy czym redukcja ta była
znaczniejsza w USA. W przeciwieństwie do tego, udział wydatków na badania naukowe i
rozwój finansowanych przez sektor przedsiębiorstw w Japonii rośnie.
Często wskazywano na fakt, że 3% cel lizboński nie jest jedynie celem odnoszącym się do
wydatków. Oznacza on również znaczny wzrost liczby naukowców w Europie, co z kolei
wymaga rzeczywistego rozwinięcia możliwości w zakresie kształcenia naukowców oraz
poprawy dostępu do atrakcyjnej kariery naukowej. Szacuje się, że aby osiągnąć cele z
Lizbony/Barcelony potrzebnych jest 1,2 miliona więcej naukowców: 500,000 w celu
odmłodzenia kadry badawczej (zastąpienia naukowców przechodzących na emeryturę) i
700,000 na nowe miejsca pracy. Liczba naukowców wzrosła w latach 1997-2002 o 22,5%
(lub 105,000 etatów w pełnym wymiarze godzin).
Na poziomie UE liczba studentów podyplomowych (łącznie z przyszłymi posiadaczami tytułu
doktora) oraz dyplomów przyznawanych corocznie na kierunkach naukowych i inżynierskich
pozwala na kontynuację wzrostu liczby personelu naukowego w tempie obserwowanym od
1997 r. W latach 1998-2001 liczba doktorantów wynosiła średnio 76,750 rocznie, z czego
44% na kierunkach naukowych i inżynierskich. W ostatnich latach liczba absolwentów
kierunków naukowych w Europie wzrastała w tempie ok. 4% rocznie, choć w niektórych
krajach dało się zaobserwować spadek w pewnych dziedzinach, takich jak chemia i fizyka.
Dane na temat dostępności zasobów ludzkich dla badań naukowych są rozbieżne. Złe
perspektywy rozwoju kariery w zawodach związanych z nauką są często wymieniane jako
jedna z głównych przyczyn spadku popularności studiów naukowych wśród młodego
pokolenia, jednak w całej UE niewiele jeszcze wskazuje na znaczny wzrost wynagrodzeń
pracowników sektora nauki i technologii. Problem ten wydaje się leżeć raczej po stronie
popytu niż podaży. UE mogłaby osiągnąć cel z Barcelony jeśli około 60% absolwentów
studiów naukowych i inżynierskich decydowałoby się na zawód naukowca. Jednakże ostatnie
wyniki badań pokazują, że jedynie 40% absolwentów studiów doktoranckich pracujących w
Zjednoczonym Królestwie prowadzi działalność badawczą w obrębie szkolnictwa wyższego
(22%) lub poza nim (18%). Fakt ten sygnalizuje głębokie zmiany na rynku pracy dla
naukowców. Źródła popytu są obecnie znacznie bardziej zróżnicowane (są nimi na przykład
sektor usług, przedsiębiorstwa międzynarodowe i nowopowstałe firmy). Sektory usług
wykorzystujące wiedzę, w tym takie jak edukacja, zdrowie i opieka społeczna zatrudniają
większość tych wysoce wykwalifikowanych pracowników.
Zwiększona międzynarodowa mobilność naukowców oraz rosnąca konkurencja w zakresie
przyciągania najlepszych wywrze dodatkowy nacisk na zarządzaniu zasobami ludzkimi w
dziedzinie badań naukowych i rozwoju w Państwach Członkowskich.
3.3.
Tendencje w zakresie polityki w dziedzinie badań naukowych
Pomimo, że finansowanie ze środków publicznych działań w zakresie badań naukowych i
rozwoju doświadczyło znacznych nacisków w związku z ogólnymi ograniczeniami
budżetowymi, wyraźnie daje się zauważyć powszechne tendencje w ulepszaniu kombinacji
PL
7
PL
środków politycznych i struktur zarządzających, zgodnie z agendą lizbońską. Konkretny
zestaw środków i instrumentów różni się znacznie w zależności od państwa, podobnie jak
stosunkowa „waga” polityk, jednak wszystkie państwa łączy rosnąca świadomość potrzeby
poprawy spójności i integracji polityk.
Pierwszą tendencją jest zbieżność konceptualnych podejść do polityki w zakresie badań
naukowych i rozwoju technologicznego w Państwach Członkowskich w kierunku tzw. ram
„systemów”. Te ramy polityczne zostały wyraźnie przyjęte w kształtowaniu polityk w
państwach takich jak Finlandia, Niemcy, Szwecja i Niderlandy. Skupiają się one na ogólnym
„systemie” instytucji i organizacji, charakterystycznym dla danego kraju, który wspiera
badania naukowe i innowacje oraz warunkuje więzy pomiędzy poszczególnymi podmiotami,
jak również kładzie nacisk na wzajemne powiązania pomiędzy różnymi rodzajami polityk.
Drugą tendencją jest rosnąca złożoność kombinacji środków politycznych. Zestaw istniejących
od dawna środków w zakresie finansowania badań (dotacje R&D, transfer technologii) został
poszerzony o dodatkowe instrumenty finansowe (w tym operacje kapitału ryzyka) oraz
szeroki wachlarz uzupełniających polityk związanych z kształceniem oraz szkoleniem i
mobilnością naukowców, infrastrukturami badawczymi, politykami klastrów, programami
współpracy, prawami własności intelektualnej, politykami regulacyjnymi, rolą sektora
publicznego jako użytkownika RTD, powstawaniem przedsiębiorstw, zrównoważonym
rozwojem, itp. Ta „horyzontalizacja” polityki w dziedzinie badań naukowych i rozwoju
technologicznego zatarła granicę pomiędzy innymi politykami i opowiada się za ich większą
integracją.
Rosnące znaczenie kwestii koordynacyjnych stało się trzecią tendencją wpływającą w różnym
stopniu na wszystkie państwa. Doświadczenia Finlandii z Radą ds. polityki naukowotechnologicznej stały się bodźcem do jej naśladowania przez szereg państw (np. Niderlandy).
Jednak systemy badawcze w wielu krajach są zbyt rozczłonkowane i należałoby silniej
zintegrować strategie poszczególnych urzędów i instytucji.
„Europeizacja” polityk w zakresie badań Państw Członkowskich idzie w parze z rosnącą
świadomością współzależności i skutków nowego etapu globalizacji na przekształcenie
systemów badawczych. W kilku państwach planuje się debatę na temat internacjonalizacji
systemu badawczego. Proces lizboński bezwarunkowo wspiera polityki odnowy we
wszystkich Państwach Członkowskich, zgodnie z różnymi działaniami w ramach 3% Planu
działań. Przyjęcie celów inwestycyjnych w zakresie badań naukowych i rozwoju zgodnie z
3% celem stanowi w wielu Państwach Członkowskich również jasne odniesienie do
wspomnianego Planu.
4.
PERSPEKTYWY NA PRZYSZŁOŚĆ
Przewodnia rola badań naukowych w społeczeństwie opartym na wiedzy oraz dla
konkurencyjności i wzrostu Europy została uznana i potwierdzona przez podwojenie
funduszy przeznaczonych na badania w propozycjach Komisji w sprawie perspektyw
finansowych Unii na lata 2007-201311.
11
PL
COM(2004) 101 z 10.2.2004 r. COM(2004) 487 z 14.7.2004 r.
8
PL
W czerwcu 2004 r. komunikat „Science and technology, the key to Europe's future”12
(„Nauka i technologia kluczem do przyszłości Europy”) zapoczątkował debatę na temat
wytycznych dla przyszłej polityki i działań Europy w dziedzinie badań naukowych.
Zapoczątkowując w ten sposób przygotowania do siódmego programu ramowego, komunikat
proponuje wzmocnić europejskie wysiłki badawcze i podnieść działanie środków Unii
poprzez skupienie się na sześciu głównych celach: tworzeniu centrów doskonałości poprzez
badania realizowane w ramach współpracy; inincjowaniu ważnych inicjatyw
technologicznych w Europie; pobudzaniu podstawowych badań (i utworzeniu Europejskiej
Rady ds. Badań Naukowych); podnoszeniu atrakcyjności Europy dla najlepszych
naukowców; rozwoju infrastruktur badawczych o europejskim znaczeniu; oraz poprawie
koordynacji krajowych programów badawczych.
W następstwie komunikatu zainteresowane strony odbyły dwie serie konsultacji, przy czym
pierwsza z nich dotyczyła wytycznych na przyszłość, a druga przyszłych priorytetów
tematycznych. Przygotowano badanie wpływu oraz ocenę ex ante siódmego programu
ramowego, przy szczególnym uwzględnieniu oddziaływania programu na gospodarkę,
społeczeństwo i środowisko oraz włączenia do priorytetów kwestii społeczno-ekonomicznych
i związanych z prognozowaniem.
W wyniku tej debaty na początku kwietnia 2005 r. Komisja przedstawiła wnioski dotyczące
siódmego programu ramowego13 .
Wnioski te zostały uzupełnione wnioskami Komisji dotyczącymi nowej generacji programów
funduszy strukturalnych, również podkreślającymi znaczenie inwestycji na badania i
innowacje jako źródła wzrostu gospodarczego.
5.
ŹRÓDŁA DODATKOWYCH INFORMACJI
Więcej szczegółów zawiera dokument roboczy Komisji towarzyszący niniejszemu
sprawozdaniu. W celu uzyskania dalszych informacji można skonsultować następujące
publicznie dostępne źródła:
– Roczne sprawozdania monitorujące w zakresie programu ramowego oraz programów
szczegółowych stanowiące zwięzłe, niezależne podsumowanie postępów i jakości środków
podejmowanych w celu realizacji programów.
– Sprawozdania z pięcioletniej oceny dotyczące realizacji i osiągnięć działań badawczych
Wspólnoty w okresie poprzednich pięciu lat.
– Europejskie sprawozdanie na temat wskaźników naukowych i technologicznych,
zawierające opisy, statystyki i szczegółowe analizy europejskich i krajowych działań w
zakresie RTD w światowym kontekście.
– Corocznie publikowane sprawozdania dotyczące najważniejszych danych, dostarczające
zestaw wskaźników do dokonania bilansu dotyczącego pozycji Europy w dziedzinie nauki,
technologii i innowacji.
12
13
PL
COM(2004) 353 z 16.6.2004 r.
COM(2005) 119 wersja ostateczna z 6.4.2004.
9
PL
– Statystyki na temat nauki i technologii przygotowane przez Eurostat dotyczące badań
naukowych i rozwoju, innowacji, zasobów ludzkich, patentów i przedsiębiorstw sektora
high tech (dostępne nieodpłatnie na stronach internetowych Eurostat (adres poniżej) pod
linkiem „Nauka i technologia”).
– Statystyki dotyczące nauki i technologii w Europie, publikowane jako część zbioru
„Panorama Unii Europejskiej” (DG ds. Badań Naukowych/Eurostat).
– Prace badawcze i analizy publikowane w związku ze wspólnotowymi programami RTD,
zajmujące się kwestiami odpowiadającymi poszczególnym dziedzinom RTD objętym
przez programy.
Większość wyżej wymienionych materiałów można uzyskać lub zamówić na stronach
internetowych Komisji:
– Strona główna Komisji w portalu EUROPA: http://europa.eu.int/
– Strona serwisu CORDIS zawierająca wyczerpujące informacje na temat programu
ramowego RTD: http://www.cordis.lu
– Strona Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych:
http://europa.eu.int/comm/research
– Strona Dyrekcji Generalnej ds. Społeczeństwa Informacyjnego:
http://europa.eu.int/information_society/index_en.htm
– Strona Dyrekcji Generalnej ds. Przedsiębiorstw: http://europa.eu.int/comm/dgs/enterprise/
– Strona Dyrekcji Generalnej ds. Energii i Transportu:
http://europa.eu.int/comm/dgs/energy_transport/index.html
– Strona Wspólnego Centrum Badawczego (JRC): http://www.jrc.cec.eu.int/
– Strona Eurostat: http://epp.eurostat.cec.eu.int
PL
10
PL