POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

Sygn. akt IV Cz 179/15
POSTANOWIENIE
Dnia 21 stycznia 2016r.
Sąd Okręgowy w S., IV Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Andrzej Jastrzębski
Sędziowie SO: Dorota Curzydło (spr.), W. D.
po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2016r. w S.
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa S. im. (...) S. z siedzibą w G.
przeciwko W. W. i J. M.
o zapłatę
na skutek zażalenia powódki (...)im. (...)S. z siedzibą w G.
na postanowienie Sądu Rejonowego w S.
z dnia 20 lutego 2015r., sygn. akt IX C 672/13
postanawia:
1. odrzucić zażalenie na pkt (...) zaskarżonego postanowienia,
2. oddalić zażalenie na pkt (...)zaskarżonego postanowienia.
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20.02.2015r. Sąd Rejonowy w S., oddalając wniosek powódki z dnia 15.12.2014r.
o ustanowienie kuratora procesowego dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych, jednocześnie odmówił podjęcia
zawieszonego postępowania, a następnie umorzył to postępowanie. Decyzję o oddaleniu wniosku o ustanowienie
kuratora uzasadniono brakiem dostatecznego uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanych jest nieznane. W
konsekwencji Sąd I instancji uznał, że skoro nie ustała przyczyna zawieszenia, to złożony przez powódkę wniosek
o podjęcie zawieszonego postępowania nie wywołał zamierzonego skutku. W wyniku zaś nie złożenia w ciągu roku
od momentu zawieszenia postępowania skutecznego wniosku o jego podjęcie, podlegało ono na mocy art. 182 § 1
kpc umorzeniu. Zdaniem Sądu Rejonowego w przypadku zawieszenia postępowania na skutek niewykonania przez
powoda zarządzeń, do umorzenia postępowania dochodzi w razie spełnienie dwóch przesłanek: upływu czas i braku
ustania przyczyny zawieszenia.
Z rozstrzygnięciem tym nie zgodziła się powódka, która domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia w
całości, podniosła zarzuty naruszenia art. 180 § 1 kpc skutkującego odmową podjęcia zawieszonego postępowania
oraz art. 182 § 1 kpc poprzez przyjęcie, że w sprawie zachodzą przesłanki do umorzenia postępowania w sytuacji, gdy
z przepisu tego wynika, iż do przerwania biegu terminu rocznego wystarczające jest zgłoszenie wniosku o podjęcie
zawieszonego w sprawie postępowania, nie jest zaś konieczne pozytywne rozpatrzenie przez Sąd tego wniosku.
Wobec powzięcia przez Sąd Okręgowy poważnych wątpliwości, przedstawił on Sądowi Najwyższemu do
rozstrzygnięcia zagadnienie prawne o treści: „Czy na tle przepisu art. 182 zd. 1 kpc bieg terminu rocznego, o którym
w nim mowa, przerywa każdy, czy też tylko skuteczny, tj. pozytywnie rozpatrzony przez Sąd, wniosek o podjęcie
zawieszonego w sprawie postępowania”.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 listopada 2015r. podjętej w sprawie III CZP 74/15 stwierdził, że „Umorzenie
postępowania na podstawie art. 182 §1 kpc, zawieszonego na skutek niewskazania przez powoda w wyznaczonym
terminie adresu pozwanego (art. 177 § 1 pkt 6 kpc), nie jest dopuszczalne, jeżeli powód przed upływem roku od
dnia postanowienia o zawieszeniu złożył wniosek o podjęcie postępowania,, wskazując prawidłowy adres pozwanego;
złożenie wniosku o podjęcie postępowania, który jest bezzasadny, nie tamuje umorzenia postępowania.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności zważyć należało, że mimo zaskarżalności orzeczenia Sądu I instancji wyłącznie co do jego
punktów (...), powód błędnie zaskarżył ww. postanowienie w całości, pomijając, że rozstrzygnięcie zawarte w
pkt (...) tego postanowienia nie podlegało zaskarżeniu. W tej to części swego orzeczenia Sąd I instancji oddalił
wniosek o ustanowienie kuratora dla pozwanych W. W. i J. M.. Zgodnie z treścią przepisu art. 394 § 1 kpc
Zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w
sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem
jest: 1) zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu
albo podjęcie postępowania w innym trybie; 2) odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego
zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie; 3) oddalenie opozycji
przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek
uwzględnienia opozycji; 4) rygor natychmiastowej wykonalności; 4( 1)) wstrzymanie wykonania prawomocnego
orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania; 4( 2)) stwierdzenie prawomocności orzeczenia;
5) skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego
sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od
przymusowego sprowadzenia; 6) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania; 7)
odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia; 8) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
9) zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki,
obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane
w nakazie zapłaty, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego,
mediatora i należności świadka; 10) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego; 10( 1)) zatwierdzenie ugody zawartej
przed mediatorem; 11) odrzucenie zażalenia; 12) odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego.
Jak wynika z powyższego postanowienie Sądu I instancji oddalające wniosek o ustanowienie kuratora dla pozwanych
W. W. i J. M. nie zostało wymienione w przywołanym wyżej wyczerpującym katalogu orzeczeń zaskarżalnych ani
też nie należy do kategorii orzeczeń kończących postępowanie sądowego, co zawodowemu pełnomocnikowi strony
powodowej winno być wiadome. W tej sytuacji zażalenie powoda na pkt(...)postanowienia Sądu Rejonowego z dnia
20.02.2015r. podlegało odrzuceniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł, jak w pkt(...)sentencji, na podstawie art. 373 kpc
w zw. z art. 397 § 2 kpc.
Rozpoznaniu merytorycznemu podlegało zatem zażalenie powoda na postanowienie Sądu I instancji w zakresie,
w jakim Sąd ten odmówił podjęcia zawieszonego postępowania (pkt (...)) oraz umorzył postępowanie (pkt (...)).
Zauważyć przy tym należało, że przeniesiony na etap postępowania zażaleniowego spór sprowadzał się do ustalenia,
czy na tle przepisu art. 182 § 1 zd. 1 kpc bieg terminu rocznego, o którym w nim mowa, przerywa każdy, czy też tylko
skuteczny, tzn. pozytywnie rozpatrzony przez Sąd, wniosek o podjęcie zawieszonego w sprawie postępowania. Na tak
postawione pytanie należało odpowiedzieć zgodnie z poglądem wyrażonym w niniejszej konkretnej sprawie przez Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 18.11.2015r. w sprawie o sygn. akt III CZP 74/15. Jak wynika bowiem z treści przepisu
art. 390 § 2 kpc Uchwała Sądu Najwyższego rozstrzygająca zagadnienie prawne wiąże w danej sprawie.
Powód w realiach niniejszej sprawy nie zgadzał się z decyzją Sądu I instancji o zawieszeniu postępowania oraz o
jego umorzeniu. Tymczasem należy pamiętać, że przyczyną zawieszenia postępowania z powodu braku prawidłowego
adresu pozwanego jest niemożność nadania sprawie biegu lub kontynuowania postępowania. Brak tego adresu –
adresu zamieszkania lub siedziby (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2014
CZP 43/14, OSNC 2015, nr 5, poz. 57) – uniemożliwia doręczenie odpisu pozwu raz innych pism lub zawiadomień,
odbywania posiedzeń jawnych, wydawania orzeczeń etc. Jest zatem oczywiste, że dopóki powód nie wskaże
prawidłowego adresu pozwanego – a jest to jeden z jego podstawowych obowiązków procesowych (por. art. 187 § 1
w związku z art. 126 § 2 pkt 1 k.p.c.) – dopóty postępowanie nie może się toczyć. Jest także jasne, że w tej sytuacji
złożenie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania – bezzasadnego, bo niewskazującego prawidłowego adresu
pozwanego – jest procesowe jałowe. Wniosek taki podlega oddaleniu, gdyż przyczyna zawieszenia postępowania,
udaremniająca jego dalszy bieg, nie zostaje usunięta, w związku z tym postępowanie wciąż nie może się toczyć.
Już zatem tylko na marginesie wypadało zauważyć, że co do zasady powód już przed wniesieniem pozwu powinien
ustalić prawidłowy adres zamieszkania (siedziby) strony. Ma do tego odpowiednie środki. Zgodnie bowiem z art.
45 i nast. ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 388 ze zm.),
dane z rejestru PESEL, rejestrów mieszkańców oraz rejestrów zamieszkania cudzoziemców są, pod kontrolą sądów
administracyjnych, dostępne dla osób, które wykażą interes prawny (por. także art. 72 ustawy z dnia 6 sierpnia 2010
r. o dowodach osobistych, jedn. Tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 167, poz. 1131 ze zm., oraz art. 8 z dnia 20 sierpnia 1997
r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, jedn. Tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 1142 ze zm.). Jeżeli mimo to ma trudności z
ustaleniem adresu zamieszkania (siedziby) strony pozwanej, może żądać, po uprawdopodobnieniu, że miejsce pobytu
tej strony nie jest znane, ustanowienia kuratora (art. 143 k.p.c).
W niniejszej sprawie powód wezwany do wskazania aktualnych adresów pozwanych, nie wywiązał, się z nałożonego na
niego zobowiązania, co skutkowało wydaniem postanowienia z dnia 15.01.2014r. o zawieszeniu postępowania (k. 73).
Powód zareagował na tę decyzję Sądu I instancji wnioskiem o podjęcie zawieszonego postanowienia oraz wnioskiem
o ustanowienie kuratora. Powód w istocie poprzestał wyłącznie na stwierdzeniu, że pozwani nie mają miejsca
zameldowania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, co zobrazował informacją uzyskaną z Centrum Personalizacji
Dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (k. 82 i 83). Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał, aby
skorzystał z wszelkich przysługujących mu możliwości ustalenia miejsca pobytu strony pozwanej, a wobec tego słuszną
była odmowa podjęcia zawieszonego postępowania.
Skoro zatem powód przed upływem roku od dnia postanowienia o zawieszeniu złożył wprawdzie wniosek o podjęcie
postępowania, ale nie wskazał w nim prawidłowego adresu pozwanego, to a contrario do orzeczenia Sądu Najwyższego
z dnia 18.11.2015r. (III CZP 74/15) umorzenie postępowania na podstawie art. 182 § 1 kpc jest dopuszczalne.
Niezależnie od powyższego stwierdzić też wypadało, że cytując dalej tezę ww. orzeczenia Sądu Najwyższego, także
złożenie wniosku o podjęcie postępowania, który to wniosek jest bezzasadny, a taka sytuacja w istocie miała miejsce
w niniejszej sprawie, nie tamuje umorzenia postępowania.
Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy, mocą art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc, orzekł, jak w pkt (...)sentencji.