Grant MNiSW 0693/P05/2005/29 ,,Heterogenny charakter

Grant MNiSW 0693/P05/2005/29
,,Heterogenny charakter klasycznej formy i wariantów zespołu Retta – badanie
udziału genów MECP2 i CDKL5 (STK9) w patogenezie choroby”
Kierownik projektu: dr n.przyr. Ewa Popowska
Zespół Retta, (RTT, MIM#312750) jest postępującą chorobą neurologiczną, która
objawia się prawie wyłącznie u pacjentów płci Ŝeńskiej, RTT stanowi jedną z
najczęstszą przyczyn opóźnienia umysłowego u kobiet i występuje z częstością od
1/10 000 do 1/15 000 urodzeń. Choroba jest sprzęŜona z genem
MECP2,zlokalizowanym na długim ramieniu chromosomu X w rejonie q28.
Stwierdzono, Ŝe zmiany w budowie genu MECP2 są odpowiedzialne za klasyczną
formę i warianty zespołu Retta. Gen MECP2 koduje białko chromosomalne MeCP2
(ang. Methyl-CpG-binding protein 2), które peni funkcję represora transkrypcyjnego,
regulującego głównie aktywność zaangaŜowanych w róŜnicowanie neuronów.
Dotychczas opisano ok. 300 róŜnych mutacji, które stanowią 70-80 % sporadycznych
i około 50% rodzinnych przypadków choroby. W Instytucie Pomniku – Centrum
Zdrowia Dziecka znajduje się obecnie pod opieką ponad 130 rodzin z rozpoznaną
klinicznie klasyczną formą i wariantami zespołu Retta. Przeprowadzona przez nas
dotychczas (w ramach grantu KBN nr 3P05E11222) identyfikacja mutacji w znanej
izoformie transkryptu MECP2A ppzwoliła na molekularne potwierdzenie diagnozy
klinicznej jedynie u 36% badanych pacjentek. W ostatnim roku opisano kilku
pacjentów z objawami zespołu Reto-podobnego, u których stwierdzono obecność
mutacji w nowo wykrytej izoformie transkryptu MECP2B oraz w genie CDKL5
(STK9),kodującym białkową kinazę serynowo-troeninową. Ostatnie doniesienia
otwierają nowe moŜliwości pełniejszego poznania molekularnego podłoŜa zespołu
Retta.
Celem projektowanych badań jest ustalenie udziału genu MECP2 oraz genu CDKL5
(STK9) w patogenezie zespołu Retta w populacji polskiej. Planuje się objęcie
badaniami ok. 90 pacjentek z klasyczną formą i wariantami zespołu Retta, włączając
pacjentki z wczesnodziecięcymi napadami padaczki i autyzmem. Genetyczne
badania molekularne obejmują identyfikację mutacji w dwu izoformach transkryptu
MECP2A i MECP2B oraz zmian w konsewowanej sekwencji 3’UTR genu MECP2 a
takŜe identyfikację mutacji w genie CDKL5 (STK9), kodującym kinazę serynowotreoninową. Badania będą prowadzone na preparatach genomowego DNA,
wyizolowanych z suchej kropli krwi lub z pełnej krwi obwodowej, pobranej od
pacjentów i osób zdrowych. Badania molekularne będą polegały na: 1/amplifikacji
poszczególnych eksonów genu MECP2 i genu CDKL5(STK9) , 2/ wyszukiwaniu
zmienionych fragmentów genów poprzez zastosowanie elektroforetycznej oceny
wielkości amlikonów i analizy konformacji pojedynczych nici (SSCP), 3/ identyfikacji
mutacji poprzez sekwencjonowanie zmienionych fragmentów genów, 4/określaniu
patogenności mutacji poprzez porównywanie wykrytych zmian u pacjentów z
odpowiednią sekwencją genu u zdrowych członków rodziny i sekwencji genu u
zdrowych osób kontrolnych.
Oczekuje
się,Ŝe uzyskane wyniki umoŜliwią poznanie molekularnego podłoŜa
zespołu Retta w znancznej grupie polskich pacjentów oraz pozwolą na ustalenie
zaleŜności między rodzajem mutacji a objawami i przebiegiem choroby. Przewiduje
się, Ŝe uzyskane wyniki przyczynią się do wyjaśnienia udziału genu MECP2 i genu
CDKL5 (STK9) w patogenezie chorób neurologicznych, związanych z
zahamowaniem rozwoju psycho-ruchowego i autyzmem. Realizacja projektu pozwoli
na opracowanie procedury diagnostycznej i postawienie diagnozy u dzieci,
znajdujących się obecnie pod opieką Instytutu Pomnika – Centrum Zdrowia Dziecka
z podejrzeniem klasycznej formy i wariantów zespołu Retta.