Nr wniosku: 186679, nr raportu: 12938. Kierownik (z rap.): mgr Anna

Nr wniosku: 186679, nr raportu: 12938. Kierownik (z rap.): mgr Anna Bebel
Rodzina wielodzietna (tzn. posiadająca co najmniej troje dzieci) jest rodziną w specyficznej sytuacji. Z jednej strony
wychowującą statystycznie co czwarte polskie dziecko (na podstawie NSP 2011), z drugiej borykającą się z szeregiem
problemów (przede wszystkim materialnych, mieszkaniowych, itp.). Choć niezwykle ważną w starzejącym się
społeczeństwie polskim, to jednak rzadko docenianą, a wręcz utożsamianą z rodziną patologiczną. Od kilku lat jednak
następuje w Polsce powolny proces, ukierunkowany na zmianę nastawienia państwa, samorządów i samego
społeczeństwa do tej grupy. Proces ten zachodzi zarówno na szczeblu centralnym, jak i lokalnie, a jego wyrazem jest
choćby powstanie i dynamiczny rozwój instrumentu zwanego Kartą Dużej Rodziny. Karta Dużej Rodziny (KDR) to
ogólna nazwa odnosząca się do wielu programów realizowanych lokalnie (w miastach, wsiach, powiatach) i programu
ogólnopolskiego, w ramach których rodziny wielodzietne (niezależnie od wysokości dochodów) otrzymują różnego
rodzaju zniżki i ulgi oraz bezpłatne wejścia do obiektów kultury, rekreacji i sportu oraz środków komunikacji,
prywatnych sklepów, itp. Celem projektu była ocena wpływu KDR (realizowanej lokalnie) na poprawę jakości życia
rodzin wielodzietnych.
Do najważniejszych zadań zrealizowanych w projekcie należało: przeprowadzenie badania ankietowego wśród rodzin
uczestniczących w programie KDR, przeprowadzenie wywiadów z koordynatorami programów KDR w 15
miejscowościach, przeprowadzenie zogniskowanych wywiadów grupowych z rodzinami uczestniczącymi w programie
KDR (6 wywiadów). Badanie pozwoliło poznać główne potrzeby rodzin wielodzietnych i ustalić stopień ich
zaspokojenia przy pomocy Karty, a także czynniki wpływające na użyteczność lub bezużyteczność programu dla jego
użytkowników.
Wśród najważniejszych sfer życia badani wskazywali głównie na trzy z nich: rodzinę, zdrowie oraz wykształcenie. Na
dalszym planie sytuowali natomiast wypoczynek oraz sytuację materialną, oceniając najniżej integrację ze społecznością i
uczestnictwo w kulturze.
Program KDR został oceniony bardzo pozytywnie. Badani uważają go za szlachetną ideę, pomysł, który należy
wdrażać oraz rozwijać, w jak największej liczbie miast. Ankietowane rodziny wskazywały, że korzystanie z programu
daje więcej możliwości spędzania wolnego czasu. W pozostałych kwestiach – takich jak sytuacja materialna, edukacja
oraz postrzeganie rodziny wielodzietnej przez innych ludzi - badani byli podzieleni. Zgadzali się natomiast w opinii, że
udział w KDR nie poprawia szans na ochronę zdrowia. Za najbardziej pożyteczne elementy w ofercie KDR ankietowani
uznali oferty rekreacyjno-sportową oraz kulturalną, ich wysoka ocena wynika jednak głównie z małej dostępności ofert z
pozostałych dziedzin, tj. zdrowotnych, komunikacyjnych oraz zakupowych.
W ramach projektu ustalono ponadto, że program nie musi być drogi, aby spełniał swoje cele. Ważne aby te cele były
jasno określone. Stworzono także dwa modele programów: niskobudżetowego i nastawionego na efekty. Programy
niskobudżetowe mają szansę powodzenia, jeżeli będą wspierane znaczną liczbą, wyselekcjonowanych partnerów
prywatnych, a ich celem będzie przede wszystkim poprawa wizerunku rodzin wielodzietnych. Programy ukierunkowane
na wspieranie rodzin wymagają natomiast więcej nakładów środków publicznych i trafnego rozpoznania najważniejszych
potrzeb rodzin wielodzietnych (np. poprzez włączenie do współpracy przedstawicieli rodzin) i odpowiedzi na nie.
Projekt w znacznym stopniu przyczyni się do rozwoju dyscypliny i stanu wiedzy na temat KDR. Brak bowiem badań o
tak szerokim zakresie, na temat tego instrumentu. Równocześnie organizowane są liczne konferencje, na których temat
ten jest dyskutowany, powstają ciągle nowe programy, w tym program ogólnopolski. Bez przeprowadzenia badań trudno
jednak ocenić jaka jest jego skuteczność i jakich błędów nie należy powielać. Projekt ważny jest także dla całego
społeczeństwa, gdyż przyczyni się do wzrostu świadomości istnienia takiego instrumentu i jego skuteczności.